De slopende hink-stap-sprong naar het Witte Huis
AMERIKA
KIESTZUN
PRESIDENT
Strijd in Angola goed voor moreel van Cubanen
ste fase
Tweede fase:
Derde fase:
Vierde fase:
Castro houdt het vaandel van de revolutie hoog
)AG 14 FEBRUARI 1976
pile campagne
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
dere kandidaat voor het Witte Huis
s tl jn campagne' met een periode van
Om aan de weet te komen of hij
en de kring van familie en kennis-
dt gezien als een geschikte presi-
ididaat moet hij overal in het land
horens uitsteken. Hij maakt daar-
ge reizen om spreekbeurten te ver-
n partijgenoten in de regio op te
I Zi]n gereis trekt vanzelf een keer
J acht van de altijd wakkere pers in
Vton. Die gaat dan schrijven dat de
larschijnlijk belangstelling heeft
presidentschap en vanaf die tijd
r zeker van zijn dat er wat meer op
et zal worden. Als hij het nu goed
lijft zijn naam regelmatig in het
en zal zijn gezicht zo nu en dan op
Ssie te zien zijn. Ondertussen moet
r jaan met reizen om in het hele land
iten op te bouwen voor een latere
igscampagne.
e aanloop
r iemand nu begint aan zo'n eerste,
impagne, is nooit precies te zeggen,
politici die al vroeg hun zinnen
j het Witte Huis en daar dan hun
jbaan op richten. Zo iemand was
eeld John Kennedy, die zich alleen
senator liet kiezen om een goed
punt te hebben voor het presi-
ip. Al vele jaren voor zijn kandi-
ing in 1960 dook hij overal op om
eid te vergaren. Een gaaf voor-
n zo'n lange aanloop biedt ook de
'4itische senator Henry Jackson, die
meedingt. In 1972 was hij al kandi-
sindsdien is hij bezig gebleven met
uwen van een netwerk van helpers
chieters.
maal in het centrum van de be-
7 'e ing staat heeft zo'n stille campagne
r nodig. Hij kan zich direct open-
candidaat presenteren en zal dan
eel moeite hulp en publiciteit krij-
1 zal hij regelmatig de boer op
-"oni de moed er bij zijn supporters
iden en zijn tegenstanders te laten
hij nog mee telt. Tot de groep
onmiskenbaar president Gerald
e vanuit het Witte Huis nu zijn
H nationale verkiezingscampagne
ïevaarder
zijn zo beroemd dat zij niets
doen en toch een kansrijke kan-
fcijn en blijven. Vroeger bestond
ktegorie voornamelijk uit oud-
Is, die aan hun oorlogsroem genoeg
om een hele partij achter zich te
1 In totaal brachten negen Ameri-
igeneraals het tot president. De
iyan hen was Dwight Eisenhower,
ek aan oorlogshelden hebben de
feten al eens een begerig oog laten
pver partijgenoot en oud-
arder John Glenn, die nu voor de
i in de Senaat zit. De laatste tijd is
jr niets van hem vernomen. Op dit
|kan eigenlijk maar één politicus
volledig stil zitten veroorloven om
toch 'in' te blijven: senator Edward Kenne
dy. Hij heeft al honderd keer gezegd dat hij
dit jaar niet meedoet, maar blijft niettemin
hoog scoren bij opiniepeilingen.
Paardemiddel
Veel beklagenswaardiger zijn de politici
die dolgraag willen maar te onbekend zijn
om op de gebruikelijke manier in de be
langstelling te komen. Hen rest dan het
paardemiddel van de plompverloren kan
didaatstelling. Zij beleggen daarvoor een
persconferentie, waar zij, het'liefst in aan
wezigheid van een stralende echtgenote en
fris ogende kinderen, vertellen dat zij gaan
proberen president van Amerika te wor
den. In de meeste gevallen zal de nationale
pers welwillend een berichtje van de ge
beurtenis maken om de man in kwestie
daarna te vergeten. Dit jaar ligt dat echter
even anders. Sinds Edward Kennedy zich
heeft teruggetrokken zoeken de Democra
ten naarstig naar andere figuren, die tot de
nationale verbeelding spreken. Daarom
zijn zij bereid iedereen die zijn nek uit
steekt serieus te nemen. Zo kan het gebeu
ren, dat kandidaten die anders al lang
vergeten zouden zijn, nu nog volop mee
doen. Jimmy, Carter, de oud-gouverneur
van Georgia bijvoorbeeld. Hij begon veer
tien maanden geleden vanuit het niets en
wordt nu algemeen getipt als iemand om in
de gaten te houden.
