ove,a,v:t!-—
Geschiedenisonderwijs leek
vaak op reis met een sneltrein
dichtbij
kri,gba»' voor moor 2.«?
Commentaar Leraren bepleiten meer ruimte voor de maatschappijvakken
•t énige maai
ridbia
ttpÜ »3. O"""
Vnón"- to«s<«l 1
'ortugal
'rouw overleden
a mishandeling
oor haar man
Laatste tijd
verbreding
en verdieping
Van slag
fyLost
onurwbtui
weerrapporten
land waar het leven goed is
neerslachtig
eerste klas
riik(s)
opwekkend
commandeurs
iïmSSÏ -s*
IJDAG 28 NOVEMBER 1975
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 5
(ADVERTENTIE)
telefoon 030-*»
zogeni
;r is Portugal ternauwernood ont-
ipt aan de verschrikking van een
'apend treffen op grote schaal tus-
de verschillende stromingen hin
de strijdkrachten. Of de Portuge-
na de grote spanningen van deze
:k eindelijk de periode van rust
je de["]Sen die ZÜ 20 broodnodig hebben,
zeer de vraag. Er is in dit nog
ir anderhalf jaar geleden bevrijde
nog zoveel in beweging dat er
lakkelijk opnieuw een crisis kan
treken.
gezag van de nu zittende regering
voorlopig nog een wankele zaak,
al heeft president Costa Gomes
toch eens gedemonstreerd hande-
te durven optreden tegen de
ïhoorzame legereenheden,
is te eenvoudig om de politieke
in Portugal geheel toe te schrij-
aan het doordrijven van die 'ultra
s' elementen in het leger. Per slot
rekening kan men hen niet verwij-
dat zij ondanks de onderdrukking
er het vorige regiem, voor de
litieke scholing en organisatie heb-
gezorgd, die hen na de val van
itano zo'n grote voorsprong gaven,
die voorsprong is veel te verkla-
van de vasthoudendheid van de
imunistisch georiënteerde militai-
bij de huidige machtsstrijd in
Zij hadden het grootste aan-
tel in de staatsgreep van 1974, zij
direct daarna in feite de
:ht en bovendien meenden zij de
;te plannen te hebben voor Portu-
's toekomst.
is het moeilijk om een stap terug
doen als bij algemene verkiezingen
jkt dat de overgrote meerderheid
In het volk die kant niet uit wil. En
e groepering moet deze verkie-
mitslag respecteren zolang niet
nieuw op duidelijke schaal het Por-
»ese volk is geraadpleegd. Dat heb-
n de communisten en een radicale
nanticus als generaaf* Carvalho tot
toe verzuimd en daarmee zijn zij
1 voor een groot déél verantwoor-
lijk de chaos.
>g niet alles is verloren in Portugal,
is een hervormingsgezinde regering
steunt op de grootste stromingen
nnen het Portugese volk. Als die nu
legenheid krijgt om een tijdlang te
geren kan de politiek van Portugal
de sfeer van voortdurende harde
achtsstrijd en geruchten over staats-
epen geraken. De communisten zijn
die regering vertegenwoordigd en
innen als zij dat willen laten zien
zij in een democratisch land
aard zijn op het bestuurlijke vlak.
die manier kunnen de linkse
achten binnen en buiten het leger,
larop de leiders nauwelijks meer
eep lijken te hebben, tot bedaren
imen. De kansen op een reactie van
chts zullen dan zienderogen slinken.
DEN HAAG De vereniging van Leraren Ge
schiedenis en staatsinrichting in Nederland
(VGN) wil meer ruimte voor de maatschappijvak
ken. Naast de exacte vakken en de talen komen
de maatschappijvakken (geschiedenis, aardrijks
kunde, economie, maatschappijleer) er te bekaaid
af. Volgens de VGN zou bij de eindexamens van
het voortgezet onderwijs de keus van tenmniste
één van deze vakken verplicht moeten worden.
De voorzitter van de VGN, de heer K. van Dijk,
zei dit gisteren op een persconferentie ter aan
kondiging van de brochure 'Afrekenen met 1600'.
