Het gaat
niet zomaar
om een fooi
TomNaastepad
als uitlegger
De man in de trein
voorlopig
Vandaag
Je
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1975
KERK
TROUW/KWARTET j fcfl
door Paul van der Harst
Verleden week zaterdag onderschreven 170 personen op een lan
delijke werkdag van de actie „Solidaridad" te Amersfoort twee
telegrammen. In een protesttelegram aan de Chileense militaire
regering werd gevraagd om „respect voor het werk van de kerk
voor gevangenen en armen". In een aanhankelijkheidstelegram
aan de lutherse en katholieke kerk in Chili werd „de broederlijke
liefde en aanhankelijkheid met alle gevangenen" van de aanwezi
gen uitgedrukt.
De 170, in hun plaatselijke parochies en gemeenten actief voor de
actie „Solidaridad", hebben hiermee hun solidariteit uitgedrukt
met hun broeders en zusters in Latijns-Amerika, het werelddeel
waar „Solidaridad" in december speciale aandacht voor vraagt.
Wanneer een actie aandacht
vraagt voor de Latijnsamerikaan-
se werkelijkheid zal zij een keuze
moeten doen. Immers de samenle
ving daar wordt gekenmerkt door
grote tegenstellingen tussen de
verschillende bevolkingsgroepen:
de armen en de rijken, de machte
lozen en de machtigen. De enkele
sociaal-, politiek- en economisch-
machtigen maken het de machtelo
zen onmogelijk zichzelf te verwer
kelijken. De arme moet maar zien
hoe hij mens wordt. "Een opgelegd
onvermogen tot deelneming aan de
samenleving zal hem echter als een
blok aan het been remmen op zijn
lange tocht naar zelfverwerkelij
king.
Op het sociale vlak zien wij dit bij
voorbeeld in de min of meer ge
dwongen trek van platteland naar
grote stad. De stedelijke samenle
ving verwoest het eigen normen
en waardensysteem, de eigen cul
tuur. de eigenwaardigheid van de
zwakken in de Latijnsamerikaanse
samenleving. Ook politiek wordt
er over de zwakken heengelopen.
In vrijwel alle landen van dit im
mense, relatief dunbevolkte conti
nent is de vaak zwakke democrati
sche orde op al dan niet geweldda
dige wijze vervangen door een mi
litaire dictatuur.
Het Latijnsamerikaans politiek to
neel van alledag wordt hierdoor
overheerst door één credo: de on
derdrukking. Velen voelen hiervan
de gevolgen dag in dag uit aan den
lijve en wel in letterlijke zin. Op
pervlakkig bezien staat het er in
Latijns-Amerika economisch aan
merkelijk beter voor. De grote wes
ters aandoende steden met hun
hele en halve rijke inwoners geven
een gouden weerschijn die be-
Tekening van Bert Bouman uit het
werkschrift van „Solidaridad".
Ds. J. Dijk
Uu> Mk.
to<nufo vrfk
Kerk en Israël samen onderweg
Een belangrijk boekje over de
verhouding van Kerk en Israël Inzicht in
het godsdienstig leven van de Joden.
Wat de bijbel zegt over Israel en zijn
toekomst Het anti semitisme. De staat
Israel. De huidige dialoog tussen Israel
en de kerk
Een complete „Israel-cursus" in
boekvorm. Dë auteur is secretaris van
het ICI (Interkerkelijk Contact Israel) en
zeer breed geonenteerd
Paperback f 10.90
Verkrijgbaar in de boekhandel
driegt. Alhoewel de ten hemel
schreiende „Bangla Desh-armoe-
de" in Latijns-Amerika nagenoeg
geheel ontbreekt, komt het levens
peil van veel Latijnsamerikanen
niet veel verder dan de omschrij
ving „teveel om van dood te gaan
te weinig om van te leven". De eco-
nomisch-machtigen zoeken aan
sluiting bij de expansiepolitiek van
de grote westerse industrieën. Wat
op zichzelf niet fout behoeft te zijn
maar waaraan meer na- dan voor
delen kleven. Van "economische
planning ten gunste van de ver
pauperde massa is geen sprake. De
behoeften en wensen van de ar
men spelén bij de investeringen
geen rol, waardoor zij zo mogelijk
nog meer naar de rand van de sa
menleving worden gedrongen.
