Voorlopig in Jordanië geen verkiezingen Veelgevraagde Duitse wapens langs een omweg op de markt Rel rond Britse liberale leider Oplossing kabinetscrisis in Italië bij socialisten Europa tegen lening Wereldbank aan Chili Lockheeds kuiperijen Franse politie ontzet gekaapte schoolbus Britse schepen in IJslands viswater terug Aardbeving Mozambique naast huizen en gebouwen Verwarring over verkiezingsdatum in Suriname Om exportverbod van Bonn te kunnen omzeilen: 30NDERDAG 5 JANUARI 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 Hoessein bezorgd over westelijke Jordaan-oever AMMAN, TEL AVIV De Jordaanse koning Hoessein heeft gis- teren een besluit ondertekend dat de algemene verkiezingen voor ihet Jordaanse parlement voor onbepaalde tijd uitstelt. Het zittende lparlement zal vandaag in een buitengewone zitting bijeenkomen. Deze maatregel wordt gezien als een pogdoig van de Jordaanse vorst de bewoners van de door Israël bezette westelijke Jordaanoever ge rust te stellen. Door het parlement nu weer bijeen te roepen betrekt de koning de bewoners van die westelijke oevers weer nadrukkelijk bij de Jordaanse regering. Het hui dige parlement dat zestig leden telt. van wie de helft uit dat gebied afkomstig, is werd in 1974 ontbon den. Deze ontbinding was het ge volg van de conferentie van Arabi sche staten in de Marokkaanse hoofdstad Rabat. Tijdens deze con ferentie werd de Palestijnse Bevrij dingsbeweging (PLO) erkend als de enige vertegenwoordiger van alle Palestijnen. Hoessein legde zich toen bij deze beslissing neer. De huidige maatregel zou zijn ingege- jven door bezorgdheid van de ko ning over de westelijke vertegen woordiging van de Palestijnen op de 'West-bank' nu de Israëlische au toriteiten bezig zijn een zelfstandig bestuursapparaat voor dat gebied op te zetten. iHet parlement is voor vandaag bij een geroepen om het besluit te bekrachtigen dat algemene verkie- zingen voot onbepaalde tijd uitstelt DJIBOETI (AP, Reuter) Een meisje van vierjaar en zes terro risten zijn om het leven gekomen toen de Franse politie de gekaapte schoolbus in het grensgebied tussen Somalië en de Franse kolonie Af ars en Issas bestormde. Dit is meege deeld door de premier van deze kolonie All Aref Bourbon. De Franse politie had sedert het moment dat de gekaapte bus tot stilstand gebracht was een kordon om de bus gelegd miet ondersteu ning van helikopters. De bus werd dinsdag gekaapt en de kapers eis ten onmiddiellije onafhankelijkheid voor het gebied. Tri de aanval op de bus was op dracht gegeven omdat de situatie sfeeds dreigender werd. De kapers dreigden de kinderen te zullen do den wanneer hun eisen niet werden Ingewilligd. Volgens de Franse mi nister voor overzeese gebiedsdelen Olivier Stim, die voor de afhande ling van de zaak verantwoordelijk was. werd de situatie ook steeds dreigender in verband met de sa mentrekking van Somalische troe pen bij de grenspost, die op korte afstand van de gekaapte bus gele gen was. De gijzelingsaffaire heeft inmiddels een nasleep gekregen doordat een van de kinderen uit de bus ont breekt. Het gaat om een zevenjarig jongetje dat zich in Somalische handen zou bevinden. Men neemt aan dat het jongetje vannacht in het geheim over de Somalische grens is gebracht. Frankrijk stelt alle po gingen in het werk het jongetje vrij te krijgen. Beschuldiging van homosexuele relatie lm plaats van twee jaar zoals de grondwet voorschrijft. PolHtieke waarnemers geloven dat de korting na deze beslissing het parlement weer zal ontbinden. Daarna zou hij een adviescommissie willen instel len diie zou bestaan uit Leden van beide Jordaanoevers en die de be voegdheden van het parlement zou overnemen. Tijdens de kabinetszit ting waarop de beslissing genomen