De voorverkiezingen
Wat Jimmy Carter werkelijk waard is kan
de komende weken al gauw blijken, want
de race naar het Witte Huis komt nu in de
fase van de voorverkiezingen. In deze fase
moeten de kandidaten rechtstreeks dingen
naar de gunsten van de gewone kiezers. De
twee grote partijen (Democraten en Repu
blikeinen) wijzen hun kandidaat voor het
presidentschap aan op grote partijvergade
ringen (de conventies) die in de zomer
worden gehouden. De deelnemers aan die
conventies worden per staat afgevaardigd.
De meeste afgevaardigden hebben hun
handen niet meer vrij als zij ter conventie
gaan. maar zijn gebonden een bepaalde
kandidaat te steunen. Op wie zij moeten
stemmen wordt nu in de meeste staten
uitgemaakt door verkiezingen binnen elke
partij. Alle aan die partij verbonden stem
gerechtigden in die staat mogen daaraan
meedoen.
Verschrikking
Er zijn dit jaar dergelijke voorverkiezingen
in dertig staten, een record-aantal. Onge
veer driekwart van de afgevaardigden
naar de conventies wordt op die manier
verdeeld. Het grote voordeel van het sys
teem is dat de invloed van de ..partijbazen"
beperkt is. Het gewone volk heeft immers
rechtstreeks invloed op de kandidaatstel
ling. Voor de kandidaten is het echter een
verschrikking. Het is voor hen ondoenlijk
om er in alle dertig staten bij te zijn. Toch
moeten zij proberen zoveel mogelijk afge
vaardigden te veroveren om op de partij
conventie een rol te kunnen spelen. De
meesten zien zich daardoor gedwongen
maanden achtereen van hot naar her te
rennen om redes te houden en handen te
schudden. De ene week zeulen zij in New
Hampshire van deur naar deur door de
sneeuw, de volgende dag wandelen zij
langs de zonnige stranden van Florida.
Ondertussen moeten zij zorgvuldig letten
op alles wat zij zeggen, want de veeboer in
Wisconsin denkt over de grote stadsproble-
men heel anders dan de vuilnisman in New
York City, om maar wat te noemen. Het
gaat er om de stem van allebei te winnen en
daarom moet voor beiden een bevredigen
de babbel worden bedacht. Het actief cam
pagne voeren in de voorverkiezingen is
daarom een geestelijke, lichamelijke en
financiële inspanning die maar weinigen
kunnen opbrengen.
De conventies
Het hele circus van de voorverkiezingen
beleeft zijn finale in de partijconventies.
De Democraten komen dit jaar (11 juli)
bijeen in New York, de Republikeinen een
maand later in Kansas City. De conventies
zijn spektakelstukken. Vaak is de beslis
sing al vantevoren gevallen. Dan kunnen
de partijleden zich beperken tot applaus en
Versnipperd
door Rimmer Mulder
De gegadigden voor het Amerikaanse
presidentschap hebben 24 februari hun
eerste grote krachtmeting: de
voorverkiezingen in de staat New
Hampshire. De echte
presidentsverkiezingen zijn pas negen
maanden later. In die tussentijd gebeurt
er van alles: voorverkiezingen in dertig
staten, twee grote partijconventies en
wekenlange campagnes. De race naar
het Witte Huis is een lange wedloop;
slopend voor de deelnemers en
verwarrend voor de toeschouwers.
toejuichingen om het vertrouwen in hun
kandidaat voor het Witte Huis te de
monstreren.
Zo'n conventie wil echter ook wel eens
uitlopen op een demonstratie van grote
verdeeldheid. Dat gebeurt bijvqorbeeld als
twee kandidaten, die elkaar in de voorver
kiezingen te vuur en te zwaard hebben
bestreden, met een ongeveer even sterke
aanhang ter vergadering komen. De partij
leiding moet dan proberen achter de scher
men de breuk te lijmen. Soms lukt dat,
soms niet en dan gaat de partij als een
verdeeld huis de verkiezingen in. Het erg
ste wat er kan gebeuren is dat de teleurge
stelde minderheid zich verbitterd van de
partij afwendt en het op eigen houtje gaat
proberen. Zo brak in 1968 de conservatieve
gouverneur George Wallace met de Demo
craten om als kandidaat voor de Onafhan
kelijkheidspartij naar het Witte Huis te
gaan dingen. Hij sleepte zelf 13,5 procent
van de stemmen in de wacht en hield de
Democratische kandidaat Hubert
Humphrey van de overwinning af.
