Dialoog ondergraaft
zendingsroeping niet
Potter roept op tot een
verbond tussen kerken
Vandaag
-)]
ni
u
Drie kleindochters en Augustinus
Gesprek met
wethouder Roel van
Duyn
K
Gezamenlijke
paasdatum
nog ver weg
Beroepingswe
FAMILIEBERICHTEN
'Euthanasie mag
bepaalde gevallen'
zegt mgr. Bluyssei
3 m
DONDERDAG 27 NOVEMBER 1975
KERK - BINNENLAND
TROUW/KWARTI RD
door prof. dr. A. G. Honig
Het schijnt na vele jaren van
discussie nog altijd niet mogelijk
te zijn het woord dialoog te ge
bruiken zonder felle aanvallen
uit te lokken. Nog altijd schijnt
de mening voort te bestaan, dat,
wie iets ten gunste van het ge
bruik van het woord dialoog
zegt, iemand is, die de zendings
roeping van de kerk wil onder
graven. De bedoeling zou zijn
een gesprek op gelijke voet te
stellen in de plaats van de ver
kondiging van Christus als de
Heiland ter wereld. Aan Nairobi
is reeds, en zal zeker nog op
nieuw iets dergelijks verweten
worden. Alleen al om het thema,
waaronder de dialoog ter sprake
komt volgens het Werkboek voor
de conferentie.
De dialoog is geplaatst in de derde
sectie, die zal spreken over het Zoe
ken van gemeenschap, samenleving.
Nader wordt dit onderwerp als volgt
omschreven: het gemeenschappelijk
zoeken van mensen van verschillend
geloof en van verschillende culturen
en ideologieën naar een vorm van
samenleven.
Deze formulering is bijzonder ge
schikt om argwaan te wekken bij
ieder, die terecht! geen verwa
tering wil van het christelijke getui-
nis in de samenleving van vandaag.
Wie zich echter nader laat informe
ren over het werk van deze sectie,
zal bemerken, dat de dialoog hier
staat in veel wijdere verbanden, dan
dat van de zending alleen. En dat
het woord dialoog ook voortkomt in
verschillende betekenissen in deze
stukken. Deze verschillende soorten
van dialoóg zijn trouwens gemeen
goed in de menselijke samenleving
sinds onheugelijke tijden.
Men kan spreken van de dialoog
het woord betekent gesprek, woord
en wederwoord in de zin van gods
dienstig rondetafelgesprek. Wanneer
mensen van verschillend gelóóf met
elkaar leven moeten in de zelfde so
ciale en nationale verbanden, is het
zeer belangrijk om elkaar te kennen
in èlkaars godsdienstige overtuigin-
Een van de zaken, die diep
gaand ter sprake komen in Nai
robi, is de 'dialoog' met mensen
van andere godsdiensten. Is de
dialoog verraad aan de zen
ding? Wij vroegen prof. dr. A.
G. Honig (foto) hierop zijn vi
sie te geven. Prof. Honig do
ceert zendingswetenschappen
aan de theologische hogeschool
van de gereformeerde kerken
te Kampen.
gen. Dat kun je niet met een boekje
klaar krijgen. In de samenleving heb
je met mensen te maken, niet met
godsdienstige en levensbeschouwelij
ke systemen. Daarom zijn gesprek
ken, die louter informatief van aard
zijn. van groot belang voor het tot
stand komen van wederzijds begrip
en wederzijdse hoogachting voor el-
kaars overtuiging. In de zending was
vroeger niet alleen Stanley Jones
een man, die deze gesprekken op
gang bracht, maar ook b.v. de op
Java in Solo werkende Dr. H. A. van
Andel.
