'Nazorg voor vrijgelatenen organiseren'
ijzelaars wisten
ich in de trein
oed te behelpen
sen concessies
in treinkapers
'Onvergetelijk moment',
zegt Rode Kruishelper
Kaping van
dag tot dag
'Mensen huilden of dankten God'
'Mariniers als
paddestoelen
de grond uit'
Den Uyl onder indruk van woorden van profBastiaans
;rs knapten zich op voordat ze zich overgaven
Passagiers kregen
begrip voor
de Zuidmolukkers
'Overgave niet
helemaal
een verrassing'
„Als Amro Privérekeninghouder wilde
ik meer weten van die nieuwe autoverzekering.
't Lijkt me 'n erg goeie, er zitten
inderdaad erg veel extra's in. En die
premiebetaling per kwartaal vind FtTl
ik ook best gunstig. Scheelt toch, hè?"
Links en rechts de Zuidmolukkers die de trein bij Beilen kaapten, in het midden ir. Manusama
samen met mevrouw Soumokil.
Van een verslaggever
WIJSTER 'Een onvergetelijk moment.' De 22-jarige helper
derde klas van het Rode Kruis Jan Blom uit Assen zegt het
met volle overtuiging. Hij was het die in gezelschap van de
commandant van de Rode-Kruispost dr. J. de Vries als één
van de eersten bij de gekaapte trein arriveerde om de gijze
laars eruit te helpen.
'Vele mensen huilden, sommigen
vielen ons om de hals en anderen
diamikfcen God', aldus Jain. De
oudste giij zelaair, een 72-jarige
vrouw, moest op een brancard
worden weggevoerd en ook een
man was zo moeilijk ter been
dat een brancard noodzakelijk
was.
De gijzelaars zagen er volgens
de rode kruishelper verkleumd
uit, maar hun toestand leek toch
nog redelijk. Sommigen lachten,
anderen keken strak voor zich
uit. Na een vluchtige medische
controle werden zij snel naar
ziekenhuizen in Hoogeveen, As
sen en Mepped vervoerd. De heer
Blom was ook nog korte tijd in
de trein.
'Het zag er allemaal erg bevuild
uit. Het was een vreselijk vieze
boel, maar er was toch weinig
vernield3, aldus Blom. De trein
bevatte vrijwel geen explosie -
ven. 'Allemaal nep', zei hij. De
deuren waren zowel aan de bui
tenkant als aan de binnenkant
met rotjes behangen. 'Wel werd
gisteren sterk vermoed, dat in
het achterste deel van het voor
ste treinstel nog een of andere
bom moest liggen. Het zou een
pakketje zijn, mogelijk een tijd
bom, maar de heer Blom wist er
gistermiddag het fijne niet van.
Om even voor vier uur gaf de
explosieven opruimingsdienst de
trein vrij voor het verdere on
derzoek door ruim twintig man
van de technische recherche. De
medische post vlakbij de trein
was even na vier uur weer in die
oude staat hersteld/Boer Keyzer
en zijn gezin ('We waren aan
onze veertig kinderen al weer
gewend') begonnen toen weer
orde op zaken te stellen maar
uiteraard heerste er in huize
Keyzer een geweldige stemming.
toom vond dit allemaal prima gere
geld.
De reacties van de familieleden wa
ren in enkele gevallen betrekkelijk
emotioneel, maar volgens de heer
Overtoom gezien de omstandigheden
bepaald niet buiten proporties. 'Mijn
kinderen waren ook erg gelukkig dat
ze even naar hun moeder toe moch
ten. Ik had ze het hele verhaal
steeds verteld', aldus de heer Over
toom.
Van een verslaggever
BEILEN 'Ineens waren ze er,
overal mariniers. Ze verschenen als
paddestoelen uit de grond rond de
trein.' Dat zei mevrouw S. Geerts-
Exel van de Westerhaar in Wijster,
die het schouwspel zondag vanaf
het boerenerf kon volgen.
