In het spoor van de Vriezenveense Rusluie te kerken en ngola (2) weerrapporten Groene kerst Leningrad als reisdoel - in 1826 per huifkar, in 1976 per bus tommentaar e kerken en ngola (1) Sneeuwberichten een week leven op bronwater flatteus levensgevaarlijk eigen schuld dief in apepak hulst is wantrouwen tegen dit soort ker- lijk partijkiezen, kunnen wij alleen ïar kwijtraken als de keus duidelijk t en wanneer de gerechtigheid er toe ringt. Dit soort situaties zijn uitzon- rlijk. Het moeilijke is bovendien dat - eestal pas achteraf vastgesteld kan arden of de aard van de situatie het t rkelijke spreken rechtvaardigde. uidelijke en overtuigende uitzonde- ïgen vinden wij het kerkelijk verzet gen Hitier, het kerkelijke protest gen de vertrapping van burgerrech- n in Oost-Europa, de verklaringen n de Amerikaanse kerken tegen de menging van de VS in Vietnam en kerkelijke protesten tegen de schen- ng van de rechten van de mens in bili. t strijd in Angola is op het moment enige grote oorlog in de wereld en ze kan uitgroeien tot een echte ireldoorlog, waarin de rassen met kaar afrekenen. Dat lijkt ons een inleiding voor de kerken en de chris- nen zich zorgen te maken over de srechtigheid. r zijn drie bevrijdingsbewegingen in ngola. De keus welke het meeste in elang is van het volk, was in de irste tijd na de zelfstandig-wording in het land erg lastig. Dat bleek ook i de voorzichtige houding van de Wereldraad van Kerken. (tussen moet worden toegegeven, dat e MPLA als men alles afweegt oor Angola's bevrijding de beste ga- anties geeft. De MPLA is niet racis- isch, zij heeft de meeste bestuurserva- ing en geniet de steun van een (eerderheid van het volk. De MPLA eeft duidelijke ideeën over een toe- omstige evenredige verdeling van de nacht en de welvaart in het land en loet nu alvast in haar gebied wat logelijk is. Wan alledrie de bevrijdingsbewegingen loet de MPLA het meest aan onder- 'ijs, vorming en emancipatie, lel is evenwel zeer vervelend dat de <PLA gebruik maakt van de marxis- ische theorie en op de steun van de lussen is aangewezen. Wij menen chter dat Wij zelfstandig naar ons igen inzicht moeten trachten vast te tellen wat in de gegeven situatie de oorkeur verdient. Wij vinden dat on- e keus niet bepaald moet worden ioor de Russen. Dat de Sowjet Unie de beweging van onze keuze ook nog steunt is op zijn ninst een zeer nare bijkomstigheid of lp zijn hoogst mooi meegenomen. IAASTRICHT De rechtbank te iaastricht heeft de 32-jarige socio- herapeut J. C. zijn zin gegeven, lij komt in de gevangenis. De rechtbank veroordeelde hem tot bes maanden gevangenisstraf, vier- (maanden minder dan tegen hem [was geëist. (De man gooide op 1 oktober de ruit jvan een juweliers winkel in Sittard In, stal een portemonnaie en meld de zich direct daarna voor zijn euveldaad bij de politie. 'Ik was ten einde raad, en die steen door de ruit van de juwelier was alleen een kreet om houlp. Ik wilde alleen maar in de gevangenis ko- bien om die hulp te krijgen', aldus C. Precies 150 jaar geleden nadat Ja cob Zacharias Ursinus Kruys met Lucas Brouwer, Egbert Engberts en Hendrik Smelt van Vriezenveen naar Sint Petersburg reisden met hun handel, zulen naar verwach ting zo'n vijfhonderd Nederlanders vrijwel dezelfde tocht maken naar Leningrad (zoals Sint Petersburg nu heet). Wel onder heel wat com fortabeler omstandigheden, name lijk met een tiental bussen van de Gelderse Tramwegen te Doetin- chem. Daarbij zal ook aanwezig zijn de heer J. Hosmar uit Vriezen veen en zyn vrouw die de geschiedenis van de Rusluie