Steun
In deze situatie van politiek-econo-
misch- en sociaal onrecht kiest
„Solidaridad" voor de onderlig
gers, de vertrapten, de machtelo
zen. Aansluiting wordt gezocht
met organisaties, kerken en perso
nen die in Latijns-Amerika zoeken
naar een andere, rechtvaardiger,
samenleving. Alhoewel activiteiten
welke gericht zijn op maatschap
pelijke verandering in de meeste
landen van Latijns-Amerika met
harde hand worden onderdrukt
zetten velen, priesters, predikan
ten, maatschappelijk werkers,
vakbondsleiders enz., zich on
danks alle gevaren steeds weer in
voor en vooral mét de machtelo
zen. Velen van hen worden met de
dood bedreigd, gevangen geno
men, dwarsgezeten maar ondanks
dat zetten zij door.
Door hun activiteiten zijn velen in
Latijns-Amerika zich bewust ge
worden van het onrecht hun aan
gedaan. Arbeiders, buurtbewo
ners, boeren zonder land organise
ren zich omdat zij samen sterker
staan dan alleen. Daarom worden
in Latijns-Amerika meer dan in
andere werelddelen basisorganisa
ties aangetroffen welke zoeken
naar vooruitgang en bevrijding.
Voor hun vele vaak moeilijke acti
viteiten zijn goed geschoold kader,
door dr. C. Rijnsdorp
Tekening van Bert Bouman uit het werkschrift van „Solidaridad".
bezinning en scholing, communi
catie en organisatie van levensbe
lang.
Steun van buiten is dan ook vaak
bijzonder welkom, wat moge blij
ken uit de vele aanvragen om
steun die door Latijnsamerikaanse
basis-organisaties geformuleerd
zijn. Bij voorbeeld voor hulp aan
de slachtoffers van de economi
sche politiek van de militaire junta
in Chili; voor de opleiding van
coöperatieleiders in Brazilië; voor
het loon van een secretaris van een
boerenbond in Paraguay; voor een
aandeel in de kosten van radiofo
nisch onderwijs aan plattelandbe
woners in Ecuador enz.
Groots
Op dit verlangen naar steun en so
lidariteit speelt „Solidaridad" na
mens de kerken van Nederland al
enkele jaren in. Was deze actie,
waarschijnlijk vanwege de katho
liciteit van Latijns-Amerika, voor
al een katholieke aangelegenheid,
dit jaar is de belangstelling uit pro
testantse vooral hervormde
kring bijzonder groot. In meer dan
zevenhonderd gemeenten gaat
men aandacht besteden aan de
door „Solidaridad" aangedragen
problematiek, wat een verdubbe
ling ten opzichte van verleden jaar
betekent. Natuurlijk vraagt een
dergelijke verhoogde belangstel
ling een grote verantwoordelijk
heid op het gebied van de voorlich
ting. Vraagt „Solidaridad" immers
niet om solidariteit en niet om zo
maar een fooi. Voert zij haar actie
niet onder het motto „Aalmoezen,
no! Gerechtigheid, si!" waarmee zij
de kritiek van veel Latijnsameri
kanen op wereldwijde wanverhou
dingen door wil geven?
Het is daarom dat er dit jaar voor
allen die actie voeren voor „Solida
ridad" nogal wat materiaal wordt
uitgegeven, zoals: een werkschrift
met complete liturgie en suggesties
voor informatie en actie, een foto
tentoonstelling, een film over boe
ren in het Noordoosten van Brazi
lië, enz. In dit kader werd de lande
lijke bijeenkomst van afgelopen
zaterdag te Amersfoort gehouden.
Onderwerpen van gesprek en in
formatie waren: arbeiderspries
ters, protestanten, onafhankelijk,
arbeidersorganisaties, politieke
gevangenen. Uit de grote belang
stelling voor deze dag blijkt dat ve
len in de Nederlandse kerken in
zien dat financiële solidaridad ge
paard moet gaan met informatie
en analyse, dat velen oog krijgen
voor een werelddeel dat niet
vraagt om een aalmoes maar om
gerechtigheid. En dat is maar goed
ook. (Voor meer informatie: Soli
daridad, Laan van Meerdervoort
148, Den Haag, 070-655207, 333522.)
