Lof voor en kritiek
op professor Kuitert
u
Er ruist niks langs de wolken
1
'Mijn boekje staat in
gereformeerde traditie'
Jeftast
trninibu*
Discussie op gereformeerde synode
Antwoord van profKuitert:
Kuitert blijft,
Oomkes ook
Utrechtse syno
eerst klaarhei<
in grondvrage
1
VRIJDAG 21 NOVEMBER 1975
KERK
TROUW/KWARTI T
van een onzer verslaggevers
LUNTEREN Woorden van lof en kritiek jegens prof. dr. H. M. Kuitert
hielden elkaar gisteren ongeveer in evenwicht op de gereformeerde synode
die een hele dag uitgetrokken had voor de bespreking van de nieuwe bezwa
ren die tegen hem ingebracht zijn, met name tegen zijn bundel radiolezingen
'Zonder geloof vaart niemand wel'. Tot een beslissing kwam het overigens
nog niet
Ds. H. van Bethem uit Middelburg
sxa dat hij in zijn gemeente reac
ties op het boekje gehoord had die
varieerden van: 'Hier heb ik al
Jaren op zitten wachten' tot: 'Wat
blijft hierin nog over van het gere
formeerd belijden'. Bn dat was ook
het beeld van de lange sprekersrij
gisteren.
De synodecommissie die de bespre
king had voorbereid concludeerde
l*i haar rapport na een uitvoerige
analyse dat prof. Kuitert opheffing
■bepleit van de binding aan het
belijden der kerk zoals die thans in
de gereformeerde kerken geldt. Die
binding beschouwt hij als een
van de theologische hoogleraren
van de Vrije Universiteit) werd het
de commissie kwalijk genomen dat
zij prof. Kuitert niet voor een ge
sprek had uitgenodigd om aan de
weet te komen of hij zach herkende
in het door haar gegeven beeld van
zijn opvattingen en of hij de voor
gestelde vragen als reële vragen
zou kunnen ervaren die wezenlijk
op zijn werk ingaan.
Drs. J. Vegh uit Aalsmeer, de voor
zitter van de commissie, zei dat de
commissie er de voorkeur aan had
gegeven de synode niet een verslag
te geven van een gesprek met prof.
Kuitert maar hem door middel van
De drie hoogleraren in de theologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam, die als pre-adviseurs
de generale synode van de gereformeerde kerken meemaken. Van links naar rechts prof. dr. H. M.
Kuitert, prof. dr. D. C. Mulder (die gisteren naar Nairobi is vertrokken en de behandeling van de
gegrepenheid plat te walsen moet bezwaren tegen zyn collega Kuitert niet kon bijwonen! en prof. dr. J. Firet.
je hem de tijd geven om te besef
fen voor welke keuze je hem stelt.
Dat doet prof. Kuitert'. En ds. J. L. Wat moet je dan doen. Een be-
dan slaat het gesprek dicht. In
plaats van de ander door je eigen
doodlopende weg. een achterhaalde de vragen in de gelegenheid te stellen
methode van waarheidsbewaking,
principieel strijdig met het 'ten de
le' van de menselijke Godskennis
en als dwangmatig. Ook meent de
commissie dat 'gewichtige vragen'
gerezen zijn ten aanzien van prof.
Kuiters nadruk op de menselijke
gestalte van de Heilige Schrift.
Daarom stelt de commissie voor dat
de synode op vijf concreet gefor
muleerde punten aan prof. Kuitert
een nadere verklaring zal vragen.
HIJ zou die verklaringen schriftelijk
en zo spoedig mogelijk bij de syno
de moeten indienen opdat deze zich
over de inhoud daarvan nog eens
zou kunnen beraden en er gelegen
heid zal blijven zo nodig de inhoud
van die verklaringen met hem door
te spreken.
Kwalijk
Van verschillende kanten (onder
andere dn een brief aan de synode
•in zijn eigen woorden antwoord te
geven. Ds. Vegh zei dat het com
missievoorstel niet de Inzet wil zijn
van een leertuchtprocedure. De
commissie heeft zich dan ook na
drukkelijk onthouden van een oor
deel.
Geweldige hulp
Diverse synodeleden verweten de
commissie dat zij de bedoeling van
prof. Kuitert met zijn boekje on
voldoende gehonoreerd had. Ds. J.
