Gemeenten mogen wel iets
doen voor derde wereld
BLOED
OÜTSPAN
De charme van chique en wijd.
'Als je maar zegt dat het in het geestelijk belang van de inwoners is'
In de praktijk
loopt 't nog niet
altijd soepel
SINAASAPPELEN
Kamerleden vra?
stappen tegen
van onderzeedienfe
Kamerleden op
bres voor Marke
Vrouw beroofd in
lift van flatgeboil
39.-
DONDERDAG 27 NOVEMBER 1975
TROUW/KWARTET PSR |EF
door Kees de Leeuw
In hoeverre mag de gemeente
raad zelf bepalen wat in het be
lang van de gemeente is, en waar
liggen voor de gemeente de gren
zen van de internationale solida
riteit? In het begin van de jaren
zeventig liepen de meningsver
schillen hierover zo hoog op, dat
ook de Tweede Kamer er niet
meer omheen kon.
'Deelt de regering de mening dat
ontwikkelingssamenwerking een zaak
is, die het gehele Nederlandse volk
in al zijn geledingen aangaat en dat
ook zogenaamde lagere organen in de
bevordering en stimulering hiervan
een taak kunnen hebben, met name
ook omdat op deze bestuurlijke ni
veaus een stimulerend samenspel tus
sen burger en overheid mogelijk is?'
Dat vroegen op 7 maart 1972 de AR-
Kamerleden Scholten en Ver maat
aan mr. Geertsema, toen minister
van binnenlandse zaken.
De minister verwees in zijn antwoord
naar de uitspraak in het beroep van
de gemeente Almelo, waarin wordt
gesteld, dat zowel de zorg voor de
ontwikkelingssamenwerking zelf als
die voor de. voorlichting tot de taak
van het rijk behoort. Hij voegde er
aan toe, dat 'de regering wel van
mening is, dat ontwikkelingssamen
werking een zaak is die het gehele
Nederlandse volk aangaat in al zijn
geledingen. Dit is echter naast rijks
zorg een zaak van 'particuliere ac
tiviteiten, waarbij het aan die parti
culieren vrijstaat om te beslissen hoe
en in welke mate die ontwikkelings
samenwerking zal worden gediend'.
Over gemeentegeld voor jumelages
(koppelgemeenten) zei Geertsema,
dat 'wanneer er sprake is van een
duurzame band veel eerder het ter
rein van de gemeentelijke huishou
ding in het geding is dan wanneer
het om een eenmalige bijdrage voor
een bepaald ontwikkelingsproject
gaat'. In de NOVIB-uitgave 'Ge
meente en ontwikkelingssamenwer
king' merkt Dick Rietbergen dan ook
op, dat in normaal Nederlands het
antwoord van de minister luidde:
'Een gemeente mag een plaats in de
derde wereld helpen als het maar
geen geld kost'. En om dit duidelijk
te onderstrepen zei Geertsema ver
der, dat het geen verschil maakt of
een gemeente een sluitende begroting
heeft of niet: 'Ook bij gemeenten met
sluitende begrotingen kunnen voor de
ontwikkelingssamenwerking en de
daarvoor nodige voorlichting geen
gelden beschikbaar worden gesteld'.
Interpellatie
Al met al een niet bepaald bevredi
gend antwoord. De Kamerleden
Franssen (PvdA) en De Gaay Fort
man (PPR) wilden dan ook een uit
spraak van de Kamer en vroegen een
interpellatie aan, die 30 mei 1972
werd gehouden. Het Kamerlid Frans
sen kwam in dat debat vooral op voor
de autonomie van de gemeente en
Bas de Gaay Fortman verdedigde de
internationale solidariteit van ge
meenten. Het antwoord van de mi
nister kwam hierop neer, dat 'als het
doel van de gevoteerde gelden is de
behartiging van d e belangen van
het ontwikkelingsland en zijn inwo
ners en er geen bestaand band is
tussen de Nederlandse gemeenten en
het bewuste gebied, de financiële
steun en de voorlichting aan de rijks
overheid moeten worden overgelaten.
