Laat, om onzentwil, de Drie van Breda vrij
I
R.k. moraal belemmert
de huwelijksrelatie
Uit de kerkbladen
Vandaag
Wat men 'de andere mensen' noemt - dat ben ik
'Jeruzalem
ontaardt in
betonstad'
Onderzoek van Nisso:
Het 'wat' en
het 'hoe'
Zendingskinderen
hebben moeite
bij schoolopleiding
VOORBIJGANGER
DINSDAG 27 JANUARI 1976
KERK-BINNENLAND
Geachte redactie. Gij vraagt mij
naar mijn reactie op het Inter
view over de vrijlating van de
Drie van Breda, dat u met den
heer Ernst Wilm hebt gehad.
Wat moet ik hierover andera zeg
gen. dan wat ik al zovaak gezegd
heb? Misschien had ik dan ook
w°l kunnen volstaan met daarnaar
te verwijzen, als ik niet èn uit het
interview zelf èn uit de grote
ruimte, die U daaraan hebt toege
kend, èn uit Uw vraag aan mij,
heb moeten opmaken hoe sterk de
onderwerpelijke zaak de gemoe
deren nog bezig houdt.
Verwonderen doet mij dit niet. De
vraag of een veroordeling tot le
venslange gevangenisstraf, jegens
welke misdadiger ook uitgespro
ken, ook in feite moet worden ten
uitvoer gelegd, zal de geesten, en
waarlijk niet enkel de juridisch
geschoolden, niet loslaten. ZU zal
ook niet ophouden dit te doen, als
het de dood zal zijn, die de gevan
genispoort voor de betrokkenen zal
hebben geopend. We mogen zelfs
aannemep, dat die vraag dan nog
heel wat klemmender rijzen zal
dan thans het geval is. Want we
hebben met een gewetensvraag te
maken van niet geringe orde en
zulke vragen laten zich niet onder
drukken. Het is daarom moeilijk
daarover telkens weer te spreken.
Het is nog moeilijker daar ooit
over te zwijgen. Het is de vraag
zelf, die spreekt.
Ik verschil met den heer Wilm
nogal in uitgangspunt. Hij is de
geestelijke verzorger van de ge
vangenen en komt als zodanig op
voor hun belang. Daarvoor aller
eerst mijn diepste respect. Maar
dit belang is het niet, dat mij het
meest ter harte gaat. De gevange-
Mr. Abel J. Herzberg uit Amster
dam schreef op ons verzoek bij
gaande reactie op het gesprek
met de Duitse predikant Ernst
Wilm, waarvan wij vrtjdag in on
ze krant een verslag publiceerden.
Abel J. Herzberg (82 jaar) is ad
vocaat te Amsterdam, maar ook
een bekend schrijver (en zionist).
Hij schreef o.a. de Kroniek van de
jodenvervolging in het verzamel
werk 'Onderdrukking en verzet'.
Hij heeft bet concentratiekamp
aan den lijve ervaren. Zijn erva
ringen in Bergen-Beisen legde hij
neer in een dagboek, dat na de
oorlog is uitgekomen onder de titel
'Tweestromenland'. In het boekje
'Araor fati' bundelde hij een aan
tal beschouwingen over het con
centratiekamp.
Het opschrift boven deze brief van
Abel Hezberg is van de redactie,
evenals de tussenkopjes ter onder
breking van de tekst.
Abel J. Herzberg
nen zelf interesseren mij eerlijk
gezegd maar matig en al wat hun
zielsverzorger te hunnen gunste
aanvoert met het kennelijk doel
ons te hunnen aanzien mild te
stemmen, maakt niet zoveel in
druk op mij.
Of zij, zoals ons wordt medege
deeld, berouw hebben over dat wat
zij ons hebben aangedaan of niet,
beïnvloedt mijn standpunt te nau-
wernood. Of hun, indien zij de vrij
heid zullen herkrijgen, 'n pensioen
zal worden toegekend, dan wel of
zij in dat geval op de sociale zorg
zullen zijn aangewezen, laat mij
zelfs volmaakt onverschillig. Ook
laat het mij tamelijk koud of zü,
in hun geboorteland teruggekeerd,
met erepoorten zullen worden ont
vangen, dan wel met onverschil
ligheid of wellicht zelfs met af
keer.
