Strijd in Angola is in
feite grondstoffenoorlog
premier Rabin dreigt
leer met aftreden
Libanese regering weer
eens optimistisch
estduitse regering
eikt compromis
ïr medezeggenschap
Het land is te rijk om vrij te zijn
jie in Arbeiderspartij over Palestijnen
Yelena Sacharow
neemt Nobelprijs
eega in ontvangst
Geen dagvaarding
van Kissinger
Ipgrijke rol voor voorzitter
raad van commissarissen
5 „Ik gebruik de Amro nu voor al m'n geldzaken.
a Geen gezeur meer van dit hier en dat daar. Ik heb
l nu één Privérekening. Voor m'n salaris en voor
al m'n betalingen. Bovendien spaar ik er p|-n
3 automatisch mee en schrijven ze m'n 12/
verzekeringspremies er van afOrde op zaken, hè?"
Kwart fractie
PPD Portugal
uit de partij
BUITENLAND TROUW/KWARTET 7
door Nico Kussendrager
TfcpAG 11 DECEMBER 1975
1VIV (Reuter, AP, UPI) De Israëlische eerste minister Yitzhak Rabin heeft gedreigd met af
ga. Binnen zijn regerende Arbeiderspartij is een knetterende ruzie ontstaan over de benadering
!g Palestijnse kwestie en over de joodse nederzettingen in bezet Arabisch gebied.
aipaf kimmen die patntij kwam
;w licht toen minister van
Jandse zaken Ydigal Alton zei
tól nog eens opnieuw moet
jm of tiet iirrdiendaaid niet
]Jiit aan liet deibat van de
^dsraoid over die Palestijnse
dat 12 jaaiuaini begint
r bad Israël het af laten
6)onidait voor het debat ook de
j^]ase bevrijdingsorganisatie
uiitgemoidigtd. De opmerkin
gen AMon iwiaren olie op het
mdat eerste minister Rabin
larvoor het laten weten dait
Jblijft bij haar weigering on-
jjie omstandigheden dan ook
l PLO te onderhandelen.
Bt tussen de eerste minister
!l wtadsman van buitenlandse
raat. verder over Allans kri-
de illegale vestiging van
l» jongeren dn Sebastöa, bij
op de westelijke Jordaan-
vq/Ulon vindt dat de regering
itftiging had moeten verhdnde-
nolgens hem zou vestiging ai-
üaogen plaatsvinden met toe-
eijng van de regering en dan
dliog maar dn strategisch be-
igebieden.
;%eeft Alton deze opmerking
rtl bwalijk genomen omdat hij
de man was die een com-
31 onmiule voor de vestiging
jsp klein aantal ministers had
c «rkt. Volgens dat compromis
ei de meeste jonge nederzet-
Sebasitda verdwijnen, maar
en aantal toestemming voor
in een legerkamp op 10
er van Nabloes. AMon was
niet betrokken geweest.
het Israëlisch vatobonds-
t tevar van gisteren zou hij
uitgeroepen het 'zat' te zijn
n te moeten zwijgen. 'Ik zal
vjpger mijn mond houden. Ik
odjn zegje doen', citeerde de
Bom.
d« van de ruzie tussen Rabin
eon maakt de Arbeiderspartij
Premier Rabin
ook verder moeilijke dagen door de
overwinning van de communisten
ibij de gemeenteraadsverkiezingen
dn Nazareth, de grote Arabische
stad die sinds 1948 deel uitmaakt
van Israël. De bijbelse stad wordt
beschouwd als een toetssteen voor
de Arabische publieke opinie in Is
raël.
De communistische burgemeesters
kandidaat Tasfdk Zayyad en zijn
democratisch front behaalden een
overtuigende overwinning bij de
dinsdag gehouden verkiezingen. Het
46-jarige communistische lid van
de Knesseth (het parlement) kreeg
65 procent van de uitgebrachte
stemmen bij de eerste rechtstreekse
burgemeestersverkiezing in Israël.
Het democratisch front (bestaande
uit de Rakah (niieuwe communist) -
sche) partij, en een groep juristen
en zakenlieden) kwam aan de
macht in de gemeenteraad met IJ
van de 17 zetels. De overige zetels
gingen naar de Arbeiderspartij 4'
en de nationale religieuze partil
(6).