Paul van der Harst is stafmede
werker van de Interkerkelijke Ak-
tie voor Latijns-Amerika „Solida
ridad".
De auteur is bekend als bezield
voorganger van zijn Araunage-
meente te Rotterdam, als dichter
van kerkliederen en als studiese
cretaris van de Prof. dr G.van der
Leeuwstichting. Wetenschappelij
ke scholing, pastorale bewogen
heid en dichterlijke visie hebben
samengewerkt om deze beide,
zorgvuldig geschreven en zeer lees
bare boekjes tot stand te brengen.
Van het boek Jona geeft Naaste
pad een eigen vertaling," die zo
dicht mogelijk bij de grondtekst
wil aansluiten. Als overzetter be
hoort hij thuis in het kamp van de
tekstgetrouwen, waar de eerbied
voor wat er eigenlijk staat de filo
loog met de reformatorische aan
hanger van een stricte inspiratie-
leer verbindt. Zij voelen niets voor
een vér gaande aanpassing bij de
hedendaagse omgangstaal, waar
bij de hoofdvraag is: hoe komt de
tekst het best bij de gemiddelde,
meestal ontkerkelijkte lezer over.
Op die manier-gaatvolgens de ^ob
jectieve' vertalers niet alleen de zin
laat staan de diepere zin
maar ook de smaak en de geur van
het oorspronkelijk geschrift verlo
ren.
Jona
Overigens gaan in Naastepads ge
val de wegen uiteen. Naastepad
staat in de rooms-katholieke tradi
tie al is hij dan ook beïnvloed
door Karl Barth en wordt niet
gehinderd door de traditioneel-ge-
reformeerde inspiratietheorie die
alles letterlijk neemt. Zo kan hij
het boek Jona als een uitvoerige
gelijkenis beschouwen die dus
niet is gebeui'd, maar gebeurt
een verhaal tot lering en niet als
een historisch verslag. Daartegen
over is er bij Naastepad een zeer
sterke, 'messiaanse', dus eigenlijk
christocentrische inslag, waardoor
hij overal de Messias en diens
werk voorafgebeeld ziet. Zo nadert
hij langs dichterlijke weg dicht tot
een oeroude, vergeestelijkende
manier om de bijbel en met name
het Oude Testament te lezen.
Uit wat ik heb aangestreept wil ik
u twe^ uitspraken van Naastepad
niet onthouden, omdat ze van meer
algemene strekking zijn.
„Zoals er een binnenkerkelijk anti-
clericalisme is, zo is er ook een bin
nenkerkelijke hekel aan het eigen
nest en zijn bewoners. Die hekel is
altijd een teken van gezondheid.
Vromen moeten niet graag met
vromen' omgaan. Want dan wordt
het al gauw ons-met-ons in plaats
van God-met-ons" (bl. 33).
„Zij die het minst bij het dagelijks
leven betrokken zijn, hoewel ze
juist meer dan wie ook alles er mee
ZOMER KEUNING BOEKEN - WAGENINGEN
•j|t iiiUg
door A. J. Klei
Voor de televisie zag ik een trein vol roomse ambtenaren, gestoken in kostuums uit de betere
rekken van Peek Cloppenburg en op weg naar een vergadering waarop gesproken zou wor
den over een plan tot fusie met een bond van protestantse ambtenaren. Eén van de reizigers gaf
te kennen dat zijn begeerte naar een dergelijke innige relatie gering was. Hij vond dat confessio
nele verschillen niet weg te vlakken zijn.
