Letty Russell staat voor wat ze zegt
Stem van kerken klinkt
nog mager in 'Europa'
Vandaa
Onze adressen:
Oecumenisch Centrum in Brussel
ISjgjs-
VOORBUGANC
JjgSOKok Kamp
ZATERDAG 21 FEBRUAR11976
KERK
TROUW/KWAv-
door Catharina Halkes
Nog geen jaar nadat in Ameri
ka van de hand van Letty M.
Russell „Human liberation in a
feminist perspective A Theo
logy" was verschenen, be
zorgde uitgeverij Ten Have de
Nederlandse vertaling ervan:
„Bevrijding van de mens in fe
ministisch perspectief Een
theologie".
Het is een gelukkige omstandigheid
dat Letty Russell voor Nederlandse
lezers geen onbekende was doordat
een vroeger boekje van haar:
„Stenen voor brood'" al in onze taal
was verschenen. Gezien haar Neder
landse relaties hebben we dan in ons
land althans één vertaald werk dat
tot het type „feministische theologie"
kan worden gerekend. Wellicht kan
men nog beter zeggen: het boek be
hoort tot de zg. bevnjdings-
theologieén; naast de ..zwarte theolo
gie" en de bevrijdingstheologie van
b.v. Zuid-Amerika. op basis van de
sociale onderdrukking, heeft Russell
een boek geschreven vanuit de on-
vrij-makende en inperkende structu
ren waarin vrouwen gevangen blij
ven ook in de christelijke kerken en
de theologie.
Russell zelf definieert bevrijdings
theologie als een poging tot bezinning
op de ervaring van onderdrukking en
op onze acties voor de schepping van
een nieuwe, meer menselijke samen
leving (pag. 15). Daarom staat zij
geen vrouwelijke theologie voor. die
immers dan even eenzijdig zou zijn
als de mannelijke theologie alle eeu
wen door is; maar een feministische
theologie, d.w.z. een nadenken over
de relatie God en mensen op basis
van ervaring van vrouwen die zich
bewust zijn geworden van de hun
opgelegde onvrijheid, die uit hun
kooien stappen en hele mensen wil
len worden om daardoor ook man
nen te helpen meer heel te worden. In
dit perspectief kan ook de theologie
meer menselijk worden, dichter bij
de ervaring van mannen én vrouwen
in hun relatie tot God en in hun
worsteling met de laatste en diepste
levensvragen.
De langdurige ervaring van de au
teur als pastor en predikant te mid
den van de armen en ontrechten van
East-Harlem, de negers en de Puerto-
ricanen daar én haar actieve betrok
kenheid bij de vrouwen-
bevrijdingsbeweging tot in de we
reldraad van kerken toe. geven aan
dit boek een grote mate van werke
lijkheid en van echtheid tevens. Letty
Russell staat voor wat ze zegt en doet
en vertoont een rustige maar ook
„koppige" vastberadenheid.
Grondmotief
Een grondmotief in dit boek is Pau-
lus' beschrijving van de strijd om
bevrijding (Romeinen 8): de hele
schepping »n al haar delen zucht en is
in barensnood. Dit zuchten in solida
riteit is door het hele boek heen
hoorbaar, niet als geweeklaag of ge
jammer. maar als de begeleidings-
tonen van de barensweeën van de
nieuwe schepping. Deze solidariteit
met alle ontrechten brengt ons tot
deelname aan Gods solidariteit met
de mensen en met de hele schepping.
Zelf zegt Letty Russell (pag. 22): De
beweging voor de bevrijding van de
vrouw in de V.S. en elders versterkt
de solidariteit in zuchten. Door een
onophoudelijke stroom van rappor
ten. artikelen en acties getuigen vrou
wen dat zij hebben onderkend, dat de
mannelijke overheersing en de on
derworpenheid van de vrouwen re
denen zijn om persoonlijk en sociaal
te zuchten naar bevrijding
Dit is. in de feministische visie, niet
het gevolg van Gods oorspronkelijk
FAMILIEBERICHTEN
kunnen van maandag tot en
met vrijdag telefonisch tot
16.30 uur opgegeven wor
den op nummer 020-913456:
en van 16 30-20 00 uur op
nummer 020-220383 Dit
laatste nummer geldt ook
voor ZONDAGAVOND en
dan van 18 00-20.00 uur.
