Sarcasme in Bethlehem?
Namibische kerkleden van
terrorisme verdacht
I
Utrecht geen
gewoon bisdom
Vandaag
Aartsbisschop tot
ontslag gedwongen
Conferenties
FAMILIEBERICHTEN
VOORBIJGANGER
WOENSDAG 24 DECEMBER 1975
KERK-BINNENLAND
door drs. E. Pijlman
De tekening van Len Munnik die hier
naast staat afgedrukt wijkt duidelijk af
van de gebruikelijke kerstillustraties.
Niemand zal het bijvoeglijk naam
woord liefelijk of innig bij zich voelen
opkomen. Geen sneeuw, geen kerkje
met licht, dat naar buiten straalt, geen
landschap waarop een oude zwerver
zich voortspoedt om de nachtdienst in
zijn geboortedorp nog te halen. Wel een
kerstboom met onwaarschijnlijk grote
ballen en even onwaarschijnlijk grote
kerstcadeaus en tenslotte een inder
haast in elkaar getimmerde krib of
wiegje waaruit de verblijfhouder zich
kennelijk met moeite een weg naar de
vrijheid gevlochten heeft. Een ronduit
sarcastisch geval.
De betekenis van deze sarcastische ont
boezeming is al even duidelijk. Wij hou
den het kerstkind gevangen in ons getim
merte en omringen het met een prollerige
kerstboom en even prollerige geschenken.
En dat noemen we kerstfeest. Het kind
waarom het gaat moet daar niets van heb
ben en vlucht. Niet voor Herodes en zijn
kindermoordenaars, maar voor mensen die
in staat zijn om zulke cadeaus te kopen,
er zo'n kerstboom op na te houden en dat
alles laten doorgaan voor kerstfeest. Ik
zal er niet op voortborduren. Zo is 't wel
genoeg. We kennen die tirades maar al
te goed.
Een andere vraag is of dit sarcasme ermee
door kan. Ik zou me kunnen voorstellen
dat iemand hier aanstoot aan neemt. Het
verstoort zijn kerststemming bij voorbaat
en brengt hem in een humeurige bui. En
daar koop je dan als huisgenoten ook weer
niet veel voor. Ik kan me indenken dat
iemand zich afvraagt of de zaken van het
kerstfeest niet te heilig zijn voor zulke
grove irónie. Ik kan me zelfs indenken
dat iemand het geheel wat hypocriet vindt
omdat èn de makers van deze krant èn de
schrijver van dit artikel èn mogelijk zelfs
de tekenaar van deze prent echt niet het
voornemen hebben om op Kerstfeest ge
woon door te werken en op water en
brood te leven.
En toch kan ik niet nalaten om steeds
maar weer naar die kleine voetstappen
te kijken. Daar gaan ze. Waar gaan ze
heen? En waarom voelde het zich zo be
dreigd en in z'n vrijheid beknot dat het
op deze drastische wijze de wijk nam?
Als een gevangene die z'n lakens aan
elkaar bindt. Als Paulus in Damaskus.
Wij kennen de boodschap, de kritiek die
in deze prent subtiel, maar niet minder
hard aan komt. Hoe meer ik ernaar kijk
hoe meer ik me opgelaten voel. Hoe meer
vraagtekens er te voorschijn komen ach
ter heel die viering van ons. Van bejaar
den-maaltijd tot nachtdienst en kerkdienst
op de koele morgen van 25 december, tot
tenslotte het slaapverwekkend kerstdiner.
Kan het eigenlijk nog wel? Ik begin, om
het wat vreemd te zeggen, te geloven in
deze cartoon. Wat is al die drukte waard
als het kind de benen neemt? Of is dat
te oneerbiedig? Z'n vader zal zoiets toch
wel eens tegen hem gezegd hebben. Wat
blijft er over van ons kerstfeest als dui
delijk zou worden dat de Heer zelf er zich
van distantieert? Ik weet natuurlijk niet
of dit laatste waar is, maar Hem enigszins
kennende moet Hij toch niet altijd even
gelukkig zijn met wat wij voor een feest
laten doorgaan. Dat gedram achter de
schermen van een 'speciale kerkdienst' en
wat er dan mag en niet mag. En die angst
die duizenden bevangt als ze op 25 de
cember tot de ontdekking komen dat ze
bij het versturen van de 'wenskaarten',
want zo heten die dingen in de winkel,
uitgerekend tante Marie zijn vergeten, en
die staat er zo op! U kunt 't zelf trouwens
veel beter bedenken wat allemaal niets
meer met kerstfeest te maken heeft.
