Leiders rekenen op vrede en vragen inzet Premier van India valt uit tegen VS Iraakse Ba'ath-partij heeft teugels stevig in handen Venezuela neemt olie in eigen beheer Egypte: 17,5 miljard gulden voor defensie Optimisme over economie in nieuwjaarsboodschappen Frans gebied in Afrika snel onafhankelijk Julie Nixon bij Mao Schoonzuster van Fiat-president vrij Libanees vliegtuig verongelukt in Saoedi-Arabië Premier Israël gaat naar VS Vrije Koerden passen niet in eenheidsstaat VRIJDAG 2 JANUARI 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 AMSTERDAM (Reuter, UPI, AP) Te oordelen naar de nieuwjaarstoespraken van staatshoofden en regeringsleiders van diverse landen, zal het niet aan hen liggen als het in 1976 in de wereld mocht tegenlopen. Vrede, vrijheid en economische opbloei moeten naar hun oordeel mogelijk zijn. Op voorwaarde dat de mensheid zich ervoor zal inzetten. Paus Paul us heeft gisteren een be roep gedaan zowel op regeringslei ders als op de man in de straat zich voor de vrede in te zetten. Vrede is mogelijk, verplicht en noodzakelijk, aldus de paus. die een mis opdroeg voor 12.000 mensen in de St. Pieter. De paus wees uitdruk kelijk eenzijdige ontwapening als weg naar de vrede af. Het zou juist misdadig zijn wanneer de landen zich niet zouden verdedigen, zolang er nog geen algemene ontwapening öm de wereld is. Inmiddels is een deel uitgelekt van de eerste publicatie die het Vati- caan in het nieuwe jaar hoopt te doen. Uit het document blijkt dat de paus de sexuele moraal wat strikter wil doen naleven. De publi catie van het gehele document wordt tussen 8 en 15 januari ver wacht. Economie Bondskanselier Schmidt van West- Duitsland voorspelde in zijn nieuw jaarstoespraak dat de economische toestand van de Bondsrepubliek in 1976 een verbetering te zien zal geven. Hij zei tegen de ruim 1 miljoen werklozen in zijn land dat er in het nieuwe jaar meer kans op werk zal komen. Premier Wilson van Engeland zei dat 1976 een verbetering van de economische toestand van Groot- Brittannië zal laten zien. Hij voor spelde dat de inflatie beneden de 10 procent zal blijven. De olie die gevonden en geëxploiteerd wordt in de Noordzee zal het land minder afhankelijk maken van buitenland se energieleveranciers. President Valery Giscard d'Estaing van Frankrijk sprak gisteren voor de televisie de hoop uit dat Frank rijk in 1976 een baken van vrij heid en toenadering tussen de mensen zal zijn. Hij wenste de Fransen welzijn en een beter leven in een rechtvaardiger maatschappij en drong aan op wederzijds begrip. Wat minder optimistisch over de situatie in zijn land was de Portu gese president Da Costa Gomes. HIJ zei gisteren voor de televisie het te betreuren het Portugese volk geen zorgeloos nieuwjaar te kunnen aan kondigen. Dat is namelijk niet mo gelijk, aldus de president, omdat de wegen naar vrede, vrijheid en on afhankelijkheid vod klippen zijn en PARIJS President Valery Gi scard d'Estaing van Frankrijk heeft laten weten dat het gebied van de Af ars en Issas, beter bekend als Frans Somalië, binnenkort onafhan kelijk zal worden. De franse regering wil echter een militaire basis handhaven in Dji bouti, de hoofdstad van de Af ars en Issas, thans het laatste Franse ge bied in Afrika. Het gebied dat 23.000 vierkante kilometer groot is, neemt een strategische positie in aan de Golf van Aden en ligt tus sen Somalië en Ethopië. Er wonen naar schatting 125.000 mensen. Franse functionarissen hebben meegedeeld dat de onderhandelin gen versneld zullen worden om het gebied onafhankelijkheid te kun nen verlenen voor de topconferen tie van de Organisatie voor Afri kaanse Eenheid (OAE) die in juni gehouden zal worden. Enkele weken geleden nam de Al gemene Vergadering der V.N. een resolutie aan