Een tweede vorm van dialoog is die,
waarbij het doel is om tot vormen
van samen leven en werken te ko
men in maatschappelijke, nationale,
of ook internationale verbanden. Een
voorbeeld hiervan is de verleden jaar
georganiseerde bijeenkomst op Sri
Langka (Ceylon), waar hindoes,
boeddhisten, joden, christenen en
moslims samen kwamen om te spre
ken over het onderwerp: 'Naar een
wereldgemeenschap'. Het gaat er bij
zulke conferenties om te zoeken naar
gemeenschappelijke uitgangspunten
voor het opbouwen van een betere
samenleving, of b.v. voor het samen
verdedigen van en opkomen voor de
rechten van de mens. In de huidige
wereld is het dan zinvol niet alleen
mensen van verschillend geloof, maar
ook aanhangers van velschillende
ideologieën met elkaar te laten pra
ten.
Speciaal over deze vorm van dialoog
zal het gaan in Nairobi. En het is
zeer terecht, dat men in Genève bij
de voorbereiding van Nairobi aan
deze problematiek de voorkeur heeft
gegeven. Het is immers in de huidige
wereldconstellatie noodzakelijk het
op de een' of andere wijze met elkaar
te vinden.
Zelfs in Kampen in een moskee! En
hoeveel duizenden hindoes zijn er al
in Nederland? Onze tijd heeft volks
verhuizingen opgeleverd in een om
vang als nooit te voren en daarmee
een veelvormigheid gegeven aan de
samenleving in elk land als nog nooit
heeft plaats gevonden.
Wat er gebeurt als mensen van ver
schillend geloof elkaar niet willen
begrijpen en hoog achten, en niet be
reid zijn naar een vorm van samen
leven en samen werken te zoeken,
wordtop vréselijke wijze zichtbaar
in Noord-Ierland en Libanon.
Er wordt ons geen keus gelaten. Men
kan zich niet meer van elicaar isole
ren. Onze wereld is één wereld ge
worden, en wordt dat nog steeds
meer. Of-het nu gaat over het gebruik
van de bodemschatten, of over de
menselijke waardigheid, of het gaat
om vraagstukken van oorlog en vre
de. of over vrijheid van menings
uiting, of waarover dan ook, er is
geen enkel vraagstuk meer oplosbaar,
als men niet bereid is een uitweg te
zoeken in gemeenschap en samen
werking met alle betrokkenen.
Alles, en daarom ook de evangelie
verkondiging, komt te staan in deze
verbanden. In menig opzicht reeds nu,
en in de toekomst steeds meer, zal
het alleen nog mogelijk zijn de evan
gelieverkondiging voortgang te laten
vinden, indien christenen zich open
stellen voor anders gelovigen en met
hen willen samen werken in de op
bouw en ontwikkeling van de samen
leving.
Het geeft blijk van inzicht in de wer
kelijkheid van de hedendaagse ver
houdingen. dat daarom het zoeken
naar samenleving in sectie III als
thema is gesteld en dat pas in dit
geheel ook de dialoog in verband met
het getuigenis aangaande Christus
aan de orde komt.
Getuigenis
We komen nu tot een derde beteke
nis van de dialoog. Er zijn christenen,
die zeggen, dat de dialoog verraad is
van de zending. Er zijn mensen van
ander geloof, die zeggen, dat de dia
loog een oneerlijk middel is om de
zending voort te zetten langs slinkse
wegen, nu men niet meer de moed
bezit er openlijk mee voor de dag te
komen.
Ik heb altijd sterk de indruk bij deze
verwijten van weerskanten, dat ze
geuit worden door mensen, die geen
ervaring hebben van het getuigen
van eigen geloof in de practijk. Dat
kan niet anders gebeuren dan in ge
sprek. Tenzij men het voorbeeld wil
herhalen van die schotse zendeling,
die in India op een heuvel ging staan
om vandaar zijn boodschap zo luid
mogelijk te kunnen laten klinken
over het land!