AMSTERDAM:
Directie - commerciële
afdelingen -
administratie.
Wibautstraat 131.
tel. 020-913456.
Postbus 859.
Redactie:
Nieuwe Zijds Voorburg
wal 280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859
ROTTERDAM/DOR
DRECHT:
Westblaak 9. Rotterdam.
Tel. 010-115588.
Postbus 948
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22. Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
ZWOLLE/GRONiNGEN:
Melkmarkt 56. Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
dering is dat ze de vrouwenbevrij
dingsbeweging zozeer invoegt en ziet
in de samenhang met alle andere
bevrijdingen dat ze minder radicaal
de wortels blootlegt van het kwaad,
het structurele kwaad, van het sek
sisme zelf. Alleen op pag. 22-23 gaat
ze daarop wèl in. maar meer citeren-
derwijs: de onderdrukking van de
vrouw is de meest universele vorm
van uitbuiting en zij houdt de andere
vormen van uitbuiting in kerk en
samenleving in stand.
Brugfunctie
Verloofde: 'Als we getrouwd zijn vind je het niet erg als ik niet vaak naar de kerk ga, h?'
Pastor: 'Maar waarom wil je dat dan niet, liefje?'
Verloofde: 'Nou, ik vind dat maar niets, die getrouwde pastores.'
Dominee (bij wijze van troost): 'Bedenk eens hoe u
geleid bent en uw weg gevonden heeft al deze
zeventig jaar!'
Gemeentelid: '69, alstublieft!'
scheppingsplan, maar van menselij
ke ongehoorzaamheid en ont
wrichting. Daarom is het goed dat
Russell grondig afrekent met het ver
wijt dat, overigens ook aan alle ande
re bevrijdingsbewegingen, nu ook
aan vrouwen wordt gemaakt, nl. dat
ze oorzaak zouden zijn van die ont
wrichting en verdeeldheid in onze
samenleving (34): De vele mythen die
vrouwen verwijten dat zij gezinnen
ontwrichten, het moederschap de
graderen. de „echte" links radicale
revoluties schaden en jeugdmisda
digheid bevorderen, komen van hen
die de huidige toestand willen
handhaven. Zo min als negers de
verdeeldheid veroorzaken die voort
vloeit uit racisme, zo min veroorza
ken vrouwen de verdeeldheid die
voortvloeit uit seksisme (discrimina
tie op grond van sekse). Zij reageren
op de overal reeds aanwezige gevol
gen van onderdrukking en ont
wrichting en proberen iets te doen
om de situatie te verbeteren
Vooruitziend
Als toerusting voor deze reis naar
vrijheid legt Letty Russell de nadruk
op de „vooruitziende diaconie",
d.w.z. „de situatie proberen te ope
nen naar een toekomst met le
vensmogelijkheden". Dan pas kun je
immers spreken van een solidariteit
in zuchten en deel je minstens de
spanning om ruimte te scheppen
voor nieuw leven.
In nauwe samenhang hiermee wekt
ze vrouwen op deel te hebben aan
het kritische proces van onderschei
den wat het betekent mens te zijn en
te leven vanuit haar vrijheids-
ontdekkingen. Paulus gebruikt voor
deze gave van de Geest het woord
'diakrisis' (1 Corinthe 12 vers 10).
Deze diakrisis kan de vrouwen en de
kerk helpen profetisch te staan te
genover de samenleving in plaats
van gevormd te worden door die
samenleving. Deze diakritische rol
van onderscheiden en oordelen is
met name moeilijk voor vrouwen die
immers door de gangbare cultuur
zijn 'voorbeschikt' om te 'behagen,
d.w.z. lief te zijn en te volgen.
Tenslotte: nog steeds voor deze reis
naar vrijheid, die een vooruitlopen is
op Gods toekomst (36) vraagt Russell
van de kerk een proleptische hou
ding: een houding die dit vooruitlo
pen op Gods toekomst laat zien. Pro
lepsis betekent letterlijk: een misre
kening in de tijd, maar dan een 'naar
voren'. Er bestaat ook een misreke
ning in de tijd 'naar achteren', een
anachronisme. De kerk wordt nu
opgeroepen een proleptische misre
kening te zijn, levend vanuit de hoop
die in ons is.