In één van zijn brieven aan een katholieke
dame (Briefe an eine Katholikin, 1929-
1931, Rowohlt, 1970) behandelt Kurt Tu-
cholsky de strijd om de huwelijkswetge
ving in Duitsland. Hij verwijt de aanhan
gers van de katholieke centrumpartij dat
zij wetten willen opstellen die anders
denkenden onder hun juk laten doorgaan.
Hij erkent het recht van de katholieke
kerk om zelf overeenkomstig de door hen
ingenomen standpunten kerkelijk te han
delen maar bestrijdt hen het recht om die
-standpunten aan anderen op te leggen.
In de discussie daarover is hem en zijn
medestanders verweten met modder te
gooien. Hij schrijft dan: 'Met modder
gooien? Hebben wij ons ooit beklaagd
wanneer een geestelijke naar onze idea
len met modder gooit? Dat doet hij niet?
Bedankt. Hebben wij 'Godslastering' ge
roepen, toen gekostumeerde heren in de
oorlog tot moord opzweepten? Mijn ge
voelens werden daardoor verwond. Ik
kwets in ieder geval niet. Ik sla terug.
Raak ik daarbij een kruis dat is dan
niet mijn schuld. Ik heb het niet in de
strijd gehaald'.
De situatie doet denken aan die uit het
eerste boek van Samuël. Als de Israëlieten
het niet van de Filistijnen kunnen win
nen halen ze de ark in het leger. Het
helpt niet. De ark wordt 'geraakt', komt in
handen van de vijand en het hele gebeu
ren brengt Israël verder in de moeilijk
heden.
Soms heb ik de gedachte dat wij op een
verkeerde lijn zitten met ons genoegen
erover dat de hele wereld zo langzamer
hand kerstfeest viert. Wie zo de zaken
van de Heer in de wereld brengt en in de
strijd werpt moet er niet vreemd van op
kijken wanneer de kribbe, de stal en de
herders en tenslotte het kind getroffen
worden. Soms dachten en redeneerden we
over het feest van het Kind en zagen er
een willige ingang in bij andersdenken
den. Want wie laat een kind op de stoep
liggen? Wie wordt niet vertederd door
de 'Stille, heilige nacht'? Maar we moe
ten dan natuurlijk wel weten wat we doen
en gedaan hebben. We hebben de ark in
het leger gehaald en mensen zijn ermee
aan de haal gegaan. En het kind verlaat
in stilte onze kribjes en stalletjes en heel
ons knusse, warme gedoe.
We mogen ons opgelaten voelen bij deze
prent en ons des te meer afvragen waar
we moe bezig zijn. Een valse profeet,
hoorde ik eens iemand zeggen, is iemand
die de mensen de verkeerde kant uit
stuurt. Sturen wij elkaar misschien de
verkeerde kant op door óf de zaken te
laten zoals ze zijn en alles maar af te
wachten óf door oude, onverstaanbaar ge
worden klanken te herhalen, die niemand
meer iets te zeggen hebb'en. Voor zover
mij bekend staat er dit jaar geen anti
kerststal in Amsterdam en het boekje
'Kerstmisbaksel' heeft al bij De Slegte
voor een krats te koop gelegen, maar de
kritische vragen die ons toen gesteld zijn
ten aanzien van wat wij wel en niet in 'de
strijd' brengen, mogen niet verstommen.
De man van Nazareth, de Mensenzoon,
kwam inderdaad weerloos als een kind in
ons midden, te midden van de troep die
wij van ons leven gemaakt hadden, maar
dat geeft ons niet het recht om het een
troep te laten en nog minder het recht
om de troep nog grote te maken. In dat
geval verlaat Hij ons in alle stilte en
moeten we zelf maar zien hoe we de boom
en de cadeaus de baas blijven.
Drs. E. Pijlman is gereformeerd predikant
te Amsterdam en redacteur van 'De open
deur'.
WINDHOEK Half februari begint in Swakopmund het proces tegen zes Namibiërs, die beschuldigd
worden van overtreding van de wet tegen het terrorisme. Hiervoor kan men straffen krijgen ,die va
riëren van vijf jaar cel tot de doodstraf. De zes beschuldigden zijn allen afkomstig uit Ovamboland.
