5uidoost-Azië wil ^een militair blok iloorwegen wantrouwt komst Sowjets naar Spitsbergen MPLA gesprek bij Afrikaanse landen Nixon had lang gesprek met Mao Reagan zit Ford dicht op hielen AMERIKA KIESTZUN PRESIDENT Proces ontvoerders dr. Herrema verdaagd SEAN legt nadruk op *onomische samenwerking Moskou versierd congres ïes voor verlies van zeggenschap over eiland SDAG 24 FEBRUAR11976 - BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 tfPASSAR (Reuter/UPI/AP) In Denpassar op het Indonesische eiland Bali is gisteren de te topconferentie van niet-communistische landen in Zuidoost-Azië geopend. Vijf niet- imunistische landen (Indonesië, Maleisië, de Philippijnen, Singapore en Thailand) zijn sinds jaar verenigd in de ASEAN. 1SEAN is in de eerste plaats een omisch en cultureel samenwer- sverband. De vijf landen zijn ook van plan de ASEAN om te sme- tot een defensiepact, omdat dit de communistische landen in oost-Azië als een bedreiging zou ïen worden opgevat. Onderlinge gheid staat echter wel op de da van de Balinese topconferen- Dit is gebeurd op verzoek van name Thailand en Maleisië, ge- de communistische activiteiten ize landen. t hecht acht jaar van haar bestaan is de AN nooit een hecht blok gewor- De Philippijnse president Mar- anspeelde hier gisteren op toen ei dat de vijf de 'barrières van rling wantrouwen moeten slech- Marcos zei dat een nadruk op ising van economische proble- de beste verzekering is tegen nunistische dreiging. De ASE- moet naar zijn mening niet tot militair blok worden omge- ïd. Dit zou volgens Marcos ook zin hebben omdat de ASEAN t een overwicht in Zuidoost-Azië bereiken. ndonesische president Soeharto lat het van weinig werkelijk- szin zou getuigen helemaal aan •iligheid van de aangesloten lan- voorbij te gaan. Maar ons idee veiligheid is naar binnen gericht, elijk het instellen van een order- vreedzame en evenwichtige toe- i in ieder gebied, vrij van onder- dse elementen en inmenging, welke oorsprong dan ook', aldus larto. De Maleisische eerste mi- r Hoessein benadrukte evenals :os en Soeharto dat de ASEAN tot een militair blok moet en kan en omgevormd. ambtgenoot Lee Kuan Yew van apore had kritiek op de Verenig- taten omdat deze haar politiek gericht op ontspanning met de et-Unie en China en communis- e regeringen in Vietnam, Laos ambodja had toegestaan. Toen BEAN werd gevormd, werd alge- i aangenomen dat voor de Ver- Ie Staten en andere westerse |en het voortbestaan van een vrij ioost-Azië van levensbelang was, 'de toekomst van Zuidoost-Azië iu in handen van de leiders en ren van ZuidoostrAzië zélf', al- e. minister Kukrit Pramoj van id tenslotte zei dat aanzienlij- oruitgang was geboekt wat be- samenwerking op het gebied handel en industrie, maar dat er zou kunnen worden gedaan, nemers tekenen hierbij aan de N bij haar oprichting niet in de plaats was gericht op onder- samenwerking, maar veeleer et uit de weg ruimen van be- problemen. Alle ASEAN- SOEHARTO landen behalve Tailand zijn koloni- 0n geweest waardoor zij veelal de zelfde produkten voortbrengen wat voor samenwerking niet bevorder lijk is. Na de onafhankelijkheid uitte zich bovendien een sterk nationalis me wat eerder tot conflicten dan tot nauwere banden aanleiding gaf. Aan het einde van de jaren zestig werd echter het belang van samen werking steeds meer ingezien. In 1967 werd een conferentie van minis ters van buitenlandse zaken gehou den die de zogenaamde ASEAN- verklaring aannamen. In de tamelijk vage declaratie wordt gesproken over een snellere economische groei, sociale en culturele vooruitgang,, sa menwerking op talrijke terreinen (in de industrie, bij de handel, in de landbouw, bij scholing en onderzoek enzovoort), zonder dat er echter ver plichtingen voor wie dan ook werden ingebouwd. Pas in 1974 werd een