Zayyad waarschuwde na zijn ver
kiezingen dat het stopzetten van de
financiële hulp door Israël dn de
eerste plaats de Israëlische regering
zelf zal treffen. 'Het zal werken als
een boemerang'. Nazaret dat in
een economisch achtergebleven ge
bied ligt kreeg het afgelopen
jaar 5 miljoen gulden. Twee Israë
lische ministers waarschuwden on
langs dat de hulp voor de stad zou
worden afgesneden als Zayyad won
Hij schokte veel Israëli's na de
oktoberoorlog van 1973 toen hij een
gedacht schreef waarin de Egypti
sche oversteek van het Suezkanaal
werd geprezen. Velen van zijn jon
ge aanhangers maken geen geheim
van hun sympathie voor de Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie PLO
die door Israël wordt beschouwd als
een terroristische beweging.
OSLO (Reuter) Yelena Sacharow
heeft gistermiddag in de UraLversi-
teitenshal van Oslo de aan haar
echtgenoot Andrej Sacharow toege
kende Nobelprijs voor de vrede
1975 in ontvangst genomen. Sacha
row had van de Sowiet-autoriteiten
geen toestemming gekregen zelf de
Mevrouw Sacharow las een rede
prijs in ontvangst te nemen,
van haar man op, die daar in zegt
er trots op te zijn dat zijn naam is
opgenomen in de lijst van eminen
te personen. Hij verklaart te hopen
dat de vrede en de mensenrechten
het tenslotte zullen winnen. Een
teken van verwezenlijking van deze
hoop zou een algemene amnestie
voor alle politieke gevangenen
zijn.
'Voor honderden mensen, mij al of
niet bekend en van wie velen een
hoge prijs betalen voor de verdedi
ging van de mensenrechten, is het
besluit van de commissie een grote
persoonlijke vreugde en een ge
schenk. m de huidige situatie is het
een daad van intellectuele moed en
grote onpartijdigheid de prijs toe
te kennen aan een man, wiens
ideeën niet stroken met de officiële
opvattingen van een grote en
machtige staat', aldus Sacharow.
De voorzitster van het Nobelprijs
comité mevrouw Lionaess zei dat
de prijs aan Sacharow is toegekend
wegens zijn strijd voor de mensen
rechten en voor ontwapening en
samenwerking tussen alle landen,
met als einddoel de vrede.
WASHINGTON (Reuter) Er zul
len geen beschuldigingen wegen*
minachting van het Congres wor
den ingebracht tegen de Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken Henry Kissinger, zo heeft de
voorzitter van de commissie voor
de inlichtingendiensten van het
Huis van Afgevaardigden, de Demo
craat Otis Pike, gisteren bekendge
maakt.
De overweging deze beschulddgin -
gen in te brengen komt te verval
len nu het Witte Huis heeft toege
zegd informatie over geheime han
delingen van de CIA te zullen over
dragen. De dreiging dat Kissinger
gedagvaard zou worden was ont
staan door een conflict tussen de
regering van president Ford en de
commissie van het Huis. die stond
op inzage van documenten die be
trekking hebben op aanbevelingen
van de zijde van het ministerie van
buitenlandse zaken steun te verle
nen aan geheime acties van de
CIA.
(AFP, DPA) Na zes jaar touwtrekken zijn de socialisten
en liberalen (FDP) die in Bonn de coalitieregering onder
Helmut Schmidt vormen, het eens geworden over
mpromis inzake de kwestie van de medezeggenschap in de
e®en.
i
waarnemers stuiten de
ikheid niet uiit dat ook de
-democratische oppositie
afc haar Beierse zusterorgani-
oJSU) akkoord kunnen gaan
te regeringsvoorstel dat giste-
opt grote meerderheid door de
igfraoties van SPD en FDP
ogjoêdgekeurd.
sSdrang van de liberalen
rtjfsteven heeft men het
van gelijkwaardigheid tus-
mbitaal en arbeid in de raden
o mmissarissen in die zin op-
M i, dat bij staking van stem-
voorziitter beslist. Over deze
wdt in het ontwerppgesteld
)rdt Ln het ontwerp gesteld
mand. tegen wie de verte-
kdigers van de aandeelhou-
„jyerwegende bezzwaren heb-
anneer de kandidaten voor
en het vice-
ersehap niet een meerder-
b twee derden krijgen wordt
zitter gekozen door de ver-
~teordigers van het kapitaal
vtvlce-voorzitter door de af-
lng van de factor arbeid.