Want dit is een zaak, die het Duit
se volk aangaat, niet ons. Zou dit
volk ten onzen genoege de bevrij
den met de grootste terughouding
ontvangen, dan ware dit waarde
loos. Hun volksgenoten, hun ver
wanten en hun vrienden zullen dat
moeten doen, wat zij naar eigen eer
en geweten gerechtvaardigd ach
ten. Wij zullen daarbij op zijn
hoogst belangstellende toeschou
wers zijn. Niet dus wat de Drie
van Breda te wachten staat, goed
of slecht, kan onze houding jegens
hen bepalen.
Het gaat in deze hoogst belangrij
ke gewetenszaak om onszelf en on
ze eigen zuiverheid en om niets en
niemand anders. Ik nu acht levens
lange opsluiting van medemensen,
wie zij ook zijn, niet veel minder
dan barbarij, vergelijkbaar met de
kwellingen, waartegen volkomen
terecht door bepaalde organisaties
krachtig front wordt gemaakt.
Bestraffing van het misdrijf (en
zeker van de misdrijven als de drie
veroordeelden hebben gepleegd)
door middel van het gevang, is on
vermijdelijk, al moeten wij ook
hierbij wellicht zeggen: helaas!
Maar wij hebben geen ander mid
del om het ontoelaatbare gedrag
te wraken. (Wat overigens nog
iets anders is dan wreken). Maar
zodra de gevangenisstraf geen en
kel nut en geen enkel praktisch
doel meer heeft, zodra daarmee
hoegenaamd niets meer bereikt
wordt, verliest zij haar onvermij
delijk karakter en wordt tot niets
anders dan wreedheid.
Zij wordt nochtans verdedigd op
enkele gronden, waarvan ik thans
slechts één behandelen wil. niet
enkel om al te grote uitvoerigheid
te vermijden, maar vooral omdat
deze van doorslaggevende beteke
nis is geweest en nog altijd is ge
bleven.
Geen andere mensen
Tegen de vrijlating van de Drie
van Breda wordt als argument bij
uitnemendheid aangevoerd, dat
daarmede aan andere mensen, te
weten aan hun slachtoffers of aan
de nabestaanden van deze, die nog
altijd lijden, en mateloos lijden,
door het gebeurde, een nieuw ma
teloos en in vele gevallen onher
stelbaar leed wordt aangedaan. En
dat mag niet.
Welnu, ik erken geen 'andere men
sen'. Wat Gij, psychiaters en ande
re geestelijke verzorgers (dit keer
niet van de misdadigers, maar van
hun slachtoffers), wat Gij, kamer
leden en alle anderen die met die
slachtoffers begaan zijt (wat U
siert) 'andere mensen' noemt, dat
ben ik zelf. En het is ten hunnen
bate en in volledige solidariteit
met hen, dat ik mij tot spreken
geroepen voel. Doe ik dat, dan zult
Gij van mij niets horen over 'zij'
of van Tien', maar over 'wij' en
'ons'.
"Wij' zijn het, 'wij' in de eerste
plaats, die ons van iedere wreed
heid hebben te onthouden. Waar
om?
Onze genezing
Omdat dit de enige weg is tot on
ze (let wel 'onze') genezing. Alle
respect voor onze psychiaters! Ik
matig mij de bevoegdheid niet aan
om hun diagnose en nog minder
om hun therapie te bestrijden.
Maar dat neemt de vraag niet weg
of daar niet een te hoge prijs voor
wordt betaald. En deze vraag mag
met meer recht nog worden ge
steld aan alle niet-deskundigen op
het psychiatrische gebied, die ons
met al hun medeleven en toewij
ding ter zijde staan.
Wat wij nodig hebben is een op
voeding tot dit sprankje aan hu
maniteit, als een in ons levende
onblusbare kracht, waar zonder wij
niet leven kunnen, omdat zonder
dat minimum het hele leven, indi
vidueel en sociaal, waardeloos, nut
teloos en onvruchtbaar blijft.
En als die opvoeding, zoals menig
een maar al te licht gelooft, on
mogelijk is, dan ligt dat aan ons,
aan ons gebrek, dan ligt dat daar
aan, dat wij niet in staat zijn tot
die zelfoverwinning, die Siegmund
Freud (een der grootste zedelijke
krachten uit de moderne tijd) eens
de hoogste prestatie heeft ge
noemd, waartoe de mens in staat
is.
