Vmateur-archeologen als
jewakers van het verleden
Grondstoffen winnen uit huisvuil
'Zijn we niet bezig
de democratie de
nek om te draaien?
V rij willigersleger
niet onmogelijk
Nieuwe installatie voor 'recycling' in Mierlo
'We staan op een
splitsing van
onze techniek'
Dr. Buskes schrijft aan Lammers:
Limburg wenst
herindeling van
DSM-gemeenten
Vogels in de war
door zachte winter
Wegverbinding
Enkhuizen-Lelystad
veel later klaar
■of. Cordfunke: 'Werkgemeenschap bestaat niet uit romantische zielen'
it-
een verslaggever
HAAG We zijn in Neder-
zuinig op onze cultuurschat-
Dat is vroeger wel eens an-
geweest, vooral op het gebied
de archeologie. De archeolo-
e Werkgemeenschap Neder-
heeft zich 25 jaar geleden
behulp van amateurs met
is over historische bodem
ten ontfermd. Reden voor de
dit jaar met een jubileum-
onstelling te komen,
in september 1975 de Nacht-
t werd beschadigd, sprak vrijwel
een in ons land daarover. Het
wereldnieuws. Een belangrijk
cultuurbezit was getroffen,
ni werden uit een museum in
Haag elf handschriften uit de
e en late middeleeuwen ge-
Een van de rovers verloor bij
ucht zelfs zijn leven door een
van een politieman. De hand
ten waren van onschatbare
le. Kolommenlange artikelen in
iden.
rdingen cultuur
vele tientallen jaren zijn in ons
zonder twijfel belangrijke cul-
t[historische gegevens uit verder-
legen tijdperken verloren ge-
'zonder dat er een haan naar
l|de'. Dat is vooral gebeurd tij
de naoorlogse jaren van weder-
iw, toen op talrijke plaatsen in
ind bulldozers en graafmachines
olke lodem gingen bewerken om
putten te maken. Niemand zal
/eten hoeveel sporen van bewo-
Stolfuit de steentijd of daarna wer
kelijk opzienbarend nieuws hadden
kunnen opleveren.
Een gunstige uitzondering vormde de
ontdekking van de Vlaardingen cul
tuur. Bij graafwerkzaamheden voor
het industrieterrein in deze oude
plaats aan de rivier de Maas vond in
1958 een amateur-archeoloog een
vuurstenen pijl. Er werd een proef
onderzoek gedaan, waarvan de uit
komst reden genoeg gaf aan het in
stituut voor pre- en protohistorie van
de universiteit te Amsterdam een
gedegen beroepsonderzoek in te stel
len. Het resultaat was de ontdekking
van de Vlaardingen cultuur (ca.
2400-2150 voor Chr.).
Niemand had ooit gedacht dat reeds
in die tijd deze streek van het tegen
woordige Nederland was bewoond.
Voor mensen met belangstelling voor
archeologie was deze ontdekking we
reldnieuws.
Werken aan toekomst
Een amateur-archeoloog deed de ont
dekking. Hij is lid van de Archeolo
gische Werkgemeenschap Nederland
(AWN), die dit jaar 25 jaar bestaat.
Reden voor de AWN om te laten zien
wat zij heeft bijgedragen in de ken
nis van de vaderlandse archeologie.
Dat zal gebeuren in het Frans Hals
museum te Haarlem, waar van 25
september tot november een ten
toonstelling zal worden gehouden.
Voorzitter van de AWN is prof. dr.
E. H. P. Cordfunke, o.a. hoogleraar
te Amsterdam in de thermochemie
van de vaste stoffen werkzaam in het
reactorcentrum te Petten. 'Ik werk
aan de toekomst', zegt hij zelf, 'maar
mijn hobby is oudheidkunde'.