In deze brochure wordt een beeld gegeven van de
ingrijpende vernieuwingen die het vak geschiede
nis heeft ondergaan. Juist in deze vernieuwde
vorm is geschiedenis en staatsinrichting een basis
vak voor andere maatschappijvakken, aldus de
VGN.
'Wanneer minister Van Kemenade via het onder
wijs meer mensen monig wil maken, moet hij het
vak geschiedenis een goede kans geven. Je kunt
niet van mensen verwachten dat ze iets begrijpen
van de maatschappij, als ze geen inzicht hebben
in de geschiedenis. Geschiedenis leert de mensen
op hun hoede te zijn voor ideologische verteke
ning en helpt de leerling zijn plaats te bepalen
in de wereld van nu.'
De heer Van Dijk signaleerde dat de plaats die
het vak geschiedenis in ons onderwijs heeft niet
altijd in overeenstemming is met het belang van
het vak. In theorie is elke leerling vrij om het
vak in zijn examenpakket te kiezen. De eisen die
vervolgopleidingen stellen laten de leerling in
feite echter weinig ruimte. B-leerlingen van gym
nasia en athnea bijvoorbeeld zien vaak geen kans
dit vak erbij te nemen, al zouden zij dat willen.
Een ander voorbeeld van verwaarlosing van het
vak geschiedenis is de pedagogische academie.
Hier is het vak geschiedenis alleen in de eerste
twee jaar verplicht, en dan nog maar een uur per
week. Studenten die het vak op de HAVO niet in
hun paket hadden komen dan later met een mi
nimale historische kennis voor de klas.
door Piet Hageri
DEN HAAG In het verleden heeft het geschiedenisonderwijs te
veel het karakter gehad van een reis per sneltrein. In razende vaart
wordt de leerling langs slagvelden, revoluties en andere gedenk
waardige gebeurtenissen gevoerd. De jaartallen suizen aan zijn oog
voorbij. Tijd om zelf in de geschiedenis te grasduinen en zich te ver
diepen in de werkelijke betekenis van historische ontwikkelingen is
er dan nauwelijks.
tIJPSKERKE De 54-jarige
vrouw A. M. P. B. uit Grijsperke,
e tijdens een echtelijke ruzie zo
man werd toegetakeld dat zij
isteloos raakte, is in een zie
nhuis in Middelburg overleden.
ruzie ontstond over een voor-
irp dat zoekgeraakt was. De man
tfd daarover zo boos dat hij zijn
ouw te lijf wilde gaan. De man.
46-jarige M.B., is aangehouden
ingesloten.
Dit beeld van het geschiedenisonder
wijs is getekend door de Duitse his
toricus Horst Rumpf en drs. T. M.
Gilhuis, docent aan de Vrije Universi
teit, herinnert ons eaan in zijn on
langs verschenen boekje 'De wereld
in een druppel' (Kok, Kampen). Gil
huis is zelf een van de voorvechters
van een radicale vernieuwing van het
geschiedenisonderwijs. Samen met
anderen bepleit hij een veel meer the
matische aanpak van de geschiedenis,
waarbij het thema dan zo gekozen
wordt dat de leerling geintresseerd
raakt in de historische verbanden die
een bepaalde gebeurtenis betekenis
geven. Op die manier kan de leerling
makkelijker zelf op ontdekkingsreis
gaan.
De gisteren gepubliceerde brochure
van dc Vereniging van leraren Ge
schiedenis en staatsinrichting in Ne
derland (VGN) wijst in dezelfde rich
ting. De VGN probeert af te rekenen
met het beeld dat nog bij veel mensen
leeft: wie zich van zijn geschiedenis
alleen herrindert dat de slag bij
Nieuwpoort in het jaar 1600 plaats
vond, heeft nooit echt geschiedenis
gehad.