centraal secre tariaat gevormd (in Djakarta) en af gesproken te pogen de samenwer king te versnellen. De Verenigde Na ties vormde op verzoek van de ASE AN een bureau in Bangkok om de mogelijkheden hiervoor te onderzoe ken. In een rapport noemen zij de snelle groei van de invoer van de ASEAN-landen een ernstig pro bleem. Een vermindering van de af hankelijkheid van de ASEAN- landen is noodzakelijk, zo zeggen de deskundigen van de VN Eenvoudige industrieprodukten maken de ASE AN-landen vaak al zelf, maar voor de fabricage van ingewikkelder goede ren is een grotere markt nodig dan 00n land. Daarom moeten bedrij ven worden gesticht die produceren voor alle ASEAN-landen en die kun nen concurreren met industriedn in de rijke landen Behalve een mogelijke verklaring voor nauwere samenwerking in deze zin zal de topconferentie op Ball nog een aantal andere declaraties aanne men. Deze zullen gaan over de be doeling van de ASEAN-landen vriendschappelijke betrekkingen te onderhouden met alle buurlanden, ongeacht de aard van hun regerin gen en de vorming van een zone van vrede en neutraliteit in Zuidoostr Azip. Deze zullen vandaag de tweede en laatste dag van de topbij eenkomst in behandeling komen. New Hampshire eerste grote treffen AMSTERDAM De Amerikaanse president Gerald Ford en zijn partijgenoot en uitdager Ronald Reagan ontlopen elkaar zeer weinig in populariteit. Dit blijkt uit de laatste opiniepeilingen die zijn gehouden voor de voorverkiezingen in de staat New Hamps hire, die vandaag worden gehouden. Bij de meeste opiniepeilingen ligt Ford iets voor op Reagan, de oud- gouvemeur van Califomië, die net als Ford. de Republikeinse kandidaat voor het presidentschap wil worden. Er is echter bij de meeste peilingen ook een vrij hoog percentage onbe slist, zodat Ford nog geheel niet ze ker van zijn zaak is. Reagan heeft zijn campagne in New Hampshire (het eerste openlijke tref fen tussen hem en de zittende presi dent) afgesloten zonder de voorspel ling dat hij wel zou winnen. Dat lijkt er op dat hij in deze staat rekening houdt met een kleine nederlaag. Rea gan zit in een iets voordeliger positie dan zijn tegenstander. Ford voert zijn campagne als een regerend presi dent en dat wordt gezien als een groot voordeel. Als hij in New Hampshire niet overtuigend wint zal dat direct worden uitgelegd als een teken van zwakte. Reagan kan zich daarentegen wel een kleine neder laag veroorloven. Als hij in New Hampshire meer dan veertig procent van de Republikeinse kiezers achter zich krijgt blijft hij vooralsnog een kandidaat met redelijke kansen. Re agan mag er immers op rekenen dat hij in zijn eigen staat (Californiê) en het wat conservatoevere zuiden nog heel wat stemmen zal vergaren. door Rimmer Mulder De Russische hoofdstad maakte zich gisteren op voor het 25ste congres van de D©mOCrat6n communistische partij van de Sowjet-Unie dat vandaag zal beginnen. Alle openbare gebouwen waren versierd met rode vlaggen en portretten van Karl Marx, Vladimir Lenin en partijleider Leonid Breznjew. Een hele rij communis tische leiders arriveerde gisteren in Moskou. De gedelegeerden en gasten hebben tien dagen lang vrij toegang tot de beste hotels, restaurants, theaters en bioscopen van Moskou. Het congrespaleis van het Kremlin biedt plaats aan ruim zesduiend mensen. Londen/Dublin (Reuter(UPI) - Het proces tegen de ontvoerders van dr. Tiede Herrema. dat gisteren in de Ierse hoofdstad is begonnen, is na een uur beraadslagingen tot donderdag verdaagd. De rechtbank besloot hiertoe na een klacht van de verdediger van de beide hoofdverdachten in deze zaak, Eddie Gallagher en Marion Coyle, dat hij niet in staat was gesteld zijn twee cliënten tegelijk te spreken. De rechtbank stemde erin toe het proces tegen vier andere verdachten - het echtpaar