Uitwerking
Dit eerste, boeiende hoofdstuk
wordt gevolgd door een uitwerking
van de gemeenschappelijke thema's,
perspectieven en methodologie van
de verschillende bevrijdingstheolo-
gieën, met het accent op de feminis
tische. Daarop volgt een hoofdstuk
over de noodzaak van het opnieuw
verstaan van de geschiedenis en van
de traditie, willen vrouwen ooit een
bruikbare toekomst hebben; een
herijking van de taal. een nieuw ver
staan van beelden en een correctie
op de gangbare beperkte en dus be
perkende betekenissen, willen vrou
wen kunnen mee-denken en mee
verantwoordelijkheid dragen. Ook
lijkt het mij van belang te wijzen op
Russell's open kerkleer, waarin de
aandacht niet rechtstreeks naar de
kerk gaat. maar naar God en de
wereld (129). De kerk krijgt pas indi
rect de aandacht, zij is een
'naschrift, een PS bij Gods liefdes
avontuur met de wereld.'
Russell zit dan ook niet gevangen in
oude ambtsmodellen die nü ontoe
reikend zijn, maar pleit voor een
diversiteit van functies, diensten en
ambten, alnaargelang de situatie het
vraagt en de persoonlijke mogelijk
heden van allen die zich daarvoor
aanbieden. Als te beproeven nieuwe
modellen stelt zij voor die van ..advo
caat". 'moeder' en 'leek.' (147). He
laas kan ik deze hier nu niet meer
uitwerken, maar het is duidelijk dat
de auteur hier ook een beroep doet
op de deskundigen in de bevrijdings
processen (de sociologen of psycho
logen b.v. als 'animators'), en dat ze
de dominante vaderrol in de kerk wil
doorbreken.
Kenmerken
Letty Russell noemt zichzelf ten op
zichte van de feministische theologie
een 'reformist', iemand dus die van
binnenuit en aanknopend bij de tra
ditie wil hervormen. Ze is niet uitda
gend. maar zoekt geduldig en rustig,
maar zeer vastberaden, naar de wer
kelijke betekenis in Schrift, traditie,
geschiedenis en taal en neemt niet
langer genoegen met de gehalveerde
of minstens beperkte betekenis die
tot nu toe meestal gangbaar was.
Een tweede kenmerk van haar bena-
door Aldert Schipper
Ds. Marc Lenders, directeur van het oecumenisch centrum voor
kerk en samenleving te Brussel.
'Wij hebben een speciaal oor voor de kerken. U zult vragen
waarom. Welnu, omdat de kerken anders zijn dan onze gebrui
kelijke gesprekspartners. Zij komen niet op voor hun eigenbe
lang, maar vertegenwoordigen dat van anderen'. Deze
complimenteuze woorden komen uit de mond van de voorzitter
van de Europese Commissie, de Fransman Ortoli. Hij sprak ze
uit, enkele jaren geleden, tijdens het bezoek van de aarts
bisschop van Canterbury aan Brussel.
De Europese Gemeenschap (EG)
mag dan een willig oor naar de
kerken toewenden, de kerken van
hun kant kunnen slechts een be
scheiden stemgeluid voortbrengen
in Brussel. Dat zwakke kerkelijke
geluid wordt in Brussel geprodu
ceerd door het thans tien jaar oude
Oecumenische Centrum voor kerk
en samenleving aan de Ouderghem-
laan. dicht bij de bureaus van de
EG Het centrum is het orgaan van
de Commissie van de Kerken voor
de Europese Gemeenschappen,
waar in ons land de hervormde en
gereformeerde kerken aan deelne
men. Het centrum wordt geleid
door de Belgische predikant Mare
Lenders, die wordt bijgestaan door
een full time secretaresse, een part
time kracht en voorts een groep
vrijwilligers. Zij vormen de spreek
buis van de kerken, in het hoofd
kwartier van de EG. met zijn meer
dan 10.000 ambtenaren. De oorzaak
voor deze kerkelijke bescheiden
heid is geheel gelegen in geldge
brek. dat ongetwijfeld te maken
heeft met de onbekendheid in de
kerken met de onstuitbare groei
van een verenigd Europa. De leden-
staten van de EG hebben op vele
terreinen een stuk macht overgege
ven aan de Europese organen. Daar
stuiten de kerken op, wanneer zij
vinden dat het evangelie iets te zeg
gen heeft over maatschappelijke
vragen zoals de verhouding tussen
rijke en arme landen, de behande
ling van buitenlandse werknemers
en steun aan racisme. In gesprek
ken die de kerken beginnen in Den
Haag. Londen of Bonn worden zij
doorverwezen naar Brussel. Hoe
komende kerken hier voor den dag.