waarin er bij Frank rijk op wordt aangedrongen het be trokken gebied onmiddellijk en on voorwaardelijk onafhankelijkheid te verlenen en alle Franse strijd krachten terug te trekken. CAIRO (Reuter, AP, UPI) De militaire uitgaven van Egypte in 1976 zullen even groot zijn als in het afgelopen jaar. Dit heeft de Egyptische regering meegedeeld tijdens het parlementaire debat over de begroting voor 1976. een even groot bedrag of iets min der nodig zal hebben. Tijdens zijn bezoek aan Washington dit najaar heeft president Sadat van president Ford van de Verenigde Staten een toezegging voor 2.75 miljard gulden gekregen. Het Amerikaanse congres moet hiervoor echter nog toestem ming verlenen. Het Egyptische parlement heeft president Anwar Sadat verzocht zich beschikbaar te stellen voor een tweede ambtstermijn van zes Jaar. Sadat. die altijd heeft gezegd zich na een politieke carrière van 33 Jaar terug te willen trekken, ver klaarde afgelopen zomer dat hij bereid is zich toch opnieuw be schikbaar te stellen. De huidige ambtstermijn van de Egyptische leider, die hartpatiënt ls en op eerste kerstdag 57 Jaar is geworden, loopt af op 15 oktober. Voor het volgend Jaar is een bedrag van 17.5 miljard gulden uitgetrok ken voor uitgaven in de militaire sfeer. Dat is ruim de helft van de begroting. Tijdens het debat deelde de minis ter van economische zaken Zaki Sjafei mee dat Egypte voor bijna 20 miljard gulden in het krijt staat bij andere landen. Dit bedrag om vat niet de militaire schuld die Egypte bij de Sowjet-Unie heeft. Deze wordt in diplomatieke kringen geschat op 17.5 miljard gulden. De Arabische landen, Iran (Perzië), Japan, en een aantal Westerse lan den leverden dit jaar de 8 miljard gulden die president Sadat zei no dig te hebben om Egypte in 1975 op de been te houden. Tijdens de debatten in het parle ment is gezegd dat Egypte in 1976 opofferingen vragen. Wat betreft de economische situatie onderstreepte Da Costa Gomes de zware erfenis van het verleden. Verder zei hij de totstandkoming van democratische instrumenten te verwachten die re presentatief zijn voor de wil van het volk. Gelukkig nieuwjaar Voor een bijzondere nieuwjaars wens zorgde de Sowjetpartijlei- der Breznjew. Hij stuurde voor de eerste maal een nieuwjaarstelegram naar Israël en wed aan het adres van de Israëlische communistische par tij. Het telegram was, volgens Meir Vitoer, de secretaris-generaal van de Israëlische communistische par tij, door Breznjew zelf ondertekend. Het Russische partij leid Prawda omschreef 1975 als een goed jaar voor de Sowjet-Unie, maar niet zo'n best jaar voor het kapitalisti sche westen. De sociaal-economi sche taken die we ons voor het afgelopen jaar gesteld hadden zijn bereikt, aldus de krant. De graan oogst van de Sowjet-Unie is dit jaar echter 80 miljoen ton achter gebleven bij de verwachte op brengst. Hieraan wordt in het arti kel geen enkele aandacht besteed. President Stoph van Oost-Duitsland meende dat 1975 voor zijn land reden tot dankbaarheid kon geven. Wel riep hij zijn landgenoten op tot nieuwe inzet in het nieuwe jaar. De doeleinden van het vijfjarenplan zijn bereikt en zelfs hier en daar overschreden, aldus de president. De Griekse president Tsatsos heeft zijn landgenoten opgeroepen naar de toekomst te kijken en geen aan dacht meer aan het verleden te besteden. Nodeloos achterom kijken vertraagt onze vooruitgang, aldus de president in een televisietoe spraak. Gedichten In China ls het oude Jaar uitgeluid met de publicatie van twee gedich ten van Mao Tse-Toeng. Ze bevat ten een oproep aan alle Chinezen om de doeleinden van het vijfja renplan, waarvan de uitvoering dit Jaar begint, te bereiken of te over treffen. Het tweede gedicht bevat een ernstige waarschuwing voor