Ze was attent op het feit dat er
iets gebeuren kon doordat haar
man, J. Geerts, niet op tijd thuis
kwam uit de kerk; hij bleek op
weg naar huls tegengehouden te
zijn. 'Ik had niet gedacht dat er
zoveel mariniers lagen,' zei mevrouw
Geerts. 'Ik ben blii dat het afgelo
pen is.'
Overste Geeraets, commandant van
het 45ste pantserinfantriebataljon,
zei zondagmiddag dat hij verwacht
te dat de soldaten 'normale compen
satie' zouden krijgen voor hun extra
diensten in Beilen. Advocaat-gene
raal Addens uit Leeuwarden zei on
der de indruk te zijn van de manier
waarop de militairen zich gedragen
hebben. Procureur-generaal mr. Van
Binsbergen uit Leeuwarden stelde
een deel van de opbrengst van een
schilderij, dat van hem is en in
kunsthandel Bouwes in Amsterdam,
hangt, ter beschikking aan de ex-
gegijzelden. De rest van de op
brengst is voor het Rode Kruis en
de Sahellanden.
Bij de journalisten heeft het optre
den van de militairen nogal ont
stemming gewekt: de pers had geen
enkele bewegingsvrijheid. Er zijn
zelfs waarschuwingsschoten gelost
als journalisten 'te ver gingen'.
DONDERDAG 4 december - Bemid
delingspoging van mevrouw Sou
mokil, kapers executeren de 31-
jarige gijzelaar E. J. Bderling uit
Sappenneer als aan hun eisen niet
wordt voldaan. Aan bemiddelaars
ds. Metüari en zijn schoonzoon Z.
Pessereron gaven kapers een 'ver
klaring aan het Nederlandse volk'
mee. Volgens de NS nog 35 gijze
laars in de trein, naast de trein
liggen drie lijken.
VRIJDAG 5 december - drie lijken
geborgen, na ontploffing in de
trein worden een kaper en een
bejaard gegijzeld echtpaar uit de
trein gehaald.
ZATERDAG 6 december - Van Agt
zegt dat kaping dn rustiger vaarwa
ter gekomen lijkt te zijn.
ZONDAG 7 december - vier onder
handelaars komen uit de trein te
rug met een vrijgelaten bejaard
echtpaar.
De volgende dagen weinig opzien
barende gebeurtenissen.
DONDERDAG 11 december - twee
bejaarde gijzelaars vrijgelaten.
VRIJDAG 12 december een se~
ventóen jarig meisje vrij. Volgen»
justitie zitten er nog 25 mensen in
de trein, dit bleken er zondag 23 te
zijn.
'Kijk eens, Tommy, jouw
ouwe prachtige trom
mel
Van een verslaggever
DEN HAAG We zijn elkaar wel een beetje in de armen gevallen, zei minister
president Den Uyl gisteren nadat het einde van de gijzeling in Wijster bekend
werd in het crisiscentrum in Den Haag.
'Op deze afloop hebben we
gehoopt en daaraan hebben
we gewerkt', aldus de pre
mier. die vrijdagavond nog
erg somber gedaan had over
de kaping in Wijster. 'Toen
was er vorst voorspeld, de
trein was niet verwarmd en
we wisten niet hoe lang het
allemaal zou duren'.
De premier zei dat er ern
stig rekening was gehouden
met de mogelijkheid van
een militair ingrijpen. 'Ge
gijzelden kunnen niet ein
deloos wondien blootgesteld
aan hun ontberingen'.
Minister-president Den Uyl
zei dat de bewindslieden in
het crisiscentrum zondag
morgen besloten hadden op
zo kort mogelijke termijn te
overleggen over een georga
niseerde nazorg voor de gij
zelaars. De departementen
van volksgezondheid en
CRM worden daarbij be
trokken.