Een van hen is rooms katholiek en twee zijn luthers. Drie zijn lutherse verpleegsters.
Het zestal werd gearresteerd na de
moord op premier Filemon Elifas op
16 augustus. Van de dertig mensen
die toen zijn gepakt zouden er nog
twintig in het gevang zitten.
Een Amerikaanse advocaat, Erwin
Griswold, heeft als afgevaardigde zes beschikking krijgen over een
van de lutherse wereldfederatie kort tolk, die. nodig is omdat het proces
met de arrestanten kunnen spreken, in het Afrikaans gevoerd zal wordén.
die voor het overige in incommuni- Aaron Muchimba (31) wordt er van
cado worden gehouden. De lutherse beschuldigd een persoon te hebben
wereldbond zorgt er ook voor dat de geholpen die openlijk als plan had
UIT
VAN LEZERS
Kerk en MPLA (1)
De oproep van het 'Komitee Ker
ken voor Angola' om de MPLA in
Angola te steunen, lijkt mij een
vreemde zaak (Trouw van 19-12-
'75).
De ondertekenaars van de oproep
zijn ongetwijfeld van de beste bedoe
lingen en edele motieven vervuld en
men voelt een' zekere schuld ten
aanzien van het verleden.
Maar Is het daarom wel verstandig
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
kunnen van maandag tot en
met vrijdag telefonisch tot
16.30 uur opgegeven worden
op nummer 020-913456; en van
16.30-20.00 uur op nummer
020-220383. Dit laatste num
mer geldt ook voor ZONDAG
AVOND en dan van 18.00-20.00
uur.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Direktie - commerciële
afdelingen -
administratie:
Wibautstraat 131,
tel. 020-913456,
Postbus 859.
Redaktie:
Nieuwe Zljds Voorburg-
wal 280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9. Rotterdam.
Tel. 010-115588.
Poetbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22, Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
ZWOLLE/GRONINGEN:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
om dan nu een zwaai van 180 gra
den te maken en partij te kiezen
voor de MPLA, dat door militaire
steun van Rusland en een leger van
communistische Cubanen overeind
wordt gehouden?
Hoe kan een illuster gezelschap van
bekende theologen hand In hand
gaan staan met een door atheïsten
geleide aktie?
Wordt men soms gedreven door
angst? Angst om weer de boot te
missen?
Amsterdam H. W. Berkhout
Kerk en MPLA (2)
Waarom het juist de marxistische
beweging is, waarvoor de kerken
moeten kiezen, komt in de oproep
niet erg duidelijk naar voren. De
FNLA en de UNITA worden echter
door het 'westen' gesteund en zijn
dus fout. Verdere argumentatie vindt
men niet nodig.
Om de publiciteit te halen zoekt
men dan mensen met titels, die graag
meewerken aan het ondertekenen
van oproepen. Bij voorkeur zoekt
men ze onder theologen, politiek in
zicht is meestal niet hun sterkste
kant.
Kampen W. Braaksma
Kerk en MPLA (3)
Op welke gronden kun je dan de
MPLA steunen? Redenen te over.
Toen in 1963 de MPLA al acht art
sen had, had de FNLA er niet één.
De MPLA beschikt over een goed en
gedisciplineerd kader. Het accep
teert alleen onvoorwaardelijke steun,
zorgt voor volkswinkels voor een
eerlijke verdeling, zorgt voor de daar
belangrijke emancipatie van de
vrouw, voor onderwijs (enige bewe
ging met eigen leermiddelen), richt
dorpscomité's op en werkt aan de
opzet van gezondheidszorg, en het
allerbelangrijkstede MPLA ge
niet de steun van de bevolking! En
zou dit volk van Angola moeten wij
ken voor het rijke westen met zijn
eigen belangen, middels een 'Afri
kaans Vietnam'.
Hopelijk zijn wij (kerken en leden)
verstandiger en zorgen voor een ech
te bevrijding vóór Angola.
Zaidlaren Willem F. van den Berg
Kerk en MPLA (4)
Inderdaad, een halt moet worden
toegeroepen aan welke buitenlandse
inmenging dan ook. Juist op dit punt
dienen de kerken alert te zijn, maar
tevens is van belang dat al het mo
gelijke gedaan moet worden om
hulp en bijstand te verlenen aan al
len, die daar in nood vferkeren. Ik
ontraad de kerken politiek partij te
kiezen voor een groep, die leefde en
nog leeft bij de gratie van de Rus
sische hulp. Hoe men de kwestie An
gola ook benadert, er zal langs de
moeizame weg van overleg met alle
betrokkenen gestreefd moeten wor
den naar een hopelijk vreedzame
oplossing voor allen, maar dan met
uitschakeling van het heilloze wa
pengeweld.