lang durig heeft bestudeerd. Voorjaar '76 zal over dit onderwerp ook een boek van hem verschijnen. De tocht, die Jacob Zacharias Ur sinus Kruys (het is niet bekend of hij familie was van de Nederlander Cornelis Cruys, de grondlegger van de Russische marine-vloot in de Tsarentijd, maar wel is bijna zeker dat hij een nazaat is van Zacharias Ursinus, een van de twee opstel lers van de Heidelbergse Catechis mus) in 1826 naar Sint Petersburg maakte, was lang niet de eerste van dit soort reizen. Op dat moment waren de Vriezenveense Rusluie daar al ang en breed gevestigd. Aan de beroemde Boulevard News- ki Prospekt was een complete Vrie zenveense winkelgalerij. Sommige Vriezenveners zijn er schatrijk ge- Van onze weerkundige medewerker We krijgen min of meer normaal Nederlands kerstweer. Zo'n groene kerst ds voor ons veel normaler dan een witte, hoewel sommige mensen vaak het tegendeel beweren. De statistiek wijst uit, dat er gemid deld een keer in de zeven a acht Jaar een witte kerstmis voorkomt. Sedert 1900 waren alleen 1906, 1923, 1938, 1946 (alleen in het noorden). 1950, drie beginjaren '60, 1968 (min of meer o,p tweede kerstdag) en 1970 wit, dat is ongeveer tien witte kerstmissen in 75 jaar. De mooiste van allen was die van 1938. Op de 21e en 22e december was er toen een flinke hoeveelheid sneeuw gevallen. Daarbij hield de vorst, dde omstreeks midden decem ber was begonnen aan, waardoor het er op 25 en 26 december echt op leek, net een sprookje. De zon scheen aan een heldere vrieslucht en op de eerste dag vroor het in De Bilt 10, op de tweede dag in Win terswijk 15 graden. Die kerst was meteen de koudste sedert 1900, als we het wel hebben. Tijdens 'de oor logskerst van 1944 kon er ge schaatst worden op de overstroom de landerijen. Op dit ogenblik zien we dat het in Zuid-Frankrijk kouder is dan in Zuid-Scandinavië. Terwijl Pau dinsdagmorgen -5 graden meldde, Cognac en Le Puy -7 graden en zelfs Braganca in Noordoost-Portu- gal -6 graden celsius, gaf Goten- burg in Zuid-Zweden gisteravond een temperatuur van plus 8 graden door, evenals Kalmar. Verder naar het noorden rapporteerde Kvikk- lokk om 7 uur daarentegen wel -14, Kir una -11 graden. Ivalo in Noord - Finland kwam met -17 graden op de telex (maximum -11). Kuusamo -18 graden. Wij krijgen vandaag te maken met een koufront van de Britse eilan den. dat op de Hebriden en plaat selijk in Ierland zo'n 10 mm regen achterliet, op de Shetiands 5 mm TE -NSDAG 24 DECEMBER 1975 BINNENLAND-WEER door Jac. Lelsz VRIEZENVEEN 13 Juli, Bentheim: 'het weerlichtte zeer sterk en donderde een weinig' - 18 Juli, Schloppe: 'dronken een glas bier, de weg was tussen bergen gelegen en zanderig' - 22 Juli, Polangen: 'koffers ge opend, wagen gevisiteerd, niets gevonden, voeren wij naar het posthuis, alwaar wij in Rusland waren, grens gepasseerd om 15.30 uur' - 25 Juli, Lenzenhoff: 'aten hier een boterham, de weg kon eventjes lukken' - 28 Juli, St. Petersburg: 'en hebben dus ruim 14 dagen op reis geweest'. Notities van een veertienjarige jongen, die in de zomer van 1826 een van de tochten per huifkar (reiskoets) meemaakte, die veel Vriezenveners of 'Rusluie', hande lend in laken en andere produkten, in het verleden naar Sint Peters burg in Rusland hebben onderno men. Jacob Zacharias Ursinus Kruys. De jongen zorgde in tele gramstijl voor een reisjournaal, waarin hij ook nog liet weten dat er soms weinig voor 't mes was, dat er nogal geopen moest worden kirden werdln' vtrwissllffn dat Vriezenveense Rusluie, op een seliilderü van B. Jaspers, men door 90 