rak wil definitief af
|an Koerden-vraagstuk
herkiezingen in
ndia opgesch ort
Sowjet-Unie en Turkije zullen
vriendschapsverdrag sluiten
HsxHii bezoekt sjah van Perzië
Portugees korvet
naar Oost-Timor
Mogelijk openbaar debat
in Argentinië over Peron
!^rie geestelijken
Z.-Korea in hoger
veroordeeld
Drie vrijgelaten
Russen uit China in
Moskou aangekomen
|eportatie van tienduizenden als 'Endlösung'
5DAG 30 DECEMBER 1975
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
aajw DELHI (Reuter, UPI, AP) De regerende Congrespartij
•{cn premier Indira Gandhi in India heeft gisteren besloten de
'et lementsverkiezingen, die in maart van het volgend jaar ge
ilden zouden worden, met minstens een jaar uit te stellen.
en
ids het landelijke partijcongres dat
zie eren dn een dorpje bij de hoofd-
van de deelstaat Pundjaab,
■wetndlgarh, weid geopend, werd
>ffi gedeeld dat de zittingsperiode
de Lok Sabha (tweede kamer)
het federale parlement, met
jaar zou worden verlengd,
besluit moet nog goedgekeurd
door het Indiase parlement,
aangezien de Congrespartij
premier Gandhi in beide ka-
^Ofs over een tweederde meerder -
beschiikt, staat goedkeuring al
vast.
besluit om de verkiezingen uit
houdt verband met het al
genomen besluit de noodtoe-
voor India te handhaven. Op
van de noodtoestand staat de
Een rechtbank in
hoofdstad Seoel
in hoger beroep de
bevestigd van drie
arlteetantse pastores. Twee van
Cho Seung-Huyk en Kwon
werden vrijgelaten, om-
straftijd er op zat. De
dominee. Park Hyung-Ku,
zich nog in de gevangenis,
de tien maanden waartoe hij
veroordeeld, moet hij ei nog
uitzitten.
Indiase grondwet verlenging van de
zittingsperiode van het Indiase par
lement toe. Krachtens de noodtoe
stand zijn de burgerlijke vrijheden
opgeschort, oppositieleiders gearres
teerd en is censuur op de pers
ingesteld. Het Is sinds de onafhan
kelijkheid in 1947 nog nooit voor
gekomen dat nationale verkiezin
gen zijn uitgesteld.
Het besluit tot uitstel van de ver
kiezingen kwam niet geheel als een
verrassing. Premier Gandhi en haar
ministers hebben bij meer dan een
gelegenheid gezinspeeld op deze
mogelijkheid. Het landelijke partij
congres gaf als reden voor het uit
stel op dat het proces van he£
evenwichtig maken van de econo
mische en politieke toestand niet
moet worden onderbroken.
Toch lijkt het besluit tot uitstel
van de verkiezingen op het laatste
ogenblik te zijn genomen. In de
politieke resolutie die eerder werd
gepubliceerd werd er nog niets over
gezegd. Maar toen de resolutie gis
termorgen werd uitgedeeld aan de
Con gresgangèrs bevatte de herziene
tekst een clausule waarin werd
aangedrongen op' verlenging van de
huidige vijf-Jaren termijn van het
parlement met 12 maanden.
Het parlement in New Delhi komt
op 5 januari bijeen voor zijn twee
de vergadering sinds de noodtoe
stand zes maanden geleden werd
afgekondigd. In normale omstan
digheden zou dit de slotzitting van
de tweede kamer zijn voor de ver
kiezingen. Maar na de afkondiging
van de noodtoestand is er niet veel
normaal meer in India.
De voorzitter van de regerende Indiase Congrespartij wordt naar het partijcongres gedrage.n.