Het nuchtere beroep van prof. Cord
funke duidt er al op, dat hij geen
romantisch man is met een nostalgie
naar de gezapige oude tijd. Hij heeft
nauwelijks een stuk antiek staan in
zijn bungalow in Schoorl. 'De leden
van de AWN zijn meestal geen ro
mantische zielen', zegt hij, 'maat
mensen die interesse hebben in het
ontstaan van de geschiedenis van de
mens en in de manier waarop de
mensen in de oudheid hebben ge
leefd. Men ziet op allerlei gebied
een groeiende belangstelling voor de
mens in zijn milieu, vooral bij jon
geren. Het is daarom niet verwon
derlijk, dat veel jonge mensen lid
zijn van de AWN.
In 1951 is de Archeologische Werk
gemeenschap voor westelijk Neder
land begonnen met enkele honder
den leden. In 1964 is hieruit dé lan
delijke vereniging AWN gegroeid
die nu ruim 2500 leden telt in 20 af
delingen. Elke provincie telt min
stens één afdeling.
In het oprichtingsjaar kwam een
aantal belangstellenden voor de ar
cheologie tot de ontdekking dat in
die tijd van opbouw veel sporen uit
de,oudheid verloren gingen. De ANW
werd in Haarlem opgericht. Het idee
sloeg aan, vooral in het westen van
ons land, dat vroeger uit archeolo
gisch oogpunt niet als interessant
werd beschouwd. 'Men ging er vroe
ger van uit dat in de lage kustge
bieden nooit mensen hebben ge
woond. Hooguit waren daar kastelen
uit de middeleeuwen geweest, dacht
men. De ontdekking van de Vlaar
dingen cultuur bracht daar radicaal
wijziging in. De sterke groei van de
AWN zet zich thans voort in de oos
telijke provincies en in het zuiden
van ons land.
Open ogen
Niet alle leden van de AWN zijn let
terlijk naar het verleden gravende
liefhebbers van de oudheid. Maar
wel houden de meesten de ogen wijd
open als zij voorbij bouwputten en
dergelijke komen. Zij weten, dat daar
iets bijzonders kan worden gevon
den. Als zij iets waarnemen, waar
schuwen zij de AWN of de archeoloog
van de provincie waarin zij wonen.
Deze provinciale archeologen zijn in
dienst van de Rijksdienst voor het
oudheidkundig bodemonderzoek te
Amersfoort. De helft van hun tijd
werken zij voor de provincie en zij
worden voor de tijd ook door de pro
vincie betaald.
Prof. Cordfunke: 'In geen ander
Westeuropees land kent men een
vereniging als de AWN. Alleen in
Polen bestaat een hechte organisatie
van amateur-archeologen. Het be
lang van de AWN is vooral dit hech
te verband waarin continuïteit en
ervaring een permanent gegeven zijn.
Wil het werk van de AWN immers
goed worden gedaan, dan moeten er
altijd voldoende mensen zijn, 'die op
veel plaatsen aanwezig zijn en over
genoeg ervaring beschikken om te
weten of een vondst interessant is en
hoe zij de zaken verder moeten aan
pakken. Aan al deze voorwaarden
kunnen de leden van de AWN vol
doen. Over het gehele land hebben
wij een netwerk van contacten met
mensen die de morele verantwoorde
lijkheid voelen voor dingen die in de
grond zitten en verloren dreigen te
gaan'.
'Potten steken'
De leden van de AWN vormen een
heterogeen gezelschap. Zowel oude
ren als jongeren zijn lid. Zij zijn af
komstig uit alle sociale milieus. Op
de bijeenkomsten van de afdelingen
kan het voorkomen, dat een jong
lid die nog op school zit, maar een
vurige belangstelling voor de oud
Eén van de archeologische werkkampen, in dit geval in Assendelft.
heid heeft, een diepgaande discussie
houdt met laten wij zeggen een in
genieur van de waterstaat die naast
zijn technisch werk de archeologie
tot zijn hobby heeft gemaakt. De
jongeren vooral hebben veel belang
stelling voor de werkkampen die de
AWN organiseert, in zomer 1975 zelfs
in Duitsland. Het tijdschrift van de
AWN, Westerheem, is het enige in
Nederland op dit gebied.
