Rhodesië volgende
slagveld in Afrika
Israël is bereid tot
gesprek met Jordanië
Breznjew mag blijven, maar is verslagen
taliaanse communisten
illen samenwerking
et christen-democraten
Zuid-Afrika zal bewind
MPLA nog niet erkennen
Lockheed
Lid van Fords
waakhonden-
commissie nu al
in opspraak
Boeing moet
activiteiten
opbiechten
Moskou beschuldigt
Westduitse consul
Moslem-guerrilla's
in de Filippijnen
doden 18 mensen
Engeland wil
een grondwet
ftTERDAG 21 FEBRUARI 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
Us bespreking-en tussen Smith en zwarte meerderheid falen:
DEN, SALISBURY, WASHINGTON (Reuter, UPI, AP) Als de onderhandeling
m de Afrikaanse
over een
iwe grondwet tussen het blanke minderheidsbewind van premier Ian Smith en
irderheid op een falen uitlopen, dan zal het volgende slagveld in Afrika Rhodesië zijn, zo hebben
ren de Zambiaanse president Kenneth Kaoenda en verschillende functionarissen van het Ame-
aanse ministerie van buitenlandse zaken gisteren laten weten.
Den da voorspelde een waar
ëdbad als de huidige constitutio-
- Ie besprekingen tussen Smith en
zwarte nationalistische leider
i shua Nkomo op niets zouden uit-
len. 'Ik heb Nkomo duidelijk ge-
P akt', aldus Kaoenda, 'dat hij een
ierderheidsregeriing moet zien te
jgen, dat hij anders opzij gezet
MM worden. Afrika heeft genoeg ge-
3a ge oond. Het geduld Is uitge-
en dan zal een bloedbad het
zijn'.
woordvoerder van het Ameri-
th< m&e ministerie van buitenlandse
ren John Trattner, voorzag in
idesdë een geïntensiveerde guer-
l en het gevaar van een toene-
nde Sowjet en Chinese aanwe-
heid in zuidelijk Afrika als er
onmiddellijke overeenstem-
^Jng komt over de voorwaarden
op ordelijke wijze tot een
(erderheidsbestuur te komen. An-
functionarissen zeiden dat 'als
blanke minderheidspremier Ian
th er niet in slaagt de ook
xte nationalistenleider Joshua
lo tot overeenstemming te ko
er niets anders voor de natio-
;ten overblijft dan oorlog'.
Britse regering weten dat zij zich
alleen zal laten betrekken in de
constitutionele onderhandelingen
tussen Smith en de zwarte meer
derheid als vaststaat dat premier
Smith zich plooibaarder dan tot
dusver wil opstellen. Dit is met
nadruk meegedeeld door de Britse
minister van buitenlandse zaken,
James Callaghan. De minister zei
dat hij Smith kortgeleden heeft la
ten weten dat de kloof tussen het
blanke regiem en het Afrikaanse
Nationale Congres (ANC) hem bij
zonder breed voorkomt. 'In deze
boodschap heb ik gewezen op de
ernstige gevolgen die een misluk
king van het huidige overleg zou
kunnen hebben', aldus Callaghan
over zijn boodschap aan Smith.
Ernst
fergafwaarts
:ens de Amerikaanse functiona-
m oefenen de Sowjets in Mo
nique eenheden voor het bin-
.llen van Rhodesië terwijl
linese 'adviseurs' ln Rhodesië zelf
,rte nationalisten opleiden. 'De
lesische situatie is voortdurend
fwaarts gegaan sedert premier
th zijn eenzijdige onafhanke
lijkheidsverklaring uitgaf in 1965.
heeft de zwarten jaren lang
t met zijn doelloze besprekin-
over een representatieve rege-
Het einde van de weg schijnt
Ln zicht'.
in Londen wordt er in rege-
igen druk over de kwestie-
ië gepraat. Gisteren het de
(ADVERTENTIE)
Het blanke Rhodeslsche bewind
lijkt ook van de ernst van de situa
tie doordrongen te zijn en zich wat
soepeler te gaan opstellen. In Salis
bury vertelde premier Smith, tot
dusver vierkant tegen enige vorm
van Britse diplomatieke Interventie,
NEW YORK- (UPI, AFP) De door
president Ford in een pas ingestel
de commissie van toezicht op de
inlichtingendiensten benoemde
econoom Leo Cherne, is gisteren al
in opspraak gebracht. De New York
Times meldde dat Cherne destijds
aan het hoofd stond van een parti
culiere humanitaire organisatie
waaraan de CIA in de Jaren zestig
een bedrag van 15.000 dollar over
maakte.