Utrecht D. C. J. Oosting
Kerk en MPLA (5)
Als de kerken in Angola voorheen
gefaald hebben in solidariteit met de
armen, wat vroeger niet alleen een
verschijnsel in Angola was, dan had
de kerk in ons land daar als kerk op
moeten attenderen, en zo langs de
geordende weg voor de armen op
komen. Maar als we daar dan als
kerk fout in gegaan zijn, moeten we
nu niet een nog grotere fout gaan
maken, zodat er straks voor de kerk
geen plaats meer is in Angola. We
behoeven ook niet zo argeloos te
zijn dat alleen de FLNA en de Uni-
ta van buitenaf gesteund worden,
omdat degenen die steun verlenen er
belang bij hebben, ook de MPLA on
dersteuners doen dat niet omdat ze
zo begaan zijn met het Angolese
volk maar ook om een vinger in de
pap te hebben. Laten we niet achter
afgoden als Marx en Lenin aangaan.
Daar is geen heil van te verwachten,
maar laten wij ons scharen achter
onze Heiland en laten wij tot Hem
ons gebed opzenden om redding en
bevrijding voor onze ontredderde en
door de zonden geschonden wereld.
Maassluis J. van Iperen-Meyer
de Zuidafrikaanse heerschappij in
Namibië omver te werpen. Muchimba
zou deze nationalist 380 rand (circa
1500 gulden) een radio en een land
rover hebben beschikbaar gesteld.
Andreas Nangelo (45) zou een Land
rover hebben gekocht voor personen,
die het ook gemunt hebben op de
omverwerping van het Zuidafrikaan
se regime in Namibië.
De enige katholiek, Hendrik Shi-
kongo, zou een vervoermogelijkheid
hebben aangeboden aan drie perso
nen, van wie hij kon weten dat zij
iets in het schild voerden tegen het
leven of de gezondheid van Elifas.
De drie personen worden door de
geheime politie in Zuid-Afrika ver
dacht van de moord op de premier.
Shikongo zou volgens waarnemers
op een betrekkelijk zware straf moe
ten rekenen.
De drie verpleegsters zijn allen tus
sen de twintig en dertig jaar oud.
Hun wordt verweten dat zij aan de
tegenstanders van het regime een
bedrag van tien rand, zeep en papie
ren handdoekjes ter beschikking ge
steld hebben.
De lutherse wereldfederatie zal de
lutherse kerk in Namibië steunen bij
haar plan om de beklaagden de best
mogelijke juridische steun te verze
keren. Dit is in Zuid-Afrika's situa
tie echter uiterst lastig, omdat een
advocaat die zich voor dit soort za
ken inzet kans loopt zijn blanke
cliëntele kwijt te raken. Doorgaans
zijn slechts blanken van de tweede
garnituur of uiteraard zwarte advo
caten bereid tot zo'n zaak waar wei
nig eer aan te behalen is. Een zwarte
advocaat is dan extra in het nadeel,
omdat het proces geheel gevoerd
wordt in het Afrikaans.
door Frans Oudejans
Het is frappant en eigenlijk tragisch hoezeer de reacties op de be
noeming van kardinaal Willebrands tot aartsbisschop van Utrecht
uitgaan van het negatieve. Zij variëren van 'nog niet zo slecht' en
'het kon erger' tot 'alles in aanmerking genomen een verantwoorde
keus' én 'tijd voor een adempauze'.
Opvolger
De opvolger van premier Elifas, de
lutherse dominee Kornelius Ndjoba,
heeft in zijn regeringsverklaring zich
gedistancieerd van de meerderheid
van de zwarte burgers van Namibië,
die verlangen naar het verdwijnen
van de Zuidafrikanen uit hun land.
Ndjoba beschuldigt de leidende
zwarten van het land, met inbegrip
van zijn eigen lutherse kerkleiders ZW33T
ervan het evangelie te misbruiken
voor polemische aanvalen tegen de
'rechtmatige Ovambo-regering'.