Hall, in wiens huis Herrema gevangen werd gehou den, en Peter Bailey en zijn vrouw - uit te stellen tot 26 april omdat zij moeilijkheden hebben met hun verdediging. De Ierse regering had alle beklaag den gelijktijdig willen laten terechtstaan. De 27-jarige Gallagher werd door zes bewakers de rechtszaal binnengedragen. De verdachte zei in voorarrest door mishandelingen rugverwondingen te hebben opgelopen. Volgens de justitie simuleert hij. Herrema, directeur van een onderneming in Limerick, werd op 3 oktober vorig jaar uit zijn woning in die plaats ontvoerd door Gallagher en Coyle, die de vrijlating van drie leden van het Ierse republikeinse leger (IRA) eisten. De twee beklaagden gaven zich op 8 november over, na 18 dagen door de politie in hun schuilplaats in Monasterevin te zijn belegerd. Herrema, die in de rechtszaal aanwezig was, zal na afloop van het proces Ierland verlaten, omdat hij door zijn werkgever is overgeplaatst ADDIS ABEBA (Reuter, UPI, AP, DPA) Gisteravond is de 26e ministersconferentie van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE) begonnen, met een vertegenwoordiger van de MPLA (de volksbeweging voor Angola) erbij. Het is voor het eerst dat een verte genwoordiging van het jonge land als volwaardig deelnemer aanwezig is. Angola is als lid toegelaten nadat meer dan de helft van de OAE-leden de volksregering had erkend. De de legatie staat onder leiding van minis ter van buitenlandse zaken Eduardo dos Santos. Tot nu toe heeft de MPLA alleen als waarnemer aan con ferenties van de OAE mogen deel nemen. Zaire, dat tot nu toe fel tegen de MPLA gekant was. heeft laten weten de volksregering op een aantal voor waarden te willen erkennen. De voor waarden zijn veiligheid aan de 2600 kilometer lange grens tussen Angola en Zaire, wat betekent dat geen mili- Joorse gemeenschap in Longyearbyen, de hoofdstad van het iNoordelijke IJszee gelegen eiland Spitsbergen werd onlangs eingenaam verrast. Vier van de zes medewerkers van het tselijke kantoor van Aeroflot, de Sowjetrussische luchtvaart- ^tschappij kregen bezoek van hun echtgenotes. Nu kwamen /el meer een paar dagen over maar ditmaal brachten ze wat iwone bagage mee, namelijk tweepersoonsbedden. Jaag bevestigde het vermoeden tie Noorse autoriteiten: de vrou- >leven in Longyearbyen. Voor de nstaander een onopvallend iets. Noorwegen echter een teken dat >wjet-Unie weer een poging deed iet vestigen van kleine leefge- schappen meer invloed te krij- het eiland. Want de Svalbard- e pel, waartoe Spitsbergen be ll i. en de oostelijk daarvan gele- t Barentszee zijn zowel militair- Ulegisch als economisch van groot Het Noorse parlement heeft tijd geleden unaniem besloten 1 r meer controle op Spitsbergen t komen, met het oog op dat e fgische belang. Spitsbergen t sinds augustus 1920 bestuurd Noorwegen. In dat jaar onderte en ruim veertig landen - van en tot China - een verdrag, bij het eiland werd toegewezen je Noren, maar waarbij de onder- j laars het recht hadden de bo il chatten van het eiland - voorna- k steenkolen - te ontginnen. Bo- j en werd vastgelegd dat Spits- n niet voor militaire doelen zou n worden gebruikt. De Sowjets i anaf het begin weinig gelukkig k est met het verdrag maar deson- i s gingen ze in 1935 over tot on- tfkening. n u (root belang is ook de Barents- ie ten oosten ligt van Spitsber gen. Het is niet alleen een militair belangrijke gebied maar de zeebo dem bevat bovendien grote hoeveel heden olie. Noorwegen probeert al sinds 1967 te komen tot een verdrag over de begrenzing in het gebied. Sinds 1974 wordt er met de Sowjet- Unie onderhandeld en eind vorig jaar is men aan de derde en naar wordt aangenomen beslissende ron de begonnen. Tegen het einde van de Tweede We reldoorlog drong Moskou er bij de Noren op aan de soevereiniteit over