En in geen geval moeten wij ook
maar een ogenblik toegeven aan de
idee, dat wij ook maar enige baat
kunnen vinden bij het uitleven van
onze behoefte aan vergelding. Het
tegendeel is waar. Het verzwakt
ons. Het heelt ons niet. Het bevor
dert ons leed.
Hooghouden
Natuurlijk zult gij aankomen met
uw gemeesmuil over ethiek. Maar
wat doet het er toe, hoe ge het
noemt? Wij moderne mensen, wat
en wie we ook zijn, wij in de bar
baarse, door de laagste Instincten
en dierlijkheid op drift geraakte
wereld hebben een minimum aan
menswaardige verhoudingen hoog
te houden, willen wij nog aan enige
toekomstmogelijkheden geloven.
Levenslange opsluiting is, ik her
haal, een wreedheid. En wreedheid
mag niet. Wreedheid is bovendien
gevaarlijk, want wreedheid is be
smettelijk. Wreedheid houdt ook
niet op bij de eerste stap, maar
groeit ondanks onszelf in ons door
totdat zij, net als bij die drie is
gebeurd, ons volkomen overmees
tert.
De zaak van de Drie van Breda is
een ons opgelegde testcase. Laat
hen vrij. Niet om hunnentwil, maar
om de onze.
UIT
VAN LEZERS
Wanbeheer
Nico Kussendragers artikel 'Bestrij
ding van armoede is bestrijding van
honger' was nogal eenzijdig. De
schuld kregen de industrielanden en
Amerika. Ook in Chili zou niet het
wanbeheer van de regering van Al-
lende de oorzaak zijn van het voed
seltekort, maar Amerika. Wat
steeds ontbrak is dat vele regerin
gen in de arme landen door wanbe
heer en corruptie de honger veroor
zaken. India gaf wel 58 miljoen aan
ontwikkeling van een atoombom
uit, minister Pronk vindt het toch
nog nodig dit land met ontwikke
lingsgeld te steunen. Kenia kreeg
uit Nederlandse ontwikkelingshulp
2500 stuks Fries vee, bestemd voor
de arme boeren. Er verdwenen vele
honderden naar de stallen van de
schatrijke minister-president Jomo
Kenyatta en zijn ministers.
Amsterdam Hans de Vries
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
BIJ publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
Isings
In het interview met uw medewer
ker Fred Lammers van 19 januari
maak lk de kwetsende opmerking,
dat de kunstenaar J. H. Isings niet
goed tegen kritiek kan. Wie de gro
te meester voor de televisie zag,
weet wel beter en erkent zijn open
staan voor alle gefundeerde kritiek.
Maar toen ik hem destijds bezocht,
zat hij midden in zijn werk. En ik.
die de zeekust niet ken, maakte een
opmerking over een verweerde paal.
Die opmerking was er goed naast
ep het was geen wonder, dat hij mij
daarop wees. Daar ik deze beschei
den en oprechte mens al vanaf mijn
jeugd vereer als een zeer consciën
tieus schilder en tekenaar, heb ik
hém dl rekt mijn excuses aangebo-
FAMILIEBERICHTEN
kunnen van maandag tot en
met vrijdag telefonisch tot
16.30 uur opgegeven worden
op nummer 020-913456; en van
16.30-20.00 uur op nummer
020-220383. Dit laatste num
mer geldt ook voor ZONDAG
AVOND en dan van 18.00-20.00
uur.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Dlrektle - commerciële
afdelingen -
administratie:
Wibautstraat 131,
tel 020-913456,
Postbus 859.
Redakile:
Nieuwe ZIJds Voorburg
wal 280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9, Rotterdam.
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445.
Postbus 101.
ZWOLLE/GRONINGEN:
Melkmarkt 56. Zwolle.
Tel 05200-17030.
Postbus 3.
den voor mijn onware opmerking,
en wil hem nu ook graag voor de
lezers publiek rehabiliteren.