Toen ik deze klare taal hoorde,
knikte ik goedkeurend. Aan oe
cumene doen is best, maar je
hoeft de boel toch niet meteen
door elkaar te hutselen? Rooms is
rooms, protestants is protestants
en als het aan die man in de trein
ligt, zullen zij elkaar nooit ont
moeten, althans niet in een en de
zelfde organisatie. Nu kun je ook
niet van de tafel vegen dat, bij
voorbeeld, in de éne huiskamer
Studio van de KRO bij de kijk-
buis ligt en dat in de andere de
Omroepgids van de NCRV valt
waar te nemen! De ambtenaar
met Studio heeft als klein jonge
tje luidkeels gezongen: ..Katholie
ke luisteraars/Van ons lage land/
Blijven ondanks neutraals on-
waars/K.R.O. gestand" en hij
deed dit op de beneden-de-Moer-
dijkse wijs van 't bronsgroen ei
kenhout. En die aan de NCRV
toegewijde ambtenaar draaide
als jongeling de radio keihard
aan als Jan Zwart's bewerking
van het Lutherlied aangekondigd
werd. Welnu, poot zulke mensen
in één bond en je loopt al direct
vast als de vergadering „op de ge
bruikelijke wijze" moet worden
geopend, want wat weten ze van
eikaars gebruiken af? Niets.
Maar we groeien toch naar elkaar
toe?, werpt een lief iemand me te
gen. O jawel, en dan komt er een
moment dat in beider woonver
trek (alweer: bijvoorbeeld) het
VPRO-gidsje rondslingert, maar
dan is aan weerskanten de lust in
confessionele bonden gedoofd.
Dit had de treinende ambtenaar
wel door. En ik had die hoge pro
testantse bondsmeneer die even
later voor het scherm zo pochte
op een interconfessioneel begin,
wel willen toeroepen: denk toch
aan de oproep van de christelijke
zangvereniging „Immanuël" uit
Zwolle om uw protestants be
wustzijn te verlevendigen! An
ders zit je voordat je 't weer bij
een interconfessioneel einde.'
Die opwekking van „Immanuël"
haal ik uit de kerkbode van de
Zwolse hervormden. Dit blad be
taalt ook zijn tol aan de krachtige
heimwee-naar-vroeger-beweging
en ruimt hoekjes open voor cita
ten uit de Zwolse kerkbode van
een halve eeuw terug. Aldus werd
ik gewaar dat „Immanuël" op 8
oktober 1925 de Utrechtse ethi
sche kerkhistoricus prof. dr J. A.
Cramer liet spreken over: „De
noodzakelijkheid van de verle
vendiging van ons protestantsch
bewustzijn." Deze wakkere zang
vereniging had prof. Cramer uit
genodigd, omdat er in de Zwolse
bladen een oproep had gestaan
„van de Roomsche paters uit het
Dominicanen Klooster, die aan
dacht vroegen voor hunne lezin
gen „uitsluitend voor Protestan
ten."
„Protestanten, waakt!" riep „Im
manuël" de kerkblad lezers toe en
wie zich afvraagt waarom dit
koor zijn werkzaamheden niet
beperkte tot het ten gehore bren
gen van gelovige zang. dient te
weten dat in die jaren veel kerke-
werk werd opgeknapt door chris
telijke verenigingen. Ik vermoed
op grond van de lectuur van de
stukjes-van-vroeger in Hervormd
Zwolle dat de Zwolse kerkeraad
het veel te druk had met de strijd
der richtingen en dolblij was dat
„Immanuël" de taak om het pro
testants bewustzijn te verlevendi
gen, op zich had genomen. Toen
de hervormde kerk in de oorlog
ontwaakte en dit na de bevrijding
wilde weten ook, kregen de chris
telijke verenigingen stank voor
dank: ze waren christendomme-
lijk en konden ophoepelen, het
geen ze niet deden.
Terwijl ik zat te zinnen op enige
passende slotzinnen (je wilt je le
zers toch wat meegeven), werden
op mijn bureau twee boeken
neergelegd die me nog meer dan
die ambtenaren bepaalden bij het
verschil tussen rooms en protes
tants. Uitgeverij Amsterdam
Boek in Amsterdam brengt uit:
Kunstschatten van het Vati-
caan", een zeer fors boekwerk
van Italiaanse komaf dat door
middel van ruim vierhonderd
kleurenfoto's plus een paar teke
ningen tussen de tekst van de eer
ste (over de gebouwen) der des
kundig geschreven inleidingen
ons 399 pagina's lang bijbrengt
dat de paus een niet onaardige
behuizing heeft, waar heel wat te
zien valt, plus een aantrekkelijke
tuin om zich wat te vertreden. Dit
boek met zijn bijna verpletteren
de hoeveelheid schoons kost 75
gulden, wat naar verhouding niet
duur is. Ik gun het die beginsel
vaste ambtenaar uit de trein
gaarne, maar je kunt er een pro
testants iemand ook blij mee ma
ken, want je raakt er niet direct
op uitgekeken. Bovendien zit het
er niet in dat we ooit met een
werkje voor de dag zullen kun
nen komen over kunstschatten
van het hervormde pand Carne-
gielaan 9 in Den Haag of het gere
formeerde dienstencentrum in
Leusden.