De belangstelling voor de amateur-
archeologie bestaat sinds de 18de
eeuw. In Drenthe is de liefhebberij
begonnen. Intellectuelen gingen toen
'potten steken', zoals zij het opgraven
van crematie-urnen destijds noem
den. Daarna zijn er serieuze genoot
schappen gekomen tot pas in de 20ste
eeuw het wetenschappelijk onderwijs
zich voor de vaderlandse oudheid
ging interesseren. Er ontstonden twee
bakermatten voor de vaderlandse
archeologie: Rijksmuseum van Oud
heden te Leiden en de universiteit te
Groningen, waar resp. dr. Holwerda
en prof. Van Giffen naam maakten.
Holwerda deed de eerste systemati
sche onderzoekingen op archeolo
gisch gebied en Van Giffen legde de
grondslagen voor de moderne arche
ologie. Hij vond de 'quadrant-metho-
de' uit, die internationaal werd aan
vaard als de juiste manier om vol
gens een zeker patroon in de grond
te graven zodat men een maximum
kans op succes heeft.
'Hoogste niveau'
Toch bleef de archeologie een strikt
wetenschappelijke aangelegenheid.
Er waren slechts enige amateur-ar
cheologen en tussen beide groepen
bestond een grote kloof. Met het ont
staan van de AWN is daar een einde
aan gekomen en sindsdien hebben
beide groeperingen waardering voor
elkaar en werken menigmaal nauw
samen. Veel werk waarvoor de be
roepsmensen geen tijd of geld heb
ben. doen de amateurs in hun vr(je
tijd of in hun vakantie.
Prof. Cordfunke over de medewer
king die de bouwers de makers
van de bouwputten waar soms veel
oudheid is te vinden aan de ar
cheologen geven: 'Door de televisie
en de pqbliciteit in de kranten weet
men tegenwoordig, dat bij bouw- en
grondwerken iets te vinden kan zijn.
Vroeger zag men dikwijls de archeo
logen als pottenkijkers die het werk
vertraagden. Tegenwoordig verleent
men meestal na even praten mede
werking en kan een onderzoek wor
den ingesteld. Als dat anders zou
zijn, en er zou iets belangwekkends
aan het licht kunnen komen, kan de
overheid tegenwoordig het werk la
ten stilleggen. Behalve meer belang
stelling voor de oudheid is tot op het
hoogste niveau alle begrip gekomen
voor degenen die de vaderlandse ge
schiedenis willen aanvullen met ge
gevens die nog verborgen zijn'.
Van een verslaggever
AMSTERDAM Zoals in Pa
rijs en Rome allang wordt ge
daan gaat een van de Neder
landse vuilafvoer bedrijven, de
VAM, dit jaar beginnen met
het 'recyclen' (herwinnen van
grondstoffen voor hergebruik)
van huisvuil. De VAM hoopt in
september op haar vuilverwer-
kingsbedrijf in het Brabantse
Mierlo een recycling-installatie
in gebruik te nemen, die daar
wordt neergezet en bekostigd
door drie andere belanghebben
de bedrijven: Estel (Hoogovens-
Hoechst, de Nederlandse onttin-
ningsfabriek in Leeuwarden en
ond^-
7—1 J. J. Buskes
J. J. Buskes schrijft als volgt:
larde Lammers.
ïgen 0r
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De morgen aftredende PvdA-wethouder, Han Lammers
(publieke werken en stadsontwikkeling), heeft de laatste tijd tal van
reacties ontvangen ten aanzien van zijn politieke handelen, zoals onder
meer zijn vertrek uit het college van B. en W. in de hoofdstad om ruimte
te maken voor een college op brede basis.