Een van de belangrijkste veranderin
gen van de laatste jaren is het los
laten van de puur chronologische op
zet. Natuurlijk kan de geschiednis
niet zonder jaartallen, een globaal
overzicht van de verschillende tijd
perken is onmisbaar. Maar die tijdlijn
is niet meer bepalend voor de inhoud
van het vak, het is meer een kapstok
waaraan het verhaal wordt opgehan
gen.
Op lagere scholen beginnen de derde,
vierde klassers daarom niet meer bij
de Batavieren om dan drie klassen la
ter bij het heden uit te komen. Steeds
meer scholen besteden in het begin
de meeste aandacht aan de beleving
van het verschil tussen vroeger en nu.
Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van
bepaalde ontwikkelingen in het ver
keer (van paardetram tot metro), in
de mode, in het familieleven, enzo
voorts. Daarbij staat de geschiedenis
ook niet meer zo geisoleerd van an
dere vakken. Op veel lagere scholen
weidt geschiedenis gegeven als on
derdeel van 'wereldoriëntatie'.
In het lager beroepsonderwijs wordt
geschiedenis doorgaans gecombineerd
met aardrijkskunde, soms ook met an
dere vakktn. In het algemeen voort
gezet onderwijs' (MAVO - HAVO -
VWO) wordt geschiedenis als afzon
derlijk vak gegeven. Sinds 1968 is het
hier alleen in de laagste klassen ver
pik ht, daarna is het een keuzevak.
Op het programma staat dan de ge
schiedenis van de laatste vijftig jaar
plus enkele bijzondere onderwerpen.
Door deze nieuwe opzet waren de
scholen gedwongen met vele vak op
de helling te zetten. Zowel in de laag
ste leerjaren (waar het vak nog voor
ieder verplicht is) als in de hogere
leerjaren (voor hen die het als exa
menvak kiezen) was beperking van de
stof nodig Behandeling van de hele
geschiedenis (toch al een illusie) werd
nu een onmogelijkheid. Nu kwam het
erop aan in de diepte af te steken en
de leerling iets te laten proeven van
wat zich werkelijk in de geschiede
nis afspeelt. Zo ontwikkelde zich on
der meer de thematisch-exemplari-
sche methode, waarvan Gilhuis een
paar voorbeelden geeft.
Een van zijn suggesties is dat je een
klas de rede laat lezen die de En
gelse premier Chamberlain op 17
maart iy39 hield en waarin hij ein
delijk het gevaar van het nazidom
onderkent. De klas kan dat lezen en
herlezen, bespreken, vragen formule
ren en dan aan het werk gaan. Met
z'n allen of in groepjes kunnen de
leerlingen graven in de geschiedenis.
De rede van Chamberlain wordt zo
het opstapje, de 'stijgbeugel' tot het
onderwerp waarom het eigenlijk gaat:
dé politieke situatie in Europa tussen
de twee wereldoorlogen. Als het goed
gebeurt verschaft deze werkwijze de
leerling heel wat meer inzicht in de
geschiedenis dan het geheugenwerk
van jaartallen, staatshoofden en kabi
netten.
Andere verbeteringen
Behalve deze fundamentele vernieu
wing van het vak zijn er allerlei an
dere verbeteringen, waarop de VGN-
brochure de aandacht vestigt.- Zo
werd in 1968 besloten om het vak
staatsinrichting onder te brengen bij
geschiedenis. Mede daardoor kwam er
meer aandacht voor het verband tus
sen historische ontwikkelingen en de
maatschappelijke en politieke proble
men van vandaag. In het algemeen
kun je zeggen datyiet geschiedenison
derwijs zich verbreed heeft. Vroeger
bleef het vak nog wel eens te veel
beperkt tot een militair-staatkundig
feitenrelaas.
Nu is er meer aandacht voor de cul
turele en maatschappelijke kanten
van de geschiedenis. Een voorbeeld
daarvan is het vredesonderwijs, zo
als dat nu beproefd wordt door een
groep geschiedenisleraren samen met
hun colega's voor het vak aardrijks
kunde. Aan dit project van de werk
groep Vredesonderwijs en het poleko-
logisch instituut te Groningen be
steedde Trouw in de laatste .vredes-
week al uitvoerig aandacht.
