Erfenis van
Rome en
Griekenland
pijltjes
TROUW
Brands
electronische orgels
Brands
Electronische orgels
Laan van Meerdervoort 570
Den Haag, tel. 392279
ADVERTEERT
IN
A
GEMEENTE DELFT
mantelspecialist
i
Woonruimte II woonruimte
aangeboden gevraagd
Zoekt U naar een kamer of etage,
kom dan naar het kamer- en eta-
gebem. bedrijf ..Woningbureau
Centrum." EERSTE Sweelinckstr.
47. Oen Haag. Vlakbij de Groot-
Hertoginnelaan en de Laan van
Meerdervoort. Tel. 070-602347 en
070-604791. Geopend van maan
dag t/m zaterdag. Steeds van 10 u
T105
Kamers, etages en flatwoningen te
huur gevraagd. Gest. en/of Gem.
evt. leeg te aanvaarden. Met of
zonder overnamekosten. Woning
bureau
„Centrum"
EERSTE Sweelinckstr 47. Den
Haag Tel. 070-602347 en 070-
604791. Geopend van maandag t
m zaterdag. Steeds van 10 u. t/m
19 u. T106
t.v., radio, muziekinstr. enz.
geeft u voor de feestdagen
vele voordelige
feestelijke aanbiedingen!
Thomas 1160 met reductie!
Thomas 125 van 1795 voor 1395
Thomas 1125 van 2095 voor 1795
Safira van ƒ1995 voor ƒ1395
Elka van 1495 voor ƒ995
Yamaha DK40 van 9250 voor 7800
Kawai E 100 van 3990 voor 3390
Leslie 110 van ƒ1125 voor 550
Nieuw in speciale aanbieding
Thomas
Le grande royale 1160
t in zijn k
e orgels n
2 groepen registers op bovenman in 3 voetmaten
Sustain op bovenmanual
Percussion op solo voices
Percussion op solo fldte
Ingebouwde rhythme box
Automatische akkoordbegeleiding gitsar - -piano - harpsichord
Automatische wisselbas
Fancy foot
Pre set Chord
Memo Chord.
Perc. kort-lang
Regelbare nagalm
Regelbare pedaalsterkte
Regelbare balans boven - ondermanual.
Tijdelijk
kennismakings korting!
Nieuw Leslie
Type 130 70 Watt
Tot de kerstdagen dagelijks geopend tot21 00 uur.
tjifiiesK
SOLPIRIUm
is de zon in huis
Verwen u dagelijks met 'n
"zonnebad" en laat u heerlijk bruinen
De ZON van 'n FITNESS SOLARIUM
houdt u gezond en fit en verhoogt uw
weerstand. Weg spierpijn I Weg nare
puistjesl
Bezoek onze showroom
Meubilair
en huisraad
ETNA MINIGAS van 450 voor
245 3500 K-Cal. MAXIGAS
'rond': 275. Bilderdi|kstraat 106
(bij Elandstraat). Ook 's avonds.
FABER GASHAARD, zo goed als
nieuw, van 1690 voor 775. In
ruil is mogelijk. Bilderdijkstraat
106 (bij Elandstraat;. Ook
's avonds. T112
GASHAARDEN, zo goed als
nieuw. Keuze uit 80 verschillende
modellen, vanaf 165. 1 jaar ga
rantie. Bilderdijkstraat 106 (bij
Elandstraat). Ook's avonds. Tl 12
Schildersbedrijf, vrijblijvend prijs
opgaaf behang-, wit- of schilders-
werk. Tijdens de wintermaanden
korting. Tel. 070-644122. T109
kunst cn antiek
- - - SCHILDERIJ 80x60 Poes
jes. RaapuoiSt. lel. Ur 0-400357.
Auto's.
autobenodigdheden
BEVOEGDE DOCENTEN VWO.
HAVO, MAVO. Huiswerkopleiding,
bijlessen, privé-opleidingen. In elk
stadsdeel en randgemeenten.
Comb, van Leraren MO. Tel. 070-
231717. T125
SCHILDERSBEDRIJF voor al uw
witmuurverf, betiangen. schilder
werk. Gespecialiseerd in witten
van plafonds en muren Tijdens de
wintermaanden 20 pet. korting
Tel. 070-644122. T131
geef'm iets
voor de boot
Spui 216a. Uilebomen 1
Den Haag (070) 46.93.29*
De directeur van Openbare Werken Delft maakt bekend dat in verband met de
kerstdagen en nieuwjaarsdag het ophalen van huisvuil en het ledigen van containers
als volgt zal plaatsvinden.