Spitsbergen op te geven en er een gemeenschappelijk Noors-Russisch bestuur voor in de plaats te stellen. Oslo was weinig gesteld op dit voor stel en heeft sindsdien iedere sugges tie voor nieuwe onderhandelingen van de hand gewezen. De taktiek van de Sowjet-Unie is sindsdien gewijzigd. Zij maakt nu gebruik van het recht om de bodem schatten te ontginnen en zo meer controle over het eiland te krijgen. Van de ondertekenaars van het ver drag uit 1920 heeft naast Noorwegen zelf alleen de Sowjet-Unie zich met de winning van kolen bezig gehou den. De daardoor ontstane Sowjets gemeenschap op Spitsbergen is al twee maal zo groot als de Noorse. De Sowjets wonen in afgesloten groepen in Barentsberg en in aan de oostkant gelegen Pyramiden. Ze bemoeien zich nauwelijks met de Noren en de twee gemeenschappen zien elkaar al leen bij gezamenlijke ski-wedstrijden of incidentele voetbalmatches. De Noren hebben een aantal moge lijkheden om de activiteiten van de Sowjets op het eiland in de gaten te houden. Volgens het verdrag mogen ze de kolenmijnen op veiligheid in specteren, mogen er maatregelen worden genomen om het milieu en het dierenbestand te beschermen en hebben ze de controle over het lucht verkeer en het gebruik van de radio zenders op Spitsbergen. Het eiland is voor Moskou van belang omdat het aan de route ligt van Moermansk, de basis van de Sowjet russische marine, naar de Atlanti sche Oceaan. Bovendien ligt het in de baan van de luchtvlpot en de Sowjet russische raketten, die op noordelijk Amerika zijn gericht. Middellijn Oslo houdt vast aan het principe van de „middellijn" zoals dat bij de zee- rechtconferentle van 1958 in Geneve is vastgesteld. Dit houdt in dat de grens precies op de helft van de afstand tussen Spitsbergen en het Sowjet-eiiand Nowaja Semlja ligt. Moskou maakt echter ook aanspra ken op gedeelten, die ten westen van deze grens liggen, in totaal 150 000 vierkante kilometer, die anders Noors gebied zouden zijn. Noorwegen heeft tot nu toe altijd gezegd dat het voorlopig niet zal beginnen aan de oliewinning in het gebied van de Barentszee. De Sow- Jet-Unle is echter bang dat men op dit besluit zal terugkomen en dat er niet alleen booreilanden zullen ko men. Het gebied leent zich volgens Moskou namelijk uitstekend om de vlootbeweging van de Sowjet-Unie te volgen. Het is daarom dat de Sow jetrussische autoriteiten er momen teel nog weinig haast mee maken te komen tot een voor alle partijen be vredigende regeling van de begren zing van het Barentszeegebied. tairen (ook geen Cubaanse) vanuit Angola deze grens zullen overschrij den. Verder terugtrekking van de 6000 Katangezen uit Angola die eer tijds tegen de centrale regering van Zaire hebben gevochten en nu strij den aan de kant van de MPLA. Ten slotte wil Zaire een duidelijke toezeg ging van de MPLA dat de meer dan een miljoen Angolese vluchtelingen in Zaire mogen terugkeren naar hun land. VS: geen erkenning Een woordvoerder van ae Ameri kaanse president Gerald Ford heeft laten weten dat de Verenigde Staten de volksregering in Angola niet zul len erkennen zo. lang er in dat land nog UBANEN ZIJN. De president zelf heeft daar groot bezwaar tegen, aldus de woordvoerder. Gisteren werd ook bekend dat de reis van de Ameri kaanse minister van buitenlandse za ken naar een aantal Afrikaanse lan den waarschijnlijk wordt uitgesteld. Naar verwachting gaat hij nu half april. Het ministerie van buitenlandse za ken in Washington heeft de oliemaat schappij Gulf toestemming gegeven de zakelijke contacten met Angola te hervatten. Zij kan niet de ongeveer 250 miljoen gulden belasting betalen aan de volksregering, die in decem ber waren .bevroren'. De maatschap pij exploiteert olievelden in de Ango lese enclave Cabinda. De ongeveer 1,2 miljard gulden die dat jaarlijks