werd verklaarde de koning dat Jor danië alle steun aan de Westbank zou geven totdat dit gebied van Israëlische bezetting bevrijd is. De beslissing van Jordanië valt sa- men met berichten in de New York Een Israëlische pantserwagen by de grens van Israël met Libanon. Tijdens de gevechten in Libanon Times dat de Verenigde Staten be- versterkten de Israëli's hun troepen hier, maar het is er de laatste tyd tamelijk rustig geweest, zig zijn de mogelijkheden te onder- zoeken voor een akkoord tussen Israël en Jordanië over de westelij ke Jordaanoever. Volgens het Ame rikaanse blad zou president Ford hebben ingestemd met een desbe treffend voorstel van de Israëlische premier Rabin. REGELING De Israëlische minister van defen sie, Simon Peres, heeft gezegd dat de bestaande informele regeling wonit 'dora^)nomSchege^SSen ROME (UPI, Reuter) De Italiaanse socialisten zullen waarschijnlijk vandaag beslissen of zij ak- •goede manieren bij politieke koord kunnen gaan met het nieuwe regeringsprogramma van de christen-democraten. Zeggen zij ja, verklaringen' gunstig os voor het totstandkomen van een interimre- geling. De minister zed geen veran deringen te willen aanbrengen in de huidige verhouding met Jorda nië. Peres schijnt met betrekking tot een regeling met Jordanië van mening te verschillen met minister Jigal Allon van buitenlandse zaken. Deze is van mening dat een vol gende stap voor een definitieve vredesregeling zou moeten zijn een formele politieke overeenstemming met Jordanië. dan kan er snel een einde komen aan de regeringscrisis in Italië. De christen-democratische forma teur Aldo Moro heeft het program ma van zijn partij gisteren met de socialistische leiders doorgesproken. Het is een pakket maatregelen waarmee de slechte economie van Itaifi weer op de benen moet wor den geholpen. Het vorige kabinet van Moro kwam vier weken geleden ten val doordat de socialisten ontevreden waren over zijn sociaal-economisch beleid. WASHINGTON (AP, Reuter) De Europese leden van de Wereld bank hebben zich verzet tegen het geven van een lening aan Chili. Desondanks heeft de raad van bestuur van de Wereldbank zijn goedkeuring gehecht aan een lening van 33 miljoen dollar. De Verenigde Staten en de meeste ontwikkelingslanden stemden voor. Voor de beslissing had een delega tie. bestaande uit leden van het Amerikaanse congres. Amnesty In ternational en godsdienstige en vakbondsgroepen bij de president van de Wereldbank, Robert MacNa- mara, aangedrongen op eerbiedi ging van de internationale veroor delingen van de wreedheden die door de Chileense dictatuur worden begaan. Zegslieden van de bank lieten echter weten dat alleen eco nomische overwegingen en geen politieke kwesties de besluitvor ming in de Wereldbank bepalen. Het is de derde lening die de We reldbank aan Chili geeft sedert de tijd dat Pinochet aan het bewind is. In de periode 1970 tot 1973, onder de regering van Salvador Al- lende, zette de Wereldbank de le ningen aan Chili stop. Als reden daarvoor werd opgegeven dat de regering-AHende geen onderhande lingen over schadevergoeding voor nationalisaties had gevoerd. In het bestuur van de Wereldbank stemden de Scandinavische landen tegen het geven van de lening. Frankrijk, West-Duitsland, België. Engeland. Italië en Nederland ont hielden zich van stemming. Met het geld wil de Chileense koperonder neming Coldelco een modernise ringsproces uitvoeren. De moderni sering is gericht op een vergroting van de export van koper. De lening, die een bedrag van 33 miljoen dollar beloopt, heeft een looptijd van 25 jaar. tegen een rente van 8.5 procent. In april 1974 gaf de Wereldbank een lening van ruim 5 miljoen dollar voor techni sche bijstand en onderzoek naar investeringen. Een