Deze overmaking geschiedde door
de New Yorkse filantropische 'Nor
man Foundation'. De voorzitter
hiervan. Frank Weill, heeft erkend
dat hij in 1963 of 1964 was bena
derd door een 'geheimzinnig lid'
van de CIA die hem had gevraagd
15.000 dollar over te maken aan het
'internationale hulpcomité' waar
van Cherne voorzitter was. Het be
drag was volgens Weil bestemd
voor een medisch hulpproject in
het voormalige Belgische Congo.
Weil zei niet te weten of Cherne de
juiste bron van het geld kende.
Cherne heeft gezegd dat hij noch
andere functionarissen van zijn or
ganisatie ooit hebben geweten dat
het geld van de CIA kwam.
dat hij zich thans op het Britse
aanbod beraadt. 'Als de Britse rege
ring bereid is ons te helpen zoeken
naar een regeling, meen ik dat we
het aanbod in beraad moeten ne
men', aldus Smith. Volgens Smith
heeft de Sowjet-Cubaanse hulp aan
de linkse bevrijdingsbeweging
MPLA ln Angola de noodzaak van
het zoeken naar een oplossing ver
sterkt.
De Rhodeslsche premier onderhan
delt nu sedert 16 december met
Nkomo, leider van een gematigde
vleugel binnen de ANC. Er is echter
geen vooruitgang geboekt. Meer
militante elementen van de ANC
zouden volgens waarnemers klaar
staan om vanuit Mozambique en
Zambia een grootscheepse oorlog
tegen het regiem van Smith te
beginnen. Volgens deze waarnemers
zou Smith het bij een oorlog op
grote schaal, waarbij de zwarte gu
errilla's door Cuba en de Sowjet-
Unie gesteund zouden worden, nog
geen vier weken kunnen volhouden
als hij zelf geen buitenlandse steun
zou krijgen.
Kissinger
OME (UPI, DPA) De leider van de Italiaanse communistische
dmrtij, Enrico Berlinguer, heeft gisteren de christen-democraten
)geroepen tot het sluiten van het historisch compromis.
o® irlinguer zei dat na de jongste
teeringscrisis de 'communistische
fa pes tie' niet meer genegeerd kan
ïtl orden. Zonder de communisten
in Italië geen regeringsmeerder-
i lid meer mogelijk zijn. Een tijd-
3® irk van dertig jaar is ten einde.
G}e christen-democraten moeten nu
P slissen of zij zich verder tegen
h n democratische regering met
si ïks willen verzetten of aan een
n gering van brede eenheid willen
ïelneratn, aldus Berlinguer.
n zijn rede tot de Italiaanse ka
ler van afgevaardigden zei de
ommunistische leider dat de Vere-
t igde Staten hun ontoelaatbare en
30 ernederende inmenging in Italië
ai toeten staken. De schandalen in-
4 ike het betalen van steekpennin-
i en aan Italiaanse politici en mi-
1
nisters door de Amerikaanse CIA
Lockheed en Exxon zijn het gevolg
van het organiseren van een macht
die rust op anti-communistische
discriminatie en op het politieke
monopolie van de christen-demo
craten, zo betoogde Berlinguer. Het
is noodzakelijk nog eens krachtig
te stellen dat ons lidmaatschap van
de NAVO geen ontoelaatbare in
menging toestaat.
De christen-democraten heben
Italië geregeerd sedert de tweede
wereldoorlog in verschillende coali
tiekabinetten. Vanavond zal de Ita
liaanse Kamer van afgevaardigden
over de regeringsverklaring van de
minderheidsregering van premier
Moro stemmen. Maandag begint
het debat in de Senaat, waarna
woensdag gestemd wordt.
Engeland heeft verklaard het blan
ke bewind militair niet te zuMen
steunen. De Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken, Henry Kis
singer, heeft er op gezinspeeld dat
de Verenigde Staten misschien wel
tot steun bereid zijn. Kissinger
heeft onlangs gewaarschuwd dat er
'meer Angola's op komst zijn'. 'Het
probleem waarvoor wij staan is dat,
als gevolg van de Angolese oorlog
er ernstige bezorgdheid is in landen
als Zaire en Zambia en andere
landen in Afrika dat dit patroon
zich mogelijk zal herhalen, of dat
de wapens die zich daar hebben
opgehoopt mogelijk worden ge
bruikt voor doelen buiten de gren
zen van Angola'. Kissinger zei dat
de Verenigde Staten een verzoek
om Amerikaanse hulp van Zaire of
Zambia of andere regeringen 'zeer
ernstig zullen nemen'.