Is die band er wel en/of dient de uit
gave mede de geestelijke belangen
van de ingezetenen van de desbe
treffende gemeente dan valt de uit
gave onder de gemeentelijke huis
houding en is die uitgave toelaat
baar'.
Dick Rietbergen: 'De belangrijkste
punten liggen hiermee op tafel. De
gemeente mag wel wat doen. Geld
uittrekken voor ontwikkelingssamen
werking is niet meer uitsluitend
interpellerende Kamerleden wilden
dat de minister zich nog wat duide
lijker zou uitspreken. Franssen wilde
bond ter bestrijding van het vloeken.
Is dat een zaak die de huishouding
van de gemeente betreft? Betreft het
subsidiëren van de Europese Bewe
ging de huishouding van de gemeen
te en zo ja, waarom betreft het sub
sidiëren van ontwikkelingssamenwer
king de gemeentelijke huishouding
dan niet? De gemeente Vlaardingen
bestaat zevenhonderd jaar. Er is een
fonds van 650.000 gulden, waarvan
de instemming van de minister, dat
gemeenten zelf bepalen wat tot de
huishouding van de gemeente behoort
en De Gaay Fortman vroeg verdui-
delijking van het begrip 'geestelijk
belang'.
Mag dat?
Franssen: 'Het gebeurt vaak, dat een
gemeente subsidie verleent aan de
het feestcomité 200.000 gulden wil
afzonderen voor een ontwikkelings
project in Afrika. Hoe kan men dit
geld nu beter besteden, zou je zeg
gen, maar Binnenlandse Zaken zegt
dat het niet mag. Zo ontstaat de si
tuatie, dat die 200.000 gulden wel mag
worden besteed aan feestneuzen
daar zal de minister niets van zeg
gen maar dat een veto wordt uit
gesproken over besteding van die
gelden voor ontwikkelingssamenwer
king'. Het PvdA-Kamerlid wilde met
dit voorbeeld de minister duidelijk
maken, dat het veel juister zou zijn,
dat de gemeenteraad zelf bepaalt wat
tot zijn huishouding behoort. 'Alleen
in een aller-extreemste situatie, wan
neer er letterlijk helemaal geen band
is, zou mogen worden ingegrepen'.
De Gaay Fortman stelde, dat 'het in
de eerste plaats aan de gemeentebe
sturen is om uit te maken wat zij in
het geestelijk belang van de ingeze
tenen achten te zijn. Ik kan niet in
zien waarom de gemeenten wel be
voegd geacht kunnen worden de ont
wikkeling naar een Europese een
wording geestelijk en materieel te
steunen en die naar mondiale be
wustwording niet'. Hij drong er bij
Geertsema op aan de verontrusting
die was ontstaan, doordat een aantal
activiteiten van gemeenten was ge
blokkeerd, weg te nemen door dui
delijk te stellen, dat 'gemeenten wel
betrokken mogen zijn bij mondiaal
vormingswerk'.
De minister gaf Franssen gelijk met
zijn stelling dat de gemeente bepaalt
wat tot zijn huishouding behoort. 'Ik
ben bezig met een negatieve om
schrijving: alles wat die gemeenten
beslissen mag, tenzij er geen band
is met de gemeente of tenzij men be
zig is op het terrein van de parti
culiere huishouding'. Hij achtte het
verder vanzelfsprekend, dat er be
paalde zaken bij de wet aan de huis
houding van de gemeente zijn ont
trokken.
Geestelijk belang
Een definitie van geestelijk belang
gaf de minister niet. Wel ging hij in
op de vraag wie bepaalt wat beharti
ging van geestelijke belangen is. „Dit
is primair de gemeente, maar deze
zal dit dan als motivering dienen te
gebruiken". Samengevat: gemeenten,
je bent eigen baas, als je maar een
sluitende begroting hebt en als je bij
het beschikbaar stellen van geld
voor voorlichtingsactiviteiten maar
zegt dat het in het geestelijk belang
van de inwoners is, aldus Rietbergen.
Als de gemeenteraad geld wil geven
voor een project in de derde wereld
moet zij een duurzame band hebben
of aan willen knopen met de daarbij
betrokken plaats. Actiegroepen die
bij hun (niet armlastige) gemeente
subsidie aanvragen, moeten in die
aanvraag het geestelijk belang of de
duurzame band als motief aanvoeren
en dan lijkt financiële steun in prin
cipe verzekerd.'