Om deze vraag te beantwoorden
hebben wij een bezoek gebracht
aan ds. Marc Lenders in zijn
centrum, gevestigd in een huis dat
aan de kerken verhuurd is m af
wachting van de onvermijdelijke
sloop. In dit huis vinden wekelijks
gebedssamenkomsten plaats, die
georganiseerd worden samen met
het Europese centrum van de
roomskatholieken. Er doen zo'n
vijftien tot twintig personen aan
mee. De mensen in een internatio
nale omgeving als Brussel verliezen
een beetje het contact met de kerk.
Daarom tracht het Oecumenisch
Centrum het kerkewerk ook iets
anders aan te pakken en te zien hoe
men het werk van de ambtenaren
bij de EG kan verdiepen.
'Tijdens een beraad dat een groep
Europese christenen in april 1974 in
het Britse Roehampton heeft ge
houden. legden enkele oude getrou
wen van de Europese gedachte uit
waar het in het verenigd Europa om
begonnen is. Het voorkomen van
een nieuwe oorlog en om verbete
ring van de welvaart. Die conferen
tie had plaats voor de huidige crisis
en iedereen was het er mee eens.
dat die beide doelen nu wel bereikt
zijn. De Indiase christen M. M. Tho
mas vroeg ons toen. wat de volgen
de doelen van Europa zijn. We ke
ken elkaar aan. we praatten wat
met elkaar, maar niemand zag dat
duidelijk voor zich. Het is nogal van
belang, te weten wat we ons in
Europa voor ogen stellen. Moeten
we aldoor maar voortgaan rijker te
worden, moeten we ons in Europees
verband bewapenen en zo ja, hoe
dan. Hoe staan we tegenover ont
spanning. Over dat soort dingen
hebben de kerken vanuit het evan
gelie ook gedachten, althans dat
behoren zij te hebben', vindt Mare
Lenders. Zijn centrum voert het
secretariaat van de studiegroep uit
de Europese kerken, die zich over
deze vragen buigt.
Commando-groep
Een paar jaar geleden leek er een
wereld-cacao-akkoord tot stand te
komen. Die overeenkomst zou in
werking treden, zodra een tevoren
bepaald percentage cacao-
^verwerkende landen zich er bij zou
hebben aangesloten. Van te voren
was bekend dat de VS daar niet bij
zouden zijn. Wanneer binnen een
bepaalde tijd onvoldoende landen
zich zouden aansluiten, zou het ak
koord weer worden ontbonden. In
eens dreigde dat te gebeuren. De
Duitse kerken hebben toen druk
uitgeoefend, waardoor West-
Duitsland neg net voor de fatale
datum toetrad en het cacao-
akkoord kon gaan werken. De ca-
cao-producerende landen kunnen
nu rekenen op een vaste en redelij
ke prijs voor hun produkt. Om de
kerk zo alert te laten reageren is het
nodig dat er een groepje mensen de
vinger op de pols houdt. In het
•Oecumenisch centrum komt sinds
vorig jaar op gezette tijden een
groep Europese protestanten en ka
tholieken samen om zich over dit
soort vragen te bezinnen. Deze
groep heeft zich 'European Task
Force* gedoopt.
In deze Task Force zitten mensen
zoals de Nederlandse dr. M. A. M.
Klompe en dr. H. M. de Lange.
Naast deze Europese commando
groep heeft het Oecumenisch
Centrum een groep van hoge Euro
pese ambtenaren in een groep bij
eengebracht. die zich met de kerken
buigen over de vragen, die liggen
achter de kwesties van alledag. Ds.