WASHINGTON Een Amerikaanse
federale rechter heeft gisteren de
vliegtuigfabriek Boeing gelast alle
documenten, die gaan over het mo
gelijke betalen van steekpenningen
over te dragen aan de zogenaamde
beurscommissie van de senaat. Op
een door de fabriek gestelde eis. dat
de gegevens voorlopig door de com
missie geheim zullen worden gehou
den, zal worden ingegaan. De com
missie veronderstelt dat Boeing zich
eveneens schuldig heeft gemaakt aan
dubieuze betalingen in het buiten
land.
MOSKOU (UPI) De Sowjet-Unie
heeft gisteren de Westduitse con
sul-generaal in Leningrad Alfred
Blumenfeld beschuldigd van spio
nage en hem een oud-lid van de
militaire inlichtingendienst van de
nazi's genoemd. Hij werd een 'ja
nus met twee gezichten' genoemd
die de Sowjet-Unie in het openbaar
prijst maar zelf een koude-oorlogs-
politiek voorstaat.
De Westduitse ambassade heeft op
de beschuldiging nog geen com
mentaar geleverd. Wel heeft de re
gering in Bonn bij de Sowjet-auto-
riteiten geprotesteerd tegen de bui
tengewoon scherpe bewaking en
het hinderen van Westduitse diplo
maten in de afgelopen weken. De
betrekkingen tussen beide landen
zijn verkoeld door twee uitzendin
gen over de Duitse televisie over de
geheime politie in de Sowjet-Unie.
Blumenfeld is sinds 1958 aan de
economische afdeling van de West
duitse ambassade in Mokou werk-
In het voormalige Spaanse Sahara zijn vluchtelingenkampen ingericht om deb evolking op te vangen
die uit de woongebieden is verdreven door de Marokkaans-Algerijnse gevechten. Op de een patrouille
van de bevrijdingsbeweging Polisario in de Sahara.
JERUZALEM (Reuter, AFP, UPI) De Israëlische regering heeft besloten tot onderhandelingen
met Jordanië. Dit heeft de premier van Israël, Jitzhak Rabin gisteren meegedeeld in een boodschap
tot een comité van leiders van Amerikaanse Jood se gemeenschappen dat thans in Jeruzalem bijeen
is. De premier voegde er aan toe dat een definitieve regeling van het conflict in het Oosten, buiten
de Palestijnen om niet mogelijk is.
Al eerder deelde de premier mee
dat Israël en de Verenigde Staten
het eens zijn over nieuwe vredesi
nitiatieven tegenover Jordanië. Een
regeling met Jordanië zou moeten
voorzien in een oplossing van de
westelijke Jordaanoever. Op de
Arabische topconferentie van Rabat
in 1974 werd de Palestijnse Bevrij-
dingsorganiaitie aangewezen als
enige vertegenwoordiger van de Pa
lestijnen, waartoe ook de hair mil
joen bewoners van de Jordaanoever
behoren. Jordanië heeft toen de ver
antwoordelijkheid voor dit gebied
aan de Palestijnen overgedragen.
Israëlische regeringskringen zijn er
dan ook niet geheel zeker van of
een regeling van het beheer van de
westelijke Jordaanoever alleen met
Jordanië kan worden gesloten. De
Jordaanss regering heeft tot nog
toe steeds diplomatieke contacten
met Jeruzalem, over de hoofden
van de Palestijnen heen, van de
hand gewezen. Een dergelijke stap
zou worden beschouwd als een beë
indiging van de Arabische buurlan
den, met name van Syrië met welk
land de laatste tijd zeer nauwe
relaties heeft aangeknoopt.
Geen monopolie
De Israëlische minister van buiten
landse zaken Allon heeft gisteren
ln een Interview met het Israëli
sche dagblad Haaretz verklaard dat
koning Hoessein niet het monopo
lie heeft voor het oplossen van ie
kwestie van de Palestijnen. Bij on
derhandelingen over het beheer
van de westelijke Jordaanoever zal
het noodzakelijk zijn ook de leiders
van dit gebied erbij te betrekken.