Het tweede boek heet Verbeeld
vertrouwen" en laat pp 174 pagi
na's zien wat ons land aan kerk
bouw en kerkelijke kunst uit de
vroegere eeuwen herbergt. Dit fo
toboek van drs. R. Steensma.
compleet met een paar toelich
tende opstellen, heeft de Baarnse
uitgeverij Bosch en Keuning bij
haar halve eeuwfeest aan relaties
cadeau gedaan en het is nu in de
handel voor 22,50, een spotprijs
(die na 6 maart volgend jaar ver
hoogd wordt tot 39.50). Alle Va
ticaanse uitbundigheid is hier
zoek (of door de beeldenstorm
zoek gemaakt), onze versieringen
zijn van een nuchtere zwierigheid
en ik ken mensen die meer on
troerd worden door een stil-ge-
witte muur dan door een weelde
rig getint fresco. Doch geheel los
hiervan: het samengaan van
roomse en protestantse ambtena
ren is voorlopig van de baan.
Onder de gemeenschappelijke tweede titel 'Verklaring van een
bijbelgedeelte' heeft Th. J. M. Naastepad (geb. 1921) bij Kok te
Kampen twee boekjes uitgegeven, een over Jona (met een eigen
vertaling van dit bijbelboek) en een over Salomo. Deze werkjes
beslaan onderscheidenlijk 91 en 80 blz.; de prijs is resp. 8,90 en
7,90. Het verschil in prijs zal wel samenhangen met het verschil
in omvang, gevolg van het meerdere vertaalwerk dat bij Jona op
genomen is.
van doen hebben, worden het laat
ste beroerd. Zij (bedoeld zijn de
hoog of hoger geplaatsten, C.R.)
kunnen zich in hun prerogatieven
(voorrechten, red.) altijd nog be
trekkelijk veilig voelen. Zij voelen
zich meestal het laatste bedreigd.
Zij merken het laatst wat er eigen
lijk gaande is... De zieners zijn
doorgaans niét onder hen" (61).
Salomo
En nu Salomo. In dit boekje wordt
de verklarende tekst afgewisseld
met een dichterlijk gebed aan het
einde van elk hoofdstuk. Het kun-
■nen preekjes zijn binnen een litur
gisch geheel. De schrijver begint
bij de nadagen van David en ein
digt bij de troon van Gód en van
het Lam.
In Davids leven waren trekken van
de messiaanse gestalte te voor
schijn gekomen. Zijn aanwijzing
van Salomo als opvolger is zijn
laatste wilsbeschikking en tevens
een verkiezende daad. Salomo,
krijgt een droom en beseft daarbij
dat „een wens te mogen doen is
alle wensen afleren" (19). Hij kiest
wat goed is voor de dienst van God
en het welzijn van het rijk. Naaste
pad wil het beroemde 'Salomo's
oordeel' lezen als een parabel (ge
lijkenis) en hij laat het verhaal zich
toespitsen op het zwaard door Ma
ria's ziel, toen ze haar zoon gekrui
sigd zag. Deze toepassing is ken
merkend voor Naastepads tekstbe
handeling.
Woonhuis
Salomo's wijsheid is universeel;
zijn tempel is functioneel in de bes
te zin van het woord: een woonhuis
voor de Heer en Zijn dienst. Van
het grote gebed bij de inwijding
van de tempel geeft Naastepad een
eigen vertaling. Na het staatsiebe-
zoek van de koningin van Sheba
mediteert de schrijver over de
troon van Salomo, hier „een sterie
le fixatie van het koningschap"
(74) en neemt hij afscheid van de
oud geworden vorst, wiens onver
gelijkelijke wijsheid deze niet voor-
afval heeft behoed.
