m
s?
itrijd tegen lepra-bacterie
ereist hardere aanpak
a
r~-
A i
■F -
BB
H
Dubbele bodems
'n Goeie kop koffie
beter met Buisman.
National Gallery
kocht 'Rembrandt'
Rudi Carrell na acht
jaar op vaderlandse
(VARA)-bodem terug
>kter Leiker: 'Nieuwe middelen nodig, anders missen we de boot'
Safari voor
Afrika's
gezondheid
(5 en slot)
'We blijven
rekenen op
uw steun'
JWÊM
'olongaties
J\ reprises
FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEK
Waar draaien Poolse films
Reisgids voor
onze abonnees
IRDAG 24 JANUARI 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 9
ClGRO 50500
umsnofnNotNsu
noRMDeimvr AMmiEMM
UW GffTlS WELBESTEED! 7
Morgen is het Wereldlepradag. Opnienw worden we
opgeroepen een financiële bijdrage te leveren voor de
strijd tegen lepra, waaraan in de wereld tussen de
vijftien en twintig miljoen mensen lijden. Wereld
lepradag, altijd de laatste zondag van januari, is al
meer dan twintig jaar in ruim honderd vijftig landen,
een dag waarop aandacht wordt gevraagd voor de
leprapatiënt In Nederland wordt de voorlichting rond
deze dag verzorgd door de Nederlandse Stichting voor
Leprabestrijding te Amsterdam, die als lid van de
ILEP de internationale organisatie van lepra
bestrijding in tien projecten de zorg voor ruim
250.000 patiënten heeft
Het afgelopen jaar besteedde de stichting voor bijna
1,6 miljoen gulden aan leprabestrijding en voor dit jaar
is voor 3,4 miljoen gulden aan projecten, grotendeels
in Afrika, toegezegd. Vorig jaar kwam aan particuliere
giften ongeveer 1,5 miljoen binnen, waarvan 900.000
gulden rond Wereldlepradag. 'Wij zijn daarom het
Nederlandse publiek verschnldigd de grootst mogelijke
openheid te betrachten', aldus directeur H. E. M. de Bok
van de stichting. Onder dit motto nodigde de stichting
ons uit een van haar projecten, dat in Kami in Oeganda,
te bezoeken. In vier reportages werd het leprawerk
in Kum belicht. Onderstaand slotartikel geeft een
samenvatting van de problemen, waarmee de lepra
bestrijding in de wereld thans te kampen heeft
[1/AMSTERDAM De lepra-bacterie is nog steeds niet be
ngen. Waarom niet? Het is een van de vele vragen, die ryzen
i blik achter de schermen van het lepra-veldwerk. Weliswaar
sommige ontwikkelingslanden zoals het Kumi-project in
aantoont een redelijk werkend bestrijdingsapparaat op-
i>uwd. Er is de laatste tientallen jaren immers grote vooruitgang
|>ekt bij het genezen van lepra, het voorkomen van invaliditeit
èet beperken van het aantal nieuwe zieken. Maar ondanks alle
ianningen is het totale aantal lepralijders in de wereld de laatste
jaar niet gedaald. Wat is hiervan de oorzaak?
D. L. Leiker (57), de beken-
Nederlandse lepra-deskundige,
tzaam aan het Koninklijk Insti-
voor de Tropen in Amsterdam,
tit by het beantwoorden van Sl6Ut6l
vraag 'zelfs een aantal zeer don-
wolken aan de hemel te zien'.
dekking van plaatsvervangende,
nieuwe geneesmiddelen byzondcr
groot
'olgende hindernissen by de le-
estrijding, die steeds meer in het
llen, dienen zo snel mogeiyk te
opgeruimd:
[3et aantal behandelde patiënten
te klein, terwijl er te weinig be
is over de motieven van de
ien, die zich niet laten behande-
f zich halverwege aan behande-
bnttrekken. Een diepgaande ken-
fan deze motieven is nodig, ten-
e de voorlichtingsmethoden te
ien by'stellen.
Ui
erstand
e resistentie, het w eerstan dsver-
en van de lepra-bacterie tegen
—goedkope DDS, tot nu toe het
Este wapen tegen lepra in de ar-
"■"landen, wordt de laatste jaren
Is sterker. Het verlies van DDS
jaar behandeling van een pa-
met dit medicijn kost slechts
10) zal een ramp betekenen voor
massale bestrijding van lepra.
rom is de behoefte aan de ont-
Er is nog geen geneesmiddel ont
dekt dat alle bacteriën snel doodt.