De term 'dialoog voeren' heeft goede
papieren. Het komt letterlijk voor in
de Handelingen der Apostelen, b.v.
om te omschrijven wat Paulus deed
in Athene in de synagoge en op de
markt. Niemand zal er Paulus van
verdenken, dat deze gesprekken niet
uitliepen op een getuigenis aangaan
de Christus. Natuurlijk droeg zijn di
aloog een missionair karakter. Dat
kan ook niet anders!
Wie met een ander gaat praten in
alle ernst over eigen geloof en over
het geloof van die ander, kan ten
slotte met meer vrijblijvend of ob
jectief of neutraal spreken. Ieder
echt niet alleen een christen! die
uit een geloofsovertuiging leeft, ver
langt ernaar, dat ook zijn medemens
in zijn geloof zal delen, omdat hij in
zijn geloof gevonden heeft, wat voor
hem het een en al in zijn leven ge
worden is. Ik heb dat vele malen er
varen. En moslims, hindoes of boed
dhisten met wie ik sprak, waren er
nooit op uit om Voor mij te verber
gen, dat ook zij spraken uit missio
naire bewogenheid: om mij te bren
gen tot het door hen gevonden heil.
Het valt op, dat de voorbereidende
stukken voor Nairobi deze kern van
de zaak in de dialoog niet ter sprake
brengen. Maar daarbij moet niet ver
geten worden, dat dergelijke stukken
alleen willen dienen om het gesprek
op gang te brengen, en niet om ant
woorden te geven. Bij andere gele
genheden, b.v. in Bangkok, is wel
duidelijker gesproken.
(ADVERTENTIE)
Deze week in
Hervormd Nederland o.a.:
Amerika goed voor ster
ken slecht voor zwakken.
Toetsing gewetensbezwaar
den kan heel positief wer
ken.
De zaak Kuitert.
Italië en zijn communisten.
Nairobi: Jezus verenigt
niet alleen, maar hij ver
deelt ook.
Ik abonneer
mij op/vraag
proefnummer
li ill van
iuj l |i Hervormd
w Nederland.
Hoop
'Christenen verstaan wat samenleven
is op basis van Gods handelen in
Christus. De christelijke kerk is een
gemeenschap van mensen, die leven
door het geloof in Jezus Christus als
Heere en die zich hebben toegewijd
aan een leven van gemeenschap met
God en met hun naasten'. Aldus het
werkboek voor Nairobi. Daarom we
ten christenen ook van de noodzaak
van de dialoog in alle drie genoem
de betekenissen. Het spreekt vanzelf,
dat deze drie vormen van dialoog in
de werkelijkheid in elkaar overlopen.
Christenen hebben ook geloof in het
resultaat, als zij aan de dialoog be
ginnen. Omdat ze zich in de dialoog
begeven in opdracht van en met de
begeleiding van hun Heere. aan Wie
alle macht gegeven is. Hij kan daar
om de door Hem tot stand gebrachte
verzoening verwerkelijken en zo ge
meenschap en samenleving scheppen.
Daarom begeleiden we ook de be
sprekingen in Nairobi met onze
vreugdevolle gebeden. Wij leven niet
zonder hoop in deze verarde wereld!
NAAM:
ADRES:
WOONPLAATS:
GIRONUMMER:
TELEF.NR.:
ab.prijs 51,per Jaar.
Abonnementen kunnen elk
ogenblik ingaan.
Bon ingevuld in BLOKLET-
TERS in envelop (zonder
postzegel) verzenden aan:
Hervormd Nederland,
Antw.nummer 1776, Den Haag.
NAIROBI Pasen wordt in de
christelijke kerken en in de joodse
synagoge op verschillende data ge
vierd, die bovendien ook nog van
jaar tot jaar variëren. Dat zal voor
lopig wel zo blijven, omdat vooral
de orthodoxe kerken het onderling
niet eens kunnen worden.
Aan de leden-kerken van de wereld
raad is enige tijd geleden de vraag
gesteld of zij voelden voor een vaste
gezamenlijke paasdatum. Uit de
antwoorden, die thans binnenkomen,
blijkt dat de kerken doorgaans daar
wel voor voelen. Ook de rooms-ka-
tholieke kerk ziet wel wat in zo'n
vaste paasdatum. Men denkt met
name aan de zondag volgende op de
tweede zaterdag van april.