Ophalen huisvuil in plasticzakken:
woensdag 24 december 1975 wordt dinsdag 23 december 1975
donderdag 25 december 1975 (1e kerstdag) wordt woensdag 24 december 1975
vrijdag 26 december 1975 (2e kerstdag) wordt woensdag 24 december 1975
donderdag 1 januari 1976 (nieuwjaarsdag) wordt woensdag 31 decembe^ 1975
Ledigen containers:
donderdag 25 december 1975 (1e kerstdag) wordt woensdag 24 december 1975
vrijdag 26 december 1975 (2e kerstdag) wordt zaterdag 27 december 1975
donderdag 1 januari 1976 (nieuwjaarsdag) wordt vrijdag 2 januari 1976
WOENSDAG 17 DECEMBER 1975 BUITENLAND TROUW/KWARTET
kelijk met een meer joodse, later
echter ipet een overwegend hellenis
tische inslag. Waarom is het niet in
dit syncretisme opgegaan? Waarom
zijn bij voorbeeld neoplatonistische
beschouwingen in christelijke dog
ma's veranderd? Nog steeds is ac
tueel wat Schneider concludeert ten
aanzien van de oude kerk:
Aan de ene kant kent het christen
dom een grotere wereldgelijkvor
migheid dan de meeste ander reli
gies. De bestuurlijke ordening, het
financiële beleid, de techniek van de
catacombenbouw, het onverhuld plas
tische karakter van de sarcofagen,
de kleurigheid van de schilderkunst,
de dikwijls zeer gewaagde scènes in
de religieuze romans zijn geheel van
deze wereld. Anderzijds kent het
christendom de radicale drang tot
het martelaarschap, een rigoureuze
veroordeling van alle genietingen
des levens, een wereld van a-cultu
rele en anti-artistieke asceten, wier
aantal vanaf de tweede eeuw, vooral
in Egypte en in Syrië, gestadig toe
nam
Er zijn enkele boeken over de geschiedenis van Griekenland en Home
verschenen, die opnieuw bevestigen dat onze tijd en onze cultuur niet
te begrijpen zijn zonder kennis van de wortels die zij in de geschie
denis van Griekenland en Rome hebben. Het zijn delen van enkele
korte of uitgebreidere series: twee delen 'Geïllustreerde geschiede
nis van de uitgeverij Fibula-van Dishoeck, een deel in de serie van
vier over 'Grote tijdperken uit de geschiedenis' van de National
Geographic, en twee kloeke delen van de Universele Wereldge
schiedenis.
Om met de populair-wetenschappe-
lijke lectuur te beginnen: Peter
Green vatte in zijn 'Geïllustreerde
geschiedenis van het oude Grieken
land' een aantal colleges samen, die
hij in Athene en Texas gehouden
heeft. Een erg aardige, deskundige
en instructieve inleiding tot de
Griekse geschiedenis tot aan het hel
lenistische tijdperk: prehistorie, ont
staan van de stadstaat, Perzische
oorlogen, democratie en terugkeer
tot het autoritaire stelsel in Athe
ne, het raadsel Alexander de Grote.
Het boek is rijk bedeeld met litera
tuurverwijzing en registers en bevat
een schat aan informatie ook via
kaarten en (zwart wit) illustraties.
Al even betrouwbaar lijkt me Geor-
gina Masson's boek over Rome als
republiek, in dezelfde serie versche
nen. Zij vertelt de boeiende geschie
denis van Cato en Cicero, Sulla en
Julius Caesar d.w.z. Rome als
stadstaat.hoofdstad van Italië en be
ginnend centrum van een groot deel
van de wereld. Boeiend, duidelijk en
kennelijk op de hoogte van de we
tenschap.
Toeristisch
Griekenland en Rome samen vindt
men in een boek dat evenals 'Da
gelijks leven in bijbeltijd', dat ik al
eerder besproken heb, en "Ridder
tijd', waarop ik later terugkom
een staaltje is van de kennis en kun
de, die zo rijkelijk voorhanden zijn
bij de staf van de befaamde Ameri
kaanse National Geographic Society.
Een schitterende, bijna overdadige
en tot in de puntjes verzorgde uit
gaaf. Historisch betrouwbaar, daar
staan een aantal adviseurs borg voor.
en aantrekkelijk door een originele
popularisering. Je zou het een toeris
tisch geschreven boek kunnen noe
men, alsof je door (historisch onder
legde) gidsen in Griekenland en Ro
me wordt rondgeleid. Daarbij krijg
je veel te zien: heldere kaarten,
fraaie tekeningen en schilderijen, fo
to's van monumenten en voorwer
pen. Een illustratie die verleden en
heden met elkaar verbindt, en dat
Muzikanten in een straat, afgebeeld op een in Pompeii gevonden mozaïek.
maakt van dit lees- en kijkboek iets
unieks. Zo krijg je niet alleen te
zien en te lezen wat er bijv. in Troje
werd opgegraven, maar ook wie het
deed het verhaal van Schliemann.