ANKARA, MOSKOU (Reuter, UPI, AP) De Sowjet-Unie en
Turkije hebben besloten binnenkort een verdrag van vriendschap,
samenwerking en economische betrekkingen te zullen sluiten. Dit
als resultaat van het bezoek van de Sowjet-premier Kosygin aan
Ankara. Het besluit werd bekendgemaakt in een gezamenlijk com
muniqué van de premiers Kosygin en Demirel en ook het officiële
Russische persbureau Tass maakte er gewag van.
in Libanon na dagen rust weer opgelaaid
IHERAN (Reüter, AP) Twee jaar nadat de betrekkingen tus-
t a het socialistische, tot voor kort zéér pro-Russische Syriq en het
oit o-westerse keizerrijk Perzië werden hersteld is de Syrische pre-
ej lent Hafez Assad op bezoek bij de sjah van Perzië.
zal) meer hulp geven aan
in het land helpen bij de
van de pas ontdekte
Syrië wil lid wor-
van de organisatie van oiliele-
landen (OPEC). Twee jaar
veroordeelde Syrië het re-
van de sjah nog a>ls het meest
in het Midden-Oosten
het een steunpilaar
Israël. Thans streeft de sjah
een verbetering van de be
trekkingen met de Arabische lan
den. Hij toonde sympathie voor de
Palestijnse zaak, zond een detache-i
ment ter versterking van de Syri
sche troepen op de hoogvlakte van
Golan en riep op tot een islamitische
topbijeenkomst om een uitweg te
vinden voor de burgeroorlog in Li
banon.
In het door de strijd tussen rechtse
christenen en linkse moslems ver
scheurd Libanon werd de betrekke?
sjah samen met Assad.
lijke rust van de afgelopen dagen
verstoord toen op verschillende
plaatsen in de stad vuurgevechten
uitbraken.
Huieen werden met machinegewe
ren in brand geschoten en er wer
den verschillende bomontploffingen
gehoord. Na de eerste schoten rep
ten christelijke en islamitische mi
litanten zich weer naar de barica-
den. waar mee het werk van de
bestandscommissie weer vergeefs
lijkt. Winkels die voor het eerst,
sinds weken gistermorgen weer
open waren gegaan sloten ijlings
Aan de Libanees-Israëlische grens
deed zich gisteren een incident
voor. Arabische schutters vuurden
op doelen in Israël vapuit, een rij
dende auto.
W aarnemingspost
Israël en Egypte hebben hun ge
schil uit de weg geruimd over de
bouw van een Egyptische waarne
mingsstation in de Sinai. Egypti
sche technici zullen binnen twee
dagen beginnen met de bouw van
de elektronische waarnemingspost
Egyptische en Israëlische officieren
waren onder léiding van de Finse
commandant van de VN-troepen,
generaal Ensro Siilasvuo. bij post
512 te Baluza in de Sinai bijeenge
komen om te trachten het geschil
op te lossen. De bijzonderheden
over de overeenkomst zijn niet be
kendgemaakt. Het geschil ging over
de grootte en plaats van de post.
Egypte wilde de post in de Giddi-
Volgens sommige waarnemers heeft
de Sowjet-Unie hiermee een poli
tiek en economisch hruggehoofd in
Turkije gevestigd. Tuiüdje is de
meest oostelijke bondgenoot van de
NAVO. maar ds zeer teleurgesteld
door het Amerikaanse wapenem
bargo dat werd ingesteld na de
Turkse invasie op Cyprus. Turkije
is bijna tien jaar één van de NA-
VO-landen geweest die het meest
tegen de Sowjet-Upie gekant wal
ren. Tot dusver heeft het land geen
politieke banden met het Kremlin
willen hebben uit vrees door deze
historische vijand te zullen worden
overheerst. De Turken zijn echter
zeer teleurgesteld over het uitblij
ven van steun van het westen in de
kwestie Cyprus en het embargo van
het Amerikaanse Congres op wa-
penieveramtdes, ondanks het feit
dat dit gedeeltelijk ds opgegeven.
Evenwicht
Westerse diplomaten in Ankara zel
den dat de Turkse regering nog
steeds anti-communistisch is en in
de NAVO wil blijven, maar probeert
tot een evenwicht te komen wat
betreft de nieuwe politieke banden
met de Sowjet-Unie en haarbe
hoefte aan financiële steun van dit
land.
In het gezamenlijke communiqué
•heet het dat 'beide partijen zijn
overeengekomen een politiek docu
ment op te stellen inzake vriend
schappelijke betrekkingen en sa
menwerking dat op een bijeen
komst op hoog niveau in de nabije
toekomst tussen Turkije en de
Sowjet-Unie zal worden onderte
kend'.