Kleine aantallen bacteriën kunnen in
bepaalde weefsels in slapende, niet-
actieve toestand overleven. By een
te korte behandelingsduur gaan ze
weer groeien en worden ze opnieuw
actief. Niet zelden geeft de patiënt de
langdurige behandeling op, nadat de
ziekteverschynselen verdwenen zijn.
Het gevolg is dat de patiënt dan weer
besmettelijk kan worden.
Soms heeft het lichaam van een
behandelde patiënt moeite met het
opruimen van de resten van dode
bacteriën, waardoor de zogenaamde
lepra-reacties ontstaan, die tot inva
liditeit leiden. Hiertegen zyn nog
geen middelen beschikbaar, die op
buitenklinieken kunnen worden ge
bruikt
Voor het ontdekken van nieuwe
geneesmiddelen tegen lepra is het
noodzakelyk de bacterie in een labo
ratorium te kunnen bestuderen om
meer te weten te komen over zyn
gedrag. Maar het is nog niet bekend
op welke voedingsbodem de lepra
bacterie groeit, hoewel er thans een
door Huib Goudriaan
Het eerste artikel verscheen op
10 januari, het tweede op 13
januari, het derde op 17 janu
ari en het vierde op 21 januari.
kleine hoop bestaat dat by een on
derzoek in Hawaii een kunstmatige
voedingsbodem is gekweekt
Het is nog niet mogelijk de ziekte
te herkennen, voordat de verschijn
selen er rijn en voordat de patiënt
besmetteUjk is en de ziekte ver
spreidt. Pas als de bacterie in het
laboratorium kan worden bekeken is
het mogeiyk een test te ontwikkelen,
waardoor lepra zo vroegtydig kan
worden gesignaleerd.
'De oplossing van deze problemen
vormt de sleutel voor het onder de
knie krygen van lepra', aldus dokter
Leiker. Als dit niet binnen tien jaar
gebeurt, missen de ontwikkelingslan
den de boot en zullen we terugvallen
in het opvangen van de ergste geval
len, een soort liefdadigheid en geen
voorkomen en aantasten van de ziek
te over een breed front Volgens dok
ter Leiker moeten er nieuwe, een
voudiger en doeltreffender middelen
tegen lepra zyn ontwikkeld, voordat
de ontwikkelingslanden de bestrij
ding zelf ter hand hebben genomen.
De Nederlandse Stichting voor Le
prabestrijding streeft naar het over
dragen van haar projecten aan de
landen waar de projecten zich be
vinden. Maar het is de vraag of deze
lapden na die overdracht de organi
satorische, economische en technolo
gische middelen zullen hebben de
lepra-bestryding z0 aan te pakken
als dit thans gebeurt. Bovendien is de
lepra maar één van de vele proble
men in de Derde Wereld. Overigens
is het een stap vooruit dat in som
mige ontwikkelingslanden de lepra
bestrijding al een deel is geworden
van de algemene gezondheidszorg.
Dit is in Oeganda, waar is gekozen
voor een zelfstandige leprabestrijding
niet het geval, maar wel in Tanzania.
Daar zyn de lepraveldwerkers ook
gezondheidswerkers, die de andere
terreinen van de gezondheidszorg
eveneens bestrijken. Integratie bin
nen de algemene gezondheidszorg
kost minder en heeft het psycholo
gische voordeel dat het 'stigma', het
gebrandmerkt zyn als lepraiyder,
wordt weggenomen.
De zondagsschool van het anglicaanse kerkje van Kumi telt zeventig kinderen. Op de foto: domi
nee Washington Otaala studeert liedjes in met een zanggroep van de zondagsschool.
Om de problemen, die dokter Leiker
'zeer donkere wolken' noemt, uit de
weg te kunnen ruimen is dus weten
schappelijk onderzoek een voor
waarde. De Nederlandse Stichting
voor Leprabestrijding heeft daarom
besloten voor dit doel met mfeer na
druk fondsen te gaan werven. Hoop
gevend is dat de Wereld Gezond
heids Organisatie een speciaal pro
gramma voor lepra-onderzoek heeft
opgesteld, waarby de zogenaamde
immunologische studies centraal
staan. Deze studies houden in het on
derzoek naar immuum maken, het
niet meer vatbaar maken van de
mens voor lepra. Binnen het kader
van deze studies wordt in Amster
dam by voorbeeld onderzocht of uit
bloed van mensen, die van nature
immuum zyn voor lepra, die stof kan
worden onttrokken die ze weerbaar
maakt tegen de ziekte. Deze stof zou
dan aan de niet-weerbare mensen
kunnen worden toegediend. Er is ook
een onderzoek begonnen naar de mo
tieven van de 'wegblyvers', de men
sen die zich niet laten behandelen of
zich te vroeg aan behandeling ont
trekken. In samenwerking met het
Koninklijk Instituut voor de Tropen
en de universiteit van Leiden en Ny-
megen heeft de stichting voor dit doel
vier sociologen naar Tanzania en Ke
nya uitgezonden. Over een jaar moet
dit onderzoek zyn afgesloten.