jaar later werd een bedrag van 20 miljoen dollar uitgetrokken voor ontwikkelingen van de landbouw. De socialisten die overigens zelf niet in die regering zaten, weiger den toen Moro verder te steunen. Het economisch programma waar mee de christen-democraten hen nu proberen te paaien wordt van daag door de top van de cocSaüistl- sche partij besproken. De kans dat zij Ja zeggen wordt niet zo hoog aangeslagen. Htm economische ex pert Giapotta zei gisteren in een eerste reactie: 'Onze voorstellen zijn er op een erg waterige manier In opgenomen. Ik moet uiting ge ven aan mijn reserves'. Zonder steun van de socialisten kan More niet regeren. De chris ten-democraten hebben zelf in het parlement van 630 zetels een frac tie van 264. Zij kunnen rekenen op 31 stemmen van de sociaal-demo craten, maar hebben daarmee nog geen meerderheid. Als Moro nu weer een minderheidsregering van christen-democraten wil vormen moet hij de zekerheid hebben niet bij de eerste de beste gelegenheid de socialisten (61 zetels) tegen zich te hebben. Een regering met de op één na grootste partij in Italië (de communisten) heeft Moro direct uitgesloten- Als Moro niet slaagt met zijn for matie kan president Leone altijd nog een andere christen-democraat een opdracht geven, maar waar schijnlijker is dat hij dan ver vroegde verkiezingen zal uitschrij ven. De economische toestand van Italië kan een lange formatieperiode niet verdragen. De werkloosheid is ze ven procent, de inflatie 17 procent per jaar en de Italiaanse lire is sinds de val van het kabinet-Moro al met twaalf' procent gedaald. De waarnemend regering werkt aan een speciaal programma om de lire te beschermen. Verwacht wordt dat de banken met technische maatre gelen worden, gedwongen het geld minder 6nel te laten circuleren. Olie De snelle ontwaarding van de lire heeft Inmiddels geleid tot moeilijk heden tussen de regering en de oliemaatschappijen. De maatschap pijen willen toestemming om hun prijzen te verhogen. Ze dreigen zelfs de olietoevoer naar Italië te beperken als de regring die prijs verhoging niet wil toestaan. De olieleveranciers beweren dat zij nu dagelijks een verlies van miljoenen lijden door de waardedaling van de lire. Ook op het arbeidsfront is het on rustig in Italië. Vakbonden hebben voor vrijdag een staking van vier uur over het hele land uitgeroepen. Zij eisen maatregelen tegen de werkloosheid en economische her vormingen. WASHINGTON (UPI) De Amerikaanse vliegtuigindustrie Lockheed heeft meer dan zeven miljoen dollar (achttien miljoen gulden) betaald aan een Japanner om daar haar straaljagers aan de man te brengen. De Japan ner, die met de buit is gaan strijken Is Kodama Yoshio, een man met zeer rechtse politieke opvattingen en grote invloed op het bedrijfsleven en de politiek in Japan. Dit blijkt uit documenten die een speciale Senaatscom missie heeft vrijgegeven. Uit die stukken blijkt dat Lockheed vanaf 1958 on geveer vijftien miljoen dollar heeft uitgegeven aan invloedrijke mensen in het buitenland om verkooporders in de wacht te slepen. De landen die op deze wijze werden bewerkt zijn: West-Duitsland, Italië. Turkije, Zwitserland en Frankrijk. LONDEN (Reuter) De politieke toekomst van de Britse liberale lei der Jeremy TTiorpe ziet er nogal somber uit nu hij in opspraak is gekomen door beschuldigingen over vroegere homosexuele relaties. Thorpe zelf heeft al aangeboden als partijleider af te treden. De bal is aan het. rollen gebracht door Norman Scott, een voormalig fotomodel. In een rechtszaal, waar hij terecht stond wegens fraude met sociale verzekeringen riep hij vorige week donderdag plotseling uit: 'Ik ben de hele tijd door de mensen achtervolgd wegens mijn sexuede relatie met Jeremy Thorpe.' De