De Democraten zien hun conventie nu
weer met angst en beven tegemoet Er heeft
zich een hele rij kandidaten aangediend,
van wie er op dit moment nog niemand
uitspringt. De kans is daarom groot dat de
3016 afgevaardigden na de voorverkiezin
gen over tenminste vijf en misschien wel
tien ongeveer even grote fracties verdeeld
zullen zijn. New York is eerder het toneel
geweest van zo'n versnipperde Democra
tische conventie. In 1924 moest er meer dan
honderd keer worden gestemd voordat een
kandidaat de absolute meerderheid had
verworven. Nu al bezinnen de Democraten
zich er op wat zij kunnen doen als weer
geen enkele gegadigde de meerderheid
weet te behalen. Als het volstrekt vast
dreigt te lopen kunnen zij met een 'bui
tenstaander'. dat wil zeggen een man die
niet aan de voorverkiezingen heeft deelge
nomen op de proppen komen. De partijle
den moeten dan maar hun onderlinge twis
ten laten vallen om zich eensgezind achter
die nieuwe kandidaat te scharen. Aanvan
kelijk werd gedacht dat Edward Kennedy
mikte op die rol, nu verdenkt iedereen
Hubert Humphrey daarvan. Deze oude rot
in het vak, die weigert zich in de mallemo
len van de voorverkiezingen te storten,
scoort bij opiniepeilingen nog altijd zeer
hoog.
Ford niet veilig
Bij de Republikeinen lijkt ook niet alles
koek en ei. In 1972 was voor hen de partij-
conventie niet veel meer dan een eredienst
voor Richard Nixon. Niemand van de Re
publikeinse kopstukken durfde het op te
nemen tegen de heersende president. In de
persoon van Gerald Ford hebben zij weer
een echte president in hun midden, maar of
deze in staat is om de partij eensgezind
achter zich te krijgen is al geen vraag meer.
Ford wordt vanuit de rechtervleugel van
zijn eigen partij zwaar bedreigd door Ro
nald Reagan. De president zal er in de
voorverkiezingen hard aan moeten trekken
om te bewijzen dat hij Reagan de baas kan.
anders kunnen de partijbazen hem wel
eens snel laten vallen.
De presidentsverkiezingen
Wie dan de voorverkiezingen is door geko
men en de conventie heeft gewonnen wacht
een bijzondere beloning: een nieuwe we
kenlange en zware campagne, waarbij
weer iedereen onder de kin moet worden
gestreken, niemand boos mag worden ge
maakt en zoveel mogelijk staten, steden,
dorpen, scholen, theekransjes, bejaarden
centra enzovoort moeten worden bezocht.
Al die weken zal hij zijn tegenstander
nauwkeurig moeten volgen. Hij moet rea
geren op wat de ander zegt, op wat er in het
land en de wereld gebeurt, op wat er in de
pers staat. Tijd om na te denken heeft hij
niet. Aan het uitstippelen van een werke
lijk beleid of programma komt hij niet toe.
Dat hoeft ook niet. Het enige wat hij op dat
moment nodig heeft zijn goed klinkende
slogans en het vermogen er iedere dag weer
fris uit te zien. Zo kiest het machtigste land
ter wereld zijn president.
lefci
L"
r
v
successen van de
cistisch geïnspireerde
iging MPLA in Ango-
jn niet in de laatste
:s te danken aan de
ve steun van vele dui-
en Cubaanse militai-
Met behulp van mo-
e wapens uit de Sov-
*nie zijn de Cubanen
geslaagd de op het
en georiënteerde be
ngen, FNLA en UNI-
iteeds verder terug te
;en. Welke motieven
er achter de Cu-
zi4»se afwezigheid in An-
Wat wil Fidel Castro
I ee bereiken?
het begin van de jaren
voerde Cuba een in alle
iten revolutionair beleid.
;rleende steun aan de La-
Amerikaanse bevrijdings
gingen vanuit de ge-
e dat de Cubaanse revo-
naar het continent geëx-
erd moest worden. De ge-
elijke diplomatieke be-
ingen met de Latijns-
ikaanse landen stonden
n zeer laag pitje. Een van
misters uit de Cubaanse
mg. Ernesto ,.Che" Gue-
nam actief deel aan 'de
pende verzetsbeweging in
ia Hierbij kwam hij in
om het leven.
dood van Che Guevara is
ize buitenlandse politiek,
il onder druk van de Sov-
nie. verandering geko-
Cuba heeft de betrekkin-
met de communistische
jen op het Amerikaanse
nent, die over het alge
weinig moesten hebben
de revolutionaire bewegin-
genormaliseerd. De open-
steun aan revolutionaire
gingen werd beëndigd.