G. Marseille uit Amsterdam zei gro
te waardering te hebben voor de
wijze waarop prof. Kuitert mensen
die het moeilijk hebben met het
christelijk geloof, een handreiking
doet.
Hoe kun je een ander duidelijk
maken dat het geloof de moeite
waard is? vroeg ds. H. Appers uit
Heerhugowaard. 'Als ik zeg, het
staat in de bijbel, dus is het zo,
van Apeldoorn uit BLlthoven: 'Je
moet in het gesprek met diegenen
die van het evangelie vervreemd
zijn wel bij de mens beginnen. Niet
bij het unieke van het christelijk
geloof. Dat betekent nog niet dat je
dat ontkent'.
Verschillende synodeleden konden
dan ook zeggen dat het boekje hen
persoonlijk of in gesprek met ande
ren geweldig geholpen had.
Kritiek
Maar kritiese vragen waren er ook.
Wat is dan uiteindelijk het criteri
um voor wat waar en waarachtig is,
vroeg ds. Van Ben them. Hij zou
van prof. Kuitert een duidelijk ant
woord willen hebben dat dat alleen
Gods openbaring, de bijbel, is. Als
je je invalshoek kiest bij de mens
kom je onvermijdelijk tot een
menselijk ontwerp van God. Maar
de bijbel zegt dat God gesproken
heeft en dat wij alleen maar heb
ben te luisteren.
Mag je hardop zeggen dat je be
zwaar hebt tegen de huidige manier
van binding aan de belijdenis? Ds.
Marseille somde een aantal punten
op waarin hij bezwaar had tegen de
catechismus, het spreken over de
voorzienigheid en het zevende ge
bod bijv.
zwaarschrift tegen de Catechismus
indienen? Die weg is niet meer
begaanbaar zei ds van Apeldoorn.
Leertucht
UIT
VAN LEZERS
Synode
In het verslag van de hervormde sy
node-vergadering las ik over het ge
brek aan inspiratie, zelfs tot in het
zoeken naar een andere naam voor
de 'buitengewone wijkgemeente in
wording' toe.
Mag ik, via het onvolprezen Trouw',
dat door alle synode-leden toch on
getwijfeld wordt gelezen, een Idee
tje ventileren?
Wat zou men denken van 'Palmboom
gemeente'?
Afgeleid van het latijnse Talma sub
pondere crescit' (De palmboom
groeit,tegen de verdrukking in).
Zie ook psalm 92 vers 13.
Zwolle
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
Minister-president
Voor de objectiviteit is het voor de
minister-president Den Uyl geraden
om maar met beide benen op de be
gane grond te blijven.
Uit recente voorvallen bleek n.L (op
dak van een auto in Utrecht en op
spreekgestoelte van het jongerencon-
gres NW) dat onze minister-presi
dent bedenkelijk rood aanloopt.
Oldebroek H. Boeve
B. Kok
Zionisme (3)
De oplossing die het zionisme bood
voor het anti-semitisme droeg reeds
de kiemen in zich van een nieuw ra
cisme. Immers de nationalistische
oplossing waarvoor gekozen werd
betekende dat de op te richten staat
*zo Joods moest zijn als Frankrijk
Frans'. En in de praktijk nu uitte
zich dat in een diskriminatie van
niet-joden, zie bijv. de Wet op de
Terugkeer. Deze geeft aan elke
jood ter wereld het recht zich in Is
raël te vestigen (en burgerrechten
te verkrijgen), terwijl een Pales
tijnse Arabier die bijvoorbeeld in
Haifa geboren is dit recht niet heeft:
huwelijken tussen joden en niet-jo
den zijn verboden;
er zijn verschillende steden in Is
raël waar het voor Arabieren verbo
den is zich te vestigen: alleen aan
joden is dit recht gegund. En zo valt
er nog wel meer te noemen.
Angola
Iri Uw rubriek 'Vandaag' van 18 de
zer (de rubriek is niet ondertekend,
dus is de redactie ervoor verant
woordelijk) wordt een aanval ge
daan op Zuid-Afrika, dat de Unita
(een van de bevrijdingsbewegingen
in Angola) zou steunen. Niet vermeld
wordt, dat de Unita zich keert te
gen de in Luanda zetelende MPLA,
een beweging die gesteund wordt Geref. Urk
door Rusland, o.a. met Migs, com
pleet inclusief piloten. Evenmin
wordt vermeld, dat de negerrepu
bliek Zaïre, ten noorden van Ango
la, de FNLA steunt, evenals blijk
baar de V.S.