Op de vraag of Israël formeel had
Ingestemd met een Amerikaans
vredesinitiatief tussen Israël en Jor
danië, verklaarde de minister liever
niet te willen antwoorden. 'Amerika
ls volkomen gerechtigd onderzoe
ken in ta stellen die het wenst en
zou dat eventueel ook doen', aldus
de minister.
Erkenning van Israël door Palestij
nen, in welke vorm dan ook noem
de de minister opbouwend. Overi
gens zag hij geen mogelijkheden
voor het houden van besprekingen
met Palestijnse organisaties zolang
er nog geen tekenen waren dat
deze organisaties hun vijandelijke
houding tegenover Israël laten va
ren. Allon staat een regeling van
de Palestijnse kwestie via Jordanië
voor. Hij is het echter niet eens
met premier Rabin die weigert een
afzonderlijke Palestijnse eenheid te
erkennen.
Allon Detoonde zich gematigd ten
aanzien van de door Israel bezette
Golan. We heben het heuvelland
MANILLA (UPI) Op het zuide
lijke eiland Mindanao van de Filip
pijnen hebben moslem-guerrilla's
vanuit een hinderlaag het vuur ge
opend op een bus, waarbij zij 18
passagiers doodden 21 verwonden.
De terreuraanval vond plaats bij
Liloy, 160 kilometer ten noorden
van Zamboeanga. Ongeveer drie
jaar geleden begonnen verschillen
de moslem-groepen in het zuidwes
ten van de Filippijnen een guerrilla
tegen het bewind van president
Ferdinand Marcos, die in 1972 de
staat van beleg voor zijn land af
kondigde. Op 1 februari overvielen
guerrilla's ook al een bus in de
provincie Zamboeanga del Sur.
Daarbij vielen 25 doden en 30 ge
wonden.
van Syrië niet bezet om daar neder
zettingen te stichten, aldus de mi
nister. We heben het gebied uit
veiligheidsoverwegingen voor het
behouden van verdedigbare gren
zen. Op de vraag of de minister
hierover niet wat meer wilde zeg
gen, verklaarde Allon: 'Ik moet iet-
sa aan de intelligentie van de le
zers overlaten' In een interview dat
gisterenmiddag door de Israëlische
radio werd uitgezonden, verklaarde
de Israëlische premier dat Isaël
voorbereid is op mogelijk nieuwe
vijandelijkheden van de kant vk
Syrië, wanneer in mei het VN-man-
daat op de hoogvlakte vk Golan
afloopt. Syrië zal in mei bereid zijn
zekere risico's te nemen, aldus Ra
bin, aangezien de regering in Da
mascus van oordeel is dat het de
Verenigde Staten er veel aan gele
gen zal zijn de vrede in het Midden-
Oosten te behouden in een Jaar van
verkiezingen.
Secretaris-generaal van de Verenig
de Naties Kurt Waldheim zal zijn
speciale afgezant voor het Midden-
Oosten naar dit gebied sturen. De
afgezant, de Argentijn Guyer, zal
moeten onderzoeken op welke ma
nier de vredesonderhandelingen tot
nieuw leven kunnen worden ge
wekt. Guyer zal bezoeken brengen
aan Syrië. Israel Egypte en mogelijk
Jordanië.
JOHANNESBURG, LOESAKA (Reuter, UPI, AP) Zuid-Afrika
kan de Volksrepubliek Angola, geregeerd door de regeringen van
de MPLA, nog niet erkennen omdat de toestand in het land nog
verward is, zo heeft gisteren de Zuidafrikaanse onderminister van
binnenlandse zaken, Louis Le Grange, meegedeeld.
In het parlement verklaarde hij dat
Zuid-Afrika het MPLA-bewind zal
erkennen 'wanneer het ogenblik
daarvoor geschikt is'.
De MPLA-regering heeft laten we
ten dat haar troepen geen aanval
len zullen doen op aangrenzende
landen. Dit slaat in de eerste plaats
op Namibië (Zuid-West-Afrika), het
door Zuid-Afrika ten onrechte be
stuurde mandaat-gebied van de
Verenigde Naties ten zuiden van
Angola. Wel eist de Angolese rege
ring de 'onverwijlde en volledige
terugtrekking van alle Zuidafri
kaanse strijdkrachten uit Angola,
ter voorkoming van verder bloed
vergieten onder onschuldigen'.
