e vrachtwagen weg: 'Het is als een
ilap in je gezicht'
de plaat
>oms denk ik: wie ben ik, dat ik dit mag'
pjjjs Greidanus over zijn televisiedebuut in De Koperen Tuin:
4
VARTpAG 2? NOVEMBER 1975
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 13
Bravenboer werd in Noord-ltalië het 84ste slachtoffer
Dick Ringlever
avond van die 21ste oktober had Leo Bravenboer uit Lek-
rk zijn twintig tons DAF-trekker met zo'n zestien ton lading
jzet op de parkeerplaats van Gasthof Stern in Feldthurns,
-Italië, een goede vijftig kilometer onder de Oostenrijkse
Na een lange rit vanaf Rome zat de dag er voor hem op. De
ide dag de Brenner over en dan was thuis nog maar twee
ver.
rinnert zich dat ogenblik nog
Het moet zo ongeveer zeven
bi geweest en het was al don-
fet zoals hij dat altijd gewend
loot hij zijn wagen af en liep
I eens omheen om te zien of
h orde was. Hij stapte vervol
jet Gasthof binnen, bestelde
jner en een warme maaltijd.
bs eigenlijk een avond als
onden op zijn buitenlandse
Een biertje, wat praten met
I's, die je bijna allemaal ken-
ian vroeg naar bed. Hij be-
aarvoor nog even onder de
te gaan, maar merkte dat
shampoo in de cabine van
igen had laten liggen. Naar
dus.
zegt hij over dat moment:
as alsof je een klap in je ge-
rijgt. Waar een paar uur te-
g je wagen stond, is nu niets
Weg, helemaal weg. Ben ik
ikker. vraag je je af en je
versuft het parkeerterrein
m te zien of je hem mis-
ergens anders hebt neerge-
ar je weet natuurlijk wel be-
(en, waarin hij jeans en jac-
waarde van 400.000 gulden
ggio di Calabria in Zuid-Ita-
Offenbach in Duitsland
'ngen, was gestolen,
ie je dan om tien uur in de
Je staat met lege handen,
iet meer dan de kleding, die
gt, je scheerapparaat en een
oning, die je toevallig in je
naar binnen had genomen,
ig is er dan een behulpzame
ar van het hotelletje, die de
in het dorp belt en nog wat
in omliggende dorpen,
een en weer gepraat. Hoe
wagen er uit, hoe laat was
arkeerd, zijn er getuigen? U
og van ons.
natuurlijk!
ravenboer wacht nog een
ir, maar gaat dan toch maar
ed. Verstandig, naar blijkt,
[pas de volgende morgen
ij teruggebeld. Of hij even
•t politiebureau wil komen
verklaring af te leggen. De
loende agent had het niet
[evonden 's avonds al aan de
;aan.
jt taalproblemen lukt het de
op schrift te krijgen en
Leo Bravenboer keert terug naar
zijn hotel. Wacht, eet wat, vertelt
zijn verhaal, belt zijn baas in Al-
blasserdam en heeft de moed ei
genlijk al opgegeven.
Maar dan komt 's avonds dat tele
foontje van de politie: „Uw wagen
is gevonden, in Oggione, tussen
Bergamo en Como bij de Zwitser
se grens. U kap hem meteen gaan
halen. Nee, wat had u anders ver
wacht, signor, hij is natuurlijk
leeg, maar wees blij dat u dé wa
gen terughebt". Er wordt een taxi
gebeld: 330 kilometer rijden door
de bergen, afrekenen met 70.000
lire. En dan eindelijk weer in die
vertrouwde cabine, waar je per
jaar zo'n 130.000 kilometer in door
brengt.
Bij NOB-Wegtransport in Rijs
wijk, een van de organisaties van
expediteurs, wordt het geval-Bra-
venboer genoteerd. Turvend stelt
men vast, dat "dit nu al de 84ste
diefstal is van een Nederlandse
vrachtwagen in Italië sinds 1973.
En in Alblasserdam wenst trans
portondernemer C. A. de Haan
zijn chauffeur telefonisch geluk
met de afloop. Het had nog erger
kunnen zijn.