Zuidlaren Hein Kray
Bejaarden
Ik ben het helemaal niet eens met
dokter Post, die pleit voor aparte
afdelingen in ziekenhuizen voor be
jaarde mensen. Ik spreek uit erva
ring. Ik heb tweemaal enige tijd in
een ziekenhuis gelegen.De eerste
maal op 50-jarige leeftijd; de twee
de maal op 66-jarige leeftijd. Beide
keren lag ik op een vrij grote zaal;
leeftijden variërend van 18 jaar tot
ruim 70 Jaar. De sfeer was goed. De
verstandhouding tussen jong en oud
was prima. Er werden soms fijne
gesprekken gevoerd ernst en luim
wisselden elkaar af, hetgeen de wat
oudere mens juist zo goed kan doen.
Het geeft ze het gevoel van 'er nog
bij te horen' en er werd wel degelijk
rekening gehouden met ernstige
zieken. Ik hoop van harte dat de
suggestie van dokter Post geen na
volging zal vinden. Als een ouder
Iemand geestelijk nog volwaardig
is, laat hem of haar dan niet in een
apart vakje (of hokje) worden ge
plaatst en zeker geen zieke, waar hij
of zij dan wellicht tussen geestelijk
onvolwaardigen zou moeten verke
ren, hetgeen m.i. het lichamelijke en
geestelijke evenwicht van de psy
chisch nog goede mens zeker niet
ten goede zal komen.
Assen D. Minnema
Pronk en Cuba
Na zijn terugkeer uit Egypte ver
klaarde de heer Pronk op Schiphol,
dat hij geen aanleiding ziet om het
bedrag aan ontwikkelingsgeld voor
Cuba ten bedrage van vijftien mil
joen gulden te verminderen of ach
terwege te laten. Ondanks het feit.
dat het hem bekend moet zijn, dat
Cuba blijkbaar voldoende financiële
middelen heeft om gigantische mili
taire bijstand te verlenen aan de so
cialistische MPLA te Angola, ver
kondigt hij, dat de Nederlandse fi
nanciële hulp bestemd zal worden
voor medische hulp op het Cubaanse
platteland. Medische hulp is onont
beerlijk, waar deze beslist noodza
kelijk is, maar ln Cuba ligt dit mijns
inziens anders. Immers, als Cuba de
militaire interventie in Angola ach
terwege gelaten zou hebben, waren
miljoenen guldens voor medische
hulp in eigen land beschikbaar en zou
het sinterklaascadeau van de heer
Pronk gemist kunnen worden als
kiespijn. Het laatste woord hierover
is natuurlijk aan ons parlement.
ROME (AFP) Het dagblad
van Vaticaanstad, de Osserva-
tore Romano, heeft een hefti
ge aanval gedaan op de ruim-
telijke-ordeningspolitiek van
B. en W. van Jeruzalem.
'Ondanks protesten," schrijft
de Osservatore Romano,
'maakt de Heilige Stad lang
maar zeker plaats voor een af
schuwelijke, van het westen
afgekeken, betonstad. Burge
meester Teddy Koliek heeft
zich van het gevraagde advies
van bevoegde buitenlandse
deskundigen niets aangetrok
ken.'
Volgens de Osservatore zijn
de Israëli's 'om politieke re
denen' begonnen met de aan
leg van een groot plein voor
de Klaagmuur en bouwen ze
waar het zo uitkomt, enorme
blokken. In het voormalige
Jordaanse deel van de stad,
aldus het blad, is een ten he
mel schreiend samenraapsel
van wolkenkrabbers versche
nen. zoals men ze ln onver
schillig welke buitenwijk van
steden in het westen aantreft.
De Osservatore stelt vast, dat
het aanzien wordt veranderd
van een stad, die aan de hele
wereld toebehoort, terwijl te
veel religieuze gemeenschap
pen er onverschillig onder
blijven.
Het Nisso publiceert enkele resulta
ten van onderzoeken, verricht door
de sociaal-psycholoog drs J. Frenken,
als basis van zijn proefschrift 'Afkeer
van seksualiteit' dat' in het najaar
verschijnt.
Omdat, aldus drs. Frenken, de r.k.
moraal gericht is op de voortplanting,
wordt ieder seksueel gedrag buiten
het huwelijk veroordeeld. Uit het on
derzoek blijkt dat dit ook de seksua
liteitsbeleving binnen het huwelijk
niet onberoerd laat. Zij die de offi
ciële moraal innerlijk aanvaarden
kennen een grotere angst voor sek
suele lust en voelen zich schuldiger
over hun seksuele gedrag in het hu
welijk met alle remmingen vandien.