De MPLA heeft ook de beide door
haar verslagen bevrijdingsbewegin
gen. de UN IT A en het FNLA, buiten
de wet gesteld. "Elke poging om
deze bewegingen nieuw leven in te
blazen zal met kracht neergeslagen
worden', aldus de bekendmaking.
In een ongeveer 50 kilometer brede
corridor boven de Namibische
grens, op Angolees grondgebied,
liggen nog meer dan 4000 Zuidafri
kaanse soldaten ter bescherming
van een stuwdam en waterkraoh-
tinstallatles.
LONDEN (Reuter) De Britse re
gering denkt erover de rechten van
de burgers bij de wet vast te leg
gen. In de meeste landen worden
de burgerrechten gegarandeerd
door de grondwet, maar Engeland
heeft geen grondwet. Er bestaat ln
Groot-Brittannië geen enkele
grondwettelijke garantie tegen het
aantasten van de menselijke rech
ten en vrijheden door de overheid.
De garanties ln Groot-Brittannië
tegen aantasting van de rechten en
vrijheden van de Britse burger
worden gevormd door enkele gewo
ne wetten, ongeschreven afsprakeö.
de invloed van de krant en de
publieke opinie, de onafhankelijk
heid van de rechtspraak en de re
gelmatige verkiezingen.
Er is echter geen wet die de rech
ten van de burger op leven, vrij
heid en eigendom garandeert. Ook
het recht van vereniging en verga
dering en van vrijheid van gods
dienst is nergens vastgelegd.
De Britse minister van binnenland
se zaken. Roy Jenkins, heeft mee
gedeeld dat de regering een onder
zoek heeft ingesteld naar de moge
lijkheden om deze rechten nu juri
disch te verankeren, zodat regering
en parlement er ook aan gebonden
zijn. De minister sprak de hoop uit
dat deze kwestie alom ln den lande
besproken zal worden.
De Britten hebben al wel de moge
lijkheid zich te beroepen op de
Europese Conventie voor de Rech
ten van de mens. Het is echter te
verwachten dat een grondwet heel
wat emoties los zal maken ln
Groot-Brittannië, omdat het parle
ment door de eeuwen heen als het
hoogste gezagsorgaan is beschouwd.
Voor het zover komt zal er nog heel
wat water door de Thames stromen,
verwachten de Britten.
Vervolg van pagina 1.
betaalde adviseurs van e Lock-
heedfabrieken. Naast de hem uitbe
taalde 8.3 miljoen dollar zou de
functionaris nog 4.5 miljoen dollar
te goed hebben van de maatschap
pij. Minister Simon zei dat hij de
verzekering heeft gerekgen dat deze
4,5 miljoen dollar niet zal worden
uitbetaald. Leden van de senaats
commissie voor het bankwezen,
vertelden niet te weten at voor
nationaliteit de geheimzinnige man
heeft. Church zei weer ndet van het
bestaan van de functonaris af te
weten.
Strauss
Franz-Josef Strauss, leider van de
Beierse oppositiepartij CSU, heeft
vrijdag opnieuw ontkend dat hij
indertijd, ais minister van defensie
dankzij steekpenningen heeft geko
zen voor de F-104 Star fighter van
Lockheed. Hij deed dat in een
vraaggesprek met het Duitse dag
blad 'Die Welt'. Straus sbenadrukt
in het interview at hij elf e
voorkeur had gegeven aan de Fran
se Mirage en wel uit politiek oog
punt. De vroegere Lockheed-mede -
we rxer Ernst Hausser, die ook prins
Bemhard beschuldigt, heeft Strauss
het aannemen van steekpenningen
door Lockheed voor de voeten ge
gooid.
Inmiddels hebben medewerkers van
de Amerikaanse vliegtuigfabriek
General Dynamics, die de F-16
straaljager aan Nederland levert, de
beschuldigingen dat ook dit bedrijf
steekpenningen zou hebben ge
bruikt, 'volstrekte onzin' genoemd.
Ernst Hausser vertelde in Washing
ton dat drie Nederlandse autoritei
ten steekpenningen zouden hebben
aanvaard ln verband met d ©aan
koop van de F-16.