Den Uyl zei dat hij erg on
der de indruk was gekomen
van de woorden van prof.
dr. J. Bastiaans (bekend
door zijn behandeling van
mensen met een concentra
tiekamp-syndroom) in de
Brandpuntuitzending van
zaterdagavond. Bastiaans zei
toen dat er zo spoedig mo
gelijk maatregelen nodig
zijn voor begeleiding van de
vrijgelatenen gedurende een
lange tijd, omdat zich Juist
na verloop van tójd bepaalde
verschijnselen bunnen gaan
voordoen. Dat dit in de
praktijk ook zo is, was ge
bleken uit gesprekken die
Ad Langebent voerde met
twee ex-gijzelaars van de
strafgevangenis in Scheve-
ningen, pater Bot en de heer
Van Nunspeet. Zij vertelden
bedden dat zij juist na ver
loop van tajd moeilijkheden
(slapeloosheid en dergelij
ke) ondervonden en dat zij
juist toen geen enkele bege
leiding ondervonden.
Late effecten
Ook dr. J. Bosman, hoofd
van de bedrijfsgeneeskundi
ge dienst van de spoorwe
gen, wees gisteren op de
noodzaak van sociale, maat
schappelijke en psychologi
sche begeleiding van de gij
zelaars als die eenmaal weer
thuis zijn. 'De echte hulp ligt
op het terrein van de late
effecten', aldus dr. Bosman,
'en die moet gericht zijn op
een langere periode. Een en
ander zal moeten gebeuren
door de eigen huisarts van
de mensen dn samenwerking
met het maatschappelijk
werk en psychologisch ge
schoolde hulpverleners', al
dus dr. Bosman.
Premier Den Uyl zei giste
ren dat de regering zich nu
niet wil begeven in een dis
cussie óver de positie van de
Zuddmolukse gemeenschap
In ons land. Als de gijzeling
in Amsterdam ook voorbij is
zal die discussie er onge
twijfeld komen, in het par
lement en daarbuiten.
lG 15 DECEMBER 1975
BINNENLAND TROUW/KWARTET 3
Jan Sloothaak
11 'Voordat ze zich overgaven hebben de treinkapers zich opgeknapt. Ze gingen zich was-
n haar kammen, alles werd netjes ingepakt. Daardoor merkten de passagiers dat er wat
hand was.' Dit is het verhaal van mevrouw M. Overtoom-Lömmersen (33) uit het Drentse
Zij was een van de passagiers die gisteren de trein verlieten toen het gijzeldrama de
dag een einde vond.
E&lde het in een ziekenhuis
iel aan haar man, drs. A.
n, psycholoog te Annen. in
ar tientje, twintig minuten,
hem in het kort haar ver
reizigers hebben zich aar-
ente behelpen.' De koude
effectief mogelijk bestre-
kwainen twee soorten de-
inne en dikke. De pass a -
leurden de dunne kapot en
er een soort zakken van,
hun voeten in konden ste
il werden er dekens tegen
;n gehangen om die kou
te houden', vertelde me-
vertoom haar man.
mek heeft zijn vrouw het
ad. Angst, voorzover die er
deed zich vooral de eerste
elden. Daarna werden de
eai door de treinkapers ge
ld. 'Voorzover ik uit de ge-
met mijn vrouw en ande-
kumnen opmaken, hebben
rs zich correct gedragen',
heer Overtoom.
til.
pers deden dat ornaat ze op de
buitenwacht een barse indruk wil
den maken.
Opvallend is dat veel treinreizigers
begrip hebben getoond voor de po
litieke problemen van de Zuidmo
lukkers. Tk heb de indruk gekregen
dat dt gegijzelden graag iets zou
den willen doen om de ideaien van
de kapers te helpen verwerkelijken.
Ik heb niets gemerkt van wraakge
voelens of haat tegen de treinka
pers. Die kwamen bij de passagiers
over als vriendelijk. Ze lazen de bij
bel, baden veel en soms zongen ze
liederen', weet de heer Overtoom te
vertellen.
lezen
enkele malen sprake ge
en intimidatie. Dat deed
leds voor als er weer een
le werd vrijgelaten. De ka-
Scriptie?
Enkele passagiers schijnen gesprek
ken te hebben gevoerd
met de gegijzelden. Ze hebben in
van pagina 1.