Liberale leider heeft deze bewe ring tegengesproken en gezegd dat hij Scoitt twaalf Jaar geleden voor het laatst heeft gezien. De zaak is echter ingewikkelder ge worden door de onthulling dat een vroeger liberaal parlementslid (Pe ter Bessell) zeker 1500 gulden aan Scott heeft betaald. Scott zegt dat hij dat geld kreeg om zijn mond te houden over de relatie met Thorpe. Bessell beweert dat hij Scott alleen geld schonk om hem te helpen. Wat vervelend voor Thorpe is dat hij eerder met een brief rond liep waarin Bessel schreef dat Scott zwijggeld had ontvangen omdat de ze afwist van een relatie van Bes sell met zijn secretaresse. Die brief klopt dus niet met Bessell's verkla ring van nu. Gisteren stelden de Liberalen zich ln meerderheid nog achter hun 46- Jarlge leider Thorpe. De tweede man van de liberale fractie ln het Britse parlement, Cyrill Smith, vroeg hem nadrukke lijk om aan te blijven. Hij red dat Thorpe alleen diende te gaan als LONDEN, REYKJAVIK (Reuter, UPI) De regering 4n Londen heeft de Britse vissers toestemming gegeven weer te gaan vissen bin nen de door IJsland eenzijdig afge kondigde visserijzone. 'Als onze trawlers worden lastig gevallen, zullen ze worden beschermd', zo deelde de Britse minister van bui tenlandse zaken, James Callaghan gisteren ln het parlement mee. De minister deelde mee dat twee fregatten van de marine Juist bui ten de 200 mijlszone in gereedheid worden gehouden en dat een derde fregat beschikbaar Is. Callaghan zei dat de Britse ambassadeur in Reyk javik de IJslandse regering zal meedelen dat de Britse regering teleurgesteld is over het feit dat zij de Britse voorstellen voor een rege ling van het visserij geschil verwor pen heeft. De IJslandse minister van Justitie heeft in de Althing, het IJslandse parlement, gezegd dat zijn regering geen enkele belofte aan de Britse regering heeft gedaan dat het niet meer tot actie tegen Britse vissers zou overgaan. Dergelijke beloften zouden volgens minister Johannes- son een volledige overgave beteke nen. De IJslandse minister deekle mee dat voorbereidingen aan de gang zijn voor besprekingen voor een regeling van het visserijconflict voor een korte termijn. Een interim akkoord als voorbereiding op een definitieve vredesregeling zou voor drie maanden gelden. Een woord voerder van het IJslandse ministe rie van buitenlandse zaken ver wachtte dat de besprekingen hiero ver op korte termijn zullen worden geopend. hij zich schuldig had gemaakt aan - oplichting afperserij of Iets derge- lijk». Aan de andere kant is duidelijk dat de rel de Liberalen geen goed doet. Deze 'derde partij' in Engeland kwam bij de laatste verkiezingen - van februari 1974 nogal sterk op- zetten en haaiden 19.3 procent van de stemmen. Negen maanden lateCT zakten zij weer iets terug: 18.30 procent van de stemmen en twaalf zetels in het parlement. 0 Vervolg van pagina 1 Cijfers over het Juiste aantal slach toffers waren gisteravond nog niet bekend. Medewerkers van het Rode Kruis en brandweerlieden waren gisteren nog druk bezig met he* bevrijden van mensen die onder het puin bekneld waren geraakt. Na de aardbeving- zijn de verbindingen met het buitenland enkele uren verbroken geweest. De stad zit zon der elektriciteit en telefoon. Voor de ziekenhuizen stonden lange rijen mensen op behandeling te wachten. Volgens radioberichten uk Guatamala zijn in de stad zeker 600 gebouwen verwoest. Ook in andere landen in Midden-Amerika is de beving gevoeld. In deze landen is echter nog geen melding gemaakt van slachtoffers of schade. JOHANNESBURG (AP) Presi dent Samora Machel heeft aange kondigd dat alle woningen en ge bouwen ln Mozambique, die het ei gendom zijn van particulieren, door de staat zullen worden genaast. Dit heeft