Italië
De Italiaanse regering heeft be
kendgemaakt dat de Italiaanse ver
takking van het Lockheed-steek
penningenschandaal zal worden
onderzocht door ee ncommlssie van
•hooggekwalificeerde deskundigen'.
De Italiaanse advocaat Vlttorio An-
tonelli uit Rome ls vrijdag tijdens
een verhoor door de justitie ln
verband met de Lockh eed-af faire
onder arrest gesteld. Antonelli zou
nauw hebben samengewerkt met de
directrice van de bemiddelingsfir
ma 'Cornel' in Rome. mevrouw Ma
ria Faya. Lockheed zou Gomel
steekpenningen hebben gegeven,
waarmee militairen en politici zou
den zijn omgekocht voor de aan
koop van veertien Hercules-tran
sportvliegtuigen door Italië.
het koor ter verheerlijking van Breznjew aanzwelt in voorbereiding van het partijcongres van de
olgende week, ontbreekt er iets aan het huldebetoon in de Sovjet pers.
)e 'Breznjew-constitutie', die in goede tijden gewoonlijk voor het congres werd gepubliceerd om Brezn-
iw zijn plaats in de geschiedenis te bezorgen, is verdwenen, waarschijnlijk tegengehouden door andere
ovjetleiders. Het Breznjew 15-jarenplan, dat bedoeld was als monumt ter ere van zijn leiderschap, is
ok geblokkeerd.
1 reznjew wilde een topoverleg met
6 Washington en een SALT-akkoord
1 bver bewapening), zodat hij die
I an het congres kon presenteren als
sjlijk an zijn succesvolle buiten-
andse politiek. Maar hij kreeg
!een van beide. Hij wilde een bij
enkomst van Europese communis-
ische partijen, om te laten zien dat
)ij weer een vorm van internatio
nale eenheid onder de communisten
had geschapen. Maar ook dit lukte
hem niet.
^Interne strijd
Wanneer Breznjew nog volledig het
hevel voerde, zou hij wel wegen
hebben gevonden om het bereiken
?an deze doelen te versnellen. Maar
hij was al zwaar betrokken bij in
terne moeilijkheden over al deze
Problemen voordat hij ziek werd, en
zelfs toen deed hij het niet al te
best. Het eerste resultaat van zijn
ziekte was de opheffing van het ak
koord over de Joodse emigratie,
meer dan een jaar geleden. Hiermee
begon zijn hoop op ontspanning te
vervliegen, versterkt door het te
rugdraaien van de buitenlandse han
del en een uitstel van het top-over-
leg. De top bedoeld ter onder
tekening van het SALT-akkoord
zou eerst in de lente worden gehou
den, toen in de zomer en toen in de
herfst.
De moeilijkheden binnen het Krem
lin over ontspanning stonden recht
streeks in verband met discussies
over binnenlandse polittiek. Een bij
zonder twistpunt uit het 15-jaren-
plan was de voorgestelde toewij
zing van steeds grotere sommen
geld voor consumptiegoederen
hetgeen betekende dat er even zo
veel minder aan het militaire appa
raat uitgegeven kon worden. Brezn
jew voerde regelmatig openlijk aan
dat het 'vredesprogramma' een suc
ces was, en dat de Sowjet-Unie zich
nu kon veroorloven meer aan con
sumptiegoederen uit te geven.
Maar het conflict tussen de drie
grootste beslagleggers op de natio
nale gelden de consumenten, het
leger en de plannenmakers, belast
met de economische ontwikkeling
van het land is nu beslist in het
voordeel van de plannenmakers en
het leger. Dit wordt bevestigd door
het accent dat het nieuwe vijfjaren
plan legt op de zware industrie.
Maarschalk zwijgt
De discussies tussen de haviken en
de duiven zijn verstomd. Maarschalk
Gretsjko, de minister van defensie
die eens vlammende betogen hield
over de dreiging van de imperialis
ten waaraan de Sowjet-Unie bloot
stond, heeft er blijkbaar geen be
hoefte aan dat punt nu nog te noe
men. Hij heeft waarschijnlijk het
meeste van wat hij wilde wel ge
kregen. Zijn toespraken waren meer
dan de gebruikelijke bezweringen
over de imperialistische dreiging.
Het waren hints aan zijn collega's
in het Kremlin dat het leger het
beste wist wat nodig was voor de
defensie van het land.