Deze overéénkomst zou de eerste
van deze soort zijn die Turkije met
een communistisch land sluit.
Waarnemers wijzen erop dat het
echter niet het niet-aanvalsverdrag
is geworden waar de Russen op
hadden aangedrongen. Het commu
nique geeft geen bijzonderheden -
over de voorgenomen overeen
komst. die voor velen in Ankara als
een verrassing is gekomen.
De Sowjet-Unie heeft Turkije de
afgelopen acht jaar meer dan een
miljard dollar steun verleend en
Moskou is hiermee een van de
grootste geldschieters van Turkije.
In het communiqué staat dat beide
partijen nu hebben vastgesteld dat
de economische samenwerking uit
gebreider is geworden. Kosygin en
Demirel verklaarden dat zij zullen
trachten de betrekkingen tussen
belde landen verder te versterken
en uit te breiden.
De betrekkingen tussen beide lan
den zijn eeuwenlang vijandig ge
weest. Zo zijn veel Turken de ge-
biedsaanspraken van Stalin na de
Tweede Wereldoorlog nog niet ver
geten.
Kosygin had, voordat hij Ankara
verliet nog een gesprek met de
leider van de socdaal-democratische
oppositie in Turkije, Buient Eoevit.
Deze zei na afloop dat hij de in
druk had dat Kosygin zeer tevreden
was over zijn bezoek aan Turkije.
MOSKOU, PEKING (Reuter. UPI.
AFP) De bemanningsleden van
de Russische helikopter, die in
maart 1974 onder slechte weersom
standigheden in het Russisch-Chl-
nese grensgebied verdwaalde en
tenslotte in China landde, zijn gis
teren in Moskou teruggekeerd. Dit
heeft het officiële Russische pers
bureau Tas6 bekendgemaakt. De
drie bemanningsleden zijn ruim
anderhalf jaar ln China vastgehou
den. China deelde vorige week mee
dat een onderzoek heeft aange
toond dat de helikopter per ongeluk
op Chinees grondgebied was te
rechtgekomen. Volgens de oor
spronkelijke Chinese lezing was de
helikopter in maart vorig jaar diep
in de provincie Singkiang geland,
ln de streek waar de terreinen voor
kernproeven van Lop Nor liggen.
DARWIN, JAKARTA (Reuter, UPI, AP) Portugal stuurt een
marine-korvet naar de Oost-Timorese wateren om aan te geven
dat Portugal nog steeds de soevereine macht in het gebied is, zo
heeft een Portugese woordvoerder gisteren in de Australische stad
Darwin bekendgemaakt.
Het korvet vertrekt, woensdag. 'WIJ
willen laten zien dat wij er ook nog
zijn, hoewel we er geen land' meer
schijnen te hebben', aldus de
woordvoerder, die tot een vredes
missie behoort die door de regering
ln Lissabon In Darwin is geïnstal
leerd sinds op 11 augustus de bur
geroorlog op Oost-Timor begon.
Uit de hoofdstad Dili op de voor
malige Portugese kolonie is verno
men dat de Indonesische vlag is
gehesen op het eiland Atauro, waar
nog steeds een klein Portugees gar
nizoen aanwezig is.
Australië heeft gisteren aan Indo
nesië gevraagd hervatting van de
humanitaire hulp aan Oost-Tiimor
toe te staan en een waarnemer van
de Verenigde Naties toe te laten
'zonder uitstel of getalm'. Minister
van buitenlandse zaken Andrew Pea
cock zei dat zijn regering al ver
schillende malen bij Jakarta had
aangedrongen om het internationa
le rode kruis hun werk op Oost-
Timor te laten hervatten. Op de
berichten dat op het eiland op
nieuw wordt gevochten tussen sol
daten van het bevrijdingsfront Fre
tilin en Indonesische troepen, zei
Peacock, dat de Australische rege
ring Indonesië had laten weten ge
kant te zijn tegen gebruik van
geweld op Oost-Tintori
De Indonesische minister van bui
tenlandse zaken Adam Malik heeft
gisteren de berichten als zouden
Indonesische vrijwilligers een groot
offensief op Oost-Timor hebben in
gezet. betiteld als 'schaamteloze
leugens'. Volgens Malik zijn er van
de Indonesische vrijwilligers gedu
rende de gevechten van de afgelo
pen weken ongeveer honderd ge
sneuveld. De minister zei dat hij in
de eerste week van januari een
bezoek aan Oost-Timor zal brengen
op uitnodiging van president Ar-
noldo dos Reis Araujo, van de
voorlopige regering, die door de
pro-Indonesische groeperingen op
het eiland gevormd is. Malik zei dat
hij vergezeld zou worden door bui
tenlandse journalisten. Volgens
hem is er een jaar voor nodig om
op Oost-Timor een volksraadple-
Adam Malik
ging 'of een ander soort uitdruk
king van de volkswil' te organise
ren.