steden, dorpen en ge huchten kwam. Het was een opmerkelijke reis, om dat deze in record-tijd werd afge legd. Normaal deden de Rusluie er drie tot vier weken over, maar dit maal goed twee weken. Het was een nonstop-reis, waarbij dag en nacht werd doorgereden. Omdat het een van de opvallendste toch ten was, die de Vriezenveners naar Rusland maakten, zal komende zo mer juist déze voor een groot aan tal Nederlanders model staan. vinden dat kerken als taak hebben evangelie te prediken. Dat brengt I t met zich mee de dienst aan de \j echtigheid en de bevrijding van 'i lerdrukten. Hoe gerechtigheid en irijding practisch werkelijkheid wor- d, is een zaak waar de kerk door- 05 niet z»ve>el verstand van heeft, (v »rom is wantrouwen geboden je- o kerken en kerkelijke organen, die a indruk wekken precies te weten e8 t en hoe er tot in de verste uithoe- 33 b van de wereld gehandeld moet rden. d j vinden dit wantrouwen ook ge- W{ htvaardigd tegenover de oproep, gedaan is door het 'komitee ker- er voor Angola' aan de Nederlandse a ken en christenen. De oproep cir- L eert op het moment in kerkelijk gj. derlarrd en heeft reeds vele honder- [g i bandtekeningen verworven. Het 11 mité vraagt twee dingen: dat de rken en christenen protesteren tegen buitenlandse inmenging in Angola een oproep doen tot politieke en iteriele steun aan het Angolese volk de MPLA (volksbeweging voor de r. wijding van Angola). is wantrouwen wordt vergroot door tegenspraak die zit in deze dubbele roep. Immers: rpotest tegen inmen- g laat zich moeilijk rijmen met een roep. Immers: protest tegen inmen- wn. Getuigt dit niet van naïviteit bij kerkelijke oproepers? Of is inmen- [fcg militair en steun 'slechts' politiek t a aard? ze dubbelzinnigheid blijkt bij nale- >g evenwel weinig steun te vinden in rest van de oproep. Wij beschou- n dit protest voor het gemak dan l maar als een vreemd insluipsel als enig doel, de indruk te wek- n dat de oproep onpartijdig is. Dat hij in genen dele. Hij houdt een ijkeus in voor één van de drie vrijclingsbewegingen in Angola, de FLA an Agostinho Neto. t appèl dat de oproepers eigenlijk d de kerken en de christenen rich- luidt dus: beken u tot de MPLA tracht onze overheid tot politieke materiële steun aan deze beweging brengen. 150 jaar geleden Onder: In een allegorische optocht heeft Vriezenveen destijds nog eens een indruk gegeven van de manier waarop de Rusluie naar Sint Petersburg reisden. worden. Een van de kooplui uit Vriezenveen ging zelfs met de tsarina op jacht. Het journaal, dat de knaap bijhield, vormt de basis voor de reis, die in de zomer zal worden gemaakt. Men volgt ongeveer de oorspronke lijke route. West-Duitsland en Oost-Duitsland geven geen moei lijkheden. De Polen en de Russen zijn wat minder soepel. Zodoende moet daar soms even van het aan vankelijke schema worden afge weken. De bedoeling is in enkele grotere plaatsen te logeren om van daaruit een aantal essentiële pun ten te bezoeken. Hierbij is ook Lü- beck met het Haus der Schiffer- gesellschaft. destijds ontmoetings plek voor allen, die zich met de Oostzeehandel bezig hielden en van waaruit ook de Nederlandse Rus luie de grote sprong naar St. Pe tersburg waagden. Van Vriezenveen naar Leningrad is ongeveer 2200 km. De heer Hosmar heeft als secreta ris-beheerder van de Vriezenveense oudheidkamer in de laatste jaren veel materiaal (foto's, microfilms, enz.) uit Rusland ontvangen, en hij meent dat hij dat te danken heeft aan een bezoek van prinses Bea trix en prins Claus aan de USSR. Zowel ten aanzien van de rol, die