Acht U het niet van uitermate groot
belang, dat het noordelijk buurland
van Angola (Zaïre) en het zuidelijk
buurland (Zuid-Afrika) grote bezwa
ren hebben tegen de vestiging van
een communistische overheersing in
Angola? Het is toch duidelijk, dat
een Russisch-communistische basis
aan de Westkust van Afrika een ont
zaglijk gevaar beteken zou voor ge
heel de westelijke wereld.
Rotterdam-Schiebroek J. Wilschut
Predikanten
Wil men een exact overzicht hebben
van het bruto-inkomen van predi
kanten, dan moet men het basissala
ris verhogen met het bedrag aan pre-
mievrij-pensioen. compensatie volks
verzekeringen (premie a.ow. etc.),
verder vrij wonen (vaak ook nog
met verwarming), daarboven inkom
sten uit vervulde predikbeurten/va
kantiebeurten en in zeer vele geval
len een inkomen als godsdienstleraar
aan middelbare scholen. De vergoe
ding voor auto- en telefoonkosten
zijn wisselend en is het mogelijk dat
de fiscus evenals dat het geval is
met de vergoeding voor extra pre
dikbeurten een soepel standpunt in
neemt.
Geeft de kerk daarnaast nog een
vergoeding op de verschuldigde pre
mie aan ziektekosten, dan is deze
ook te beschouwen als Inkomen.
Vervolgens is er nog sprake van kin
dertoelage en ook eventueel studie
toelage.
Wanneer men nu eens tot een juiste
samenstelling van het bruto-inko
men komt en door daarvoor in aan
merking komende aftrekposten han
teert, dan pas kunnen wij het wer
kelijke belastbare inkomen vaststel
len.
Papendrecht J. H. Kingma
Dat er over de zaken van het
Schritgezag en de binding aan de
belijdenis diepgaand gepraat moet
worden, daarover waren de synode
leden het wel eens. Maar hoe? Ve
len vreesden ondanks de woorden
van drs Vegh dat het vragen stellen
zoals de commissie zich voorstelde
toch een leertuchtproceure op
gang zou brengen die niet gemak
kelijk meer te stoppen zou zijn.
Anderen vonden dat deze methode
klaarheid zou scheppen en niet on
der het teken van de tucht zou
hoeven te staan. 'Mogen we elkaar
ook nog eens kerkelijke vragen
''stellen?' vroeg dr H. B. Weijland
uit Lunteren. De id^e van de dyna
mische binding aan de belijdenis wil
juist het Damocleszwaard van de
tucht weg hebben, maar wel elkaar
vragen blijven stellen.
Prof. Dr. G. Th. Rothuizen uit
Kampen zei daarentegenover in
bloemrijke bewoordingen dat de
kerk en prof. Kuitert met elkaar
getrouwd zijn. 'Je gaat je vrouw als
er moeilijkheden zijn toch geen
brieven schrijven en met u aan
spreken'
Ds van Apeldoorn stelde overeen
komstig de brief van de particuliere
synode van Utrecht (zie elders op
deze pagina) voor eerst deputaten
te laten studeren op de vragen
rondom het Schriftgezag en de bin
ding aan het belijden, en geen
uitspraak te doen voordat over deze
vragen meer klaarheid zou zijn ver
kregen.
Drs Appers wil de hele kerk in het
gesprek betrekken. Hij deed het
voorstel dat er een- synodaal ge
schrift zou komen waarin de bedoe
ling van de nieuwe theologie duide
lijk zou worden gemaakt. Samen
met het pas verschenen boekje van
dr. B. Rietveld 'Wat is er aan de
hand' zou dat moeten dienen tot
een serieus en open beraad in de
hele kerk.
Ds M. van der Sijs uit Den Bosch
knoopte daar het voorstel aan vast
om tot een landelijk beraad te ko
men over deze zaak, zoiets als het
pastoraal concilie bij de rooms-ka-
tholieken en de algemene kerkver
gadering van de hervormden. Prof.
dr. J. Firet steunde dit voorstel.