opbrengt vormen de grootste inkom stenbron voor de Angolese regering. Eén van de grootste diamantmaat schappijen ter wereld. Diamangi is met de MPLA onderhandelingen be gonnen over overdracht van haar concessies in Angola- Diamang wil de rechten overdragen maar de mijnen blijven exploiteren namens de Ango lese regering. Er moet dan een vorm van winstdeling worden gevonden tussen Diamang en de volksregering. Volgens de maatschappij zijn de laat ste tijd grote verliezen geleden door de burgeroorlog in Angola. De pro- duktie is met 85 procent gedaald en er zou op grote schaal diamant wor den gesmokkeld. Diamang is eigen dom van de Portugese regering en aandeelhouders in behalve Portugal, Zuid-Afrika, de Verenigde Staten. GrootrBrittannië en België JERUZALEM (Reuter) Het com munistische bewind in Laos heeft de diplomatieke betrekkingen metlsra- 01 verbroken. Dit heeft een woord voerder van het ministerie van bui tenlandse zaken in Jeruzalem maan dag meegedeeld. In een telegram liet de regering van Laos weten dat het besluit was geno men naar aanleiding van een resolu tie van de commissie van de Verenig de Naties voor de mensenrechten. Daarin werd gesteld dat de toestand in de door Israpl bezette gebieden slechter wordt. Bij de Democraten zal het in New Hampshire gaan tussen vijf kandi daten (senator Henry Jackson en gouverneur George Wallace) zijn in deze staat nog niet van de partij. Van het vijftal, dat vandaag de De mocratische stemmen zal verdelen, slaat in de opiniepeilingen de oud- gouverneur Jimmy Carter het beste figuur. Hij heeft in New Hampshire ook het intensiefst campagne ge voerd. De liberale kandidaat, Morros Udall was in de latste peilingen een goede tweede. Senator Birch Bayh. een andere liberale kandidaat, is in New Hampshire pas laat begonnen. Hij heeft de afgelopen dagen nog geprobeerd de aandacht te trekken met een uitgebreide campagne op radio en televisie. Het duel tussen Udall en Bayh in New Hampshire is interessant omdat daaruit kan blij ken wie van hen de meeste aantrek kingskracht heeft op de invloedrijke liberale vleugel van de Democrati sche partij. De oud-senator Fred Harris heeft New Hampshire afgereisd met een kampeerwagen. Hij weet wel kleine groepen, voornamelijk jongeren, geestdriftig te maken, maar zijn aan hang is op dit moment nog erg be perkt. De vijfde serieuze Democrati sche kandidaat. Sargent 8hriver, scoorde bij de opiniepeilingen in New Hampshire nog lager. Verwacht wordt dat hij vandaag ook geen rol van betekenis zal spelen. Overigens kunnen de grote afwezigen (Jackson en Wallace) nog wel stemmen verga ren in New Hamshire. Het staat de Democratische kiezers vrij de naam van hun favoriet zelf bij te schrijven op het stembiljet. Veel aandacht De voorverkiezingen in New Hamp shire trekken altijd veel aandacht omdat zij de eerste zijn. Door die grote aandacht heeft de uitslag van New Hampshire vaak een grote in vloed gehad op het verdere verloop van de presidentsverkiezingen. Ver scheidene presidentskandidaten zijn hier hun successen begonnen. Maar ook zijn in New Hampshire grote reputaties ten onder gegaan. In 1968 betekende de voorverkiezing in deze kleine staat in feite het einde van president Johnsons politieke loop baan. In New Hampshire bleek toen dat de anti-oorlogskandidaat Euge ne McCarthy het zeer goed deed. Johnson begreep daar uit dat zijn beleid ten aanzien van Vietnam op te grote weerstand stuitte en hij be sloot daarop zich terug te trekken. In 1972 was het de Democraat Ed Mus- kie die een hoopvol begonnen cam pagne in New Hampshire zag mis lukken. Na enkele harde aanvallen in de lokale pers verloor hij eenmaal zijn zelfbeheersing. De gebeurtenis kreeg een enorme echo in de natio nale pers. die Muskie prompt begon af te schrijven. Vanaf dat moment begon zijn