Regendag
Op weg om via de lift de krai
mijn brievenbus te halen spraL.»
mijn buurman. Tijdens zo'n
reis kan uiteraard geen diepga 1 nz
conversatie gevoerd worden,
gaat meer over de kleine dl P
van het leven, over het weer en
de toestand. Dit laatste begrj G
wijd omvattend. Het kan beteke io
de politieke 'lage', maar het kat U
slaan op het feit dat de benedei
weer zo slecht te openen is o de
de lift weer kuren vertoont. He
sprek verloopt dan ongeveer
volgt: 'wat een toestand'. 'Ja, z
dat wel'. 'Toch zullen we e IP 1
moeten leren leven'. 'Ja, dat zaperhi
moeten, maar het valt niet
mee'. Het is een oud patroon d 8ei
ook nog in het begin der gespn udei
tegenkomt wanneer het over een
gaat (bedoeld is eigen persoon «sc
toch zo diep gevallen is. Het tog
over alles en het slaat op bjja P®1
weinig of niets. Alles is ermei «6®
zegd en dat alles opent v
perspectief. Zo gaat dat bij eei ten
gendag. Hoewel, mijn buurman en-
vanmorgen een geheel andere n nie
deling. Hij vroeg mij namelijk 1
we samen even de krant opge af
hadden, of ik het niet erg von j«L
eerst even met hem naar de k-wl
af te dalen. Daar had hij zijn an
staan. Hij liet vandaag de auto *8 -
en was van plan op de fiets de arde
in te gaan. Dan kun je zo If be*
denken, zei hij nog. Het was nefaa
of de regen toen even minder
kend was. Boven gekomen 1
oost en west van de stad noL
door nevel aan mijn oog onttrol
maar het was minder erg. Ik n v
hem gaan op zijn fiets, de sta aar
Een denkend mens in een miezf»re
wereld.
1
bi -pil
UIT
VAN LEZERS
Professor Verkuyl
'Zalig bent u, wanneer men (volko
men te goeder trouw?) kwaad van
u spreekt, omdat u Mijn volgelingen
bent.' Dr. Vlaardingerbroek, ver
dient het geen bezinning, eens te be
denken dat professor Verkuyl (en
hij is niet de enige) hopelijk al vele
malen, wellicht ook na uw woorden
over hem ter synode, getroost en be
moedigd is door deze tekst? Met na
me in zijn ongelofelijke frontstrijd
voor de arme en ontrechte op deze
aardbol. Of dat nu rondom Indone
sië moest (o schande!) of op een
Vara-podium. temidden van vele an
ders-denkenden, in een klemmend
en (irritant) evangelisch appel met
name aan ons. die zich christenen
noemen! Dit om onze steun voor de
eerste moeizame stappen naar eni
ge sjaloom in Portugal, van een
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
Kunnen van maandag tot en
met vrijdag telefonisch tot
16.30 uur opgegeven worden
op nummer 020-913456; en van
16.30-20.00 uur op nummer
020-220383. Dit laatste num
mer geldt ook voor ZONDAG
AVOND en dan van 18.00-20.00
uur.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Direktie - commerciële
afdelingen -
administratie:
Wibautstraat 131,
tel. 020-913456,
Postbus 859.
Redaktle:
Nieuwe Zijds Voorburg
wal 280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9. Rotterdam.
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22, Den Haag.
Tel 070-469445.
Postbus 101.
ZWOLLE/GRONINGEN:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel 05200-17030.
Postbus 3.
mijns inziens integer en te respec
teren man (ook al is hij nog geen
christen) als Mario Soares. Hebt u
toen begrepen, hoe hij bijvoorbeeld
ook aan Koos Postema (Vara-tele-
visie) iets (niet weinig) van het
evangelie probeerde te laten zien?