een nieuwe wereldoorlog. Beide ge dichten zijn in 1965 door Mao ge schreven. China heeft ook een di recte waarschuwing uitgegeven voor een nieuwe oorlog, waarbij de Sowjet-Unie als het meest oorlogs zuchtig land werd betiteld. Premier Miki van Japan sprak in zijn nieuwjaarsboodschap de hoop uit op een verdrag van vrede en vriendschap tussen zijn land en China. Hij hoopte dat zo'n verdrag waartegen de Sowjet-Unie zich steeds sterk heeft verzet, dit jaar tot stand zal kunnen komen. President Soeharto van Indonesië zei in zijn toespraak ter gelegen heid van de Jaarwisseling dat het ondenkbaar is dat Indonesië werk loos zal toenzien als er in Oost- Timor een omwenteling plaats vindt. Premier Vors ter van Zuid-Af rika voerde in zijn nieuwjaarstoespraak uiteraard Angola aan. Hij verklaar de dat alleen een grotere bemoeie nis van het Westen met Angola de knechting van zuidelijk Afrika door de Russen kan voorkomen. De Chinese partijleider Mao Tse Toeng ontving woensdag Julie Nixon en diens echtgenoot David Eisenhower. Het jonge echtpaar (zij is een dochter van oud-president Richard Nixon en hij een kleinzoon van oud-president Dwight Eisenhower) zijn momenteel op bezoek in China en worden met veel eerbetoon ontvangen. Mao heeft bij deze gelegenheid gezegd dat hij oud-president Nixon heeft uitgenodigd nog eens naar Peking te komen. Er wordt aan herinnerd dat Nixon de eerste Amerikaanse president was die China bezocht en dat onder zijn bewind de doorbraak in de Chinees-Amerikaanse betrekkingen werd bereikt. NEW DELHI (UPI, AP) Premier Indira Gandhi van India heeft zich op het congres van haar machtige politieke partij op vallend fel tegen de Verenigde Staten gekeerd. Haar beschuldiging kwam er op neer dat de Amerikanen de politieke stabiliteit in haar land doelbewust ondermijnen. De premier gebruikte voor haar aanval op de VS een omweggetje. Zij zei to haar toespraak tot 10.000 afgevaardigden van haar Congres- partij dat India momenteel te ma ken heeft met 'het grote gevaar van buitenlandse inmenging.' Dat zij daarbij op de VS doelde bleek toen zij vervolgde met: 'Sommige mogendheden die succes hebben gehad met hun ondermljningstak - tiek in Chili koesteren soortgelijke plannen ten aanzien van India.' De premier schilderde daarna hoe in Chiild president Allende ten val is ge komen door het werk van 'stro mannen' van buitenlandse mogend heden. 'Wij moeten blijven waken tegen dergelijke buitenlandse ele menten in ons land en moeten hen uitroeden", aldus Gandhi Bangladesj Nog een andere belangrijke spreker op het grote partij-congres keerde zich tegen de VS. Oud-minister Swaran Singh zei dat India nooit zal toestaan dat er buitenlandse militaire bases in buurland Bangla desj zullen worden gevestigd. Hij herinnerde er aan dat India actief heeft deelgenomen aan de bevrij dingsoorlog van Bangladesj (tegen Pakistan). Ook Swaran Singh, die minister van buitenlandse zaken en van de fensie is geweest, noemde de VS niet met name. Wel noemde hij bases in Bangladesj in één adem met Diego Garcia, het eiland in de Indische Oceaan waar de VS een groot militair steunpunt opbouwen. Hij sprak in dit verband van 'a- gressie tegen India.' De massa-bij eenkomst van de Indi ase Congres-partij werd woensdag afgesloten. Het belangrijkste besluit was dat de noodtoestand, die sinds afgelopen zomer heerst, met nog een jaar zal worden verlengd. Dat betekent dat er voorlopig geen al gemene verkiezingen zullen worden gehouden en dat premier Gandhl met bijna absolute macht kon blij ven regeren. Dit besluit zal volgen de week in het parlement moeten worden behandeld, maar daar ls de Congres-partij oppermachtig. TURIJN (AFP) Carla Ovazza, schoonzuster van de president-di recteur van de autofabrlek 'Flat ls in de nacht van woensdag op don derdag ln de buurt van de Noord- italiaanse stad Turijn door haar ontvoerders vrijgelaten. De ontvoerders van de vrouw had den voor haar vrijlating een losgeld van vijf miljard lire (twintig mil joen gulden) geëist. Naar verluidt zouden zij zich echter hebben te vredengesteld met een kleiner be drag: 60U miljoen lire. Mevrouw Ovazza was op 26 november ont voerd. Amerikaanse diplomaten in New Delhi toonden zich gisteren nogal verrast over de felheid waarmee de VS waren bestookt. 