Veel meer dan anderen hebben zij te
kampen met impotentie en frigiditeit.
De onderzoeker concludeert hieruit
dat de officiële kerkelijke moraal in
zijn uitwerking een anti-seksuele mo
raal is die dramatisch ingrijpt op de
seksualiteitsbeleving binnen het hu
welijk. Hij schat dat van de 1,5 mil
joen katholieke echtparen in Neder
land tussen 5,5 en 12,5 procent (90.000
tot 200.000 echtparen) hun seksuele
leven op z'n minst als problematisch
ervaren, en juist deze echtparen vra
gen niet om psychotherapeutische
hulp.
Verder blijkt uit de onderzoeken dat
de man die de traditionele moraal
onderschrijft in zijn fantasie uitzon
derlijk geobsedeerd is met seksuali
teit. Ouders die de 'beheersingsmo-
raal' aanvaarden, staan veelal afwij
zend tegenover seksuele voorlichting
van de kinderen. De traditionele op
vatting grijpt ook in op de niet-
seksuele liefdesrelatie tussen man en
vrouw. 'De afkeer van seksualiteit
aldus drs. Frenken belemmert
het ontwikkelen en onderhouden van
de liefdesrelatie met de partner'.
Het Nederlands instituut voor sociaal
seksuologisch onderzoek is een ge
zamenlijke stichting van: nationaal
centrum voor geestelijke volksgezond
heid, stichting nationaal centrum
voor kruiswerk, nationale raad voor
maatschappelijk welzijn, NSVH, pro
testantse stichting ter bevordering
van verantwoorde gezinsvorming, dr.
Utrecht
D. C. J. Oosting
Angola en Rode Kruis
Op 20 Januari werd ln dit blad be
richt dat minister Pronk aan ver
schillende organisaties in totaal
1.250.000 gulden beschikbaar had
gesteld voor hulpverlening ln Ango
la. Tot die organisaties behoort ook
het Internationale Comité van het
Rode Kruis, dat volgens uw bericht
'hulp verleent in het door de Unita
en FNLA bezette gebied'. Welis
waar is dat niet in strijd met de
waarheid, maar daaraan dient toch
te worden toegevoegd r'at het Rode
Kruis ook in het door de MPLA be
heerste g-bled zeer actief Is. Waar
mee nog eens kan worden onder
streept dat het Rode Ilruls een neu
trale organisatie is. die huln pleegt
te verlenen f>n mn al
le partijen. In dit geval dus «md
aan die van FNLA, MPLA en Unita.
Den Haag J. W. van Esveld.
perschef Nederlandse Rode Kruis
De huidige polarisatie in de gere
formeerde (en andere) kerken
wordt door prof. dr. H. N. Ridder
bos in het Gereformeerd Weekblad
onder de noemer gebracht van ver
schillend gerichte aandacht: voor
het 'wat' of voor het 'hoe':
Deze probleemstelling is op zichzelf
dood simpel en oo in geen enkel
opzicht nieuw. Wij hebben altijd
geweten dat het 'wat', di. de in
houd van het evangelie, van de
kerkelijke verkondiging, van ons
belijden één ding is: en het 'hoe',
d.i. de presentatie, de verwoording,
de wijze van aanbieden een ander.
Iedere poging om het evangelie uit
te dragen, 'verder te vertellen' (zo
als het tegenwoordig heet), staat
onder dit dubbel criterium, a. Gaat
het inderdaad over het evangelie,
over de Bijbel, over het heil. zoals
het ons ls geopenbaard, b. Wordt
het ook op zulk een wijze uitgedra
gen. dat het verstaanbaar ls voor
degenen, die het horen? Wat in
onze dagen het probleem en soms
ook het conflict oplevert, is dat
onder de druk van de tijd de ge
dachten sterk uiteen gaan. waar
thans de grote nadruk moet liggen-
op a. of op b.