Lenders zegt er dit van: 'Het is maar
een beperkte groep, hoogstens en
kele tientallen. Dat is niet veel ge
zien de massa van duizenden
ambtenaren, die hier bezig zijn.
Maar wij zijn er wel in geslaagd,
een groep mensen bijeen te krijgen,
die ons vertrouwen en die wij kun
nen vertrouwen en die horen tot de
creatieve top van de EG. Mensen,
die de voorstellen voor de Commis
sie en de Ministerraad opstellen.
Mensen die echt wat zien in Europa.
Geldgebrek
Tijdens het gesprek met Lenders
voegt een van deze topmensen zich
bij ons. Het is mr. dr. E. A. G.
Verploeg. een van de twee directeu
ren van de personeelsafdeling van
de EG. Mr. Verploeg is de pen
ningmeester van het Oecumenisch
Centrum, een zorg die weinig benij
denswaardig is. want vergelijkbaar
met die van de meeste kerkvoogden
in Nederland. 'Het is iedere keer
weer een wondertje, dat we met het
geld uitkomen', zegt hij. Mr. Ver
ploeg zet uiteen dat de kerken zeer
bescheiden bijdragen aan het
centrum Uit de Nederlandse ker
ken (de hervormde en de gerefor
meerde kerk zijn lid van het
centrum) krijgen wij elk jaar zo'n
tienduizend gulden. En dat is eigen
lijk nog niet zo gek, vergeleken met
andere kerken. Maar we hebben
meer nodig, als we ons kerk willen
uitbreiden, iets dat echt nodig is. De
Commissie zelf stelt ongeveer even
veel beschikbaar als de Neder
landse leden. Het meeste geld komt
uit Duitsland.
De Europese Commissie stelt niet
alleen geld ter beschikking van het
Centrum, maar wanneer dat nodig
is. kan het ook gebruik maken van
vergaderfaciliteiten. Zo had de ver
gadering van de Commissie van de
kerken voor de Europese Ge
meenschap de beschikking over
een volledig uitgeruste zaal met een
vertaalinrichting en tolken (Mr.
Verploeg: Zoiets kost zo'n slordige
veertigduizend gulden per dag).
Welkom
De EG-commissie stelt kennelijk
het werk van de kerken op prijs.
Marc Lenders vertelt: 'De Ge
meenschap heeft graag contacten
met niet-regeringsorganen, zoals de
kerken. In Brussel vindt men wel
eens dat de nationale regeringen
een beetje te veel dwars liggen bij
het werk aan de Europese eenheid.
De kerken denken ook nog wel
vaak nationalistisch, maar zij zitten
toch met een boodschap, die over
de grenzen heen gaat".
Voor de mensen in Brussel is het
wel eens teleurstellend, dat de ker
ken zo bescheiden uit de hoek ko
men. Het Oecumenisch Centrum is
gedwongen zich te beperken. Pasto
raal werk moeten we helemaal la
ten liggen, zegt ds Lenders. Op dat
zelfde ogenblik gaat de telefoon en
meldt iemand dat een chris
tenstudent uit Soedan hulp nodig
heeft. Ds Lenders belt iemand op in
de EG-bureaus. voor een oplossing,
die zo te horen al snel gevonden is.
„Ja het gekke is dat men toch met
dit soort gevallen bij ons kofnt.
Maar ik heb er eigenlijk geen tijd
voor", zegt ds Lenders
In juli 1973 heeft het centrum een
verklaring inzake de buitenlandse
werknemers in de EG uitgegeven
Sindsdien loopt in het centrum de
Italiaanse predikant ds M. Sbolgi
rond. die zes uur per week op kos
ten van de Wereldraad van Kerken
bezig is aan een studieproject over
Europa en de trekarbeiders. „Al
leen op Europees niveau kunnen de
kerken iets voor trekarbeiders
doen. dat hout snijdt", zegt ds Len
ders. „Het aardige is dat de kerken
en de Europese Commissie nogal
gelijk dachten over de sociale poli
tiek jegens de buitenlandse
werknemers. De nationale regerin
gen bleken moeilijk te overtuigen
en de kerken werden door de Com
missie te hulp geroepen voor het
beïnvloeden van de publieke opinie
om de discriminatie van trekarbei
ders te bestrijden. Wat wij willen is
bijvoorbeeld onderwijs in de eigen
taal voor hun kinderen.