Hebt u deze dingen terdege doorge
praat met uw broeder in Christus,
vóórdat u in de synode blijken van
onbegrip aan uw lippen liet ontglip
pen?
Delfzijl Joke v.d. Zee-Zaadhoordijk
Gebedsverhoring
Jezus zeide: gij zult niet doodslaan.
Dus geen oorlog en geen euthana
sie, ook niet voor het Amerikaanse
meisje Karin Quinlan. Hoe moeten
wij ons dan verdedigen? De Bijbel
geeft dit duidelijk aan. Het is een
strijd in de hemelse gewesten tus
sen de Geest van God, en de duivel.
Wedersta de duivel en hij zal van u
vlieden. Hoe moeten wij hem weder-
staan? Door als gelovigen in de
Naam van Jezus hem tegemoet te
treden en hem in die Naam te be
velen Karin te verlaten. Haar herse
nen zijn naar de mens genomen on
herstelbaar beschadigd, maar de Bij
bel zegt alle dingen zijn mogelijk
voor wie gelooft.
Bussum Mevr. J. M. Elliott-ten Have
Werkloosheid (2)
De zienswijze van de heer Ahsmann
is niet helemaal juist. De oorzaak
van de werkloosheid is namelijk in
de eerste plaats te wijten aan de
algehele teruggang in de conjunc
tuur door verzadiging van de be
perkte markt der rijke landen in
Europa en Amerika. Als er nu spra
ke is van investeringen in arbeids
besparende machines, dan is dit om
't concurrentiebeding te verscher
pen, een verschuiving van 't werk
loosheidsprobleem van a. naar b. Al
leen in tijden van hoogconjunctuur
maakt de machine het mogelijk de
lonen te verhogen. Rendement is af
hankelijk van conjunctuur, daar
wringt de schoen. Men zal eerst tot
een gecoördineerd herstel van de we
reldconjunctuur moeten komen i.e.
investeren in de 3e wereld op basis
van wederzijds belang.
Ommen J. Wezenaar
door Aldert Schipper
NAIROBI Secretaris-generaal
dr. Philip Potter van de wereld
raad van kerken heeft in zijn
verslag aan de assemblee de
leden-kerken opgeroepen hun
verhouding tot de wereldraad te
wijzigen. 'De vijfde assemblee
zou een totale mislukking zijn,
als wij niet tot een verbondsver-
houding op alle niveaus tussen
de leden-kerken van de wereld
raad en de raad zelf komen', al
dus de hoogste functionaris van
de wereldraad.
Volgens Potter is het hoog tijd dat
de kerken ophouden te praten over
de geloofwaardigheid van de oecu
menische beweging, omdat deze be
weging geheel afhankelijk is van de
kerken zelf. Als er iets mankeert
aan de geloofwaardigheid van de be
weging, moeten de kerken daar iets
aan doen. zei Potter.
Hij stelde vast. dat het steeds duide
lijker wordt daf alle vraagstukken
ter wereld met elkaar te maken heb
ben, terwijl tevens het nationale en
regionale bewustzijn toeneemt. Ook
constateerde Potter in zijn verslag,
dat de mensen steeds meer vastbe
sloten zijn, hun eigen beslissingen te
nemen en hun lot in eigen hand te
nemen, terwijl tevens de macht steeds
meer geconcentreerd wordt. Deze
ontwikkeling heeft duidelijke gevol
gen voor de kerken, aldus Protter.
Hoe kan de wereldraad de kerken
helpen op deze uitnodiging van onze
tijd in te gaan?
De oecumenische leider wees op de
zeer beperkte financiële middelen
van de wereldraad. Hij vroeg de
leden-kerken bereid te zijn tot samen
delen van ieders financiële middelen.