Voor sommigen staat het zó. dat de
Inhoud van de bijbelse boodschap
zozeer op het spel staat, dat slechts
in een sterke concentratie op deze
Inhoud de kerk een kans heeft om
te overleven en niet ln de wereld
op te gaan. Anderen zeggen: ln
deze situatie gaat het meer dan
ooit om de verstaanbaarheid. Als de
kerk waarlijk gelooft dat haar
boodschap ook voor mensen van
der*» tl ld e"»n »»n «•-*>-
en u.«n te Ca:
du jelijker moeten maken, dan ze
heden ten dage blijkbaar ln staat is
te doen. Zal ze dat niet doen. dan
zal ze. hoe onvervalst en overeen
komstig, de Schriften haar belijde
Prof. dr. H. N. Ridderbos
nis ook moge zijn, zich toch bulten
de grote stroom van het leven en
van de tijd plaatsen. En dan kan ze
dat niet alleen, wijten aan het on
geloof van de mensen maar zal ze
de hand ook in eigen boezem moe
ten steken. Wie over deze beide
benaderingen dieper nadenkt, moet
tot het Inzicht komen 1. dat zij
beide zoveel waarheid bevatten, dat
de ene benadering eigenlijk niet
zonder de andere kan. 2. dat zij
zozeer op een verschillende ant
van de waarheid nadruk leggen, dat
zij ieder voor zich zeer gemakkelijk
tot tegenstelling en polarisatie
kunnen leiden: Ja, dat de polarlsa
tie, die wij tegenwoordig in onze
(en andere) kerken waarnemen
voor een niet gering deel aan deze
sterk verschillende benadering te
willen is
Schok
Voorbeelden voor de stelling van
prof. Ridderbos ditmaal uit her
vormde kring. In het (confessione
le) Hervormd WooVWwd sohHfft 1»
Hoogeveense predikant dr. B. W
Steen beek:
Wanneer Jezus Christus niet meer
God is doch alleen mens. wanneer
we het zo moeten zien en zo moe
ten we het volgens professor Berk
hof en allerlei geestverwanten (zie
artikel van dr. Th. C. Frederikse ln
het Kerstnummer van 'Hervormd
Nederland') zien. dan ls dit, een
kind kan het grijpen, een kolossale
verandering ln het belijden, die op
den duur geweldige gevolgen heeft.
En als tot de gewone doorsnee her
vormde gemeente doordringt, dat
orthodox geachte hoogleraren en
leraren van de kerk zo denken, dan
zal dit weer een schok te weeg
brengen, waarbij ik me afvraag hoe
lang de hervormde gemeenten dit
soort schokken nog zullen uithou
den. En dit brengt ons tot de ban
ge. maar ook verbitterde vraag: 'Is
er aan de universiteit en in de
raden wel begrijp voor de gemeente
voor haar geloof, maar ook voor
haar feitelijk bestaan. Begrip voor
wat de moderne mens heet te be
roeren is er genoeg, maar begrip
voor wat de eenvoudige gelovige
troost in leven en sterven? Zien we
niet een ontstellende vervreemding
ontstaan tussen de universiteit en
de meeste gemeenten'. De gerefor-
meerde-bondsgemeenten gaan
reeds een geheel eigen weg. Volsla
gen onberoerd blijven zij voor het
geen door de meeste huidige lera
ren van de erk wordt bedacht.
Maar met steeds meer orthodoxe
gemeenten gaat het precies diezelf
de ant op. Ze schermen zich af
voor wat vanuit het huidige hogere
theologische wetenschapsbedrijf op
haar Invloed wil uitoefenen. En het
gebeurt uit lijfsbehoud. Het bestaan
van de gemeenten staat op speL
van de universiteit van Amster
dam:
Als je voor Jezelf of met een groep
mensen (bijvoorbeeld een deel van
je kerkelijke gemeente) in een
diepgaand proces tot de conclusie
gekomen bent dat het basisverhaal
van Tenach en Evangelie ln de
bestaande kerken niet veilig ls.