Vermist
Het Fretilin heeft in een boodschap
aan Australië laten weten dat de
enige westerse journalist die op
Oost-Timor verbleef wordt vermist.
In oktober zijn al vijf Australische
televisie journalisten op Oost-Timor
gedood bij gevechten in de buurt
van de grens met Indonesisch Ti
mor.
De leider van het Fretilin, Rogerio
Ti ago de Fatima Lobe to, heeft gis
teren een onderhoud gehad met de
Chinese vice-premier Han Nien-
lung, zo heeft het persbureau Nieuw
China bekendgemaakt. Er werden
geen details over de bespreingen
gegeven.
BUENOS AIRES (Reuter, AP) Het Peronistische parlementslid
Alfredo Rodrigues heeft gezegd dat zijn partij een procedure om
de Argentijnse president mevrouw Isabel Peron af te zetten uiter
aard zal tegenhouden. Maar hij sloot niet uit dat de Peronisten
in het parlement een openbaar debat zullen aangaan over de
positie van mevrouw Peron.
Waarnemers menen dat deze door
een dergelijk debat nog zwakker
komt te staan. Twaalf parlements
leden hadden om een afzettings
procedure tegen mevrouw Peron
gevraagd. Zij beschuldigen haar
van corruptie, slecht bestuur en
onvermogen. Ook zou mevrouw Pe
ron een parlementair onderzoek
naar corruptie praktijken van
haarzelf en de voormalige ministers
van sociale zaken tegenhouden.
Aanvankelijk had de presidente een
dergelijk onderzoek Inderdaad ge
weigerd, maar zaterdag keerde zij
op haar schreden terug en riep de
ambtenaren van het ministerie op
aan een onderzoek naar de corrup
tie mee te werken. De voormalige
minister van sociale zaken Rodolfo
Robailios is inmiddels gearresteerd.
De corruptie zou al onder zijn
voorganger. Lopez Rega, zijn be
gonnen. Deze heeft echter laten
weten niet voor het hof te kunnen
verschijnen in verband met ziekte.
Behalve van corruptie wordt Lopez
Rega beschuldigd van misbruik van
overheidsgelden. De voormalige be
windsman woont op het ogenblik
in Spanje, waar hij tot het weekein
de speciaal presidentieel afgezant
was.
Zondag ontnam mevrouw Peron
ook deze laatste functie aan haar
vroegere adviseur en naaste mede
werker. die in juli de wijk moest
nemen toen de druk van vakbonds
zijde. wegens zijn bijna onbeperkte
macht te groot werd.
e zijn in het Arabische midden
vo in Irak, in Nadja(, overvolle
is ad waar al het leven op de mos-
;e lijkt gericht. In de overdekte
u'arkt kijken verwonderde men-
!n ons aan: vreemdelingen hier?
V 'er en daar spreekt iemand En
ds, twee studenten lopen een
ifndje met ons mee.