Zoals de zaken nu staan, kondigde
dr. Potter aan, zullen als gevolg van
de financiële crisis stukken werk
moeten afvallen. Wanneer de- finan
ciële crisis in de wereld de komende
jaren voortduurt, kon de wereldraad
wel eens een broederschap van ar
moedzaaiers worden, aldus Potter.
Grootheid
De toespraak van de Amerikaanse
professor Robert McAfee Brown,
waarin hij zich als blanke, manne
lijke burger, behorende tot de mid
denklasse van de Verenigde Staten
tegenover de deelnemers aan de as
semblee verontschuldigde voor de
houding van zijn land, is bij de mees
ten goed gevallen. Een afgevaardig
de uit Congo zei, dat prof. Brown
'ons een betere weg gewezen heeft
dan een verdediging van het eigen
land koste wat het kost. Het is geen
vernedering zo te spreken. Het is
een teken van grootheid', zei deze
Afrikaan. Hij ging voort met te vra
gen: 'Is er iemand onder ons, die
zich kan permitteren zo kritisch te
spreken over zijn eigen land zonder
bang te zijzn als hij terugkeert?'
De Russische theoloog aartspriester
Vitaly Borovoy ging in op Brown's
uitspraak, dat Christus ook verdeeld
heid brengt. Hij betoonde zich nogal
verontrust, wanneer 'de Verdeler'
een nieuwe naam voor Christus zou
worden. Borovoy Zei, dat Christus
verdeeldheid brengt alleen als gevolg
van onze zonden en dat deze ver
deeldheid tijdelijk is. 'Wij kunnen al
len belijden, dat Christus ons ver
deelt in onze maatschappelijke be
trokkenheid, maar dat Hij ons tege
lijk verenigt in het kruis'. Prof. Bo
rovoy zei nog eens, hoe belangrijk het
is dat Christus opgestaan is.
Tijdens een persgesprek zei prof.
Brown, dat de rijke christenen hun
levensstandaard moeten verlagen op
dat de hongerende en onderdrukte
meerderheid in de wereld geholpen
kan worden. Een vertegenwoordigster
van het Afrikaanse nationale congres
uit Zuid-Afrika vroeg aan McAfee
NED. HERV. KERK
Beroepen te Boven-Hardin:
toez.)H. Vreekamp te Ooste
de; te Nieuw-Stadskanaal:
Koppenhol te Huizen (N.H.)
Voorburg (toez.): H. Lofvers t(
melo.
Bedankt voor Oldebroek: J.
Raad te Stolwijk.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Lutten: H. Veld
kand. te Zwolle; te Roodeschoo
Hoogsteen te Apeldoorn.
Bedankt voor Bergentheim:
Lameris te Blija-Holwerd.
BA PT. GEM.
Aangenomen naar Noordbergun
Jager te Nieuw-Weerdinge, die
dankte voor Amsterdam-West.
GEREF. GEM.
Beroepen te Unionville (Canada
te Franklin Lakes (VS): J.
Haaren te Amersfoort.
m
IA
net
W nges
Philip Potter
Brown, Hoe hij stond tegenover het
geweld door bevrijdingsbewegingen.
Prof. Brown zei hierop, dat de kerk
geen duidelijk antwoord heeft op de
vraag naar geweldsgebruik door on
derdrukte mensen. 'Het is een beetje
laat om nu nog over geweld of ge
weldloosheid te praten', zei prof.
Brown. 'Gewoonlijk wordt er om ge
weldloosheid geroepen, lang nadat
het onderdrukkende geweld is los
gebarsten', zei hij.