Zelfstandig
In dit geval konden de kerken sa
menwerken met de Commissie,
maar in andere gevallen is het no
dig dat de kerken hun opvatting
stellen tegenover die van „Brussel".
Ds Lenders zegt: De Commissie
moet niet de dagorder voor de ker
ken vaststellen". Zo hebben de ker
ken nogal wat kritiek gespuid op
het eerste akkoord, dat de EG geslo
ten heeft met de Franstalige Afri
kaanse landen, de overeenkomst
van Yaoundé. De kerken vonden
van deze overeenkomst dat de Afri
kaanse landen met de ene hand
uitgereikt kregen, wat hun met de
andere Europese hand werd ontno
men. Een systeem dat evangelisch
niet geheel klopt. De huidige over
eenkomst. die van Lomé, die in de
plaats gekomen is voor het akkoord
van Yaoundé, voldoet reeds beter
aan de maatstaven, die de kerken
juist vinden. Hoe het akkoord van
Lomé wordt uitgevoerd en wat er
daarna moet gebeuren, daar be
moeit de Task Force zich mee.
Men ziet wel aan dit verhaal dat het
Oecumenisch Centrum in Brussel
geen gewoon kerkelijk orgaan is.
„We willen hier geen nuntiatuur bij
de EG zijn", zegt Marc Lenders. We
zouden ook graag wat meer naar de
kerken toe willen werken. Hier in
Brussel wordt iets gebouwd, dat
voor ons allen van betekenis is.
Daar moeten de kerken proberen
invloed op uit te oefenen. Die in
vloed is groter, naarmate meer ker
ken ons werk en onze standpunten
dragen. Als de kerken een Europe
se stem kunnen opzetten, zal de
Commissie steeds meer naar ons
luisteren".
Nogal wat vrouwen die dit boek le
zen zijn teleurgesteld omdat het hun
niet ver genoeg gaat; voor nog veel
méér vrouwen gaat het al veel te ver!
Persoonlijk ben ik met dit boek blij.
omdat het zo'n uiterst belangrijke
brugfunctie vervult en daarom lees
baar is voor vele vrouwen èn man
nen als dit alles hun überhaupt ter
harte gaat. Ik moet er steeds aan
denken wat er zou gebeuren als de
kerken eens serieus namen wat Rus
sell in haar boek zoal voorstelt als de
mannen: ambtsdragers zowel als le
ken; vooruitstrevenden zowel als
meer behoudenden, werkelijk eens
ruimte zouden maken en behoefte
zouden krijgen aan de volledige
deelname van vrouwen in hun
opdracht en zending naar de wereld.
De kerk zou onherkenbaar veran
deren.
Rust
Maar het is ook een zonde van ons
vrouwen als we nóg steeds niet be
grijpen waar het over gaat en gërri-
teerd raken over begrippen als be
vrijding en onderdrukking. Over
dreven? Misschien moeten we
eerst nog de tocht maken vanuit ons
zuchten van welbehagen, omdat we
het zo goed hebben en met rust gela
ten willen worden, naar het zuchten
en kreunen in solidariteit, omdat
God ook van ons gebruik wil maken
bij het moeizame geboorteproces
van een nieuwe schepping. Russell
vraagt dan ook van ieder van ons om
echt, in ons hart. 'pro-vrouw' te zijn,
om daardoor 'pro-mens' te worden.
De vertaling is over het algemeen
nauwkeurig, een enkele keer wat let
terlijk.
Drs. C. J M. Halkes. wetenschappelijk
medewerkster van de theologische fa
culteit te Nijmegen, bespreekt: 'Be
vrijding van de mens in feministisch
perspectief' door Letty M. Russell.
Uitg. Ten Have. Baarn, 167 pag., prijs
18.50. Als illustraties namen we een
paar oude 'sexistische' grapjes over
uit 'The Reverend Mr. Punch.'