ndere belangrijke consessie
SPD is dat in de raad van
sarissen ook een ver tegen-
woordiger van het leidinggevend
personeel zitting krijgt, gekozen
door de employé's. Hoewel de verte
genwoordigingen van arbeid en ka
pitaal even groot zullen zijn, ziet
de SPD nog altijd als 'het einddoel
van het streven naar medezeggen
schap een werkelijke gelijkwaardig
heid waarbij het voorzitterschap
van de raad van commissarissen
beurtelings in handen is van verte
genwoordigers van werknemers en
de aandeelhouders. Zij is met het
compromis akkoord gegaan omdat
het samengaan met de FDP en de
economische toestand op het ogen
blik geen andere oplossing mogelijk
maken.
De vakbeweging is niet gelukkig
met het ontwerp. Volgens haar
vormt het 'een stap in de verkeerde
richting.' Ook de werkgevers heb
ben echter hun bezwaren. Zij vin
den dat het voorstel in zijn huidige
vorm, 'nog ernstige gevaren ople
vert.' Door de invloed van de vak
beweging te vergroten zou men
tenslotte kunnen komen tot een
'permanente breuk in het even
wicht tussen de diverse krachten',
aldus de werkgevers.
ADVERTENTIE
LISSABON (Reuter. UPI, AP)
Een kwart van de parlementsfrac-
itfe van de Portugese voLksdemocra-
tische partij PPD heeft gisteren be
sloten uit de partij te treden en
een onafhankelijke groepering te
vormen. De m klister van sociale
zaken in het kabinet-Azevedo. Sa
Barges, die voor het lidmaatschap
van de PPD heeft bedankt. zal wor
den vervangen.
De uitgetreden groep behoort tot de
linkervleugel van de PPD en omvat
21 van de tachtig parlementsleden
uit de volksdemocratlsohe fractie.
Tot de uitgetredenen behoren on
der meer fractieleider Mota Pinto,
oud - secr e tards -gen eraal Guerreiro
en drie onderministers. Zij zijn het
niet eens met het opteden van
partijleider Sa Carnedro. Hem wordt
verweten dat hij te autoritair en te
anti-communistisch is.
Gistermorgen vroeg is een bom
ontploft voor het gebouw van de
Portugese ambassade in Parij6. Aan
de toegang tot het gebouw is grote
schade aangericht.
De daders hebben een traktaatje
achtergelaten, waarin zij meedeel
den te behoren tot de Spinoldstd-
sche organisatie van het Portugese
bevrijdingsleger. De Portugese am
bassadeur in Parijs Antonio Coim-
bra Martins meent dat de aanslag
verband houdt met het bezoek dat
de voormalige Portugese president
Spinola sinds zijn vlucht uit
Portugal in Brazilië wonend het
afgelopen weekeinde aan Parijs
heeft gebracht.
Bestuursraden
De Portugese regering heeft giste
ren nieuwe bestuursraden aange
steld voor de zes door de staat
beheerde staatsdagbladen dn Lissa
bon, die na de mislukte opstand
van 25 november een verschij
ningsverbod kregen. Besloten Is dat
twee dagbladen in de hoofdstad
niet meer zullen verschijnen. Het is
nog niet bekend welke dagbladen
het, zijn, omdat het verschijnings
verbod nog steeds van kracht is. De
regering zal ook stappen onderne
men tegen de verkoop en uitstal
ling van pornografie.
Ongeveer honderd vrouwen en an
dere familieleden van soldaten, die
na de opstand van 25 november
zijn gearresteerd hebben bij het
presidentiële palels in Lissabon om
verbetering van de omstandigheden
ln de gevangenis gevraagd. Een
kleine delegatie van de familiele
den bood president Costa Gomes
een petitie aan. Zij vroegen hierin
onder meer of zij de gevangenen
die in het noorden worden vastge
houden mochten bezoeken.
Angola is één van de rijkste lan
den van Afrika. Het beschikt
over grote voorraden ijzer, dia
mant, koper en niet in de laatste
plaats olie. Van olie is Angola
nu al na Nigeria de grootste pro
ducent van zwart Afrika.