Belangstelling groeit
Mede door de recenxte vernieuwin
gen (ook op het terrein van de leer-
midelen) is de belangstelling voor ge
schiedenis de laatste tijd groeiende. Je
zou dat onder meer kunnen aflezen
aan de groei van het aantal studenten
dat na het voortgezet onderwijs deze
studierichting kiest. Maar ook vanuit
andere vakgebieden, met name vanuit
verwante maatschappelijke weten
schappen, is de belangstelling voor de
geschiedenis weer toegenomen.
Het is een merkwaardig verschijnsel
voortgezet onderwijs nog altijd zo'n
dat de maatschappijvakken in het
ondergeschikte plaats innemen. Aan
de universiteiten hebben de gamma
faculteiten (rechten, economie, psy
chologie, sociologie, enz.) zich sinds
de oorlog stormachtig ontwikkeld.
Het wordt tijd dat ook het voortgezet
onderwijs meer ruimte krijgt voor de
maatschappijvakken.
Wanneer de VGN daarvoor plein, zal
men het haaïr niet kwalijk nemen dat
zij hoopt dat ook het vak geschiede
nis daar wel bij zal varen.
(De V.G.N, brophure is te bestellen
door storting van één gulden op post
gironummer 128701, t.n.v. penning
meester V.G.N., Den Haag).
(ADVERTENTIE)
nog
kski
moi
ove
5C.hv
eeft
wel
N<
bep
Is d
d.
atwl
en
hij
sto
■uke
•ukki
bijb
b
NU IN EEN BAND
3 BOEIENDE ROMANS
In deze omnibus vindt u 3
romans waarmee Jef Last
bewezen heeft een talentvol
prozaschrijver en een
uitnemend verteller te zijn.
„Elfstedentocht",
„Zuiderzee" en „Het eerste
schip op de Newa".
Boeiende tekening van
karakteristiek Nederlands
volksleven, van mensen in
hun vreugden en hun
levensstrijd.
560 blz. f 27,50. In de
boekhandel
L.J. VEEN - WAGENINGEN
Van onze weerkundige medewerker
De depressie die kort geleden New
Foundland achter zich liet, trac-
teert West Europa nu op een flinke
najaarsstorm. Hun minimum is
naar Schotland doorgegaan met
luchtdrukdalinigen tot 975 millibar
en vergezeld van fronten, die de
wind in onze omgeving opzweepten
tot kracht 8 9 en boven de Noord
zee plaatselijk 10. De westelijke
circulatie is dus in vol bedrijf en
wanneer eenmaal de zaak goed
swingt, blijft de wisselvalligheid
nog wel een tijdje. Heel gemakke
lijk komen er in het voetspoor van
de depressie, meestal iets zuidelij
ker, namelijk jonge loten tot ont
wikkeling. Van daar ook dat wij
voor het komende weekeinde ook
maar het beste kunnen rekenen op
aanhoudend wisselvallig weer met
temperaturen naar de hogere kant.
Een maximum boven de Azoren
van 1035 mbar completeert het
beeld: de westelijke circulatie is er
voor een belangrijk deel zo prach
tig door geworden. Verder geven
hoge drukgebieden van 1036 mbar
boven Labrador en 1028 mbar bo
ven noord oost Groenland alle ge
legenheid aan koude poollucht naar
het zuiden af te stromen. In het
ontmoetingsgebied van warme en
koude lucht zijn de condities gun
stig voor nieuwe depressies.