„Dat stukje van zaterdag (e
dag waarschijnlijk) lees ik ni a
laatst iemand tegen mij. Ik h
wel meer gehoord. „Dan gai
over de bijbel?!", wordt er s
toegevoegd. Ik kan daarop
moet je zelf weten, want
betuttelend om je eigen stuk
bevelen. Ik beweer ook niet
stukjes over een paar woord
bijbel zo geweldig belangrijl
ben ook maar gewoon iemr
een beetje meepraat over
daar leest. Er zijn ook mensi
juist wel lezen, daar zou ik
tevreden mee kunnen zijrv,
toch blijf ik er dan over n?*'
Ik moet die stukjes van
schrijven. De zaterdag en nfl
zijn gekozen omdat ze om dt g
heen liggen. En in ieder g
zaterdag hebben mensen noj
tijd om iets te lezen. Waaro
dan toch op terugkom? W
omdat het dan over de bijl
Want 't zou natuurlijk best
nen zijn dat 't belangrijke
zijn die daar aan de orde
Niet dat in de week „were
schreven wordt, maar er is t
schil. Zaterdag en maandag
bijbel zelf en rechtstreeks
woord. Dan komt er toch dui
iets binnen van Hem die
Schriften met ons spreken
bedel niet om zaterdag-leze
kan me best indenken dat
een aantal eerbiedwaardig
menten hebben om het niet
Maar ik dacht dat het argumi
gaat het over de bijbel, nie
drukwekkend was. U moet d
wens aan mij niet vragen, w.
mij staat in de bijbel precies
waar een mens echt wijzer
worden. En dan natuurlijk o
die boeken waarin mensen
daar hoorden doorgeven. En|f
een op zijne wijs, oké.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK b
Beroepen te Opheusden en k
terswoude: L. H. Oosten kh
Driebergen; te Strijen: W. Vetf
Krimpen a.d. IJssel; te Nijkef
Epe (pred. bijz.werkz. tow
Vreekamp te Oosterwolde ((J
Aangenomen naar KortenhoeP
Abma kand. te Zeist.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Doetinchem: F i
gods.leraar aldaar, die dit
heeft aangenomen.
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Zeist;
Weerd te Damwoude.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor St. Annaland
kerk: J. Karens te Opheusda
BAPT. GEMEENTEN
Beroepen te Hoogezand: J.
Zwolle.
Eugene Heideman -
Dr. Eugene Heideman is b«
tot hoogleraar aan het Westei
ological Seminary van de hfl
de kerk in Amerika. Hij zal
worden belast met de ontwil
van een nascholingsprograml
predikanten van deze kerk.E
man studeerde onder andere!
rijksuniversiteit van Utrechf
hij in 1959 promoveerde op
gelijkende studie voor de I
ding van openbaring en rede fl
man Bavinck en Emil BrunJ
was nadien onder andere zei
in India en studentenpredik?
Rossellini
In een kerk in Parijs heeft I
reldpremière plaatsgehad vfl
berto Rossellini's nieuwste fP
Messia" (de Messias). De filn
zich volgens de regisseur bij
voor vertoning in een kerk. R
ni meent trouw te zijn geblet
de tekst en de boodschap v
evangelie. Bij de première c
Rossellini de wijsgeer Hegel,
hele menselijke geschieden
deert naar Christus en vai
komt, en dat de komst van d
des mensen de spil is van de
geschiedenis.
(Advertentie)
Hans Bouma
God draag hem in zl|n hart
112 blz.. 10,90
Een nieuwe bundel bi|belse verkenmnge
het spoor van Jezus en „Teksten voor or
Ds J Overduin
Praten zonder antwoord?
2e druk. 100 blz.. 9,90
Gedachten over het Onze Vader Voor hi
willen bidden.
Mmk van Rijsdijk
Horen, zien en schrijven Dagboek v«
106 blz.. 7.90
Een boeiend fournalistiefc verslag -
naald van de Vijfde Assemblee van
raad
Dr G de Ru
De verleiding der revolutie
2e druk 148 blz.. 14.25
Hoe handeten wij tegenover onrecht cl
onrecht m de samenleving zonder de r
God te verbreken»
Ir J van der Graat
Op de hoogte van de hellafeiten
138 blz 15.90
Aspecten van de prediking Het grote beH
prediking voor hel kerk-zi|n wordt do<
medewerkers aan deze bundel ondersti
Verkrijgbaar in de boekhandel