69 knoopte Havana diplo-
eke betrekkingen aan met
ïrvormingsgezinde militai-
n Peru. Deze hadden zich
Ie jaren daarvoor nog met
geweld verzet tegen ele
ven in dat land die zich
ten voor een revolutie
Cubaans model. Sinds die
leeft Cuba de relaties met
regeringen van Latijns-
Amerika langzamerhand her
steld.
Het afgelopen jaar hebben de
presidenten van de Engelstali
ge landen (Jamaica. Trinidad
en Tobago en Guyana) Cuba
bezocht.
Ook de relaties met Venezuela
en Mexico zijn heel goed te
noemen. De basis voor deze
goede betrekkingen wordt niet
alleen gevormd door concrete
economische belangen, maar
ook door de gemeenschappelij
ke wens om de Latijns-
Amerikaanse afhankelijkheid
van de VS te verminderen.
Verder knoopte Cuba vorig
jaar officiële betrekkingen aan
met landen als Frankrijk, Ca
nada. Zweden en Japan. Nog
onlangs brachten achtereen
volgens president Eccheverria
van Mexico, president Torijos
van Panama en premier Tru-
deau van Canada een bezoek
aan Havana.
Blokkade mislukt
De gematigdheid van de bui
tenlandse politiek bracht in de
loop van 1975 ook enig
perspectief op een hartelijker
verhouding met de Verenigde
Staten. Washington begon tot
de conclusie te komen dat haar
pogingen om Cuba te isoleren
uiteindelijk weinig succes had
den opgeleverd. De blokkade
noodzaakte Castro zijn kaarten
geheel op het Kremlin te zetten.
Tijdens het eerste congres van
de Cubaanse communistische
partij dat in december werd
gehouden, onderwierp Castro
zich nog eens openlijk aan het
leiderschap van de Sovjet-
Unie. Bovendien versterkte de
blokkade de nationalistische
gevoelens van de Cubanen, het
geen Castro's positie ten goede
kwam.
Toch is de officiële diplomatie
maar én kant van het Cubaan
se buitenlands beleid.
Er zit ook nog steeds een revo
lutionaire kant aan. Zo werd,
juist op het moment dat de
betrekkingen tussen Wash
ington en Havana begonnen op»
te klaren, in de Cubaanse
hoofdstad een congres georga
niseerd over de toekomst van
Porto Rico. Dit eiland, dat ten
oosten van Cuba ligt. is een
door Herman Amelink
onderdeel van de Verenigde
Staten.
Cuba heeft zich steeds beijverd
voor zelfstandigheid van dit ge
bied. dat net als Cuba. ook een
Spaanse kolonie is geweest.
Daarbij heeft de regering in
Havana er nooit een geheim
van gemaakt dat het de marxis-
tisch-leninistisch geïnspireerde
onafhankelijkheidsbeweging
van Porto Rico steunt. Deze
steun, alsmede de steun aan de
regering van Panama, die nu
eindelijk wel eens meer te zeg
gen wil hebben over de kanaal
zone. dragen niet bij tol de ver
betering van de betrekkingen
met de Verenigde Staten
Maar het meest wordt de rege
ring in Washington op het
ogenblik geïrriteerd door de
Cubaanse militairen in Angola.
Tijdens het congres van de Cu
baanse communistische partij
werd die aanwezigheid voor
het eerst officieel bevestigd. In
zijn grote rede voor dit congres
plaatste Castro het in het kader
van de strijd tegen de imperia
listen. Het is duidelijk dat hij
daarmee niet in de laatste
plaats de Amerikanen bedoel
de. Het congres nam een reso
lutie aan, waarin het land zich
bereid verklaarde het bloed
van de Cubanen te laten vloei
en voor de vrijheid van Angola.
rn de geest van het grote voor
beeld: Che Guevara.
Hoe zeer het Cubaanse
optreden in Angola de Ameri
kaanse regering in het verkeer
de keelgat is geschoten blijkt
wel uit de woorden van presi
dent Ford op de persconferen
tie van 20 december: 'De actie
van de Cubaanse regering om
gevechtstroepen naar Angola
te sturen vernietigt alle kansen
voor een verbetering van de
relaties met de Verenigde Sta
ten. Ik bedoel dat erg letterlijk.
Het sluit iedere verbetering in
de betrekkingen met de Ver
enigde Staten uit.'