Want wat zou er zijn gebeurd als
de rovers Bravenbroek slapend in
zijn cabine hadden aangetroffen?
Zelf zegt hij, na terugkomst van al
weer een volgende rit: „Dan had ik
een goede kans-gehad een krik op
m'n hoofd gekregen te hebben. Of,
zoals een collega onlangs nog over
kwam, in m'n pyjama aan een
boom te zijn vastgebonden. Want
de heren zijn niet zachtzinnig. Een
wagen waar handel in zit, daar
mag desnoods bloed voorvloeien".
Beroepsmensen
Vrachtwagenroof: het lijkt in Italië
de laatste jaren haast aan de orde
van de dag. Hoewel nog maar zeer
weinig gevallen zijn opgelost (op
Nzo!n 850 diefstallen werden in twee
jaar maar veertien arrestaties ver
richt) heeft de politie al wel zoveel
aanwijzingen, dat zij kan zeggen
met een goed georganiseerde gang
sterbende te maken te hebben.
„Dat is ook hier wel gebleken,"
zegt Bravenboer. „Voor het Gast
hof stonden drie vrachtwagens.
maar ze pikten er juist de mijne
met de duurste lading uit, zonder
er zelfs maar in gekeken te heb
ben. Ze wisten wat er in zat. Hoe?
Daar kan je alleen maar naar gis
sen. De lading kwam per schip uit
Malta. De kapitein van de boot
moet dus geweten hebben wat er in
de kisten zat, de verladers, die ze in
Reggio aan wal brachten moeten
er ook weet van hebben gehad. Als
zulke mensen in het komplot zitten,
is het natuurlijk een kleine moeite
dat aan hun kornuiten in het noor
den door te geven. Waarschijnlijk
ben ik gevolgd, hoewel ik dat niet
heb gemerkt, 't Zou anders wel erg
toevallig zijn, dat ze me bij dat
Gasthof te grazen hebben geno
men".
Dat de diefstal het werk is geweest
van beroepsmensen, bleek trou
wens ook uit de manier waarop ze
met de vrachtwagen zijn omge
sprongen. De tachograaf toonde
niet alleen aan, dat er 468 kilome
ter mee was gereden, maar ook,
dat de chauffeur technisch best
weg wist met de twaalfversnellin-
gengigant. Hij was zelfs zo slim ge
weest de verlichting op het dak uit
te schakelen om op die manier niet
te gauw als vrachtwagen op te val
len.
De politie heeft niets gemerkt, ter
wijl de bende, volgens Bravenboer,
er toch mee over de autosnelweg
moet hebben gereden (de tacho
graaf wees op bepaalde trajecten
snelheden van 110 kilometer aan)
en tolkantoren moet zijn gepas
seerd. 'Dat zal wel komen', zegt
Bravenboer: doordat de dienst
doende agent niet de moeite heeft
genomen de patrouilles op de au
tostrada's te waarschuwen'.
Leo Bravenboer (rechts) na het avontuur terug bij zijn baas C. A. de Haan
douanedocumenten meenemen.
Vrees dat de politie voor aankomst
daar de grenspost zal waarschu
wen, hoeven ze nauwelijks te heb
ben, want in de meeste gevallen
reageren de agenten nauwelijks.
Alleen lading
In verreweg de meeste gevallen is
het de rovers alleen om de lading
te doen. Een DAF-vrachtwagen,
die toch al gauw een waarde heeft
van een zeer dikke ton, is in Italië
moeilijk aan de man te brengen.
Met een Fiat-combinatie zou dat
eenvoudiger liggen. Evenals met
Mercedes-trucks, die in het Mid
den-Oosten weer goed geld op
brengen. Elektronische appara
tuur, textiel, koper of speelgoed,
daarmee kan zonder veel gevaar
voor ontdekkingen beter zaken
worden gedaan.