Het meest verfynde onderzoek en de
meest volmaakte organisatievorm zal
echter zyn doel missen als artsen,
veldwerkers en verplegers niet vol
doende gemotiveerd zyn. Het wezen
van deze motivering werd me nog
eens duidelyk gemaakt op de laatste
dag van mijn verblijf in Kumi Op
een aan de muur geprikt stukje pa
pier las ik een variant op het By-
belse I Corinthiërs 18: 'Zo blyven
dan DDS, orthopedische chirurgie en
de liefde, deze drie, maar de meeste
van deze is de liefde'.
KUMI Hoe wordt het lepra-
centrum in Kumi gefinancierd?
De expIoltaUekosten zijn onge
veer een half miljoen gulden per
jaar en hiervan wordt dertig pro
cent betaald door de Nederlandse
Stichting voor Leprabestrijding.
Er wordt eveneens dertig procent
bijgedragen door Europese zus
terorganisaties van de NSL. De
overige veertig procent wordt
voor twintig procent gedragen
door de boerdery van het centrum
en voor de andere twintig pro
cent door de districten (provin
cies), die het centrum beztrykt.
Naast de exploitatiekosten zijn er
investeringen (de nieuwbouwkoo-
ten) en deze komen voor vijfen
twintig procent toot rekening
van de NSL en voor vijfenzeven
tig procent voor de Nederlandse
rijksoverheid, die dit ontwikke
lingsgeld laat verdelen door de
ICCO (Interkerkelijke Coördina
tie Commissie voor Ontwikke
lingssamenwerking) in Utrecht.
De Nederlandse Stichting voor
Leprabestrijding heeft voor «Ut
jaar 451.925 gulden uitgetrokken
voor Kumi. De projectleider van
het lepra-centrum in Kumi bo-
steedt, in samenwerking met do
Oegandese regering, de gelden,
terwijl een vertegenwoordiger
van de NSL in hek bestuur van
het centrum een oogje in het sell
houdt. Dit is thans pater Van der
Zalm, leraar aan een middelbare
Hoofd van de verpleging S.
OkubaLNederland moet
blijven helpen.
school in het stadje Mbale. Oe
ganda streeft naar Afrikanlsering
van de samenleving en de NSL
ondersteunt dit streven: in 1977
zal de Nederlandse staf praktisch
door een Oegandese zijn vervan.
Sn. Hoe de Oegandezcn hierover
nken? Eugene A. Okware (33),
chef-verpleger van een zieken-
verblijf: Ik hoop dat we ook dan
kunnen blyven rekenen op Ne
derlandse bnlp en kennis*. Hoofd
van de verpleging S. Okubal (41)
zegt: 'Onze regering heeft zoveel
te doen dat we uw steun ken
nis zowel als geld nodig blijven
hebben'.
uA6et Boulevard. Klassieke Holly-
«^Öfilm van Billy Wilder uit 1950.
gehele week in Calypso Club,
iterdam.
le Aardbeien. Ingmar Bergman
Igt ln een film uit 1957 realiteit
Broom ln de herinneringen van
oude man. De gehele week ln
iac Reguliersbreestraat Amster-
L
""1 of Eden. Film uit 1955 van
I Kazan naar het boek van John
nbeck met een beroemde rol van
es Dean. De gehele week in Al
to ra 2, Amsterdam.
Kotte. Beroemde film van Ml-
langelo Antonloni over de gere-
ierde eenzaamheid van mensen
i bulten het huweiyk met Jean-
tooreau, Monica Vlttl en Marcel-
ttastroiannl. De gehele week in
Hera, Groningen.
rlcon. Felllnl's bizarre verbeel-
van de antieke wereld. De ge-
week in Tuschinski 3, Amster-
grote Stilte. Een van de meest
imistische films van Ingmar
;man uit 1963 met Ingrid Thu-
en Gunnel Lindblom. De gehele
e ln Cineac, Den Haag.
faman et la Pu tain. Fascineren-
llm van Jean Eustache over het
iaat in Frankrijk na de misluk-
tvolte van 1968. 26 jan. Circum-
Nymegen.
müde Tod. Een der beste 'de-
Jsche' films van Fritz Lang uit
De gehele week in Filmhuls
t.