Niet materieel
De vraag dient zich aan: wat
hebben de Cubanen in Angola
te zoeken? Tijdens het congres
van de Cubaanse communisten
ging Castro uitvoerig op deze
vraag in: 'Bepaalde imperialis
ten vragen zich af waarom wij
de Angolezen helpen, welke be
langen wij daar hebben. Ze zijn
gewend te denken, dat wan
neer een land iets doet, dat zijn
oorzaak vindt in het zoeken
naar olie. koper, diamanten of
andere natuurlijke
grondstoffen. Nee! Wij streven
geen enkel materieel belang
na. Als de imperialisten willen
weten waarom wij Angola hel
pen laten ze een handboek
van het proletarisch internatio
nalisme lezen!'
Het buitenlandse beleid vindt
zijn verklaring vooral in de re
volutie op Cuba zelf. Het gaat
er om de revolutionaire geest
onder de Cubanen levend te
houden. Een regiem dat diep
gaande veranderingen in de sa
menleving nastreeft, moet zich
steeds weer verzekeren van de
actieve steun van de bevolking.
Het revolutionaire élan moet.
zeker zeventien jaar na het be
gin van de revolutie, regelma
tig aangeblazen worden. De
strijd in Angola heeft geen di
rect meetbaar nut voor Cuba
maar is wel een gevolg van dit
revolutionair idealisme.
Saamhorigheid
Het is daarom niet zonder re
den dat zich vele jonge vrijwil
ligers voor de strijd in Angola
aanmelden. De helft van de
huidige bevolking op Cuba die
ruim negen miljoen zielen telt,
is immers geboren onder het
regiem van Fidel Castro. Deze
mensen zijn opgegroeid in een
sfeer die doordrenkt was van
de confrontatie met de imperi
alistische Verenigde Staten. De
economische en politieke blok
kade gaf de bevolking het ge
voel dat ze permanent belegerd
werden. Dit gevoel heeft een
grote saamhorigheid onder dc
Cubanen gekweekt.
Het is deze sfeer die Castro wil
laten voort bestaan telkens
wanneer hij zegt dat Cuba na
zeventien jaar nog steeds in het
stadium van revolutie verkeert.
Het is deze sfeer die de bevol
king aanzet tot grote politieke
en economische activiteit. Het
oproepen van de geest van Che
Guevara en andere helden uit
de Cubaanse revolutie brengt
ook het dagelijks werk binnen
het kader van de heroïsche
strijd voor de bevrijding van de
imperialistische machten.
Parlement
Inmiddels zijn de ideeen van de
revolutie wel veranderd in het
Cubaanse staatsbestel. Tijdens
het congres van de Cubaanse
communistische partij is een
grondwet aangenomen, die de
hervormingsmaatregelen van
de revolutie vastlegt. Er zal een
parlement komen dat elke vijf
jaar gekozen wordt door alle
Cubanen van zestien jaar en
ouder. Dat parlement zal een
regeringsraad kiezen die op
zijn beurt de president en zes
vice-presidenten aanwijst. Ver
der zullen er in alle steden ra
den gekozen worden die samen
met de partij zullen werken
aan de uitvoering van de soci
aal-economische vijfja
renplannen.
Maar om te voorkomen dat een
dergelijke organisatie de acti
viteit van de bevolking doodt,
dient de revolutionaire geest te
blijven. De strijd in Angola is
bijzonder geschikt om het en
thousiasme van de bevolking te
organiseren. Castro wijst er
zijn volk op (met een variant
van de ook door anderen ge
hanteerde dominotherorie) dat
de val van Angola onder de
druk van de Zuidafrikaanse
imperialisten op den duur ook
de val van Mozambique, van
Congo, van Guinee en van de
rest van Afrika kan gaan bete
kenen. Angola is de sleutel van
de revolutie in Afrika.
Dromerig
Zowel de strijd in Angola als de
bevrijding van Puerto Rico
vormen een zwaartepunt in de
confrontatie met de Verenigde
Staten. Daar komen de recente
onthullingen bij, dat de Ameri
kaanse inlichtingendienst CIA
herhaalde malen geprobeerd
heeft de Cubaanse leider het
leven te benemen. Wanneer de
Verenigde Staten hiervoor hun
verontschuldigingen niet aan
bieden. dan zal er nooit sprake
kunnen zijn van een verbete
ring van de betrekkingen, zo
heeft Castro zijn volk laten
weten.
Deze positiebepaling houdt in
dat men zich de komende jaren
grotendeels zal schikken naar
de politieke lijn van de Sowjet-
Unie. Binnen dat kader zal
men het revolutionaire vaandel
hoog trachten te houden in de
wereld èn in eigen land. 'Zon
der een beetje dromerij en een
stukje utopie zouden er geen
revolutionairen zijn', schreef
Castro in de verklaring voor
het congres van december.