'"►opgemerkt door onze regerings-
1 geleider ontstaat een gesprek met
in van ons: wat we doen, wie we
Ie' in. Uit Nederland? Weet u iets van
i Koerden hier? En dan blijken de
'ee jongens Koerden te zijn, die
ug de kans te baat nemen ons te
irtellen wat ze weten: 'Hier in de
- 'urt zijn duizenden Koerdische ge-
nnen overgebracht de regering
*eft ze op transport gesteld vanuit
"n eigen dorp in het noorden of bij
m terugkomst uit de vluchtelingen
hulpen in Perzië'. Ja, dat was ons al
jj( kend, we zijn vandaag naar Diwa-
f va onderweg, waar in het stadion
jj in opvangkamp schijnt te zijn inge-
cht. 'Nee, niet in het stadion maar
huisjes zitten ze, gemaakt van klei
?r i stro, om een onderdak te hebben.
veral \erspreid in de hele streek
zuiden van Bagdad en Babylon,
ïnduizenden mensen. Er worden
jj ök huizen voor ze gebouwd, want ze
h hijnen hier te moeten blijven wo-
ft &n en"'
Mankement
I Is Aziz, de ons toegewezen ambte-
n aar van het ministerie van voor-
door Martin Pool
lichting, wat argwanend op het ge
sprek toestapt, nemen de Koerden
haastig afscheid en verdwijnen in de
menigte. Volgens het afgesproken
programma zullen wij nu naar Di-
waniya rijden, waar volgens Aziz
volstrekt geen Koerden verbleven.
Maar merkwaardigerwijs is er aan
de supersnelle regeringsauto een
technisch mankement opgetreden dat
vandaag, vrijdag, vrijwel niet te re
pareren is. Het wachten duurt uren;
pas als het helemaal donker is ge
worden is het euvel verholpen en
kunnen we, even supersnel als eerst,
zonder omwegen naar Bagdad terug
rijden. Duizend-en-een excuses en
als we willen mogen we later nóg
eens naar Diwaniya gaan.
De berichten over deportatie zijn
juist: alleen al naar de streek rond
om Bagdad zijn sinds het einde van
het gewapende verzet van Barzani en
de zijnen tegen de Iraakse regering
meer dan vijftigduizend Koerden ge
deporteerd. Vele bijzonderheden
hierover zijn te vinden in een rap
port van Dr. Ismet Chérif Vanly,
een Koerdisch historicus die al vele
jaren in Zwitserland woont en in
augustus als lid van een kleine inter
nationale delegatie een veijjtennings-
reis in Iraaks Koerdisfcan maakte.
Het totaal aantal naar Arabische
streken gedeporteerde Koerden moet
in de honderdduizenden lopen. De
bedoeling is duidelijk: ontworteld, in
een vreemde omgeving, is het Koer
disch gezin gemakkelijker onder
controle te houden en kan het ook
gemakkelijker worden 'gearabiseerd'.
Het bewind in Bagdad heeft kenne
lijk als doel voor ogen het probleem
van de opstandige Koerdische min
derheid in het land nog steeds een
2,8 miljoen mensen, meer dan een
kwart van de gehele bevolking van
Irak tot een 'Endlösung' te bren
gen. Een heel écala van middelen
wordt daarvoor toegepast. Zo is in
het noorden de bevolking van hon
derden Koerdische dorpen volledig
geëvacueerd, deels om militaire rede
nen, deels om plaats te maken voor
Arabische boeren uit het zuiden.
Vele yan deze dorpen zijn hij name
bekend; ze liggen in hoofdzaak in
districten die onder rechtstreeks ge
zag van Bagdad staan en die men
kennelijk 'Koerdenvrij' wil maken:
bepaalde grensgebieden nabij Perzië
(Iran), delen van de olieprovincie
Kirkoek, Sindjar nabij de Syrische
grens en de omgeving van Mosoel.
Het evacuatieprogramma gaat nog
steeds verder.
'Endlösung'
Bovendien worden in het vorig jaar
autonoom verklaarde Koerdengebied
drie geheel Koerdische provincies
in het noorden tientallen afgele
gen bergdorpen ontruimd. De bevol
king word tin zijn totaliteit overge
bracht naar zogpnaamrie model-ne
derzettingen. die volgens een vast pa
troon langs de hoofdwegen zijn ge
bouwd: blokjes van drie woningen
in rechte rijen op 25 meter afstand
van elkaar; 150 meter verder liggen
de school en de bestuurspost. Voor
wie de schilderachtige, haast roman
tische ligging van koerdische dorp
jes in een rivierdal of tegen een
aangetroffen wordt ter plekke neer
geschoten. De Koerdische ministers
in de regering zwijgen of lopen
mee: voor de Koerdische instanties
in het autonoom verklaarde gebied
geldt hetzelfde, want het woord van
de heersende Arabische Ba'ath-partij
is letterlijk wet of decreet. Arresta
ties? Niet bekend. Executies van een
150 Koerden in gevangenissen bij
Mosoel en Bagdad? Nooit van ge
hoord.