ster langzaam maar zeker te dalen. PEKING (Reuter, UPI) Oud-president Richard Nixon van de Verenigde Staten heeft gisteren in Peking ruim anderhalf uur gesproken met de Chinese partijleider Mao Tse-toeng Na afloop vroeg Mao aan Nixon of hij de beste wensen wilde overbrengen aan president Gerald Ford. Dit vriendelijk gebaar tegenover Ford is kennelijk bedoeld om iets weg te nemen van de kritiek op het Chinese besluit om oud-president Nixon uit te nodigen. In Amerika is deze uitnodiging door velen uitge legd als kritiek op het buitenlandse beleid van Ford. Dit gevoel is nog versterkt door de uitbundige wijze waarop Nixon in China is ontvangen. Ook het lange onderhoud dat de oud- president met Mao mocht hebben bewijst dat Peking Nixon als een bijzondere gast beschouwt. De Chi nese kranten besteedden gisteren zeer veel aandacht aan Nixons bezoek. Ondanks de vriendelijke woorden van Mao voor president Ford houdt Nixons uitstapje naar China toch een duidelijk politiek karakter, ook al doordat de oud-president zich niet gedraagt als een toerist maar als een politicus. Gisteren sloot hij een be zoek aan een landbouwtentoonstel ling af met een rede vol lof voor China. Hij prees de Chinese leiders omdat zij zoveel nadruk hadden ge legd op de ontwikkeling van de land bouw. Veel landen in de derde wereld maken de fout direct te willen indus trialiseren. De landbouw wordt dan op haar beloop gelaten, aldus Nixon. Door die fout te vermijden kan China een grote industriële mogendheid worden, zo voorspelde Richard Nixon. Taiwan. De oud-president kon gisteren ook nog getuige zijn van een grote zang en dansshow die ter ere van hem was aangericht. Eén van de liedjes had een sterk politiek karakter. Het ging over het vaste voornemen van de Chinezen om Taiwan (vroeger wel aangeduid als nationalistisch China) te „bevrijden". Het is één van de punten waarover diepe meningsver schillen bestaan tussen de V8 en Chi na. Nixon klapte echter even geest driftig in de handen als hij bij alle andere liedjes deed. Het Japanse blad Asahi legde giste ren in een commentaar nog eens uit dat China de oud-president heeft uit- genodigd omdat Peking vindt dat de huidige Amerikaanse president te veel naar Moskou neigt. „De rege ring-Ford heeft haar gezicht verder naar Moskou gewend dan China graag wil," aldus dit Japanse com mentaar. Het blad vermoedt dat de Chinese leiders nu een bekende Ame rikaan willen gebruiken om hun standpunt naar het westen over te brengen. Het herinnert er aan dat China jarenlang de bekende Ameri kaanse Journalist Edgar Snow heeft gebruikt om ideeën naar buiten te brengen. Mogelijk is nu voor Nixon een soortgelijke rol weggelegd. (Zie ook ons commentaar op pagina 5). Portugese legerleiding verzekert veiligheid socialistische partij LISSABON(Reuter) - De Portugese legerleiding heeft de socialisten vei ligheid verzekert voor de komende verkiezingscampagne. Dit gebeurde na schietpartijen tijdens een toe spraak van de socialistische leider Mario Soares. Militairen en polltie- troepen werden naar de platteland splaats Benavllla, ten zuiden van Lissabon, geleid om de incidenten het hoofd te bieden. Bij de schietpar tijen werden zes mensen gewond, waaronder een bestuurslid van de socialistische partij. Mario Soares heeft de schuld helemaal bij de com munisten gelegd. WASHINGTON (UPI) President Ford van de Verenigde Staten wil Robert 8trausz-Hupe benoemen tot de permanente vertegenwoordiger van Amerika bij de NAVO in Brus sel. Het Witte Huls heeft dat gisteren bekend gemaakt. Strauaz-Hupe Is momenteel ambassadeur in Zweden. Hij is 72 Jaar oud. geboren in Oosten rijk en in de VS werkzaam geweest als bankier en hoogleraar. 81nds 1970 werkt 8trausz-Hupe in de diploma tieke dienst.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7