De regen begon in ons land in de
namiddag en vooravond. Daardoor
was er gisteravond om 7 uur nog
niet meer dan 4-6 mm gevallen en
lang niet overal. In Schotland,
waar het veel eerder begon te rege
nen, was de meter meer gevuld:
Aberdeen gisteravond 17 mm. Lon
den meldde 7 en Bournemouth aan
de zuidkust 8 mm water. De baro
meter 3t3eg in Scho; land en Enge
land gisteravond flink achter het
front en de lucht was er op veel
ANP/KNMI 27-11-75 13 uur
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Luctath. R'dam
Twente
Vllssingen
Zuid Limburg
regen
regen
sneeuw
regen
regen
regen
regen
regen
regen
regen
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Genève
Helsinki
Innsbrück
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
München
Nice
Oslo
Parijs
Rome
Sollt
Stockholm
Wenen
Zürlch
Las Palmas
Tel Avlv
Tunis
Istanboel
regen
licht bewolkt
onbewolkt
licht bewolkt
regen
regen
half bewolkt
licht bewolkt
geheel bewolkt
licht bewolkt
regen
half bewolkt
mist
half bewolkt
regen
zwaar bewolkt
licht bewolkt
licht bewolkt
zwaar bewolkt
regen
regenbul
regen
onweer
geheel bewolkt
regen
zwaar bewolkt
half bewolkt
licht bewolkt
zwaar bewolkt
licht bewolkt
mist
plaatsen opgeklaard. Wel met hier
en daar een bui. We mogen aanme-
men dat ditzelfde weertype in de
loop van vandaag ook bij ons door
zal komen. Dat wil dus zeggen op
klaringen geflankeerd door hier en
daar een bui.
In midden Europa wordt het gebied
met sneeuw en vorst steeds meer
aangetast. Toch werd het gister
middag in Dresden niet warmer
dan minus 1, Linz -3 en Praag -4
graden Celsius Op IJsland is het
weer dik winter geworden. Akureyri
in het noorden had gisteren geen
hogere temperaturen dan -5 graden
Celsius. Elders vroor het gistera
vond 2 tot 4 graden en hier en
daar viel sneeuw. Een merkwaardi
ge waarneming gaf Vestmannaeyjar
aan de zuidkust door. nl. matige
regen bij een temperatuur van -4
graden Celsius in een harde noor
den wind.
M
OPKLARINGEN
10 «ALTEN».
MIN, TEN».
WINDRICHTING
onder redactie van loessmil
'De gemeente Borsele, gelegen in
het geografische midden van de
wonderschone provincie waar
men de ruimte nog kan genie
ten, is een jonge gemeente, die
drie jaar geleden gvormd is uit
vijftien kerkdorpen, welke elk
een eigen karakter hebben'.
'Zoals zovele andere gemeenten
doen, zouden wij nu verder kun
nen gaan, en u een heleboel
dingen opnoemen, die wij zelf in
deze gemeente aantrekkelijk
vinden. Wij zien daar vanaf.
Veel liever hebben wij dat u zelf
eens komt kijken'.
'Al deze dorpen verweven zich in
een landschap met een niet af
latend decor van wuivende bo
men, dijken en wegjes, weilan
den met heggen, boomgaarden,
dozijnen oude boerderijen, het
leven in de natuur. Zit eens in
de berm van de dijk bij een der
vele weeltfes, wat plassen zijn,
ontstaan door dijkbreuken in
vroegere eeuwen. Wandel eens
over de dijk langs de Wester-
schelde, waar wijdse vergezich
ten tot aan de horizon u zullen
boeien. En overal zullen de to
rens met hun kernen u een ba-
ken zijn in dit landschap'.
Met deze poëtische beschrijving
(en nog meer) van het land
schap prijst de Zeeuwse gemeen
te Borsele de nieuwe koop- en
huurhuizen aan in twee van de
Volgens de wereldgezondheidsor
ganisatie (WHO) in Geneve lij
den wel honderd miljoen mensen
aan depressieve stoornissen. De
WHO noemt drie omstandigheden
die deze ziekten in de hand wer
ken: 1. Het leven wordt steeds
langer en wie erg oud wordt, neigt
gemakkelijk tot ontmoediging en
een gevoel van hopeloosheid: 2.
de omgeving verandert in psy-
cisch en sociaal opzicht snel, de
arbeidsprestatie moet groter, en
de daardoor ontstane spanningen
leiden tot uitputting en neer
slachtigheid; 3. toenemende hart
en gewrichtsziekten gaan, even
als neurotische stoornisen, voor
ongeveer twintig procent met de-
piessieve verschijnselen gepaard.