Zo tussen de uitleggende passages
door ventileert de auteur zijn af
keer van de hedendaagse, techni
sche beschaving, op grond waar
van wij bijvoorbeeld geluidsver
sterkers perfectioneren, maar ons
eigen stemorgaan verwaarlozen.
Met een sarcastisch accent spreekt
hij elders over 'verharde' wegen,
wegen der verharding. Uit alles
blijkt zijn 'tweede gezicht' voor het
symbolische in taal en feit en het is
geen wonder dat hij toornt tegen
het algemene taalbederf.
HET GEHEIM
Evenmin als je weet
hoe de adem komt
in het gebeente
dat zich vormt
in de schoot
van een zwangere vrouw,
zo weet je ook niet
wat God doet
die alles doet.
(Prediker 11,5)
;s
hu
is
ens
dde
g
jke
Misschien heeft iemand de neigin
om over zo'n woord een beetje z' be
schouders op te halen. Ik lees i
een uitlegging: Het ontstaan va >er.
het leven in de moederschootierl
was voor de ouden een geheit?*
waar zij met diepe eerbied tegei d(j(
over stonden. Hoe het met die eei j
bied vandaag zit weet ik niet png
cies en daar zou nog wel iets op i
te dingen zijn, maar het geheim;s
even groot gebleven. Misschien d; elf<
hier en daar iemand een formu] d
meer kent en een proces dieper gi!ve£
volgd heeft, maar het geheirP^
blijft. Hoe de adem, de geest, in hi
menselijk gebeente, zijn lichaan®11
komt, wie zal dat zeggen? 't Merl
waardige is, dat wé geen last het
ben van dat geheim. We zijn nit
nieuwsgierig naar de onthullinj
Laat het 'zó blijven: "Iéts onve:
klaarbaars. Nu zo, zegt deze Pred
ker, is het met God die alles doe
Van Hem weet je ook het hoe nie
Zijn handelen in ons bestaan is
geheim. We zien alleen de „uitli
pers van zijn wegen" zegt het boe
Job. En daar hebben we voldoenc
aan. Meer dan voldoende.
FAMILIEBERICHTEN
kunnen van maandag tot en
met vrijdag telefonisch tot
16.30 uur opgegeven worden
op nummer 020-913456; en van
16.30-20.00 uur op nummer
020-220383: Dit laatste num
mer geldt ook voor ZONDAG
AVOND en dan van 18.00-20.00
uur.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Direktie - commerciële
afdelingen -
administratie:
Wibautstraat 131
tel. 020-913456
Postbus 859
Redact ié:
Nieuwe Zijds Voorburg
wal 280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22, Den Haag
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9, Rotterdam.
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
ZWOLLE/GRONINGEN:
Melkmarkt 65, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
loc
E>-
et
'or<
ant
Tol;
one
en.
irec
ond
ndi
idt
ild(
(Advertentie)
Prof. Kuitert stelt vragen en gaat erop in: is
het Christendom een godsdienst waarbij de
mensen welvaren? Blijven ze er wel bij varen?
Wie varen er eigenlijk wel bij? Is het Chris
tendom in staat toekomst te openen voor alle de
mensen?
Prof. dr. loh. Blok: Bevrijd jezelf als je nog
jong bent en soepel. Sommige mensen heb
ben zichzelf nooit bevrijd en worden daarom
nooit volwassen. Het kost tijd om na te den
ken over de levenshouding die je zult kiezen.
Die tijd moet je gewoon némen. Dat is betel
als je daardoor wijzer bent geworden.
Twee bijdragen uit het decembernummer dal
in bewerking is. U krijgt het gratis als u zich
nu abonneert voor 1976.
Verzoeke mij te noteren als abonnee op hei
maandblad VOORLOPIG 26.* p.j. (stud.
17.90).
Naam
Straat
Deze bon op te sturen aan: Antwoordno. 101,
Delft (geen postzegel). Uitgave:
Kok/Meincma.
Olie
litga
ling
Bet
erir
rou
'.v.d
•OUV
ferd
indi
tenl
che
lerb
)pm
est
)eru
nste
Zelf:
>p d
In d