Nederlanders speelden bij de op bouw van de Russische marine na dat Czaar Peter in Holland met Cornelis Cruys in aanraking was gekomen als met betrekking tot het wedervaren van de Nederlandse Rusluie in Nederland. Het waren niet allemaal Vriezenveners. maar vermoedelijk wel voor zeventig pro cent. Een gedeelte van hen is er achtergebleven. Sommige Nederlan ders zijn in Siberië terecht geko men, dicht bij de Chinese grens. Ongeveer in dezelfde streek moe ten ook Nederlandse Mennonieten wonen. Rond de omstandigheden, waaronder de Nederlanders daar verzeilden, staan wat vraagtekens. Sommigen van hen. veel Friezen, spreken nog Nederlands en zij ge ven hun kinderen nog Nederlandse voornamen. Graag was de heer Hosmar ook daarheen gegaan, maar dat valt niet te combineren met de nu geplande reis. Hij hoopt een volgend jaar er een aparte tocht heen te maken met een kleiner ge zelschap. De heer Hosmar vertelde ons ten slotte dat er vergevorderde plan nen bestaan om in Vriezenveen ('los van alle politiek, het gaat overigens om de Tsarentijd') een Rusland-museum te stichten. Weerrapporten van gisteravond 19 uur: weer. maximumtemperaturen en neerslag van 7 - 19 uur. Amsterdam geheel bewolkt 8 0 De Bilt geheel bewolkt 6 0 Deelen geheel bewolkt 6 0 Eelde geheel bewolkt 7 0 Eindhoven zwaar bewolkt 6 0 Luchth. R'dam geh. bewolkt 8 0 Twente geheel bewolkt 0 Vlissingen geheel bewolkt 0 Zuid Limburg regen 5 0.1 Aberdeen zwaar bewolkt 9 04 Athene onbewolkt 12 0 Barcelona onbewolkt 12 0 Bellijn zwaar bewolkt 7 0 Bordeaux geheel bewolkt 1 0 Brussel geheel bewolkt 5 0 Frankfort geheel bewolkt 3 0 Genève geheel bewolkt —0 0 Helsinki onbewolkt 5 0 Innsbrück onbewolkt —1 0 Kopenhagen zwaar bewolkt 8 0 Lissabon onbewolkt 13 0 Locarno onbewol kt 0.1 Londen zwaar bewolkt 9 0 Luxemburg geheel bewolkt 2 0 Madrid onbewolkt 10 0 Malaga licht bewolkt 15 0 Mallorca licht bewolkt 14 0 München zwaar bewolkt 1 0 Nice onbewolkt 12 0 Oslo zwaar bewolkt 9 0 Parijs zwaar bewolkt 8 0 Rome onbewolkt 13 0 Split onbewolkt 14 0 Stockholm geheel bewolkt 4 0 Wenen onbewolkt 4 0 Zürlch geheel bewolkt —2 0 Casa Blanca zwaar bewolkt 20 0 Tel Aviv onbewolkt 12 0 waaronder hagel bij maximumtem peraturen van plus 5 graden. Rond om de Ierse Zee werd het gistene plaatselijk 10 graden. Het weer met kerstmis zal ln ons land enigszins wisselvallig zijn maar al te belangrijke hoeveelhe den schijnen er niet te komen enhet zal aanhoudend zacht voor de tijd van het jaar zijn met maxima van 5 tot 7 graden. Op Lajes (Azoren) is het ook allesbe halve droog met 31 mm regen, ge vallen in 12 uur tijd. dot is wel eens heel anders daar De laatste dagen is er in de berg streken van Midden-Europa geen sneeuw gevallen. Daardoor zal de reis naar de wintersportoorden wat dit betreft geen moeilijkheden on dervinden. In de Ai pen zij n de condities voornamelijk boven 1500 meter gunstig voor skiën, maar overdag dooiit het er ook hogerop ln de bergen, onder meer in Oosten rijk. Dat komt de wintersfeer niet ten goede. HOOGWATER donderdag 25 december 1975 Vlissingen 6.27-18.54; Haringvliets- luizen 8.05-20.31; Rotterdam 8.59-21.49; Schevenlngen. 