Jeugd
In een vergadering, die aan de as
semblee is voorafgegaan, hebben een
groep Afrikaanse christelijke jeugd
leiders vorige week opgeroepen de
kerk te bevrijden van onderdrukken
de structuren, die zij uit het wi
heeft overgeërfd. De jeugdle
verstaan daaronder denominate
scheiding, verouderde taal en
moniële vormen, maar ook een
derdrukkende' hiërarchie. De
zoals wij die geërfd hebben,
stukje van het totale imperialist
en kapitalistische systeem, dal
massa's in de hele wereld onderd
heeft, zo menen de Afrikaanse je
leiders
Volgens hen moet het nog bl
dat Christus bevrijdt en vere
omdat de kerk door alle eei
heen niet anders gedaan zou he
dan verdelen en staan aan de
van de machtigen. De jeugdle
eisen in het rapport, dat is opge
na hun vergadering, dat de j
meer aan bod komt in de kerk
de buitenlandse leiding wordt
wijderd en dat het nu maar een
moet zijn met de oervervelende k
diensten, die helemaal van wes
opzet zijn. Volgens de jeugdle
ligt daar een oorzaak van het ge
aan belangstelling bij de jong
voor de kerk. De jeugdleidei
velen de wereldraad van kerkei
weer een afdeling voor jeugd
richten.
door A. J. Klei
Dit wordt een erg gemakkelijk stukje, want ik hoef er zelf niets
voor te verzinnen. Ik kreeg op mijn verhaaltje van afgelopen zater
dag over klappen in de kerk een paar reacties die ik te aardig vind
om op zak te houden en die ik met toestemming van de afzenders
nu in de krant zet. Om te beginnen citeer ik uit de brief van de her
vormde oud-zendingsman ds. H. A. C. Hildering. Hij schrijft:
Oorlogsgarde
West-Duitsland gaat zich weer be
zig houden met atoomzaken. Een
verdrag hierover is gesloten met
Brazilië, dat onbegrijpelijk goede
toevluchtsoord voor nazimisdadi-
gers, één van de Zuidamerikaanse
landen met veel Duits kapitaal en
wetenschapsmensen. Dat de oude
Duitse oorlogsgarde zich via een
achterdeur met kernwapens wil be
wapenen is. gezien de ervaring, niet
denkbeeldig. Laten we in ieder ge
val blij zijn dat heer J. Strauss en
zijn vrienden het leiderschap nog
nog niet bezitten.
Meppel C. van Es
'Misschien weet u, dat een dochter
van ons gehuwd is met Karei Rigters,
tropenlandbouwkundige, nu secreta
ris van 'ICCO' (Interkerkelijke Co
ördinatie Commissie Ontwikkelings
projecten, red.) voor de buitendienst,
zodat hij geregeld weer voor een
paar weken op reis is naar Afrika.
Twee zendingskinderen die elkaar
gevonden hebben, en twaalf jaren
gewerkt hebben in het hongergebied
van Noord-Ghana. waar hij de lei
ding van zijn landbouwprojekt begin
van dit jaar heeft kunnen overdra
gen aan een Ghanese opvolger. Ze
hebben drie dochtertjes. Toen zij
enige jaren geleden met verlof wa
ren en zij bij ons logeerden, vroeg
een van deze kleindochters aan mijn
vrouw: 'Oma. zijn de mensen hier
niet blij als ze naar de kerk gaan?'
Een prachtige kritische vraag. Want
zij waren in hun Afrikaanse omge-
vig gewend, dat de christenen hup
pelend, zingend en handenklappend
de kerk binnenkwamen en ook tij
dens de dienst telkens blijk gaven
van hun instemming, vreugde en
dankbaarheid. Er konden ook spon
taan hymnen ontstaan met een even
spontaan refrein van de gemeente.'
De Amsterdamse hervormde ds. G. C.
Tromp meent dat ik over de kwestie
van het klappen in de kerk met 'be
minnelijke argeloosheid' geschreven
heb. Want, zo schrijft hij:
'Er liggen op dit terrein veel meer
voetangels en klemmen dan menig
een zou vermoeden. Dat heeft het
Jeven van Augustinus wel bewezen.
Wie zich aan hem spiegelt, spiegelt
zich zacht.