Het Gijsen-syndroom heeft in een
paar jaar diep ingewerkt. Waar men
wel kritiek hoort, zij het veelal zorg
vuldig verhuld omdat men toch on
der de nieuwbenoemde zal "moeten
werken, is in het Utrechtse bisdom
zelf. Het hoogwaardig kapittel de
'raad van ouden' die de voordracht
voor een opvolger van kardinaal Al-
frink mocht opstellen is wel zo
wijs de nieuwe man mild te begroe
ten, maar tegelijk draaien de leden
er niet omheen dat hun advies in de
wind is geslagen. Anderen zeggen
dat dit blijkbaar al normaal begint
te worden en wijzen de pronuntius
in Den Haag, mgr Felici, als zonde
bok aan, herinnerend aan het feit
dat bij de vorige benoemingen in
Rotterdam (Simonis) en Roermond
(Gijsen) de voordrachten eveneens
tot vodjes papier zijn verklaard.
Toch ligt de zaak in Utrecht aan
merkelijk anders dan in Rotterdam,
Roermond of welk bisdom dan ook,
en moet de afwijking van de voor
dracht veel minder ernstig worden
genoemd. Elders gaat het om de be-
noeming van een man die eerst en
voor alles zijn duidelijk begrensde
territorium moet besturen. Een man
die daar met pastores, met, diocesa-
nen en ook met andere kerken moet
samenwerken en zijn bisdom in ge
loof en vrede dient voor te gaan
naar de toekomst. Van een kapittel
mag worden aangenomen dat het
zulke uitgangspunten voor ogen
houdt en allereerst zoekt naar ie
mand binnen het eigen bisdom, die
daartoe in staat moet worden ge
acht. Dat zo iemand dan binnen een
bisschoppencollege kan meewerken
aan het nationale beleid is een twee
de punt, zij het eveneens van belang.
RAVENNA De aartsbisschop van Ravenna, Salvatore Baldassari
is op verzoek van de paus wegens gezondheidsredenen afgetreden.
Hij is opgevolgd door bisschop Ersilio Tonini. Het is voor het eerst
dat een bisschop in Italië op zo'n manier tot ontslagneming is ge
dwongen. Baldassari is 68 jaar oud en geniet een uitstekende ge
zondheid. Zijn opvolger heeft zojuist een ernstige operatie onder
gaan.
Baldassari staat bekend om zijn
maatschappelijke belangstelling. Hij
vocht in het verzet tegen de fascisten
en slaagde er in, de anti-clericale
gevoelens in Ravenna te verzachten
door zijn onclericale houding en
openheid voor andersdenkenden.
Mogelijk is. hem zijn overtuiging
noodlottig geworden dat God niet
alleen in de christen-democratische
partij werkt. Hij was bovendien des
tijds voorzitter van het Italiaanse
Vietnam-comité en nam daarna ook
nog deel in het werk van het Chili-
comité.
Baldassari kreeg veel betuigingen
van spijt wegens zijn gedwongen
vertrek. In een interview heeft hij
gezegd dat hij zijn ontslag heel erg
betreurt, 'want ik was twintig jaar
bij mijn volk'. Op de vraag waar hij
nu heen zou gaan antwoordde Bal
dassari: 'Ik weet het niet. Mijn zus
ter heeft nog een kamer voor mij in
het huis in Faenza waar ik geboren
ben'.
In het Utrechtse ligt het anders. De
bestuurder van zo'n bisdom heet
aartsbisschop, dat wil zeggen, de
eerste onder zijns gelijken. Hij wordt
of is al kardinaal en krijgt dus
enige zeggenschap in het totaal van
de rooms-katholieke kerk, met na
me bij een pauskeuze en concilie.
Hij is de voorzitter van de bisschop
penconferentie, die sedert het Vati
caans concilie veel meer gewicht
heeft gekregen, de man die de totale
kerk van Nederland naar buiten ver
tegenwoordigt en wiens woorden
veel zwaarder wegen dan van welke
van zijn collega's ook. Dat is in het
recente verleden herhaaldelijk ge
bleken in de daden van kardinaal
Alfrink en, niet te vergeten, van
diens onmiddellijke voorganger De
Jong tijdens de oorlogsjaren. Boven
dien is het gezag van de aartsbis
schop een enorm zware factor in het
buitenland, dat zo kritisch tegen Ne
derland aankijkt.