7.32-19.59; IJmuiden 8.19- 20.46; Den Heider 12.16; Harlingen 1.47- 14.45; Delfzijl 4.01-16.49. HOOGWATER vrijdag 26 december 1975. Vlissingen: 7.27-20.00; Haringvlletslulzen 9.00-21.32; Rotterdam: 955-22.49: Sche venlngen 8.26-21.00; IJmuiden 9.15-21.49; Den Helder: 0.12-13.01. Harlingen: 147- 1445; Delfzijl 4.57-17.47 HOOGWATER zaterdag 27 december 1975; Vlissingen 8.36-21.16; Haringvllets lulzen 10.03-22 43; Rotterdam: 10.58- 23.59; Schevenlngen 9 35-23.04; Den Hel der 1 08-14 01; Harlingen: 2 28-15 30; Delfzijl 5.57-18.51. TROUW/KWARTET 5 onder redactie van loessmil Wat betekent datWaar doet u dat voor? De mensen die de Amsterdamse Bijenkorf binnen gaan om inkopen te doen of er beladen met pakjes uitkomen, blijven bijna allemaal even staan om naar het kleine groep je jongeren te kijken dat daar met sandwichborden op de stoep zit. Ongeveer de helft van de kijkers leest wat er op de borden staan, een paar zijn liet er di rect mee eens, af en toe vraagt iemand naar het hoe en waar om. een enkeling wordt boos. maar de meesten lachen wat en lopen gauw verder. Niet dat die borden zo lachwek kend zijn. De mensen die er mee demonstreren, hebben er teksten op geschreven die alle slaan op de overconsumptie in de rijke landen en de honger in de arme landen. Ze doen trouwens meer dan zitten en demonstreren: sinds vorige donderdag vasten ze. net als nog zo'n honderdvijf tig (voornamelijk) jongeren in een aantal grote steden in acht Eurovese landen. Tot morgen zullen ze een paar van hen zelfs al sinds 4 december niets anders gebruikt hebben dan mineraalwater. Zo, zelf hon gerend. vinden ze dat ze al die mensen die noodgedwongen honger lijden, het best vertegen woordigen. Ze vasten 'uit iboede over het feit, dat ondanks alle technische en materiële verworvenheden waarmee de liele wereldbevol king makkelijk gevoed kan wor den. toch elk jaar vijftig miljoen mensen kreperen van honger, en tweederde van de mensheid on dervoed is'. En ook 'uit woede over de schandalige overcon sumptie, juist in de tijd dat men pretendeert Jezus Christus te ge denken. die matigheid, naasten liefde en zelfopoffering preekte'. De demonstranten zijn er van overtuigd beschouwd te worden als naïevelingen, omdat ze in een rijd van geweld geloven in geweldloze acties. Vrede, zeggen ze, begint alleen met geweld loosheid. 'Ghandi en Martin Lu - ther King waren ook van die naïevelingen. Wij zijn zulke naïevelingen, dat we de mensen een gelukkig 197P toewensen in vrede, waarheid en gerechtig heid' Vijfendertig organisaties waaronder Lekker Dier. De Klei ne Aarde en het Centrum voor geweldloze weerbaarheid, dat de werkschuit Gaja die tegenover Binnenkant 21 in Amsterdam ligt. tirdens het vasten als over- nachtings- en informatiecen trum ter beschikking heeft ge steld steunen de actie, de eerste waarbij op zo grote schaal gevast wordt. Met de reacties is de groep in Amsterdam best te vreden tientallen adhesiebetui gingen kregen ze uit diverse Eu ropese landen, honderden brie ven a'leen al uit Nederland lig gen op de Gaja. belangstellen den hebben zich gedurende de actie bij hen aangesloten, ande ren heben gevraaga hoe ze per soonlijk iets kunnen doen. De echt geïnteresseerden hebben, informatiemateriaal gekregen en een recept voor een vleesloos kerstmenu. Morgen, eerste kerstdag, eten de vastenden voor het eerst sinds een week weer. Hun kerstmaal tijd zal een 'zwerversmenu' zijn. samengesteld uit wat de andere mensen links hebben laten lig gen wat bij de groenteman is overgebleven bijvoorbeeld en uit wat men de varkens pleegt te voeren. 