'Wij hadden wel enige kritiek op de VS ver wacht. maar dit hadden we niet zien aankomen, zed een Amerikaan se diplomaat. India onderhoudt goede relaties met de Sowjet-Unie. BEIROET (Reuter, AP) Een vliegtuig van de Libanese lucht vaartmaatschappij Middle East Air lines is op nieuwjaarsdag op een vlucht var. Beiroet naar de Perzi sche Golf neergestort. Alle 82 inzit tenden zijn bij deze luchtramp om het leven gekomen. Het toestel dat 67 passagiers en 15 bemanningsleden meevoerde, stort te neer bij de Saoedi-Arabische stad Qaisoema lets ten zuiden van de olierijke neutrale zone tussen Saoedi-Arabië en Koeweit. Reddingsteams uit beide landen hebben gistermorgen vroeg de res ten van het vliegtuig gevonden. De Boeing 720 was ln drie stukken gebroken. Over de oorzaak van het ongeluk, het eerste in 12 jaar bij de Middle East Airlines, was gistera vond nog niets bekend. Onder de omgekomen passagiers bevonden zich 23 buitenlanders on der wie vier Britten, zes Grieken, een Noor en een Cyprioot. CARACAS, WASHINGTON (UPI) President Carlos An dres Pérez heeft gisteren door het hijsen van de Venezolaanse vlag bij één van de oudste olie bronnen van het land de olie- industrie in zijn land genatio naliseerd. De nationalisatie, die tot stand ge bracht is na onderhandelingen met de diverse ondernemingen vond plaats ln aanwezigheid van het vol tallige kabinet en vele buitenlandse gasten. De plechtigheid werd ook in 52 landen rechtstreeks op de televi sie vertoond. De nationalisatie maakt een einde aan de buitenlandse exploitatie van de olie die zestig Jaar geduurd heeft. Venezuela is de grootste ex porteur van olie naar Saoedi-Arabië en Iran. De wijze van nationalise ring staat in scherp contrast tot de manier waarop Mexico ln 1938 en Iran ln 1951 de oliewinning ln ei gen hand hebben genomen. De met de oliemaatschappijen overeenge komen regeling voorziet in een schadeloosstelling van meer dan 1 miljard dollar. Verder is er door de Venezolaanse regering een tweeja rig contract met een aantal olie maatschappijen gesloten dat voor ziet ln lechndsche bijstand. De na tionale Venezolaanse maatschappij Petroven zal daarbij toezicht hou den op de buitenlandse onderne mingen, waaronder Shell. Exxon. Gulf en Texaco. Als grootste olie-expporteur op het Westelijk halfrond voert Venezuela nu bijna de helft van zijn olie uit naar de Verenigde Staten. Wash ington heeft tot. dusver geen en kele bedreiging aan het adres van Caracas geuit in verband met de nationalisatie. Het land wordt als een van de betrouwbaarste lever an- cers van de VS beschouwd. WASHINGTON (AP. Reuter) De eerste minister van Israël Yltzak Rabin zal van 27 Januari tot 4 februari een bezoek aan de Vere nigde Staten brengen. Dit werd be kend gemaakt door een woordvoer der van het Witte Huis. Hij deelde verder mee dat het be zoek van Rabto plaats vindt op uitnodiging van president Ford. Het vindt plaats om de nauwe betrek kingen te symboliseren die er tus sen de Verenigde Sa/tten en Israël bestaan. Het zal voor de derde keer sedert zijn benoeming zijn dat Ra bto een bezoek aan de VS brenngt. Dit bezoek volgt op eem eerder bezoek van presient Sdat aan de VS. Behalve de hoofddatd zal Rabin ook diverse andere steden bezoeken en met tal van