Waar de spullen blijven, is voor de
politie onduidelijk, omdat er
meestal niets meer van wordt te
ruggevonden. Aangenomen wordt,
dat veel lading in Italië blijft, maar
een deel verdwijnt ook de grens
over. Dat is niet zo moeilijk omdat
de rovers mét de lading ook de
Hun medewerking is veelal zelfs
nihil. Dat ondervond enkele maan
den geleden nog een chauffeur van
het transportbedrijf Marvo in Zun-
dert, die zijn wagen vol staal, whis
ky en textiel in de buurt van Mi
laan kwijt raakte. Aanvankelijk
weigerde de politie proces-verbaal
op te maken en toen ze uiteindelijk
was overreed, bleek er geen papier
te zijn. De chauffeur moest zelf
naar een boekhandel om een paar
velletjes te halen.
Marvo-directeur Van Oyen: 'Ze
staan je gewoon uit te lachen, ne
men de zaak nauwelijks ernstig op
omdat ze dit soort diefstallen be
schouwen als het bestelen van het
kapitalisme'.
Die reserve kan, moet Van Oyen
toegeven, wellicht ook ingegeven
worden door wantrouwen tegen
over de chauffeur. Al verscheidene
malen is namelijk gebleken, dat
ook die chauffeur zelf in het kom
plot zat. NOB-Wegtransport beves
tigt dat.
Oplichting
Vorig jaar nog werd in Antwerpen
een bende van Belgische caféhou
ders en Nederlandse chauffeurs
opgerold, die er een gewoonte van
maakte voor Italië bestemde elek
tronische apparatuur in Antwer
pen tussen lossing uit het schip en
de douanecontrole uit de wagen te
halen. Alleen de laatste rij dozen
liet men op z'n plaats om de doua
ne de indruk te geven, dat de wa
gen volgestouwd was. Eenmaal in
Italië deden de chauffeurs dan
aangifte van diefstal.
Het gebeurt zelfs, dat men hele
maal leeg naar Italië rijdt. Bij
NOB-Wegtransport herinnert men
zich het geval van een chauffeur,
die een wagen vol panty's naar Ita
lië moest brengen, maar deze al
voor vertrek uit Nederland uit zijn
truck haalde.
Een ander geval kwam uit nadat
een Duitse grossier wantrouwen
had gekregen. Hij had een zeer ex
clusieve lading van Tokio naar
Rotterdam laten verschepen om
het daarna over de weg naar Duits
land te laten brengen. Nog voor de
lading in Rotterdam was hoorde
hij van afnemers, dat zij benaderd
waren door een vage instantie, die
hetzelfde spul tegen veel lagere
prijzen te koop aanbood. Die offer
tes werden haastig ingetrokken na
dat de politie een controle had uit
gevoerd aan de Rotterdamse ha
ven en daarmee voorkwam, dat de
lading tussen schip en vrachtauto
door handlangers van de concur
rent werd verduisterd.
In chauffeurskringen doen meer
van die verhalen de ronde. „Maar",
zegt Leo Bravenboer, „veel ervan
steunen alleen op vermoedens. Het
is moeilijk zulke geruchten hard te
maken. Vast staat wel, dat het, al
thans waar het Nederlandse chauf
feurs betreft, om uitzonderingsge
vallen gaat. De meeste diefstallen
worden door Italianen gepleegd.
Veelal door mensen uit het zuiden,
die gedwongen door armoe en
werkloosheid naar het noorden
trekken. Als dan blijkt, dat ze ook
daar geen werk kunnen vinden
proberen ze op deze manier aan
geld te komen".
Premies
Een en ander heeft tot gevolg, dat
de verzekeringspremies voor ritten
naar Italië aanzienlijk zijn geste
gen. De meeste maatschappijen
hebben voor deze ladingen een
fors eigen risico in de clausules op
genomen. Expediteur De Haan:
„Normaal bedraagt dat zo'n 250
gulden, bij ritten naar Italië nu vijf
tot tien procent van de waarde van
de lading". Voor de transporteurs
betekent dat een extra risico en
veelal ook extra kosten.
Die maken ze tóch al omdat vrij
wel geen expediteur zijn wagen on
beveiligd naar Italië stuurt. Een
stuurslot is wel het minste, maar
vaak zijn de wagens ook uitgerust
met sirenes en alarmlichten, die
gaan werken als onbevoegden de
cabine binnendringen.