maar op zijn kop gezet wordt, pre
cies andersom verteld wordt dan
het oorspronkelijk bedoeld werd
vat doe je dan? Hier en daar ls
een soort kritische gemeente of ba
sisgroep ontstaan: mensen die zich
willen oefenen in een bepaald soort
radikaliteit. Je kunt heel in het
algemeen zeggen, dat ze twee din
gen onlosmakelijk met elkaar wil
len verbinden: praktisch politiek
engagement en als stuwkracht be
zinning op de bijbel met de ver
werking daarin in nieuwe Liturgi
sche bijeenkomsten. Het gaat erom
door te stoten naar de maatschap
pelijke oorzaken en verbanden van
wat zich aan ons voor doet. te
proberen de machanismen die daar
werken door te krijgen en de on
zichtbare machten die alles uitma
ken aan het licht te brengen. Daar
om zijn politieke beraden nodig en
kontakten met organisaties die de
strijd al eerder hebben aangebon
den. In het gebied waar ik woon
zijn we met die organisaties een
permanent overleg aangegaan. Sa
men kun je dan ook zwaardere
zaken aanpakken als Hoogovens
Zuid-Afrika. Vietnam. Chili, Angola.
Zo wordt hier en daar geprobeerd
de vogel uit zijn kooi te halen. En
een christelijke gemeente verandert
dan ln een trefcentrum tussen ge
loof en politiek. De ontdekkingen
in zo'n gemeenteopgedaan kunnen
zó Ingrijpend zijn. dat men zijn
leven (studie, baan positie, vriend
schap. huwelijk) grondig wijzigt
Dat gaat vaak niet zonder leed
gepaard. Dan komt het erop aan.
dat de gemeente aanwezig blijft.
Woonvormen
Kooi
l»c tiut:-vraagum nog even in de
Ridderbos-terminologie te blijven.
woTdt gesteld door. Roel Pomp. her
vormd predikant ln Heemskerk,
dichtbij Hoogovens. Ln Summa, het
h'«rt van de then'nelsehe faculteit
Bij de hervormde Jeugdraad ls een
TIP-krant verschenen over nieuwe
woon- en leefvormen. Dit thema
haalrt In oo de onrneo tot een
ii.cUWc '«d
kerken. Veel informatie over alter
natieve leefgemeenschappen, com
munes. woon experimenten, het am
bachtsdorp Tidorp. De TIP-krant ls
gratis te krijgen (tol af»"-
ij 'TI
te
ZEIST De traditionele katholieke beheersingsmoraal verhindert gehuwden om de seksuele omgang
te gebruiken als middel om hun liefde voor elkaar uit te drukken en gestalte te geven. Aldus het
Nederlands instituut voor sociaal seksuologisch onderzoek (Nisso) te Zeist naar aanleiding van de
onlangs uitgegeven verklaring van de congregatie voor de geloofsleer te Rome over enige vraagstuk
ken van sexuele ethiek.
KERKBALANS
Als ik het artikel van dr. Bus|or
over kerkbalans in onze krant
gisteren lees dan denk ik dat hijp
een belangrijk opzicht gelijk he|97'
In ieder geval dient hij bijgeval
te worden wanneer hij opkomt v^.
een zakelijke benadering van
kelijke geldproblemen. De verbl
ding tussen de vraag naar geld 1
de enquête naar persoonlijk gek, j,
zal waarschijnlijk wel bestaan m
ligt subtieler dan men ln een
folder kan weergeven. En
met het (te verdwijnen) rai.r',
schrift 'God met ons' zullen op 7T
weinigen een positieve indruk i
ken. Onze kerken zijn, weliswf
niet in de eerste plaats, maar
en voor een belangrijk deel
soort instanties, die zich dan
ais instanties gedragen. Een
stantie heeft gewoon geld nodig
te blijven bestaan. Ziet men
doende reden in het voortbest r
van die instantie dan doet r
mee aan een normale vraag
verhoging, alleen al vanwege
broodnuchtere feit van de geldofh-r
waarding. Kerkonkosten zijn vp-c
een bijzonder hoog percentage i
soneelskosten. Dat personeel
staat niet alleen uit predikant
Dat bepaalde kerken de honored
van hun predikanten gebon(|
hebben aan een bepaalde objec
ve schaal, namelijk die van lera
bij een middelbaar onderwijs,,
mijns inziens op zichzelf een ■afrJ
standdge maatregel, die er mr^"
voor zorgt dat de predikanten
hun salaris niet jaarlijks ondi
van gesprek zijn. In het verb
was dat niet altijd een even
kwikkelijke aangelegenheid,
er nog niet van trends
werd betekende dit vaak dat
jaren achterliep. De herr-
kerk heeft een relatief hoge
dering voor predikbeurten,
die waardering betekent vergelr
met twintig Jaar geleden een
verlaging tot ongeveer 25
Er zitten natuurlijk veel meer
ten aan deze zaak.