Bij de brieven, die Lammers ontving, onder meer van deskundigen op
het terrein van het staatsrecht, die hem aanboden desgewenst met advie
zen van dienst te zijn, was ook een brief van dr. J. J. Buskes (lid van de
PvdA) in Amsterdam. In dit schrijven, dat wij met toestemming van dr.
Buskes hieronder publiceren, keert de nog immer strijdvaardige predikant
zich tegen het beleid van de PvdA inzake het optreden van Lammers en
de Amsterdamse bestuurscrisis.
de gewestelijke vergadering van
e partij zich viet alleen voor je
reden als wethouder maar ook
or je aftreden als lid van de
®ci heeft uitgesproken en het par-
besiuur er bij je op aan gedron-
n heeft, als raadslid af te treden,
de krant las ik, dat het zelfs met
i schorsingsprocedure gedreigd
eft, gevoel ik mij gedrongen je
zeggen, hoezeer ik deze gang van
ken betreur en afkeur.
-'ƒ heb je je wethouderschap ter
'chikking gesteld in de hoop, zo
mee te werken aan de oplossing van
de moeilijkheden in de Amsterdam
se gemeenteraad, maar waaraan de
gewestelijke vergadering en het
partijbestuur het recht ontlenen, je
de eis te stellen als raadslid af te
treden, is mij volstrekt duister.
Persoonlijk sta ik achter je in je
streven de basis van het College van
B. en W. te verbreden. De basis van
een progressief-akkoord-college is
mijns inziens zeker voor Amsterdam
een te smalle basis en in feite met
onze democratie in strijd (bij de
basis van een kabinet liggen de
zaken in dit opzicht anders). Heel
zeker is de je gestelde eis, om als
lid van de raad af te treden niet in
overeenstemming van onze demo
cratie. Je bent als lid van de ge
meenteraad niet gekozen door onze
partij, maar door de Amsterdamse
kiezers.
Daarom wil ik je bedanken voor je
weigering om aan die eis te vol
doen. Hel is een schande, hoe licht
vaardig de laatste tijd in de PvdA
met de democratie ivordt omge
sprongen. Ik weet, dat 'zeer vele
leden van de partij er net zo over
denken als ik er over denk. Voor de
toekomst van de partij en de poli
tieke verhoudingen in ons land is
Han Lammers
deze lichtvaardigheid levensgevaar
lijk.
Van harte hoop ik, dat je blijft
weigeren als lid van de raad af te
treden, als is het waarachtig geen
plezierige en eenvoudige taak, om
tegen de gewestelijke vergadering
en het partijbestuur op te boksen.
Van harte hoop ik ook. dat je wei
gering voor de partij een aanleiding
zal zijn. zich af te vragen, of wij
niet momenteel bezig zijn, de demo
cratie de nek om te draaien. Daar
om: volhouden!
Indien hel doorgaat zoals het nu
gaat, is voor mij de aardigheid er
af."
Thomassen en Drijver-Verblifa in
Deventer.
Het betreft voorlopig nog een proef
met een installatie van beperkte
omvang. Zij zal jaarlijks uit 120.000
ton afval de conservenblikjes (en
ander metaal) sorteren, die dan naar
Leeuwarden worden vervoerd, waar
het laagje tin er van wordt afge
smolten. Resteert het ijzer, dat ten
goede komt aan Estel. Thomassen en
Drijver-Verblifa zorgen voor het
sluitstuk van de kringloop: dit be
drijf koopt ijzer en tin op voor de
vervaardiging van nieuwe blikjes.
De VAM neemt zelf niet deel in de
bouwkosten van de installatie in
Mierlo, hoewel zij die wel gaat ge
bruiken en exploiteren. Zij zorgt voor
de aanvoer van het huisvuil.
Bovendien zal aan de installatie een
sorteermachine worden gekoppeld,
die uit het vuil het papier en de plas
tic folie afscheidt. De VAM gaat
deze grondstoffen verkopen aan de
verwerkende industrie.