Niet soepel
In de praktijk ging het echter niet
allemaal even soepel. De provincie
Friesland vatte het als een kleine
'wraakexpeditie' van de minister op,
toen de 7500 gulden, die zij enkele ja
ren op de begroting had staan voor
voorlichting 'wegens nader onder
zoek' werd opgeschort. Uiteindelijk
werd ook deze begrotingspost goed
gekeurd, zij het dat haar Kamervra
gen voor nodig waren. Krimpen aan
de IJssel had al in 1971 nog voor
de Kamervragen en de interpellatie
besloten 10.000 gulden op de be
groting te zetten voor hulp aan
vluchtelingen in het toenmalige Oost-
Pakistan (nu Bangla Desh). Het be
sluit werd eerst tot 1 november 1972
geschorst en tenslotte op 6 februari
1973 bij Koninklijk Besluit vernie
tigd. 'Wegens het ontbreken van enige
bank tussen de gemeente enerzijds en
de noden van de vluchtelingen an
derzijds moet worden geoordeeld, dat
deze uitgave niet direct of indirect
strekt tot behartiging van enig be
lang'.
Actievoerders (in dit geval: de Boycot Outspan Actie) in actie.
Het besluit van Purmerend om vijf
duizend gulden ter beschikking te
stellen voor adoptie van twee dorpen
in Bangladesj werd geschorst wegens
'het ontbreken van dekkingsmiddelen
bij de gemeente om de uitgaaf te dra
gen'. Gorinchem kroop door het 'oog
van de naald', toen twee dagen voor
de interpellatie het provinciaal be
stuur van Zuid-Holland een subsidie
van vijfhonderd gulden goedkeurde
voor een plaatselijke actie van het
medisch comité Nederland-Vietnam.
Twee maanden eerder, aldus Dick
Rietbergen, zou dit besluit van GS
zeker door de Kroon zijn vernietigd.
Regels
Na de interpellatie zijn GS van de
verschillende provincies de regels,
die daaruit naar voren zijn gekomen,
gaan hanteren. Dit heeft zo goed als
nergens tot conflicten geleid. In 1973
laaide de discussie nog even op bij de
acties voor Vietnam, die toen werden
gehouden. Hét GVP-Kamerlid Jonge
ling stelde vragen over de hulp van
gemeenten bij de wederopbouw van
Vietnam. Op 1 augustus beantwoord
de staatssecretaris Polak van binnen
landse zaken Jongelings vraag of
de minister het de taak achtte van
Nederlandse gemeenten 'in enigszins
betekenende mate ten laste van hun
budget bij te dragen aan de weder
opbouw van steden in Vietnam?
ontkennend, tenzij er sprake is van
een 'duidelijke band tussen de be
trokken Nederlandse gemeente en
een bepaalde stad in Vietnam'.
Duurzame band
Rietbergen merkt hierbij op: opval
lend in dit antwoord is, dat de ge
bruikelijke zinsnede 'minstens in op
zet duurzame band' hier is vervangen
door 'duidelijke band'. De situatie is
in zoverre duidelijk, dat directe fi
nanciële steun aan bepaalde projec
ten alleen mag als er een minstens
in opzet duurzame band is en finan
ciële steun voor voorlichtigsactivi-
teiten mag als het geestelijk belang
van de bewoners w'ordtr aangevoerd.
Buiten deze 'grondregels' zijn geen
nauwkeurige richtlijnen vastgelegd
en die grondregels zelf zijn erg vaag.
Misschien is dat wel de reden, dat er
na de interpellatie geen conflict meel
is geweest tussen lagere en hogere
overheden. Blijkbaar is iedere ge
meente van mening, dat zij binnen
de regels voldoende speelruimte
heeft, zodat geen verdere richtlijnen
nodig zijn. Tussen de provincies on
derling is voor zover kan worden
nagegaan nauwelijks verschil in
goedkeuringsbeleid.