het Zuidafrikaanse dagbladL. Rand Daily Mail woensdag gemeld. Machel maakte de maatregel van zijn regering bekend tijdens een grote rede in de hoofdstad Mapoeto ter gelegenheid van de eerste 'dag - van de helden van de nationale bevrijding'. De eerste president van de Frellmo, de Beweging voor de Bevrijding mi Mozambique, werd op 3 februari 1969 ln Dar-es-Sa-, laam bij een bomaanslag vermoord. PARAMARIBO (ANP) In Surina me is verwarring ontstaan over de datum waarop de algemene verkie zingen voor het parlement zullen worden gehouden. De oppositie is van mening dat premier Arron toe gezegd heeft dat de verkiezingen binnen acht maanden na het aan nemen van de grondwet zouden plaats vinden. Premier Arron ont kent dit. Volgens de oppositie heeft premier Arron zijn belofte gedaan bij de. behandeling van de Surinaamse grondwet in de Staten, eind no vember van het vorig Jaar. De pre mier verklaarde dat hij bij de be handeling van de grondwet heeft gezegd dat voor het houden van vervroegde verkiezingen de ver schillende partijorganen gehoord moeten worden. Dit raadplegen van de partijen zou plaats vinden bin nen acht maanden na aanvaarding van de grondwet. door J. den Boef West-Duitsland neemt onder de wapenexporteurs een zeer beschei den plaatsje in. Van de totale export maken wapens nog geen 0.2 procent uit, hetgeen vergeleken met Frankrijk (3 procent) gering is, terwijl dit land weer ver achter ligt bij de Sowjet-Unie en de Verenigde Staten. De Westduitse wapenexporteurs willen de achter stand echter graag inhalen en zij bedenken allerlei methoden om hun doel te bereiken, soms nogal bedenkelijke. een opdracht^ van Saoedi-Arabië voor de levering van 300 en mogelijk zelfs 600 tanks van het type 'Marder' een zelfde weg gaat, wil de fabrikant (Rheinstahl) een omweg bewandelen. Via België De Westduitse fabrieken mogen al leen wapens leveren aan partners van de Noord-Atlantische Verdragsorga nisatie (NAVO) en (met speciale vergunning) aan landen als Austra lië, Nieuw-Zeeland, Japan, Zweden en Zwitserland. Naar 'spanningsge- bieden' zoals het Midden-Oosten en in het algemeen de landen van de Derde wereld is export van wa pens nog altyd niet toegestaan. De wapenfabrikanten, die samen met de toeleveringsbedrijven ongeveer 200.000 mensen aan het werk houden, proberen al geruime tijd de regering in Bonn te bewegen om deze uitvoer- bepalingen te verzachten. Zij be schouwen de produktie en export van wapens als een normale zaak en wijzen op de enorme achterstand die zij hebben, bijvoorbeeld op hun Franse concurrenten. Ook beroepen zij zich op de werkgelegenheid, die door vergroting van de produktie en uitvoer van wapens niet alleen be houden, maar zelfs uitgebreid zou kunnen worden. Verzachting van de exportbeperkin- vorig jaar aanvankelijk vóór het ver gen valt echter niet te verwachten. Bondskanselier Helmut Schmidt leek ruimen van de exportmogelijkheden. De linkervleugel van zijn Sociaal democratische partij (SPD) keerde zich echter fel tegen plannen in die richting. Deze groep slaagde er en kele maanden geleden op het SPD- congres in Mannheim in, een duide lijke meerderheid op de been te krij gen voor een resolutie, waarin ver zachting van de bestaande beperkin gen werd afgewezen. De partijleiding was daar niet gelukkig mee De Westduitse wapenindustrie zet sindsdien haar pogingen voort om langs omwegen haar afzet te kunnen vergroten. Vorig jaar zag zij een vet te opdracht van de Sjah van Iran voor de levering van 800 tanks aan haar neus voorbijgaan (naar Enge land), omdat zij niet kon garanderen, dat de tanks niet afgeleverd zullen worden, als Iran in een oorlog be trokken raakt. Om te voorkomen dat Deze omweg moet via België lopen, waar Rheinstahl een