'Wij staan op een splitsing van onze
techniek', aldus een zegsman van de
VAM, die daarbij doelde op de al
jaren in gebruik zijnde compost-
installatie in Wijster. Uit het ver
werkte huisvuil is vorig jaar 80.000
ton compost geproduceerd, maar de
produktie daarvan zou met een twee
de installatie kunnen worden opge
voerd. Als echter in Mierlo de recy-
clingsmethode een succes mocht blij
ken, zal mogelijk besloten worden
om deze ook in Wyster, waar het
meeste vuil naar toe gaat, toe te pas
sen.
'Met onze compostinstallatie bereiken
wij uit het vuil dat we daarin ver
werken een rendement van 35 pro
cent', aldus de zegsman. 'Bij een
goede recyclingsmethode kan echter
een rendement van tachtig procent
worden gehaald. Daarom aarzelen
wij op het ogenblik ten aanzien van
eventuele uitbreiding van de com-
postproduktie. Een nieuwe installatie
vergt bovendien minstens drieëneen
half miljoen gulden'.
800.000 ton
In het afgelopen jaar heeft de NV
Vuilafvoer Maatschappij VAM te
Amsterdam in totaal 800.000 ton af
val uit het hele land naar haar
beide verwerkingsbedrijven (Wijster
in Drenthe en Mierlo in Brabant) af
gevoerd. Daarvan was ongeveer een
kwart 'grof vuil', zoals meubilair.
Van de resterende 600.000 ton ging
door broeiverlies bij de fermentatie
120.000 ton verloren. Van de over
blijvende 480.000 ton werd 250.000
ton gestort. Tenslotte werd dan uit
het restant van 230.000 ton met een
rendement van 35 procent ruim
80.000 ton compost geproduceerd.
'Ook dat is natuurlijk een soort
kringloop', aldus de zegsman. 'Het
compost komt grotendeels uit papier.
Het wordt als bodem verbeterend
middel benut, dus ook voor de groei
van bomen. Die worden later weer
gekapt en daar wordt weer papier
van vervaardigd'.
Achttien procent
De VAM neemt ongeveer achttien
procent van het totale Nederlandse
huisvuil voor haar rekening. Zij
heeft thans 111 van de 843 gemeen
ten (2,3 miljoen inwoners) tot klant,
waaronder echter niet de vier grote
steden. Die verwerken hun vuil zelf.
Vergeleken met 1974 betekende de in
1975 afgevoerde 800.000 ton huis
afval een stijging van 13 procent
(90.000 ton), maar de conclusie dat
het publiek dus meer weggooit dan
vroeger is onjuist. De afvalproduktie
per inwoner is namelijk gelijk ge
bleven. De groei van de hoeveelheid
huisvuil is toe te schrijven aan der-
I
Van een verslaggever
DEN HAAG De mogelijkheid van
een vrijwilligersleger is niet on
denkbaar.
Dat zegt mr. J. A. Mommersteeg.
vooratter van de z.g. commissie
Mommersteeg. die sedert begin '74
studeert op de wenselijkheid of de
mogelijkheid van een vrijwilligers
leger. De commissie heeft'thans al
het beschikbare informatiemateri
aal binnen. Nog dit jaar zal de
commissie haar eindoordeel ken
baar maken aan minister Vrede-
ling.
Zelf ls de heer Mommersteeg zo
blijkt uit De Legerkoerier. het
maandblad van de landmacht
voorstander van een vrij willigersle
ger. Of het mogelijk is, is een
andere zaak. Maar als het kan,
wegen de voordelen voor hem
zwaarder dan de mogelijke nadelen.
Over de democratische controle
maakt hij zich geen zorgen. Hij ziet
de officieren van vandaag zeker
niet als de dictatoriale kolonels van
morgen. Zelfs zou een soort parle
mentaire inspecteur-generaal voor
de krijgsmacht kunnen worden in
gesteld.
De heer Mommersteeg ls overigens
van oordeel dat een vrijwilligersle
ger niet alleen ten laste van defen
sie kan komen. De ministeries van
erm en van onderwijs zouden ook
moeten meebetalen.