In de diensten van Augustinus werd
veel en luid geapplaudiseerd. Hij
lokte het op lichtelijk geraffineer
de wijze ook wel uit. Luide kre
ten van bijval streelden zijn ijdel-
heid. Vöor degenen die geen kreten
van instemming lieten horen en ap-
plauóiseerden, legde de kerkvader
wat hij gezegd had nog eens nader
uit. Naar ik aanneem applaudiseerde
ieder die niet voor een stuk onbenul
wilde doorgaan bij de volgende ge
legenheid dapper mee.
Hoe gevaarlijk applaus kan zijn voor
een prediker die niet stevig in zijn
schoenen staat blijkt wel uit de op
merking van de historicus Van der
Meer, dat het applaus Augustinus
'meteen op een zijpad bracht'.Zelfs
van Augustinus gold: 'Dien voort-
durenden bijval vond hij lang niet
vervelend, al moest hij het eigenlijk
afkeuren. Hij kon het in elk geval
niet laten er op te letten', aldus de
zelfde Van der Meer.
Hoe netelig de zaak kan worden
komt duidelijk uit in het feit, dat
Augustinus zich moest weren tegen
de minder prettige kritiek er op. die
hij zelf beschrijft met de woorden:
'Hij spreekt om het applaus. Hij doet
het er om!'
Soms.fulmineerde hij tegen applaus,
omdat hij er een afleidingsmanoeuvre
in zag, een 'voorwendsel om een
pijnlijke waarheid quasi niet te
horen'.
Alles zou misschien zo erg niet zijn
als wij, predikanten, even ootmoedig
waren als de grote Augustinus. Op
de jaardag van zijn bisschopswijding
bekende hij openlijk, dat het applaus
'een kleine valstrik voor zijn eigen
ijdelheid' was. Toch moest niemand
menen dat hü alle lof maar voor zoe
te koek aannam, zo was hij ook weer
niet: 'Ik wil geen lof van mensen die
slecht leven, daar heb ik afschuw,
afgrijzen van.' Daar konden de be
trokkenen het dan mee doen. 'Maar
lof van mensen die goed leven, als
ik zeg dat ik die niet wil, dan vrees
ik eerder de indruk te maken van
een ijdeltuit dan van een degelijk
man. Wat zal ik dus zeggen? Ik wil
het noch helemaal wél, noch hele
maal nietEn zo ging deze grote
kerkvader dan met zijn gehoor de
mist in op het punt van het applaus.
U vindt deze dingen (wat saai, maar
wel deskundig) beschreven in Augus
tinus als zielszorger, van F. van der
Meer.' Tot zover ds. Tromp.
Van een verslaggever
KI
ver
1971
EINDHOVEN Bisschop J. Bl inge
sen van Den Bosch meent dat eut
nasie in bepaalde gevallen aanva
baar is. Hij zei dit tijdéns
eucharistieviering in het St. Cal
rina-ziekenhuis in Eindhoven. Eu!
nasie mag alleen dan plaatsvin
meent de bisschop, wanneer
atie
stal
gaal
taal
stervensproces zich heeft ingezetnog
niet meer is te stuiten. -sten
Euthanasie bij groepen als demi komt
bejaarden, verminkt of gehandiidat
geboren kinderen wees bisst Kei
Bluyssen van de hand. 'Als ec aide
het stervensproces is begonnen, ijs I
kan zowel passieve als act r_bei
euthanasie aanvaardbaar zijn', a
de bisschop. Met passieve eutha
sie bedoelde hij het stopzetten
het gebruik van bijzondere hitster i
middelen, met actieve euthan
doelde hij op het toedienen van I
stillende middelen, die het sterv i. Als
proces versnellen.
'Euthanasie mag echter nooit
beuren buiten de zieke om, zelfs Ivan 1
wanneer hij niet meer in staat fas r
zijn om zijn wil voldoende duidf r, of
kenbaar te maken', aldus
Bluyssen.
doe
iljai
6
Een
te h;
schij
p belei
inigt,
>p de
I teuin