dochteronder neming heeft. De fabriek in West- Duitsland exporteert dan alleen on derdelen naar haar filiaal, waar men er tanks van maakt. België is dan het exporterende land en Rheinstahl kan zeggen dat het geen exportver bod heeft overtreden. Het bedrijf heeft slechts een vergunning nodig (van Economische zaken) om de on derdelen naar België te kunnen uit voeren. Deze kan moeilijk worden geweigerd, tenzij Buitenlandse zaken (vanwege te verwachten felle protes ten van Israël) zou ingrijpen. Andere mogelijkheden om de wapen export te vergroten bieden de ge zamenlijke projecten, die met Franse (maar ook Britse en Italiaanse) on dernemingen worden ontwikkeld. Deze projecten moeten ook dienen om de standaardisatie van de door de NAVO-landen gebruikte wapens dichterbij te brengen. Volgens Die Zeit (het liberale Westduitse week blad) heeft Bonn zelfs in een geheim verdrag Parijs toegezegd, van de ex port van gemeenschappelijk gepro duceerde wapens geen probleem te zullen maken. Doorverkoop Westduitse wapenondernemingen stichten ook fabrieken in ontwikke lingslanden Op de Filippijnen ver vaardigt Messerschmidt-Bölkow- Blohm de helikopter Bo. 105. In India maakt Krupp staallegeringen voor raketten; in Maleisië zet Lürssen motortorpedoboten in elkaar en in Thailand produceert Heckler vuur wapens en munitie. Dit alles is niet in strijd met de Westduitse wetgeving. Dat geldt ook voor het maken van artikelen, die weliswaar geen wa pens zijn, maar toch voor militaire doeleinden gebruikt kunnen worden, zoals: electronische systemen, specia le materialen, machines en onder delen. Naar schatting worden in vijftig lan den (vooral in de Derde wereld) Westduitse wapens gebruikt. Via de handel gingen oorlogsschepen naar Argentinië, Indonesië, Ecuador en Thailand. Door doorverkoop werd voorts het uitvoerverbod omzeild, toen in de jaren zestig 12 met raket ten uitgeruste motortorpedoboten van de werf Lürssen in Bremen naar Israël gingen In de periode 1965-1968 leverde de firma Merex in het ge heim zelfs wapens aan India en Pa kistan, toen deze landen in de strijd om Kasjmir waren betrokken. Ook Saoedi-Arabië ontving destijds wa pens. Gesloten deuren Wat Merex betreft: er werd een pro ces aangespannen tegen de belang rijkste vertegenwoordigers van deze firma. Dit proces werd achter geslo ten deuren gevoerd, naar men aan neemt omdat er hoge regeringsperso nen en ambtenaren bij zouden zijn geweest, die thans in West-Duitsland nog een belangrijke rol spelen. De A De fabricage van Duitse Leopard-tanks, die langsomwegen worden verhandeld. rechtbank in Bonn concludeerde tweemaal tot vrijspraak, omdat de toenmalige regeringen (van christen democraten en liberalen onder Lud- wig Erhard en van christen-democra ten en sociaal-democraten onder Kurt Georg Kiesinger) van de transacties op de hoogte zouden zijn geweest. De zaak moet nu weer in hoger be roep in Keulen voorkomen. Eén van de Merex-vertegenwoordi- gers die terecht stonden, Heinz Ham- brusch, heeft onlangs de belangen van de wapenindustrie verdedigd op een weekeind-bijeenkomst in de Evangelische Akademie van Arnolds- heim. die werd gehouden onder het motto: 'De Westduitse wapenindustrie en de Derde wereld'. Hij gebruikte de bekende argumenten als werk gelegenheid, 'wapens worden toch ge kocht'. 'zwakke staten als Israël kun nen alleen met de modernste wapens hun bestaan verdedigen' en de be wering. 'dat de betrokken landen veel duurder uit zijn, als ze zelf wapens gaan maken'. Degenen, die de morele kant van de zaak naar voren brachten, moesten teleurgesteld naar huis terug. Een vredes-ethiek kan nog lang op zich laten wachten, als ook kerken en vakbonden blijven aarzelen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7