Amerikaanse leiders spreken. door Martin Pool Langs de huizen van Bagdad stroomt breed en traag de Tigris. In het duister van de koele avond wandelt er een enkeling door het stadspark. De stilte en rust staan in contrast met de woelige ont wikkelingen elders in het land. Enerzijds een voorspoedige economische groei dankzij hoge inkom sten uit de olie en snelle ontwikkeling van de industrie, anderzijds een hard politiek regime dat zijn tegenstanders onschadelijk maakt. Dat is het regiem van de Arabische Socialistische Be'ath (Herrijzenis) partij, die in Irak sinds juli 1968 de macht ln handen heeft. De partij domineert nu volkomen. Regerings apparaat, leger, politie, geheime diensten op alle niveaus zijn door trokken van Ba'ath-elementen, en door afwezigheid van een gekozen volksvertegenwoordiging, van vrije politieke partijvorming, van een vrije pers bestaat er geen politieke controle op de staatsalmacht. Afge zien van enkele koerdische partij tjes en groeperingen die voorname lijk voor de show in stand worden gehouden en elk een minister mo gen leveren veelal zonder duide lijke taak bij het ministerie van planning ingekwartierd ls alleen de Moskou-communistische partij toegelaten. En zelfs die zit in de bijwagen, want alleen de Ba'ath, als leidende partij, bemant de revo lutionaire commandoraad die het hoogste gezag in Irak uitoefent en waaraan de regering in feite onder horig is. Overigens is het nooit veel beter geweest to Irak. want nóch onder 's konings eerste minister Noerl Said, nóch onder grillige presiden ten als Kassem en de Arefs was er sprake van een parlementaire de mocratie. Het huidige bewind han teert de macht zódanig dat zelfs een willekeurige bezoeker wel het gevoel móet krijgen dat alles om hem heen in scène wordt gezet, dat hij wordt afgeluisterd in zijn hotel kamer, bespionneerd en gescha duwd. Groei Bagdad is geen sprookjesstad. Inte gendeel, overal verrijzen moderne zakengebouwen en hotels, dikwijls in een verrassend originele Arabi sche stijl, rondom een foeilelijk monument van de revolutie (1958, toen de koning werd afgezet). Die hotels worden bestormd door za kenlieden, Oosteuropeanen, Duit sers, Fransen. Amerikanen en vele anderen die aan de regering kapi taalgoederen of kennis, liefst belde samen, hebben aan te bieden. In heel Irak werd in 1974, het Jaar van de verhoogde olieprijzen, voor 1169 miljoen Iraakse dinars aan investeringsgelden uitgezet, dat is een 9 miljard ln Nederlandse gul dens. De eerste negen maanden van 1975 werd dit cijfer al over schreden; de groei zit er dus nog steeds in. De doelstellingen zijn bepaald progressief: tegelijk met economische ontwikkeling wil men ook bijstand bieden aan de armen. Men wil gratis onderwijs verschaf fen, alsook medische en sociaal- culturele voorzieningen (sportcen tra, bibliotheken enzovoort). Het een en het ander wordt gespreid over zowel stedelijke als landelijke gebieden om de trek naar de stad tegen te gaan. Alles geschiedt on der straffe centrale leiding van de nationale planraad en het ministe rie van planning; dat betekent dat de beslissingen in Bagdad worden genomen op voorstellen van de provinciale besturen, of die nu au tonoom zijn of niet. Geen zelfstandigheid Daar schuilt dan meteen de adder onder het groene gras: het auto noom verklaarde Koerdengebied ln het noorden is nèt zo min vrij ln zijn beslissingen als welke andere provincie van Irak ook. De eenzij dig door de Bagdad-regering ln maart 1974 afgekondigde autonomie voor de drie provincies Duhok, Er- bil en Sulaimani ls in feite een wassen neus: niet alleen zijn de 72. straks 80 leden van de 'Wetgevende Raad', het koerdische parlement voor dit gebied, niet verkozen maar benoemd, maar ze hebben geen ruimte voor werkelijke