Of dat veel uithaalt, is overigens
een vraag. Expediteur Van Oyen:
„Binnen een kwartier heb ik zo'n
stuurslot buiten werking. En die
alarminstallatie? Als je met be
roepsmensen te doen hebt weten
ze ook daar wel een oplossing
voor".
Leo Bravenboer, die zijn wagen na
de recente diefstal ook beveiligd
zag, verwacht er meer effect van.
„Maar ook mét zo'n installatie heb
ik er niet op als ik in m'n spiegel
een auto zie, die kilometers lang
achter me aan blijft hangen. Dan
ga ik echt op mijn remmen staan.
Zulke jongen hou ik toch maar lie
ver ver uit mijn buurt".
i HAAG Drie jaar na het vêrlaten van de Amsterdamse Toneelschool kwam voor Aus
danus (25) meteen al een van de zwaarste rollen uitzijn loopbaan. In de vijfdelige NCRV-te-
lieserie De Koperen Tuin (naar de gelijknamige roman van Simon Vestdijk) speelt hij de
terszoon Nol Rieske, telg uit een bourgeoisiegezin, die in zijn onversneden liefde voor de
c gevoelsmatig reagerende Trix verloren gaat in een karakterstrijd tussen verstand en emo-
)r Willem Schrama
rol van Nol ligt Vestdijks ei-
dilemma verankerd. Tegen
:htergrond van. eén tragisch
esverhaal weerspiegelen
in De Koperen Tuin voortdu-
zijn depressies. Het boek is
e mate autobiografisch, dat
er Rieske en zijn vrouw nog-
Uidelijk het beeld geven van
lijks ouders. Anderzijds is
rigent Cup'erus (Trix' vader,
eeld door Leo Beyers) een sa-
Brpelting van zijn vader en
muziekleraar Willem Zon-
Ind, die veel invloed op Si-
heeft gehad, blijkens een in-
met mevrouw Mieke
dijk-Van der Hoeven in de
IV-gids.
)rspel
Aus Greidanus (het derde
bij Globe) een weinig bege-
ivaardig televisiedebuut,
r zelf denkt hij daar anders
'Soms bekruipt me een
gevoel van gêne. Dat ik
wie ben ik, dat ik dit mag.
hele proces is zo geconcen-
:d op die rol, en neem daarbij
ontzettend grote verval in
lies dat Nol moet doorma-
dat het misschien daardoor
wél begerenswaardig is.
k kan me voorstellen dat
ind. die er voor het eerst aan
nt. er behoorlijk wat moeite
kan hebben. Ik heb in dit op-
het voordeel gehad dat ik
dezelfde rol al in de hoorspel-ver
sie van de AVRO heb vertolkt.
Zodoende heb ik het boek nu in
tussen al vijf, zes keer gelezen. En
wat mij telkens weer treft is de
eerste bladzijde, waar Vestdijk al
direct begint met zich af te vra
gen wat de zin van het leven is,
als hij dat kleine jongetje met een
bal laat spelen in een kamer vol
glaswerk en andere dure dingen.
Die bal raakt niets. Hij vraagt
zich af of dat toeval is, omdat hij
zelf als jongetje precies het tegen
overgestelde meemaakte, en zelf
wél in de grootste ellende verzeild
raakte.'
'In het boek manifesteert zich
mijns inziens de strijd van ieder
mens om zichzelf te zijn of zich te
conformeren aan een maatschap
pij. De vraag is in welk opzicht je
concéssies moet doen. Vestdijk
zelf heeft een uitgesproken voor
keur voor hen, die geen conces
sies doen. Maar hij toont tegelij-j
kertijd aan dat je daarvoor wel'
heel erg sterk in je schoenen
moet staan. Want als je het heel
erg consequent doorvoert, ga je
kapot. Dat zie je aan Trix en haar
vader. Wat Nol betreft, hij wil het
wel. maar kan het niet. Zit voort
durend in die maalstroom van
concessies, om tenslotte in zijn
burgerlijkheid de schuld aan an
deren te geven.'