Andere landen hebben een begerig
oog op die bodemschatten laten val
len. De westerse belangen worden
het beste gediend door de bevrij
dingsbewegingen FNLA (nationale
front, voor de bevrijding van Angola)
en UNITA (nationale unie voor de
totale onafhankelijkheid van Angola).
Deze twee samenwerkende bewegin
gen willen buitenlandse investeerders
toelaten zoals ook de Portugezen
dat in het verleden deden en ver
zekeren hen van goede winsten en
een regelmatige aanvoer. De bevrij
dingsbeweging MPLA (volksfront
voor de bevrijding van Angola) wil
overgaan tot naasting van buiten
landse investeringen en zegt de op
brengsten van de bodemschatten
veel meer ten goede te willen laten
komen aan het volk.
Het is niet verrassend dat de FNLA
en de UNITA worden gesteund door
de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en
minder openlijk door een aantal
Westeuropese landen. De MPLA
krijgt steun van de Sowjet-Unie. De
oorlog in Angola, met als inzet de
bodemrijkdommen van het land,
wordt steeds internationalen
In feite wordt in Angola een oorlog
gevoerd om grondstoffen zoals in het
verleden er meer zijn geweest en in
de toekomst er nog vele zullen ko
men. De behoefte van de industrie
landen aan grondstoffen wordt steeds
groter. Er is hen veel aan gelegen
ze tegen betaalbare prijs regelmatig
te krijgen aangevoerd. Vandaar dat
meer grondstoffenoorlogen in het
verschiet liggen.
Boerenoorlog
Uit een analyse van professor Uyten-
bogaardt van de Vrije Universiteit
bhjkt dat veel oorlogen eigenlijk een
strijd om grondstoffen waren. De
boerenoorlog werd volgens Uyten-
bogaardt gevoerd om het goud van
Transvaal en de diamant van Kim-
berley, de Koreaanse oorlog om de
rijkste wolfraammijnen ter wereld
(wolfraam is een hard en militair
belangrijk metaal), de Vietnamese
oorlog ten dele om de olievelden
voor de Vietnamese kust. Aan dat
rijtje kunnen de dreigende strijd om
de fosfaat in Spaans Sahara en de
oorlog in Angola worden toegevoegd.
De ironie wil dat de ontwikkeling
van de bodemschatten in Angola door
Arbeiders in de ijzermijn van
de bevrijdingsbewegingen zelf op
gang is gebracht huns ondanks.
Toen deze bewegingen vijftien jaar
geleden de strijd tegen de Portugese
overheersing begonnen had Portugal
geld nodig om de oorlog te betalen.
Bovendien had het politieke en mo
rele steun nodig van andere landen.
De deur die altijd potdicht had ge
zeten ging open voor buitenlandse
investeerders. Van de belastingen die
zij opbrachten kon Portugal de ko
loniale oorlog betalen en het belang
van de bedrijven was groot genoeg
om Lissabon te verzekeren van de
steun van een groot aantal westerse
landen. Deze steun werd na het te
rugtrekken van de Portugezen ver
plaatst naar de bevrijdingsbewegin
gen FNLA en UNITA die de westerse
belangen het beste dienen.
Cablnda
Het grootste economische belang is
op het ogenblik olie, waarin de Ca-
binda Oil Gulf Company grote inves
teringen heeft gedaan. (Cabinda is
een enclave van Angola die momen
teel in handen is van de MPLA).
Gulf pompt er per dag 150.000 vaten
olie naar boven, wat Angola per
maand ruim 100 miljoen gulden aan
royalties en belastingen oplevert.
Behalve in Cabinda is ook elders in
Angola olie gevonden. De omvang
van de reserves is nog onzeker maar
de geologen zijn optimistisch.
Dat geldt ook voor de ijzerertslagen
in het zuiden van Angola, het gebied
dat onder controle staat van de
UNITA De Companhia Mineira do
Lobito won volgens Reuter
vorig jaar 6,3 miljoen ton erts, ter
waarde van ongeveer 100 miljoen
gulden. In de Companhia heeft de
Westduitse staalonderneming Krupp
grote belangen; een groot deel van
het erts wordt uitgevoerd naar West-
Duitsland. Tijdens de koloniale oor
log werden de Angolezen bestookt
met wapens van Duitse makelij
waarvoor zij zelf het erts hadden
geleverd.