Iher can you spare a dime?
jante collage van de Ameri-
ïse crisisjaren ln film en wer-
Ikheid van Phillippe Mora. De
?lo week ln Filmhuis Shaffy,
terdam.
>le Wampe. Duitse arbeldersfllm
1932 van Slatan Dudow naar een
lario van Bert Brecht die voor
film zyn Solidariteitslied
ikte. 23 en 24 Jan. Filmhuis 't
g, Utrecht.
Claude Chabrol Is een zeer vrucht
baar filmer, die vaak werk levert
van hoog niveau. Maar niet altyd
getuige 'De onschuldlgen met de vui
le handen', een thriller naar een ro
man van Richard Neely. In het be
gin Is het best spannend: Romy
Schneider laat zich als vrouw van
een veel oudere, rijke man, ln met
een knappe Jonge snul ter en daar
komt moord van, de echtgenoot
moet eraan. Na die moord gaat al
les mis: de minnaar verongelukt en
het vermogen biykt verdwenen,
maar daar staat tegenover dat de
dingen niet zyn zoals ze schynen.
Dubbele bodems en Ingewikkelde
omkeerconstructies a la de legenda
rische Trent's Last Case' nemen
geen einde en dat wreekt zich le-
ïyk: de rek gaat uit de film, op het
laatst is er geen lol meer aan. Cha
brol probeert de aandacht wat af te
leiden door een filosoferend stel po
litiemannen ln te voeren dat, al
schransend, de zaak telkens oplost
maar met de conclusie geen raad
weet, doch ook dat ls teveel van 't
goede. En wat Chabrol met de be
roemde Rod Steiger heeft uitgehaald
weet lk niet (misschien heeft hy
hem gewoon aan zyn eigen invallen
overgelaten) maar het ïykt wel of
lüj hem voor aap wil zetten. Zelden
werden zoveel valse trucjes en pa
thetische oogopslagen ln één rol sa
mengebald. Trouwens: wat moeten
die suggesties eigeniyk dat Romy
Schneider leiyk terecht komt omdat
ze een mooie vrouw is in een man
nenmaatschappij? Tenslotte heeft
het mens gepoogd haar onschuldige
man te vermoorden terwille van de
hartstocht en de poen. Als Chabrol
een feministische film wil maken,
moet hy wel een ander onderwerp
kiezen.
Amsterdam - Saskia, 18 jr.
Het Spel. 't Hoogt Utrecht 23
jan.; Filmmuseum A'dam 26
Jan.; Academiegebouw Lelden
2 febr.; Studio 2000 Den Haag
3 febr.; De Doele Bolsward, 5
febr.; Kunstmin, Dordrecht,
10 febr.
Het Elfde Uur. Filmhuis Rot
terdam 27 Jan.; Filmmuseum
Amsterdam, 29 Jan.; Acade
miegebouw Lelden, 3 febr.; De
Doele, Bolsward, 7 febr.; The
ater De Boerdery, Hulzen, 16
febr.
Sanatorium. Filmhuis, Rot
terdam, 23 Jan.; 't Hoogt,
Utrecht 24 Jan.; Filmmuseum
A'dam 27 jan.; Studio 2000
Den Haag, 3 febr.; Academie
gebouw Leiden, 4 febr.; De
Doele, Bolsward, 6 febr.;
Kunstmin Dordrecht, 13 febr.;
Camera Theater, Groningen,
16 febr.
Kardiogram. Filmhuls Rot
terdam, 24 jan.; Filmmuseum
A'dam, 26 Jan.; 't Hoogt,
Utrecht, 29 jan.; De Doele,
Bolsward, 5 febr.; Kunstmin,
Dordrecht, 12 febr.
Hubal. Filmhuls Rotterdam,
25 jan.; 't Hoogt, Utrecht 27
jan.; Filmmuseum Amster
dam, 28 jan.; De Doele, Bols
ward, 7 febr.
De Zondvloed. 't Hoogt,
Utrecht, 25 Jan.; Filmhuls
Rotterdam, 28 jan.; Filmmu
seum A'dam, 30 jan.; De Doe
le, Bolsward, 8 febr.