I en gelukkige indruk. De
ij van hen verkeerden in goe-
Jiitie en verlieten op eigen
edd de trein. Een paar wer-
brancards afgevoerd.
•erden overgebracht naar
dn Hoogeveen, Meppel,
n Groningen. Na het be
rden van het blijde nieuws
zich in hotel Prakken, dat
©richt als opvangcentrum
liieleden van de gijzelaars
le taferelen af. De span-
blaadde zich in gehuil en
In Bedien werd meteen de
ist het gemeentehuis gehe-
hen, het redelijk goed maken. Zij
moeten in elkgeval24 uur in de
ziekenhuizen in observatie blijven.
Cordon
Nadiat die laatste gijzelaars de trein
hadden verlaten vormden mariniers
op honderd meter afstand van de
trein een cordon, dit in verband
met een eventuele tijdbom in de
trein. Een woordvoerder van de NS
deeldie zondagmiddag mee dat het
treinverkeer tussen Bedien en
Hoogeveen vandaag waarschijnlijk
kan worden hervat. Dit zou ervan
afhangen wanneer de trein door
justóitde zou worden vrijgegeven. De
trein zelf kan niet rijden en zou
moeten worden weggesleept naar
Zwolle.
ieder geval documentatie verstrekt
over de Zuidmolukse strijd. De heer
Overtoom veronderstelt dat er on
der andere een scriptie bij dit do
cumentatiemateriaal was, afkomstig
van het sociologisch instituut van
de Amsterdamse universiteit.
Verder werd er ook materiaal aan
de passagiers gegeven dat afkom
stig was van de organisatie 'Door
de Eeuwen Trouw'. Mevrouw Over
toom had niet verwacht gisteren al
vrij te komen. Daarover werd onder
de gedwongen treinreizigers overi
gens nogal verschillend gedacht.
Lange nachten
De nachten in de trein waren het
moeilijkst. Die waren dan ook extra
lang. Ongeveer vier uur 's middags
werd het al donker in de trein. De
buiten opgestelde schijnwerpers
waren niet bij machte nog in rede
lijke mate door de kranten voor de
geblinddeerde ramen heen te schij
nen.
's Morgens om een uur of half
negen werd het weer wat lichter.
Het slapen in de trein ging vrij
goed maar onregelmatig. Mevrouw
Overtoom kreeg een tweetal keren
een van de slaaptabletten die tege
lijk met de maaltijden werden ver
strekt. Het warme eten en ook
warm drinken (onder andere kof
fie) kwam in het begin koud aan.
De oorzaak daarvan
Was dat de aanvoer zo lang duur
de. Later werden eten en drinken be
ter verpakt en daardoor kon het in
de laatste gijzelingsdagen warm
worden genuttigd.
Spelletjes
Van doorzitten hadden enkele rei
zigers zo nu en dan last. Ook waren
er enkelen die veel last kregen van
gebrekkige bloedsomloop door de be
nen, die moesten worden gemasseerd.
Om de tijd te doden werden er spel
letjes gemaakt van papier: kaart
spel, domino en een schaakspel.
Direct nadat de vrijlating kregen de
familieleden te horen in welke zie
kenhuizen hun verwanten waren op
genomen. Ze mochten er even heen
voor een bezoekje. De heer Over-
Geen explosieven
De kapers werden gisteravond af
zonderlijk verhoord op verschillen
de plaatsen in Nederland. Dit ver
telde gisteren overste L. P. Bergsma
van de rijkspolitie in Drente. On
der de kapers is geen duidelijke
leider ontdekt. Ze zijn zwaargewa
pend de trein binnengegaan, maar
hadden geen explosieven. Wel had
den ze de deuren met kettingen en
sloten vergrendeld en voor de ze
kerheid daar ook nog vuurwerk aan
verbonden. Dit vuurwerk 'met knal-
kurken' diende om een verrassings
aanval door mariniers uit te slui
ten, maar was niet gevaarlijk.