Inleving
De verschillende fragmenten uit
dit ingewikkelde proces moesten
voor de televisiebewerking van
wege de verschillende locaties
volkomen door elkaar worden
opgenomen. Alle buitenopnamen
moesten het eerste worden gerea
liseerd in het Oostenrijkse Baden
(bij Wenen), waar nog een echte
authentieke tuin werd aangetrof
fen (compleet met muziektent en
sociëteit), die beantwoordt aan
Vestdijks omschrijvingen.
Voor Aus Greidanus andermaal
reden om in dankbaarheid terug
te grijpen op zijn ervaringen tij
dens de hoorspelvertolking van
Nol: „Tussen de dialogen binnen
en buiten lagen vier maanden.
Dat is bepaald gevaarlijk als je
de dramatische lijn niet wilt ver
liezen. Daarbij komt nog dat ik
Nol speel in zijn leeftijd tussen 17
en 22 jaar, en als je dan bedenkt
dat zo'n huiskamer maar één
keer in de studio wordt opge
bouwd, dan vereist dat telkens
behoorlijk wat inleving".
Over zijn eerste ervaring met het
medium televisie: „Ik vind het ei
genlijk ontzettend jammer dat er
in Nederland niet een soort insti-,
tuut bestaat waar je als acteur
kunt oefenen met (iat medium.
Het verschil met de zaal is zo we
zenlijk groot. De seinen, die je in
een zaal overbrengt, bepaal jè
zelf. Bij de tv doe je dat in samen
werking met een cameraman, een
belichter, enzovoorts. Zij bepalen
voor het grootste deel wat emo
tioneel belangrijk is. Dat is waar
Aus Greidanus: „Het hele proces is geconcentreerd op de rol van Nol
de Engelsen zo goed in zijn. Ze
hebben daar een knop, die ze om
draaien al naar gelang zij op het
toneel of voor de camera staan.
Maar wal wil je. Er lopen in Lon
den 20.000 acteurs waarvan er
18.000 geen werk hebben. Zoals
wij hier een hoorspel-kern heb
ben, is daar een vaste kern van te
levisie-acteurs. In Nederland is
daarvoor gewoon te weinig
werk."
Reizen
Meteen verknocht aan het televi
sie-werk? Denkt even na. zegt
dan: „De meest interessante pe
riode voor een acteur is nu een
maal de repetitie. De periode
waarin je naar een emotie toe
groeit. Bij televisie werk je als
je daarvoor tenminste tijd hebt
naar dat hoogtepunt toe en daar
na ben je het kwijt. Je bent klaar.
Bij het toneel moet je het daarna
nog eens honderd keer overdoen,
waardoor het gevaar ontstaat dat
het lopende-bandwerk wordt. De
zaal beïnvloedt de zaak natuur
lijk wel, maar het reizen breekt je
vaak de nek. Bij Globe zitten we
vaak zes uur per dag in een bus,
en dat komt de voorstelling na
tuurlijk niet ten goede".
Terugkerend op zijn rol in De Ko
peren Tuin vertelt Aus nog, dat
hij een paar keer echt heeft
„staan janken" voor de camera's,
onder meer als Cuperus een deli
rium krijgt en als hij hoort dat
Trix zelfmoord gepleegd heeft.
Tegen zijn zin overigens, want hij
beschouwt een toneelrol als het
vasthouden van een marionet:
„Ik vind dat je alleen maar die
emoties in jezelf naar boven moet
trekken, die in de figuur die je
speelt verweven zitten. Voor de
rest moet je er afstand van ne
men, de touwtjes niet loslaten,
anders val je op je bek".
door Willem-Jan'Martin
Opruiming
In afwachting van nieuw werk
van Neil Young en Bob Dylan
ruimen we vandaag de kast
maar eens op. Als het zover is,
hebben we dan tenminste de
handen vrij om de betreffende
produkten vein een ruim aantal
kanttekeningen te voorzien.
Anderzijds betekent een en
ander voor déze aflevering
inderdaad opruiming: de
bekende grabbelton met slecht,
of op zijn minst moeilijk
verkoopbare waar, en als
krenten in de pap die
spaarzame toevalstreffers, die
de boel net leuk houden.