Het Utrechtse kapittel moet dat be
denken. Natuurlijk zitten er in dit
bisdom mensen van allure: De Jong
en Alfrink zelf bewijzen het overdui
delijk. Maar het is te eng gedacht
dat iemand geboren moet zijn in Al
melo of pastoor moet zijn in Vee-
nendaal om in aanmerking te komen
voor deze post. Dezelfde kardinaal
De Jong, waarop het aartsbisdom
(en andere) terecht zo trots is zou nu
vanwege een herindeling van kerke-
RUST EEN WEINIG
Uiteraard weet ik natuurlijk L
wat u allemaal van plan bent]
deze kerstdagen voor de boeg.
diensten te maken en bij te woni
om met de Prediker te spreken,
welijks een einde. En u hebt
misschien voorgenomen om he c
zoek uit den hoge in uw leven
stekelijk te laten werken en ooi1
iemand te gaan opzoeken. Datd
me allemaal heel goed. Ma g
hoeft u zelf niet te vergeten in
dagen. Als de discipelen bij de
rapport uitbrengen over alles v a
gedaan en geleerd hebben e
weten uit andere bron dat 't geei
wekkend rapport was dan ze
Heer: kom met me mee en 'rus
weinig' (Markus 6, 12). Een b
waardig moment. Het gaat nli
goed met het apostolaire plan
de Mensenzoon. De hele v
moet nog bekend gemaakt wo
met het nieuw begin van 1
Maar de Heer zegt: rust een w
Kom even tot je zelf. Ga er
even bij zitten. Je moet je zelf
voorbijlopen. Er komt allemaal
van terecht als je niet eens eve
wordt en laat bezinken wat j
hoord hebt. Stil voor de hoge
den van de boodschap van het
Stil voor Hem die daar kwam,
selijk gesproken: zonder uitzich
riskant avontuur, onder ons ei
is bekend genoeg. Hij encannai
zich met ons. Hij treedt onze
orde binnen. Hij is als de liefdi
1 Corinthe 13: ze gelooft alle
gen. Zo komt Hij bij ons binne
mij. In mijn wanorde. Daa
moet ik even stil worden. Hij v
het zelf van me. En dan kal
kerstfeest worden. Goed, en
schlen wel zelfs gezegend, zoa
de kaarten staat.
lijk Nederland niet priester zijn ge
weest van het bisdom Groningen en
dus niet in aanmerking komen om
dat hij de situatie ter plaatse onvol
doende kende.
Achter
Een groot en sterk bisdom als dat
van Utrecht (met de provincies
Utrecht, Overijssel en op Nijmegen
na heel Gelderland) is een eigen bis
schop waard. Een man die het ge
bied kan besturen van binnenuit, in
een hartelijk en vertrouwvol contact
met zijn mensen. De vraag is of zo
iemand tegelijk aartsbisschop moet
en kan zijn, of er dus geen ontkop
peling van functies gewenst is.
In het buitenland is dit proces al
aan de gang: de aartsbisschoppen
van New York, Parijs, Keulen en
Brussel zijn omgeven door een aan
tal hulpbisschoppen. Zelf zijn zij de
overkoepelende figuren voor een
groot gebied in ons geval heel
Nederland terwijl die hulpbis
schoppen ter plaatse besturen. Wie
dit te ver vindt gaan: de bisschop
van Rome is tevens paus en laat in
zijn stad alles over aan anderen.
Zover zijn wij nog niet: wij doen
graag alles zelf en delegeren niet 20
makkelijk. Ook op politiek terrein
liep Nederland lang achter toen het
ging om de figuur van de minister
president, die niet tegelijk een minis
terie te beheren had. Nu weten we
niet beter.
Ik zou er dus voor zijn dat heel het
land, vooral door middel van zijn
bisschoppen, een voordracht mocht
doen voor de aartsbisschop van Ne
derland en dat het kapittel hetzelfde
recht krijgt voor de benoeming van
een bisschop van Utrecht. Dit alles
met de nodige ruimte voor het ken
baar maken van de wensen door al
le betrokkenen, niet zo zeer wat per
sonen betreft alswel inzake bestuur
lijke capaciteiten. Van dit laatste is
bij het totstandkomen van de nieu
we aartsbisschop wel heel weinig
gemerkt, vooral om redenen van
kerk-politieke aard.
Frans Oudejans is de perschef van
het bisdom Breda.