Wapens
Niet precies beend is hoe de ene
Zuidmolukkers en een passagier
door een explosie gewond konden
raken. De wapens, die de kapers
hadden meegenomen en in de trein
zijn teruggevonden, waren twee
machinepistolen, een stengun, drie
karabijnen, een vuurbuks, twee re
volvers, een pistool, een klewang,
een kapmes, twee dolkmessen en
400 patronen van verschillende
soorten en kaliber. Waar de wapens
vandaan komen, is nog niet be
kend.
Procedure
De treinkapers moeten zes uur na
hun arrestatie in verzekering wor
den gesteld. Dit gebeurt op last van
een hulpofficier van justitie, in dit
geval vermoedelijk direct door de
officier van justitie. Deze Inzee-
rlngstelitng duurt twee dagen en
kan met twee dagen door de offi
cier worden verlengd. In het bevel
tot in verzekeringstelldng worden zo
nauwkeurig mogelijk vermeld het
strafbare feit, waarvan de mannen
worden verdacht, de grond van dè
uitvaardiging van het bevel en de
bepaalde omstandigheden die tot
het aannemen van de grond heb
ben geleid.
Bij in verzekerings/telling wordt een
advocaat toegevoegd. Doorgaans
zijn dat advocaten van de zoge
naamde piket-dienst. De namen
zullen vermoedelijk uit veiligheid
soverwegingen niet bekend worden
gemaakt.
Vervolg van pagina 1.
marechaussee en militairen.
Tijdens de persconferentie ging de
minister niet nader in op de vraag
aan wie de kapers zich nu hadden
overgegeven. 'De heer Manusama
heeft de kapers meegebracht', aldus
de minister, die verder zei, dat de
kou van de afgelopen nacht wel
een factor van betekening is ge
weest bij ,de afloop van d;e gijze
ling. 'Ook de kapers hadden het
heel koud'.
Welke motieven de kapers verder
haddien om tóch over te geven, kon
hij niet zeggen. Daar kan ik slechts
naar gissen, aldus de minister, die
oo nog liet weten, dat de trein de
afgelopen twaalf dagen niet is af
geluisterd.
DINSDAG 2 december: omstreeks
tien uur wordt de stoptrein Gro-
ndngen-Zwolle gekaapt (ter hoogte
van Wijster) door zeven Zuidmo
lukse jongeren. Machinist J. H-
Braam (30) wordt doodgeschoten,
de 22-jarige soldaat L. F. Bulter
ondergaat hetzelfde lot. De trein
bevat 62 passagiers. Na enkele uren
twee vrouwen en een kind vrijgela
ten met eisen van de kapers. De
Groningse makelaar R. H. de Groot
ontsnapt uit de trein, een derde
vrouw wordt vrijgelaten; als het
donker wordt ontsnappen drie
mannen uit de trein.
WOENSDAG 3 december - Eén gij
zelaar met nieuwe eisen vrijgelaten.
Minister Van Agt: kapers zullen het
land onder geen beding uit mogen.
Na dertig uur zonder eten en drin
ken krijgen de gijzelaars voedsel.
Ir. Manusama spreekt met kapers
in trein, 's Avonds ontkomen acht
tien mensen uit achterste treandeeL
(Advertentie)
(ADVERTENTIE)
ie naar Meppel overge-
gij zeiaars brak latex op de
opstandje' uit, omdat ze
s wilden. Dit maakte dr. J.
hoofd van die bedrijfsge-
lig dienst van de Neder-
poorwegen bekend. Hij had
gegeven, dat de mensen
geval dn het ziekenhuis
blijven voor onderzoek,
medewerkers in de ver
had de heer
iididiels wel vernomen,
pik de oudsten onder
De president-directeur van de NS
mr. M. G. de Bruin, heeft gisteren
een ronde gemaakt langs de zie
kenhuizen om de ex-gijzelaars te
bezoeken en hun bloemen en fruit
te overhandigen.
Hoeveel geld de gijzeling dn Beilen
gaat kosten ds nog niet bekend.
Vaststaat wel, dat dot bedrag in de
vele miljoenen guldens loopt. Al
leen bijvoorbeeld het dn gereed
houden van een enkele ambulance
kount al op 12.000 gulden.