Maar dan niet over de 'zaak-Kui-
tert', maar over de vraag: Hoe kun
nen wij het evangelie overbrengen
als een levende zaak aan al die
mensen die bezig zijn de kerk te
verlaten omdat ze daar het leven
niet gevonden hebben?
Over zijn bedoeling zei hij dat hij
het raam wil uitzetten waarbinnen
christenen zich in de toekomst zul
len moeten verantwoorden over
hun geloof. 'De mensen willen we
ten waarom ons geloof gelóóf is
een geen bijgeloof. Er moet iets
aan de mensen te vertellen zijn
waarom wij de Christus der Schrif
ten volgen. Het boekje sluit daaT-
mee oneindig veel meer bij de ge
reformeerde traditie aan dan men
denkt. Ook Herman Bavinck begint
zijn dogmatiek met het raam waar
in hij het geloof uiteen zet. Alleen,
(ADVERTENTIE)
NU IN ÉÉN BAND
3 BOEIENDE ROMANS
Niet zo lang
STER-reclame
Amsterdam
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Direktie - commerciële
afdelingen -
administratie:
Wibautstraat 131,
tel. 020-913456,
Postbus 859.
Redaktie:
Nieuwe Zijds Voorburg
wal 280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM'DORDRECHT:
Westblaak 9. Rotterdam
lel 010-115588
Postbus 948.
DEN HAAG'LEIDEN:
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
Postbus 101.
ZWO' I E'GRONINGEN
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel 05200 17030.
Postbus 3
Even moet ik U zeggen hoe dank
baar ik ben dat de heer Scholten de
P. Aarts kat de bel heeft aangebonden bij de
STER-reclame. We weten het wel,
de heren moeten verkopen, maar
omdat ze tegelijk lage lonen willen
betalen tdat horen we dagelijks van
henzelf) wordt er steeds minder
gekocht terwijl de inflatie stijgt.
Waarom nu nog miljoenen erboven
opgelegd door de STER-reclame die
deze vicieuze cirkel iedere dag vele
keren de wereld inschreeuwt. Zo
slim de methode is. zo dom is de
onthullinc van het feit zelf. Het gaat
boven mijn kracht om dat vele ke
ren voor en na het nieuws in de oren
geschreeuwd te krijgen. Lachen?
De artikelen niet kopen? Boos wor
den omdat de heren zich zo in hun
hemd zetten? Waar moet het heen?
Wassenaar H. Sloteinaker
In de rubriek Uit brieven van le
zers wil ik graag reageren op een
berichtje in de courant van woens
dag jl. waarin stond vermeld dat de
gereformeerde kerkeraad van Urk
zich van het kerkverband zou losma
ken als de synode geen maatregelen
zou nemen tegen Kuitert etc. Ik kan
mij heel goed voorstellen dat er ver
ontrusting heerst over bepaalde pun
ten in onze kerken. Maar zolang als
het Woord van God onbeperkt mag
gepredikt worden (en dat mag)
waarom dan met het scheurmes in
de aanval? Zou reformatie van bin
nenuit niet meer volgens de Schrift
zijn en meer getuigenis en minder
tot aanstoot zijn van hen die niet ge
loven? De hervormde kerk heeft
toch ook een gereformeerde bond?
En tot slot: Hij die zonder zonde is
neme de eerste steen op.
Zoutkamp K. Oosta
Daar stond tegenover de mening
van die synodeleden die vonden dat
er niet meer zo lang gepraat be
hoefde te worden. 'Ik hoor van alle
kanten dat de kerk geloofwaardig
moet zijn in deze tijd' zei ds E. J.
Oomkes uit Uithuizen. Zij is dat
niet als zij een man pre-adviseur
van de synode laat zijn die zelf
zegt niets te willen weten van bin
ding aan de belijdenis.
Ds. G. H. van den Berg uit Aalten
vond dat de vragen die de commis
sie geformuleerd had. eerbare vra
gen waren. Hij zag niet in waarom
nog gewacht zou moeten worden op
nieuwe studies over het Schriftge
zag. En het j.ongste synodelid ds W.