MAASTRICHT Het Limburgs
provinciaal bestuur heeft vergevor
derde plannen om de zes DSM-ge
meenten Sittard, Geleen, Stein,
Urmond, Elsloo en Beek te herver-
kavelen tot een of twee grote ge
meente. Deze gemeenten tellen nu
gezamenlijk 108.000 Inwoners. Het
hele DSM-complex wil het procin-
ciale bestuur onderbrengen in een
van deze nieuwe gemeenten.
Maandag 26 januari bezoekt minis
ter De Gaay Fortman het procin-
ciaal bestuur in Maastricht om over
de herindeling te praten. Vooral bur
gemeester mr. Th. Elsenburg uit Ge
leen heeft na de ramp bij DSM op
7 november aangedrongen op een
DSM-gemeente, omcLt de comman
dovoering bij rampen dat noodzake
lijk maakt, aldus de burgemeester.
tien 'nieuwe' gemeenten, die zich
vorig jaar bij de VAM aansloten en
aan een groeiend aantal inwoners
van de meeste gemeenten.
In Wijster beschikt de WAM al sinds
1929 over 250 hectare stortterrein,
waarvan tot nu toe 44 hectare is be
nut. Het vuil wordt naar Wijster en
Mierlo vervoerd met eigen spoorweg
wagons (zeventien procent), met
trailer- en container-transport over
de weg (twaalf procent) en per vuil
nisauto (achttien procent).
Van een verslaggever
MIDDELBURG Vijf grote sterns
overwinteren op het ogenblik langs
de Brouwerstam tussen Goeree-
Overflakkee en Schouwen-Duive-
land. Volgens ornitholoog G. L. Ou-
weneel uit Maasdam is het de vier
de achtereenvolgende winter dat
grote sterns hier blijven. De grote
stern is een grote vogel die nor
maal overwintert in de tropische en
subtropische kuszteeën van de zui
delijke oceanen of in de Middelland
se Zee. Omdat het Nederlandse kli
maat de laatste jaren warmer
wordt, is het mogelijk dat onze
kusten een overwin teringsgebied
wordt voor de grote stern, aldus de
heer Ouweneel. Ook andere vogel
soorten die op deze tijd van het
jaar in de subtropen en tropen
zouden moeten zijn overwinteren
in Nederland. Zo zijn er gezien
TJiftjafs. een Zwaardkop in Den
Haag. een kraanvolgel. een franje-
poot en een draaihals.
Van een verslaggever
LELYSTAD Het wegverkeer zal
op zijn vroegst in september 1977
gebruik kunnen maken van de
nieuwe noord-oostverbinding vla de
dijk Enkhuizen-Lelystad, dat is een
Jaar later dan oorspronkelijk be
doeld. Het overlegorgaan FNV-CNV
afdeling Lelystad, vreest dat daar
door de economische ontsluiting
van de Flevopolders en de kop van
Noord-Holland ernstig vertraagd
wordt.
In een brief aan de ministers Wes
terterp van verkeer en waterstaat.
Lubbers van xconomische zaken en
De Gaay Fortman van binnenland
se zaken en belanghebbende ge
meentebesturen spreken de vak
bonden hun ongerustheid uit en
verzoeken minister Westerterp om
met spoed een weg over de op 4
september vorig Jaar gesloten dijk
aan te leggen.
Als een der oorzaken geldt het niet
tijdig onteigenen van gronden in
Noord-Holland, die voor de aan-
voerwegen vanaf E-10 naar de dijk
zijn bestemd, ook zijn ontslultings-
werken aan Lelystadse zijde nog
niet begonnen. Volgens rijkswater
staat worden door het uitstel d®
aanleg kosten over tweejaar ver
deeld. terwijl in de komende tien
Jaar een aanzienlijke besparing op
de onderhoudskosten verkregen
wordt.