Rietbergen: wel is er verschil in han
delwijze als het gaat om een actief
beleid ten aanzien van het sti
ren van activiteiten door de pi
cie. 0
De al eerder genoemde pro
Friesland bijvoorbeeld voert ni
leen een ruim goedkeuringsl
maar heeft ook een post voor or
kelingssamenwerking op de 1
ting staan. En in mei vorig jaa
gen GS nog een stapje verder
provinciale staten voor te s
20.000 gulden opzij te leggei
reis- en verblijfkosten van een
wikkelingswerker uit de derdt
reld, die voorlichting zou
geven.
Uit dit voorbeeld blijkt wel, datl
een provincie zich actief opsteT
gemeenten gemakkelijker initiaa
tot bloei komen. Tenslotte is
wikkelingssamenwerking nietf
dat zich ver van ons bed afs
maar een zaak, waarvoor we ol
op plaatselijk niveau kunnen T
ten. Dat dit steeds meer word!
seft, daarvan getuigen de onfl
tweeduizend actiegroepen, dief
hiermee bezighouden.
Over dit onderwerp werd eerdef
schreven in onze krant van dia
25 november (de algemene e|'-f
Noordhollandse editie) en in r
krant van woensdag 26 novel
(edities Rotterdam/Dordrecht^
edities Den Haag/Leiden.
nmaibd
Van een verslaggever
DEN HAAG Twee Kamei
van de CHU, de heren Scholt
Wisselink hebben de bewind
van defensie gevraagd stapp^j
ondernemen tegen de comi
van de onderzeebootdienst
marine.
De beide Kamerleden vrag<
naar aanleiding van het in i
blicatèit komen van incidenten
onderzeeboten waarbij een v
commandanten van de sc
enige blaam zou treffen. De
mandant van de onderzeet
(dus de chef van de comms
van het schip) heeft in een v
gesprek verschillende opmerk
over de incidenten gepublii
maar de Kamerleden vindei
geen gelukkig beleid, daar de
mandant sprak over een zaa
nog onder de rechter ds. Zij v
de bewindslieden de commai
van de onderzeedienst een d
aanwijzing' te geven ten
herhaling in de toekomst te
komen.
Overval op postkant
Van een verslaggever
WOLPHEZE Bij een overw
een postkantoor in Wolpheze
ben twee mannen gistermiddag
geveer 35.000 gulden buitgen)
In een lichtblauwe auto ginge
Blouse met
vleermuismouw. Crêpe
In zwart, rood en wit.
ML 36 t/m W/Hg
Vierbaans rok van
glansjersey. Gevoerd.
In zwart en grijs.'
ML 36 t/m 44
Voile blouse met
vleermuismouw en ruches.
Zwart met rood, blauw of
groen. Mt. 36 t/m 40. 45.-
Glanzende jersey rok.
Achtbaans. In zwart, grijs en
bruin. Mt. 34 t/m 46. 49.-
Van een verslaggever
DEN HAAG Drie christen-(
cratische Kamerleden hé
staatssecretaris Polak gevf
Marken uit de financiële impa
halen. De Kamerleden Wis
(CHU), Schakel (ARP)
(KVP) wijzen er op dat het f
er reeds jaren financieel slechl
toe is als gevolg van de exc(
sche liggig en de aanwijz
beschermd dorpsgezicht. De
leden menen dat Marken finaé
tegemoet moet worden gekoma
eenzelfde wijze als bijvoorbeeld
de Waddeneilanden gebeurd
Van een verslaggever
ROTTERDAM In de lift val
flatgebouw in de Jan Damset
in Rotterdam is een 43-j
vrouw overvallen en beroofd,
wilde met de lift naar de a<
verdieping gaan. Een van de
mannen die al In de -lift sto:
richtte een pistool op haar ei
tweetal sleurde haar de lift ii
vrouw werd beroofd van twee
gen (één had een waarde van
duizend gulden) en van twee
sen. Daarna vluchtten de ma
de straat op.
Glanzende jersey blouse.
Wijde mouw. In o.a. grijs,
zwart en écru. ML 36 t/m 44.
Terlenka pantalon met
wijde pijp. In o.a. zwart en
grijs. Mt. 34 t/m 40. 55.-