Hoog peil
Dan deel 3 en 4 van de Universele
Wereldgeschiedenis, die in een ver
heugende frequentie aan het ver
schijnen is. Daarmee verlaten we het
gebied van het populair-wetenschap-
pelijke om op het hoge peil te be
landen, dat van een uitgaaf als dit
te verwachten is. De opzet is, zoals
redacteur Alfred Heuss uiteenzet,
dat Griekenland en Rome een aparte
behandeling krijgen. Er is allerlei
verstrengeling, en juist de Romein
se overwinning van het Griekse Oos
ten is van wereldbetekenis geweest,
maar om dat te begrijpen moet men
inzien hoe de geschiedenissen van
Griekenland en Rome een apart ka
rakter hebben en hoe in het naar el
kaar toegroeien (het hellenisme) zo
wel een Grieks als een Romeins per
spectief te ontdekken zijn.
Heuss zelf heeft in beide banden een
groot aandeel. Deel 3 heeft maar
vier auteurs: behalve Heusse zelf
zijn dat Schachermeyr (Wenen), die
de Minoïsche en Myceense bescha
vingen voor zijn rekening neemt,
Bradford Welles (Yale University)
die de hellenistische wereld behan
delt en Gigon (Bern) die het helleen-
se erfdeel bespreekt. Deel 4 (Rome)
is dan voor rekening van Bleicken
(Hamburg), Hoffmann (Giessen),
Heuss, Fflaum (Parijs), Schneider
(Speyer), Seston (Parijs) en Rubin
Keulen.
Heuss wijst op de omstandigheid dat,
gezien de rijkdom van het Griekse
leven in al zijn uitingsvormen, de
overgeleverde nalatenschap qua om
vang van een ontstellende armzalig
heid is. Het meeste is eenvoudig ver
loren gegaan. Niet alleen is slechts
een uiterst kleine fractie van de
enorme Griekse literatuur poëzie,
filosofie en wetenschap behouden
gebleven, maar ook ontbreken wel
haast alle aanduidingen omtrent het
ineengrijpen van het individuele be
staan der intellectuelen en de maat
schappelijke orde. Er bestaat nauwe
lijks een volledige biografie van een
filosoof of dichter, die ons inzicht
geeft in zijn positie in de maatschap
pij en in zijn economische achter
grond.
Romanisering
De romanisering wordt in deel 4 be
schreven als een van de verbazing
wekkendste kolonisatieprocessen
van de wereldgeschiedenis. De oor
zaken van de Romeinse superioriteit
worden daardoor tot een wereldhis
torisch thema van de eerste orde. De
geschiedvorming op dit terrein is
veel ouder dan die over Griekenland.
Terecht richt Heuss een monument
op voor het werk van de 19e eeuwse
histoncus Mommsen. Aparte vermel
ding verdient het dat de Nieuwtes-
tamenticus Schneider een hoofdstuk
aan het christendom wijdt. Vanuit
godsdienst-historisch oogpunt
zegt Schneider was het christen
dom, zoals het zich in de loop van
deze (eerste) eeuwen ontwikkelde,
een syncretistische religie, aanvan-
door W. F. Stafleu
Universele Wereldgeschiedenis,
len 3 en 4, resp. 705 en 675 bh
gave Scheltens en Giltay/Heidt
Orbis. Inig
n
Geïllustreerde geschiedenis va^ I
oude Griekenland, door Peter
184 blz., 35 en Geïllustreerd1
schiedenis van Rome, de repi
door Georgina Masson, 188 bh.
Beide uitgaven van Fibula-vai anc
hoeck, Bussum.
Griekenland en Rome, grondli °s°
van onze beschaving, 44 8blz„ j f34
Uitgave National Geographicj7,90
ciety-De Haan.
trol
L
eer
ïee;
Alkmaar. Amersloori. Amsterdam. Apeldoorn. Arnhem. Breda. Doetinchem. Dordrecht. Eindhoven. Groningen. Den Haag. J
Haarlem. Helmond. Leeuwarden. Leiden, Maastricht. Rolterdam. Tilburg. Venlo. Zwolle Winkelcenlra Amsierdam-Boven 'l IJ. Eindhoven-Woensel. Haarlem-Schalkwijl 01
Hilversum-Hilvertshot. Leidsenhage. Rotterdam-Zuidplein. Ulrecht-Hoog Calharijne. J.
Een gouden munt van Philippus ÏI van Macedonië met voors
van Zeus.
1. Leuke katoenen japon in
„grootmoeder"- dessins.
M: 34 t/m 46
2. Chique avondjapon in
zwarte zijden jersey met
leuke franje gar
nering. M' 38 t/m 50
3. Lange avondjapon in
jersey. Chique kleur
stellingen. M: 38 t/m 46
4. Modieuze crêpe blouse in
de modekleuren zwart,
wit en beige. M: 38 t/m 50 /T
Lange gevoerde fluwelen rok.
In de modekleuren. nr
M. 36 t/m 48 ÖD."
(TJb'
Den Haag: Schoolstraat 24. teyweg 954,
Winkelcentrum Leidsenhage.
Jasmijnhol 8.
donderdag koopavond.
Leiden: Haarlemmerstraat 163a
vrijdag - maandagen
dinsdag koopavond.