Zwak protest
Protesten van buiten Irak blijven
zwak: Dr. Vanly in Genève, een
koerdisch comité in Nederland, Dje-
lal Talabani in Damascus. De laatste
schrijft dat het totaal aantal dat ge
deporteerd gaat worden tegen het
miljoen moet lopen. De Koerden in
Perzië (Irak) zijn helemaél niet in
staat tot protesteren. De inheemse
Koerdische bevolking van dat land
door Dr. Vanl^ op ca. 5,5 miljoen
geschat; het zijn er in elk geval meer
dan 3 miljoen bezit géén nationale
rechten en stapt onder druk van het
regiem van de Sjah. De-naaf Perzië
uitgeweken Iraakse Koerden, met
Barzani aan het hoofd, zijn in feite
aan de genade van dc keizer over
geleverd (zie Trouw van 29 dec.) en
volstrekt machteloos.
Een vrij Koerdistan? Vorig jaar om
deze tijd leek het nog altijd of Bar
zani en de zijnen die droom dichter
bij zouden kunnen brengen voor de
Koerden in Noord-Irak. Een berg
gebied zo groot als Zwitserland was
vrijgevochten; daar hadden anderhalf
miljoen mensen tien jaar lang prak
tisch volledige vrijheid gekend.
Nu is die droom voorbij. De wereld
ziet niet om wanneer een ideaal in
rook opgaat. En het deportatiepro
gramma wordt volgens plan voort
gezet
(De schrijver van dit artikel heeft
onlangs een bezoek gebracht aan Irak
om met nog een lid van de Neder
landse Initiatiefgroep Koerdisten
materiaal te verzamelen over het
Koerden-probleem. De delegatie
kreeg echter geen gelegenheid haar
werk te voltooien. De regering van
Irak vond dat de Nederlanders 'te
onderzoekend' waren en liet hen
daarom niet naar h^t Koerdische
gebied gaan.)
vervangen. Dat is regelrecht in strijd
met het nog altijd geldende akkoord
dat de regering in 1970 met de Koer
den sloot en waarbij Koerdisch on
derwijs in alle gebieden met een
Koerdische bevolkingsmeerdérheid
werd gegarandeerd.
Kan dan niemand deze aantastingen
van het Koerd-zijn. de koerdische
identiteit in Irak, deze flagrante
schendingen van bestaande akkoor
den en mensenrechten tegengaan?
Binnen Irak zelf zijn de Koerden
machteloos: het gewapend verzet is
negen maanden geleden geëindigd,
het standrecht heerst in het noorden.
Ieder die daar met een wapen wordt
berghelling kent is zo'n modeldorp
een verschrikking en wat moet
het voor de bewoners zijn? Toegege
ven, alles is nu beter bereikbaar dan
voorheen, medische en sociale voor
zieningen zijn nu naast de deur. en
de Iraakse regering wordt niet moe
op deze tekenen van vooruitgang te
wijzen. Maar ook kan een enkele ge
vechtswagen, een paar man met ma
chinegeweren het dorp in bedwang
houden. Deze 'strategische dorpen'
kennen we van de Fransen in Alge
rije, van de Portugezen in Mozambi
que. van de Amerikanen in Vietnam.
Ze dienen de vooruitgang, jawel
en als om dat te bewijzen krijgen ze
Onderwijs
Ook op andere manieren probeert de
Iraakse regering de Koerden te 'ara-
biseren' Het onderwijs kan een
'doeltreffend middel zijn. Dr.- Vanly
en ook andere informanten berichten
dat sinds maart Koerdische scholen
in de niet-autonome Koerdische ge
bieden zijn omgezet in Arabische
scholen: de taal waarin les wordt ge
geven is nu Arabisch geworden, de
gebouwen hebben arabische namen
gekregen en veel leerkrachten zijn
Een Koerdisch bergdorp "in Irak
de namen van Palestijnse verzets
strijders.