In het dunbevolkte noordoosten van
Angola haalt een internationaal con
sortium diamant uit de grond. An
gola staat vijfde op de wereldrang
lijst. Alleen al aan Portugal verkocht
de Diamang Companhia de Diaman-
tes de Angola (weer volgens Reuter)
vorig jaar 1,96 miljoen karaat. Be
halve olie, ijzererts en diamant heeft
Angola goud, koper, uranium (stra
tegisch belangrijk) en mogelijk mag
nesium en fosfaat.
Scheepvaart
Angola is door haar ligging econo-
misch-strategisch belangrijk. Het ligt
aan de belangrijke scheepvaartroute
rond de Kaap. Daarlangs wordt uit
de Arabische landen 60 procent van
de olie voor de NAVO-landen aan
gevoerd. Langs die route gaat ook
het transport van goud; Zuid-Afrika
neemt 70 procent van de wereld-
goudproduktie voor zijn rekening.
Tenslotte loopt de Benguelaspoorlijn
dwars door Angola waarlangs Zam
bia een groot deel van haar koper
uitvoert. Zambia is één van de vier
grote wereldproducenten van het
strategisch belangrijke koper. Omdat
de spoorlijn door FNLA/UNITA-
gebied loopt heeft Zambia haar sym
pathie voor de MPLA verlegd naar
deze twee bewegingen.
Een voorgaand verhaal over Angola
stond in de krant van afgelopen
dinsdag.
BEIROET (Reuter, UPI) Terwijl de strijdende partijen elkaar ook woensdag weer heftig heb
ben bestookt, waarbij het hotel St. Georges in brand raakte, kondigde de Libanese regering aan
dat de hoop op een staakt het vuren weer enigszins is toegenomen.
Premier Kanaml zei to een radio
toespraak dat zijn regering vast
besloten is de orde te herstellen
en een eind te maken aan de
slachtpartijen. Hij had juist een
spoedzitting van het kabinet bij
gewoond waarin werd besloten om
opnieuw de coördinatiecommissie
bijeen te roepen. In deze commis
sie hebben alle Libanese partijen
zitting. Afgelopen zondag werd
een bijeenkomst van de coördina
tiecommissie opgeschort nadat
enkele linkse groeperingen had
den geweigerd aan het beraad
deel te nemen.
De gevechten van de afgelopen
dagen hebben aan meer dan
tweehonderd mensen het leven
gekost terwijl er ruim vierhonderd
gewonden vieen. Woensdag be
droeg het dodental 22. Vooral in
het gebied waar de' grote hotels
gevestigd zijn gaat de strijd on
verminderd en fanatiek door. Na
dat de onafhankelijke na6serlsten,
een linkse groepering, het hotel
St. Georges hadden verlaten, werd
het door inslaande raketten in
brand geschoten. De hotels 'Phoe
nicia' en "Holiday Inn' zijn sinds
dinsdag to handen van het leger.
De minister van binnenlandse za
ken Camile Chamoen heeft de
hulp van het leger ingeroepen om
een buffer te vormen tussen de
linkse en rechtse paramilitaire
eenheden. De aanwezigheid van
het leger was voor links een aan
wijzing dat de rechtse falangisten
de steun krijgen van de militaire
leiders, mogelijk zijn hierdoor de
confrontaties nog heftiger gewor
den.
Ook buiten Beroet wordt gevoch
ten. In Zahto, een plaats to de
bergen ten oosten van de Libane
se hoofdstad kwamen bij gevech
ten vier mensen om het leven.
De christelijke president, Sulei
man Franjieh, zei tegen verslag
gevers van UPI in bedekte termen
dat ook niet-L;b^nese eenheden
bij de gevechte' i zijn land be
trokken waren sprak de hoop
uit dat Libano. zijn Arabische
bondgenoten n orden gebruik»
door de zionis; -n de commu
nisten. 'De cori .nisten willen
de regering om vei- erpen en de
levensstijl van de Libanezen vei
vangen door hun systeem.' Fran
jieh meende 'dat er overeenkom
sten waren in de manier van
vechten van de linkse partijen en
de zionisten'. 'Misschien hebben
zij wel dezelfde belangen' voegde
hij daar aan toe.
Linkse militairen verschansen zich in een school.