A. Boer uit Meerkerk (27) was er
voor dat de knoop voor of tegen
een belijdende kerk nu zou worden
doorgehakt. Hij pleitte voor het
commissievoorstel met alle konse-
k wen ties van dien' en was niet
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN Nadat zo'n veertig leden van de gereformeerde
synode gesproken hadden kreeg prof. dr. H. M. Kuitert gister
avond gelegenheid om te reageren. Hij zei dat het nu de derde keer
was dat hij onder dergelijke omstandigheden voor de synode
stond, maar dat hij zich toch veel meer dan vorige keren dank
baar voelde omdat hij het gevoel had dat de synode nog niet
eerder zo dicht zijn bedoelingen had geraakt. Wel betreurde hij
het dat de commissie hem niet gehoord had.
dat raam werd nog bepaald door
Aristoteles en dat kan nu niet
meer'.
Prof. Kuitert bestreed met klem de
opvatting van de commkssie dat hij
zou ontkennen dat het christelijk
geloof op openbaring rust. Hij ge
loofde dat van harte. Alleen maar:
'Tegenover buitenstaanders kim Je
je niet op de openbaring beroepen,
want openbaring is typisch iets
voor het geloof.
'Ook binnen de kerk spreken wij
niet meer alleen dezelfde taal. Dat
is alleen op te lossen door een
dialoog zonder dwang. Wij zullen
met respect voor elkaar met elkaar
moeten blijven praten. De dialoog
zonder dwang is de enige weg naar
waarheid en eenheid'.
Prof. Kuitert hoopte dat de theolo
gische discussie binnen de gerefor
meerde kerken niet langer lamge
legd zou zijn door het Damocles
zwaard van de tucht. 'Hoe kun je
elkaar als theologen kritisch bege
leiden als je weet dat jouw kritiek
eraan mee zou kunnen werken dat
je beste vriend geschorst wordt?'
Het is de bedoeling dat de synode
zaterdag een beslissing zal nemen
na beraad van de commsdsie en de
indieners van de diverse voorstel
len.
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN "Met twee stemmen
tegen en één onthouding heeft de
Gereformeerde synode de bezwaren
tegen het preadviseurschap van
prof. dr. H. M. Kuitert afgewezen.
De bezwaren waren ingediend door
de gereformeerde kerk van Uithui
zen en enkele andere kerken en
particuliere personen.
De synode overwoog dat het pread
viseurschap krachtens de kerkorde
en de synodale bepalingen het
recht en de plicht is van de hoogle
raars van de theologisxhe hoge
school tt Kampen en van de theo
logische faculteit van de Vrije Uni
versiteit. Aangezien dr. Kuitert aan
het begin van de synode door van
zijn zitplaats op te staan zijn in
stemming betuigde met het belij
den van de gereformeerde kerken
staat op grond van de kerkrechter
lijke bepalingen zijn zitting-nemen
als preadviseur niets in de weg.
Beslissingen over een al dan niet
toelaten als preadviseur zijn dan
rechtens buiten de orde.
Na de stemming verklaarde ds. E. J.
Oomkes uit Uithuizen dat hij de
beslissing ten diepste betreurde en
aan de verdere synodale werkzaam
heden zal blijven deelnemen, zij
het onder protest.
WIE IS HIJ?
en zei tot Mozes:
'Ik ben Jahwe,
Ik verscheen aan Abraha^A
Isaak en Jakob
als God-almachtig,
maar bij mijn naam Jahvff01
hebben ze mij niet gekenc, w
Ik heb immers mijn verbi
met hen opgericht, j
om hun te geven het la^m,
het vreemde land,
waar ze als vreemdelinge
gewoond hebben;
zo heb ik ook
de Israëlieten, horen kl«£
door de Egyptenaren
tot slaven gemaakt,
en Ik heb mijn verbond
Daarom moet je
tegen de Israëlieten zegg|T£
Ik ben Jahwe,
Ik zal jullie bevrijden
van de dwangarbeid van!
en jullie verlossen
uit hun verdrukking
daarvoor zal Ik mijn arm
uitstrekken met hevige g<
Ik zal jullie tot mijn vol jj£
aannemen
en Ik zal jullie
tot een God zijn.
In deze omnibus vindt u 3
romans waarmee Jef Last
bewezen heeft een talentvol
prozaschrijver en een
uitnemend verteller te zijn.
„Elfstedentocht",
„Zuiderzee" en „Het eerste
schip op de Newa".
Boeiende tekening van
karakteristiek Nederlands
volksleven, van mensen in
hun vreugden en hun
levensstrijd.