wetgeving, omdat alle belangrijke beslissingen centraal wonden genomen. De leden van de raad zijn dan ook doorgaans op reces: ln Erbid, waar het auto nome bestuurscentrum is gevestigd, zijn dan alleen de leden van de Uitvoerende Raad te vinden, die allen de rang van minister hebben Zij zijn eveneens benoemd, en de president van de republiek kan hen ook zonder meer naar huis sturen. Voor alle zekerheid ls de huidige Raadsvoorzitter, Hasjem Akrawi, uit zijn Koerdische partij gestapt en tot de Arabische Ba'ath overgegaan. Deze heeft een speciale afdeling Koerden-leden to het leven geroe pen. die onder bijzondere controle van andere partijleden staan want Je kunt tenslotte nooit we ten of een Koerd de llquldatiepoli- tiek van de regering Jegens zijn volkt niet eens tè machtig wordt. Intussen doet diezelfde regering Alles om naar buiten toe een roy aal-verzoenende Indruk te maken; met nadruk worden de Investerin gen in wegen, industrieën, hotels, modeldorpen, scholen en klinieken in het Koerdische noorden in de geleide publiciteit gebracht. Maar menige Koerd zal zich mèt dr Vanly afvragen voor wie al dat nieuwe bestemd ls, als intussen tienduizenden Koerden uit hun woongebieden worden gedeporteerd En wie overblijven kunnen geen steun zoeken bij een eigen Koerdi sche partij of beweging, want die mogen geen nieuwe leden aanne men noch diensten verlenen, ter wijl de Ba'ath overal nieuwe afde lingsbureaus opricht en steden en dorpen in het autonoom verklaarde gebied volhangt met zijn spandoe ken. Gasten van de regering krlj- Aanleg van een pijpleiding ln Irak: de olie-industrie is sterk in ontwikkeling. gen bij aankomst to het Koerden- centrum Erbil alleen maar georga niseerd Ba'ath-gejuich te horen De verhouding tussen Koerden en Arabieren in dit rijke, maar toch zo ongelukkige land Irak ls uiterst in gewikkeld. Aan de ene kant voelt men zich bij elkaar betrokken er zijn hele en halve Koerden die al tientallen Jaren hun Koerd-zijn hebben afgelegd en met de Arabie ren zijn anderzijds zit de tegen stelling diep in het volk gebakken. Die kloof ls door Jaren van achter stelling en onderdrukking verder verdiept, door de gruwelijke oorlogs ervaringen nóg moeilijker over brugbaar geworden. Het huidige re giem in Bagdad wil nu voorkomen dat het ooit nog eens door een bondgenootschap van oppositie-ele menten. waarhij de Koerden dan weer de sterkste en meest bedreven partners zouden zijn, omvergewor pen zal worden. Na alle Arabische oppositiepartijen te hebben uitge schakeld of verjaagd is het de beurt aan de Koerden. Politiek gezien heeft vice-president Saddam Hoes sein Takriti, de centrale man van de Ba'ath en van de regering, daar voor een gunstig moment gekozen, want bijna het gehele buitenland houdt de Iraqi's nu graag te vriend. In het binnenland heeft hij ln feite maar met één riskante factor reke ning te houden: het leger. Het staat weliswaar onder grondige partijcontrole maar heeft toch altijd zijn gevoeligheden een denkt wellicht meer in termen van nationale ver zoening denkt dan ln liquidatie. Is het ln die lijn dat Takriti vooral juist ln legerk ringen huwelijken met Koerdische vrouwen heeft aan gemoedigd met een premie van 500 dinars, een vierduizend gulden? Ook Alexander de Grote heeft eens zijn veroveringen met huwelijkspre mies een vaste grondslag willen geven. Het ls de vraag of dit mid del zal helpen om een diep verdeel de non-democratie tot een ara- blsch-socialistische eenheid te mo delleren, naar degelijk Oostduits model wel te verstaan. Want er ls een gezegde: een Koerd wil altijd zichzelf zijn. (Dit Is het derde artikel van Martin Pool over het Koert :n-probleem. De twee vorige verschenen op 29 en 30 december). i

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7