Eén van die krenten is de elpee
Downtown Flyers (Vertigo De
Luxe 6360 123) door de groep
Streetwalkers. Streetwalkers is
geformeerd rond het duo
(Roger) Chapman-(Charlie)
Whitney, dat eens de spil van
het legendarische gezelschap
Family besloot de
samenwerking te continueren,
to^n die club bij allerhande
tegenstellingen het leven liet.
Gehoord de verrichtingen van
Streetwalkers (eerder de titel
van een nog wat onduidelijke
tandem-elpee), valt het besluit
van de heren Chapman en
Whitney alleen maar te prijzen.
De groep heeft zich in
betrekkei ijk korte tijd weten te
ontwikkelen tot een hecht en
geolied geheel, dat een vrij potig
geluid koppelt aan heider-
gestructureerde en Family-
achtig verrassende
compositorische lijnen.
Chapmans vocalen zijn als
vanouds uiterst agressief,
terwijl Whitney's „vuile" slide- r
patronen een glanzende vorm
verraden. Wie eens een keer
flink „loos" wil gaan, kan hier
terecht voor een solide
muzikaal steuntje-in-de-rug.
Een schril contrast daarmee
vormen de prestaties in de
sector Landelijke Klanken, die
hier voor rekening komen van
The Ozark Mountain
Daredevils (The Car Over The
Lake Album A M Records
SP 4549). The Charlie Daniels
Band (Nightrider Kama
Sutra 0698) en Kris
Kristofferson (Who's To Bless i
And Who's To Blame
Monument MNT 69518). The
Charlie Daniels Band vormt
nog een betrekkelijke
uitzondering op de in deze
afdeling heersende
landerigheid. De omvangrijke
multi-instrumentalist, bekend
van sessiewerk met onder
anderen Bob Dylan en Leonard
Cohen, verzekerde zich voor de
aanmaak van Nightrider van de
diensten van Capricorn-
producer Paul Hornsby alsook
van de incidentele steun van
enige instrumentale
prominenten uit die zuidelijke
hoek (Allman Brother Jai
Johanny Johanson en Marshall
Tuckers sleutelfiguur Toy
Caldwell), waardoor een wat
„plagiaterig" (de dubbele
gitaarsoli bijv.) maar over het
geheel toch vrij acceptabel
Macon-geluid ontstond.
Country-blues met op zijn tijd
een portie „fiddle" of een stevig
stukje gitaar.
The Ozarks
The Ozarks bakken er, ondanks
alle vrolijke hoesfoto's, al een
stuk minder van. De heterogene
samenstelling van het
uitgebreide gezelschap zorgde
weliswaar ook hier voor
voldoende afwisseling in het
repertoire (balladen, R B,
country, „truck drivers"-
muziek, noem maar op), de
nummers zelf hebben
daartegenover hoorbaar te
lijden onder een
compositorische bloedarmoede.
De clichés, pastiches en obligate
lijnen rollen moeiteloos over het
voetlicht, geen compositie die
voldoende „power" heeft om
langer dan een paar minuten in
het geheugen te blijven hangen.
En alsof dat al niet droevig
genoeg is, werd bovendien nog
een plastic schijfje toegevoegd
met opnamen die om
uiteenlopende redenen een
plekje op het „officiële"
groepsvinyl moesten ontberen.'
Voor diegenen, die alles van de
Ozarks willen hebben.
En dan nog Kris Kristofferson.
Altijd goed voor een technisch
gaaf produkt natuurlijk, niet in
de laatste plaats door de
voortreffelijke assistentie van
een aantal met zorg
geselecteerde sessie
muzikanten. Muzikaal is de boel
echter in de loop der tijden wel
dusdanig identiek geworden
met regelrechte luiheid, dat het H
voor het moment beter lijkt de
beslist allerlaatste
seizoenrestanten maar op de
toonbank te mieteren. Dat zijn
dan Another Live doorTodd
Rundgrens Utopia, Minstrel In i
The Gallery van JethroTuil en j
de kleine brihemans Elton John
met Rock Of The Westies. Doe J
uw voordeel.