Hezenberg te Hattem: jeugdcon-
ferentie vrijdagavond 2 tot zondag
avond 4 januari voor jongeren van
17 tot 25 jaar. Thema: de herstelde
relatie tussen God en de mens door
middel van de verzoening in Chris
tus. Inl. tel. 05206-1648.
Predikantenconferentie gerefor
meerde bond, woensdagmorgen 7 ja
nuari 11 uur tot donderdagmiddag
8 januari half vijf in het Dunanthuis
te Zeist. Sprekers dr. I. Boot - De
prediking van de Nadere Reformatie
(n.a.v. de dissertatie van dr. T. Brie-
nen)ir. J. van der Graaf - Ervarin
gen in Nairobi; prof. dr. C. Graaf
land - Enkele aspecten van de Chris
telijke Geloofsleer van prof. dr. H.
Berkhof.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Sneek: S, G. Ooste T
te Nieuw Helvoet; te Rotter
IJsselmonde: P. E. van Ooijf^-
Pernis; te Nieuw Lekkerlam
Maasland te Middelhamis, dii
dankt voor Wijk bij Heusdei,
Zwartebroek: H. van der Po[(
Bergambacht.
Aangenomen te Terwol de: T.
stra te Emmen.
Bedankt voor Wezep: B. M. 1
dert te Lunteren; voor Vreeswijk
van den Heuvel te Driesum. v,
Afscheid op 28 dec. van TernelN
A. J. Mooij wegens emeritaat; >r
Halle: J. Ribbing ber. te Silvoldi
Intrede te Rotterdam (jeugdvJÉ
H. J. Groenewegen uit Schieda
Zijderveld: Kand. J. Hoomaad
Utrecht. 11
Emeritaat verleend (om ge!C
heidsredenen) aan A. Horst te r
(buitengew. wijkgem. vrijz. miz
teit)J®
Eervol ontheffing verleend aa1(3
H. van Hoogstraten, cursus- en 8
mingsleider Oud Poelgeest te C d
geest, i.v.m. benoeming tot v,}
schappelijk hoofdmedewerker
versiteit te Nijmegen.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Apeldoorn,
van Zuylen te Schiedam; naafd
re-Gapinge: J. D. Hofstra kan
Amsterdam.
Bedankt voor Souburg: R. W.
ten te De Bilt.
Afscheid van Monnikendam
Leeuwis ber. te Rheden; van Lo"-
C. v. d. Vaart ber. te Lanf
(blijft tevens belast met het 1
raat van de schippers in Ooi li
Nederland). v
Emeritaat op 1 jan.: N. Warn
Utrecht-West.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Rijnsburg: P. Sch
te Middelburg.
GEREF. KERKEN (VRIJG. B.V
Afscheid van Amsterdam-Zul
Verhoeff, wegens benoeming t
gerpred. in lang verband.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Siegerswoude: G,
Groep kand. te Bunschoten-Spl w
burg; te Almelo: J. Jonkman t«|3
geham.
INTREDE op 29 dec. te Leei
den: R. v. d. Kamp te Stadska»
PROT. KERK IN BELGIE
Aangenomen naar Gent: mei
M. Oudenbroek te Amstelveen.
GEREF. GEM. IN NED.
Beroepen te GoudaJ. de Grc -
Rijssen.
BAPTISTENGEM.
Beroepen te Alblasserdam: 0
denburger te Stadskanaal-Zuid
Wilhelm Stahlin
Op 92-jarige leeftijd is overled
Duitse protestantse theoloog
helm Stahlin. In 1926 werd hij
leraar in de praktische theoloi
Münster en van 1945 tot zijn e
taat in 1952 was hij bisschop v
lutherse kerk in Oldenburg,
heeft zeer veel betekend vol
vernieuwing van de liturgie.
een van de oprichters (in 192
jarenlang de centrale figuur vi
'Bemeuchener Kreis', een
mensen die vernieuwing van he
kelijk leven in Duitsland nasi
den in liturgisch-sacramentel
oecumenische geest. Ook sticht
(in 1931) de evangelische Micli
broedershap, de eerste refomii
sche orde. Naar het voorbeeld
de Michaelsbroederschap zijn
de gemeenschappen van Iona (S
land), Taizé (Frankrijk), Gi
champ (Zwitserland), de
schwestemschaft (Duitsland)
deren ontstaan. De meesten
verder, want de Michaelsbi
schap kent niet de drie mom
loften van bezitloosheid, celibi
gehoorzaamheid.