'Laten we voorop stellen dat een verlichte kerstboom, een bran dende kaars of vuurwerk niet gevaarlijker zijn dan vele ande re zaken waarmee wij dagelijks te maken hebben.' Maar als ie mand daar onvoorzichtig mee omspringt, kan het feest zomaar veranderen in een ramp. En daarom heeft het Veiligheidsin stituut in samenwerking met het ministerie van volksgezond heid en het nationaal brandpre- ventie instituut NBPI de fol- der 'decemberlaat het een feestmaand blijven' samenge- steld, waarin gewaarschuwd wordt tegen die kleine vergeet- achtigheidjes die grote ellende kunnen veroorzaken. Zo staan er tips in om de kerstboom echt ste vig vafst te zetten, een waarschu wing om kleine kinderen geen mi nuut met brandende kaarsen al leen te laten, om de oliebollenpan aan de buitenkant vooral vetvrij te maken, om brandende olie nooit met water te blussen ('dat is le vensgevaarlijk!') en een heleboel over vuurwerk. Dat moet bij voorbeeld bewaard worden in een bij voorkeur metalen doos en liefst buitenshuis ook, en het mag in geen geval zelf gemaakt worden: wie persé met vuurwerk het nieuwe jaar in wil gaan, kan genoeg in de winkel krijgen De complete folder (bestelnum mer V 7512) is verkrijgbaar bij het Veiligheidsinstituut in Am sterdam, postbus- 5665, tel. 020- 736414 en bij het NBPI in Breu- kelen. postbus 23. De hond met hoofddeksel, die vorige week om duistere rede nen in deze hoek plaats maakte voor een heel gezinnetje, is weer opgedoken. En hier is ie dan: de boxer uit de Amerikaanse stad. Columbus, die zich met het oog op de komende kou een flatteus Russisch bonthoedje heeft laten aanmeten. Een slang van bijna een meter lang heeft niet verder gekeken dan zijn kop lang was en daar door dan ook zijn kop verloren.. In een huis in een buitenwijk; van de Australische stad Mei-', bourne had het hongerige dier een volière met vier smakelijke kanaries ontdekt. Het gleed in de kooi en at de kannaries ach ter elkaar op, maar toen bleek pas welke gevolgen zijn vorste lijk dinertje zou hebben: de slang probeerde de kooi weer uit, te kronkelen maar. volgevreten als hij was. kwam hij niet ver der dan zijn kop. Omdat het dier ook geen kans meer zag de kop binnenboord te halen, bleef dat lichaamsdeel buiten de kooi bungelen en zo vond de eigenaar van de verdwenen kanaries hem. In woede ontstoken haalde de man de tuinschaar uit het schuurtje en knapte de moorde naar van zijn huisdieren finaal de kop af. De zeventienjarige Michael Wis dom heeft het met eigen ogen zien gebeuren: in de Amerikaan se stad New Orleans liet een grote aap zich uit een palmboom zakken, maar ontpopte zich voor de deur van een pizza-eethuis als een in apepak geklede rover, toen hij een geweer tevoorschijn haalde waarmee hij het perso neel van het eethuis onder schot hield. Terwijl iedereen doods bang in zijn hoekje bleef staan, haalde de 'aap' de kas tot op de laatste cent leeg en verdween met dik drieduizend gulden. Normaal gesproken zijn maar weinig Engelse huizen met kerst niet versierd met takjes of hele slingers hulst. Voor de Engelsen horen het stekelige groen en de vuurrode besjes zo onverbreke lijk bij kerst, dat ze zich niet kunnen herinneren dat het ooit anders geweest kan zijn. Zodoen de zullen ze het dit jaar erg moeilijk krijgen, want opeens blijkt er bijna geen hulst te zijn. En aan het enkele takje dat een gelukkige misschien nog ergens ontdekt, is geen besje te vinden. 'Ik weet niet hoe het komt, maar zo erg hebben we het nog nooit gehad,' zegt een Londense bloe mist. 'Er is gewoon niet aan te komen.' Een boomkweker van de koninklijke kwekerijen «waar an ders wel tweehonderd soorten hulst groeien) geeft de schuld aan de droge zomer, maar daar schieten de kerstfeest-vierenden niet veel mee op. Volgens de Encyclopedia Brittanica kunnen de Britten al sinds de Romein se tijd niet buiten hulst met de kerstdagen. 'Dat is de nieuwe vuilnisman

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 5