Tegen dit soort ziekten is geluk
kig meestal wel een kruid gewas
sen. De meeste patiënten, zegt de
WHO, kunnen met de bestaande
geneesmiddelen beter worden of
althans een heel eind in die rich
ting komen.
vijftien dorpen binnen de ge
meentegrenzen. Een gebied voor
fijnproevers, roept het klanten-
wervende boekje, 'mensen, voor
wie ook de natuur zijn waarde
heeft'. Niks voor een gewoon
mens blijkbaar en misschien
ook niks voor de man en vrouw
die wel eens iets heel anders
over Borsele gelezen menen te
hebben. Want behalve de ro
mantische foto's van het land
waar het leven goed is en de
ontroerende volzinnen waarmee
wuivende bomen, weeltjes, weg
jes en weidse vergezichten be
schreven worden, is er ook iets-
in dit land, dat volgens velen,
niet goed is: de kerncentrale en
misschien in d e toekomst nog
wel een tweede er bij.
Het boekje zegt wel iets over de
plaatselijke industrie'Helemaal
zonder industrie kan het in onze
moderne maatschappij nu een
maal niet. Laat ons er
echter op mogen wijzen dat deze
industrie jong is. en op de mo
dernste technieken is gebouwd,
wat inhoudt dat het merkbaar
zijn in de directe omgeving tot
een uiterst minimum is terugge
bracht". Geen woord over eep.
kerncentrale dus. Misschien
vindt het gemeentebestuur in
tegenstelling tot een hele reeks
Borselaren die centrale(s)
echt niet erg, maar eerlijkheids
halve moeten ze zo'n omstreden
industrie natuurlijk wel vermel
den. Het kan best allemaal waar
zijn wat in dat boekje staat,
maar wat er niet in staat, degra
deert liet tot de halve waarheid.
Belgische vrouwen die zes maan
den of langer in verwachting zijn,
mogen van 1 januari af in de trei
nen in hun land bij voorrang eer
ste klas reizen zonder dat ze een
eerste klas-kaartje hoeven kopen
als de Belgische spoor vegam
en minister Chabert van verkeer
het er tenminste mee eens zijn.
De regeling wordt speciaal ge
troffen voor de spitsuren; op die
tijdstippen heersen er 'mens
onwaardige reistoestanden', had
de christen-democratische sena
tor mevrouw Paula d'Hondt-Van-
opdenbosch op de lijn Kortrijk-
Zottegem-Brussel ontdekt. Het
voorstel is dan ook varr haar af
komstig. Aanstaande moeders die
van de regeling gebruik willen
maken, moeten wel een bewijs
van de dokter overleggen, waar
uit blijkt dat ze minstens een
half jaar ver zijn.
'Een rijk(s)genoot is meestal
niet rijk en soms niet genood'.
Een stelling bij het proefschrift
van W. G. M. v. d. Broek, die op
dat proefschrift donderdag in
Nijmegen is gepromoveerd.
Juist als het grauw en regenach
tig weer is, moet een mens zo
vrolijk mogelijk voor de dag ko
men, vonden ze in Zwitserland en
daarom maakten ze een voor ge
bruiker en toeschouwer opwek
kend soort paraplu: in felle
kleuren, met poppetjes, beestjes
of andere vrolijke voorstellingen
er op. Dit exemplaar is versierd
met nijlpaardachtige neushoorns
die het logge lijf in een jolig
jurkje gestoken hebben.
Burgemeester P. J. Commandeur
van het Noordhollandse Wognum
is na 31 maart geen burgemees
ter meer. Op zijn verzoek is hem
eervol ontslag verleend en daar
mee komt een eind aan de reeks
Commandeurs, die allemaal bur
gemeester in diezelfde plaats
waren. De nu nog zittende bur
gemeester Is de vijfde en laatste
Commandeur die tevens eerste
burger van Wognum is.
//79
©PIB
s mwwucm
- —=4. S=- BP z~~ I
'Ik heb nog nooit eerder zo'n drukke dag gehad.'