J. Rutgersstichting, stichting samen
werkende landelijke centrale organen
voor wijk-, buurt- en clubhuiswerk.
LEUSDEN Het centraal orgaan
van de gereformeerde zending heeft
een brief geschreven aan een aan
tal christen-politici. Hierin wordt
de moeite aan de orde gesteld, die
kinderen van zendingsarbeiders in
ontwikkelingslanden kunnen on
dervinden als gevolg van de hoge
opleidingseisen bij Nederlandse on
derwijsinstellingen. Voor Neder
landse kinderen in het buitenland
betekent dit soms. dat zij naar
bepaalde elitescholen moeten gaan.
waar een vaak door de ouders on
gewenste sfeer van snobisme en
discriminatie heerst,
Beroepingswerk he
NED. HERV. KERK ids
Beroepen te Wezep: J. Maasland-
Middelharnis: te Stadskanaal: [scl
Kastelein te Strijen.
Aangenomen naar Utrecht: D.jari
Spijkerboer te Santpoort;
's Gravendeel E. G. Boesenkooljl
Dolijnsplaat.
Bedankt voor Opheusen (toez.):[l
v. d. Pot te Bergambacht.
GEREF. KERKEN
Beroepbaar: G. J. v. d. Linde,
Pekela.
Bedankt voor Aalten: J. A. G. SijT
ma te Avereest-Balkbrug.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Waarde: A. Hofman}
Scheveningen.
Bedankt voor Berkenwoude: H. I
tenberg te Terwolde.
GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt voor Terneuzen: F. Mal
te Vlaardingen.
Ds. B. Keers
vijl
ihc
In Den Haag ls op tachtig):
leeftijd overleden de h<
emeritus-predikant B.
begon zijn ambtelijke loopbaan g d
Oude Pekela en was daarna prqüe
kant van de protestantse kerk
het voormalige Ned. Oost-Indië.
kwam in 1950 naar ons land tefcej
en nam toen pro deo de geesf
verzorging op zich van de g<
trieerden in de zgn. contractpeifkii
ons. Nadien was hij geestelijk
zorger van het Zeehospitium
Kijkduin, bijstand in het I
te Loosduinen en bezocht hij in
ziekenhuizen de Indische Nederig—
ders.
Pimen
In een interview met het Russis<£3
persbureau 'Nowostd' heeft de patl.,
arch van Moskou, Pimen, ontke jl
dat in de Sowjet-Unie mensen wJ
den vervolgd om hun geloof. I
richten hierover in de westerse p(
noemde Pimen 'tendentieuze betfN
ringen'. 'Ik kan met de hand in
mijn hart verklaren, dat het in i v
Sowjet-Unie nooit is voorgekomfcia;
dat iemand vervolgd of gearresteent
is vanwege zijn godsdienstige ovtft
tuiging', aldus de Moskouse patl
arch'. De vrijheid van godsdielter
wordt gegarandeerd door de Rust, 1
sche wetgeving, zo zei Pimen. Vöor.
gens hem wordt bij soliicitat
niet naar de godsdienst van si<
sollicitant gevraagd, en deze vtï ac
wordt, aldus Pimen. ook niet i
steid bij het aanvragen van c
paspoort of bij volkstellingen. tai
irs
iel
AMSTERDAM Door een mislu
technische Ingreep zijn ln de kn
van gisteren de beginregels van
bijdrage van dr. J. J. Buskes or,
de actie Kerkbalans 76 in verkeei
volgorde terecht gekomen. Ds. Br z~
kes schreef: 'De kerk heeft
nodig. Geen sterveling kan hs
verwijten dat ze probeert ook |7.
nancieel rond te komen. Dat li J1,
de laatste Jaren niet zo best. Va
daar de jaarlijkse actie Kerkbala J
76'. met als motto: 'Waardevast
zeker'. Met die laatste woorden b
ik niet zo gelukkig. Nog min<
met liet van d't. Jaar: e L
aantal opeengestapelde guiuc
met het goed zichtbare randschri
'God zij met ons', met er naast, t
Kerkbalans 76