560 blz. f 27,50. In de
boekhandel.
L.J. VEEN - WAGENINGEN
bang voor een scheuring omdat die
er in feiite volgens hem toch al was.
Ook ds D. H. Borghes uit Den Ham
vond dat in geen geval de binding
aan het belijden losser kon worden
gemaakt. 'Aan die ene kant lopen
mensen van ons weg omdat zij
gereformeerd willen blijven, aan de
andere kant omdat zij niet meerge-
reformeerd willen blijven, aan de
andere kant omdat zij niet meer
gereformeerd willen zijn. Als je
tussen drie twee moet kiezen is de
keus voor mij duidelijk', zei hij.
tkc
n jke
ïid
NED. HERV. KERK
Intrede te 's-Heer Hendri
ds H. J. de Vos uit Druten
Afscheid van Venray:
(em. pred.).
Beroepen te Westbroek:
ken te Benthuizen; te En
G. A. Cnossen te Nijverd
Bedankt voor Haaften:
dert te Lunteren.
GEREF. KERKEN
Intrede te Heteren: ds
Netten uit Leiderdorp;
wijk: H. J. Noll es uit 1
op 16 nov. te Bakkevet
tigd.
Beroepen te Gapinge-1i
Hofstra, kand. te Amster
Aangenomen naar: 's-(
J. W. Zijlstra te Doezi
ALG. DOOPSGEZ. SOC.
Afscheid van Warns eifij
dr. S. J. Postma, wegens
CHR. GEREF. KERKEN
Intrede op 27 nov. te B^et
van Beek uit IJmuiden;
te St. Jansklooster: ds.
Onstenk.
BAPT. GEM.
Afscheid van Haarlem:
Renken, wegens benoei
verz. psych, ziekenh. G
wijk.
GEREF. GEM.
Afscheid van Oosterlani
ge, ber. te Rotterdam-W.
Beroepen te Oosterland:]
berg te Terwolde; te Nui
Haaren te Amersfoort.
GEREF. KERKEN VRIJ!
Beroepbaar: ds. H. Knigi
miss. pred. te Irian Jay
Laaghalerstraat 12 te
(Dr.).
d'
Van een onzer verslaggev
UTRECHT De particf
vinciale) synode van de
de kerken in de provi
heeft aan de generale
vraagd geen oordeel uit
over bezwaarschriften tel
me genoemde theologen
synode eerst nader duidefar]
kregen heeft ten aanzien
van het schriftgezag en
ding aan het belijden vande
Wat het laatste betreft c njd
synode meent dat de cfijs
'dynamische binding5 nog
delijk laat. Zij suggereert^
spreken van 'exsistentiëlerr
heid'. Er moet volgens d
synode ruimte voor een
voor een gesprek over,
punten zonder de onmidd ip
ging van tuchtmaatregel!
len in zo'n gesprek de I
schriften duidelijk moetef.lnVl
ken. TCn
door A. J. Klei
Bezuiniging
In Uw artikel over bezuiniging bij
het onderwijs van 13 novemher
wordt gesteld dat 1 proeent bezuini
ging tot gevolg zal hebben dat er
1750 (1 rocent) leerkachten werk
loos zullen werden. (Al- fnosf
wordt vermeld dat de waehtgeldre-
gellng goed is. Vnn w°lk° W'nüTr
wordt dat betaald?) Dit is nu eens
een dnirt"li1>-' von*-bpeld welke ster
ke invloed d° loonhoogte heeft nn de
werkgelden b°iri. Als de
daadweri'elük de willoosheid w'!
hp^riidp»"» dp" !'«t d« or>ln«-c(no' voor
de hand: Eén r>rnrp"t minder salaris
en h°t. Droh]oem is opgelost "Ta°r-
om niet? Staat dat soms niet in
•Koorpnnt'? riflirorn h°t onder
wijs kwahtafief achteruit eaan en
de werkloosheid maar weer stil»"'!''
Zeist D. Engel
Tn het Hervormd Weekblad, orgaan van de
confessionele vereniging en niet te verwarren
met Hervormd Nederland dat alle richtingen
i'it wil, vestigt ds. C. Jongeboer er de aan
dacht op dat ik in de krant van 25 oktober
een vriendelijk verwijtend stukje schreef aan
het adres van een paar gereformeerde bonds-
organisaties die in hun publikaties bij het ci
teren van verzen gul zijn met bronvermeldin
gen. maar dit nalaten zo gauw het een ge
zang uit het liedboek betreft.