ADVERTENTIE
DEN BURG Vijf kamerleden van
de AR. CHU en KVP, zullen maan
dag de bedreigde Texelse Wadden
zeedijk bij Oosterend en Oude-
schild oekijken. Daarna zullen zij
een gesprek heben met het actie
comité. dal dinsdag ln Den Haag
de manifestatie 'omhoog de Texelse
dijken' houdt. Aan dr. Vondeling
zal dan een petitie met ruim 7.000
handt-ek ringen va.- Tex?laa*s
worden .tangeboden
LONDEN De National Gallery ln Londen heeft een portret van
Hendrlckje Stoffels door Rembrandt van Rijn gekocht. De gallery
heeft het 1.02 meter hoge doek rechtstreeks gekocht van de erven
Walter Morrison, waardoor er veel minder voor betaald hoefde te wor
den dan wanneer het op een velling zou zijn gekocht. Veilingdeskun
digen hebben geschat dat het op een kunstveiling ruim 1 miljoen pond
sterling zou hebben opgebracht.
Het portret is de laatste veertig Jaar niet meer tentoongesteld geweest
en heeft veie jaren ln een bankkluis gelegen. Het wordt straks het
pronkstuk van een tentoonstelling van Hollandse en Vlaamse meesters
die in oktober in de National Gallery geopend zal worden.
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Rudi Carrel, die vanavond na acht jaar terugkeert
op vaderlandse VARA-bodem (vijf voor acht, eerste net), heeft zich
heel wat minder vriendelijk uitgelateen over het voornemen van
Mies Bouwman Een van de Acht in eere te heerstellen by de AVRO
dan de socialistische omroep eerder deze week deed.
Spontaan heeft hy toegegeven dat als
hij eerder van de plannen van Mies
op de hoogte was geweest hy niet by
de VARA zou hebben aangeklopt met
Een van de Acht Hy ziet in de hou
ding van Mies en de AVRO tegen
werking. De verdediging van Mies is
echter, dat iedereen weet dat Een
van de Acht van haar is. Zy scoorde
me* haar laatste uitzending een
waarderingscijfer van 7,5 en had
ruim zes miljoen ldjkers. Het wordt
nu wel de vraag of er in Nederland
kandidaten genoeg zyn om aan alle
quizen en amusementsprogramma's
mee te doen.
Voor de Duitse televisie heeft Rudi
een aantal jaren Am Laufende Band
gebracht, waarvoor hy het stan
daardidee, Een van de Acht, van
Mies Bouwman had gekocht. Op het
ogenblik heeft hy een paar maanden
vryaf by de Duitse tv «n komt in dia
tijd naar Nederland, Tussen van
avond en maart maakt hy vier shows
onder de naam Rudi Carrell-show.
Nieuwe show
By de introductie onlangs by de VA
RA deelde hy echter mee dat er
sprake is van een heel nieuwe show,
waarin vooral de kandidaten een heel
belangrijk aandeel hebben. Koppels
worden samengesteld tilt twee colle
ga's. In de'vier teams van vanavond
zitten twee religieuzen, twee on
kruidbestrijders en twee werkers in
rondvaartboten, althans volgens Ru-
die's laatste informatie.
Het wordt geen quiz, maar er wor
den wel moeiiyke opdrachten gege
ven die een beroep doen op vernuft
en creativiteit, 'Prijzen zullen niet te
materialistisch zyn, maar in de trant
van: u wordt naar huis gereden in
een Rolls Royce, of Er wordt een
straat naar u vernoemd."
Aan het eind mag de winnaar aan
een reuze grote flipperkast spelen.
Gasten in de eerste Rudi Carellshow
zyn The Cooper Sisters en Paul van
Vliet. Carrells secondant heet Arie
Rozenboom van Zwijnen berg.
Door de toetreding van
Trouw/Kwartet tot de Pers
combinatie, uitgeefster o.a.
ook van Het Parool en de
Volkskrant, ls het onze lezers
mogelijk ook gebruik te ma
ken van een unieke service die
binnen die P.C. voor de andere
bladeen reeds lange tijd
bestaat.
Deze service betreft een reis
afdeling waar tweemaal per
jaar een reisgids wordt uitge
geven. In die gids staan vele
vakantiemogelijkheden, zowel
per vliegtuig, trein als bus.
Lezers die met de mogelijk
heden van die reis-afdeling
willen kennismaken, kunnen
daartoe de bon invullen van
een advertentie die op gezette
tijden ln onze krant zal staan.
Ook ls het uiteraard mogelijk
telefonisch contact op tc ne
men opdat de reisgids u wordt
toegezonden.
U kunt dit doen door te bellen
met Amsterdam. 020 - 913456
en dan te vragen naar de reis
afdeling.
Directie Trouw
Wegens een technische storing la
ln een deel van onze oplage van
gisteren de wekelijkse rubriek
Filmpremières niet compleet opge
nomen. Het ontbrekende gedeelte
volgt hier.