Toen hij niemand in het bijzonder
waarschuwde tegen de vrijwillige of
'onvrijwillige' onderschatting van
het gevaar van het imperialisme,
gebruikte hij een in de loop der tij
den geschikt gebleken code om kri
tiek uit te oefenen. In feite zei hij
publiekelijk dat sommige van zijn
medeleiders gefaald hadden de bui
tenlandse dreiging op waarde te
schatten en nu weigerden het nood
zakelijke geld aan het leger uit te
geven. De imperialisten, beweerde
hij nadrukkelijk, vonden alleen
kracht belangrijk en daarmee
gebruikte hij precies dezelfde woor
den als de westerse haviken deden
bij hun beschrijving van de Russen,
daarmee hun overheid onder druk
zettend voor hogere legeruitgaven.
Niet alleen kracht
Breznjews woordvoerders antwoord
den, zonder natuurlijk Gretsjko of
I
het leger te noemen, dat kracht al
leen niet langer de veiligheid van
het land kon waarborgen. Zij bekri
tiseerden 'westerse' verdedigers van
de krachtpolitiek, maar tegelijker
tijd gaven ze de ingewijden een hint
dat er zich een hevig conflict in het
Kremlin afspeelde. Vele andere on
derwerpen 'de meeste hadden op de
een of andere manier iets te masen
met ontspanning) waren betrokken
bij de ruzie in het Kremlin, die z'n
hoogtepunt vond in 1972-73. Pas
Breznjews ziekte en de daarmee ge
paard gaande aftakeling van zijn
politieke macht in eind '74, gevolgd
door het aftreden van president Ni
xon, stelden de haviken in staat
beetje bij beetje vaste voet op de
heilige grond van het Kremlin te
krijgen. Toen de politiek van de
Verenigde Staten harder leek te
worden, hielp dat de voorstanders
van een hardere lijn in het Kremlin.
Sovjet-haviken zijn geen grotere te
genstanders van ontspanning dan
de westerse haviken. Iedereen wil
vrede op z'n eigen voorwaarden.
Westerse haviken willen de ontspan
ning gebruiken om de Sowjet-Unie
te verzwakken. Sovjet-haviken zien
wel wat in ontspanning omdat ze
geloven dat die, mits voorzichtig ge
hanteerd, het westen zou kunnen
verzwakken. Toen de Rode Ster, le-
gerkrant van de Sovjet-Unie, een
westerse schrijver citeerde: 'De
sfeer van ontspanning leidt er toe
dat het Westen de Sovjet-Unie on
derschat, minder geld aan defensie
uitgeven en toestaat dat de bondge
noten zich apart opstellen. Het re
sultaat daarvan is dat de balans
door zal slaan ten gunste van de
Sovjet-Unie'. Toen voegde Rode Ster
daaraan toe, dat het zou leiden tot
'demoralisatie van het Westen en
naar een Sovjet-overwinning'. Ro
de Ster trok de bewering niet in
twijfel. Inderdaad, het legerblad
blijkt het aan te voeren als reden
voor de Sovjet-haviken te blijven
werken aan een voortdurende ont
spanning.
Geen bedreiging
Maar de ontspanning zal moeilijk
kunnen blijven bestaan als blijkt dat
Breznjew is verslagen in een drama-
tische Kremlinstrijd, dat de haviken
aan de top zitten en dat de Sovjet-
Unie op het punt staat een politiek
van snelle militaire expansie in zo.
wel binnen- als buitenland aan te
nemen. Daarom blijkt uit de voor
bereidingen van het partijcongres
dat Breznjew zelf niet aan de kant
wordt gezet, ondanks dat een groot
gedeelte van zijn beleid heeft ge
faald. Sommige westerse analitici,
inclusief mezelf, waren daar eens
van overtuigd. Integendeel, hij zal
alle lof en eer krijgen, die zijn kol
lega's kunnen geven.
Zij kunnen zich veroorloven dat te
doen, omdat hij niet langer meer een
bedreiging voor hen is.
Zij kunnen een nieuwe, nog eervol
lere post voor hem bedenken, zoals
partijvoorzitter en hem naar boven
duwen. Of ze kunnen hem laten wat
hij is: partijsecretaris. Ze kunnen
hem tot president benoemen. Of de
hemel in prijzen. Maar het beleid
van het Kremlin van vandaag is
niet het beleid waarvoor Breznjew
zo hard heeft gevochten voordat hij
te kampen kreeg met ziekte en po
litieke zwakte.