Ds. Jongehoer zegt eerst dat ik gereformeerd
ben (zo hour je t ook nog eens van een an-
df'i j en stelt vervolgens vast dat ik, zo ik her-
vo-md ware, geweten zou hebben 'dat dit cite-
n zicii veelvuldig uitstrekt tot zelfs de preek
toe'. Nu kan ik ds. Jongeboer verzekeren dat
ik. ongeacht mijn kerkelijke komaf, van dit
veeiv uidig citeren volledig op de hoogte ben.
k tij daar echter niet zwaar aan omdat domi-
ires in de regel verzuimen in hun preek bron
nen te noemen. Ze zeggen op hun best: 'Zoals
Nel Benschop het zo mooi zegt in haar.
(volgt naam van het gedicht), maar niet: 'Zo
als Nel Benschop het zegt in haar bij Kok te
Kampen uitgegeven bundel.(hier zou de
naam van de bundel in kwestie moeten kumen
en daarna nog die van het geciteerde gedicht)
Tommy (hoorbaar fluisterend): 'Kyk
es mam, ze hebben het voor 't eerst goed
opgeteld!'
(Uit Punch van 17 juni 1903)
Dit laatste heb ik tenminste nimmer meege
maakt en ik heb toch onder het gehoor van
heel wat dichtwerklievende predikheren ge
zeten.
Dit zo zijnde, kan ik er vrede mee hebben
wanneer ik van de kansel verneem: 'Zoals het
staat in het door Ad den Besten vertaalde
oude kerklied.zonder de mededeling dat de
betrokken vrucht van de vlijt van de heer
Den Besten in het liedboek aan te treffen is.
Mijn bezwaar ging en gaat hiertegen dat je in
een en hetzelfde blad wel precies verteld
wordt waar een vers van Nel Benschop van
daan komt en niet waar dat door Den Besten
vertaalde lied te vinden is, omdat het in het
laatste geval om een gezang uit het liedboek
gaat.
Ds. Jongeboer heeft het over de vraag naar
het waarom, die 'vele kerkgangers al jaren
stellen aan de dominees die geen gezangen
laten zingen, maar ze wel naar hartelust cite
ren'. Uit het bovenstaande kan duidelijk zijn
dat ik niet met deze vraag rondsjouw, ik denk
maar zo: dominees kunnen op de preekstoel
gekkere dingen doen dan versjes opzeggen. Ik
heb de vraag naar het waarom vroeger wel
vaak horen stellen, op gemeente-avonden
waarop gedebatteerd werd over het al dan
niet invoeren van gezangen. Die term 'invoe
ren' deed me altijd aan de aardrijkskundeles
denken: we voerden thee en koffie in. Met ge
zangen kon je dat dus ook doen.
jn
0<
O]
op
op
t ter
Met grote innigheid denk ik aan
lijke bijeenkomsten terug. De p
gen heerlijk onder handbereik, w
overzichtelijk. Zo'n gezangenkwesl
gevolgen van een beslissing wari V
merkbaar. Besloot je geen gezange
ren dan zou bijvoorbeeld met pis
dominee weer citeren 'Kom Schepp
wij zouden het weer niet aanheffen^:
zingen van 'deez' eerstelingen' uii
deze aanduiding van toepassing
Petrus' gehoor in Jeruzalem. En
gezangen wel ingevoerd worden d
van tevoren al wie bij 'het opgei
gezang de lippen zou dichtknijpf
nender nog, kwaad zou weglopei
dit betreft kun je beter met gi
doen hebben dan met verkeerde
lijke structuren, want daarvoor
kerk niet zomaar in de benen.
Op een van die avonden (want j<
zoiets natuurlijk een paar keer)
dominee in zijn pleidooi voor de
we thuis *och ook graag 'Er rui
wolken' zongen (hij wist niet of
voorbij dat dit lied niet in het
stond). Hierop stond achterin de
man op die met krachtige stem
'Er ruist niks langs de wolken,
nooit wat gehoord!'
Of het door deze bijdrage, tot het c
weet ik niet meer, maar die avond
nog geen gezangen in.
