emansleven in schaduw in de Nederlandse troon 'Brand bij C A begin van meest spectaculaire periode in mijn leven' Commissie moet toezien op bedreigde diersoorten )ied Heii Lan erstakende J|tkanen willen lal pardon Boek Zoetermeers verzet voor Prins Natuurgebied De Rovertse Heide bij Brabants Landschap Bedrijfsleider Jan van der Laan verlaat Damrak Plan voor tweede Lekbrug bij Vianen Notaris daagt Utrechtse boer voor rechter '/KVN/Afa NOVEMBER 1975 TROUW/ KWARTET P6 - H11 tie over prins Hendrik de Zeevaarder in Rotterdam koi hectai Rover de st andscl uit uurli in d t beh( eze ee u iebond icht als do vf n0AM mede onrust 5 haar „ins W. Ledeboer in L appij ig met bond, partict /ia he Bij de naam ïdrik en een verband naam en het Neder- Nedeitewezen denken velen ekend allereerst aan loot van koningin Wil- n diens bemoeienissen reddingwezen. En na- m de spectaculaire red- van de bemanning van bij Hoek van Holland, rmast' en voor eers^e we' Sprekend over Hen- ïeevaarder denkt men 1394 geboren zoon van ed oo han 1 van Portugal» de e tijd van de grote ont- van Vasco da Gama, nbus en van Amerigo 1 heeft ingeluid. Ir bekend is prins Hendrik Jn voortleeft in het Mari- Um Prins Hendrik in Rot- .1 in de Prins Hendrik- K Egmond aan Zee. Hendrikstichting bestaat iar en dat feit is aanlei den expositie in het Mari- Prins Hendrik over fan deze jongere broer van hlem IH, die een groot njn leven op zee heeft F>t. :lling in het Maritiem Hendrik, die daar met 11 januari volgend boeiend. Met zorg en is de persoonlijkheid van k naar voren gebracht iker maakt intens ken- bescheiden en plichtsge- die niet als Oranje-prins envoudig jong luitenant- tr Nederlands-Indië reis- adelborst het Koninklijk oor de Marine en Zijner schepen van oorlog be- op de normale wijze tel- derd, uiteindelijk de Ko- irine verliet in de rang •bij-nacht. de tentoonstelling een it is opengeslagen bij een er worsteling met zwaar ige zee, waarop zijn schip averij opliep. Zo brak de ira', de zware boom, die mste zeil aan de grote t. Heel lakoniek vermeldt drik 'gerepareerd groot- net daarbij een simpel e om te laten zien hoe tie was uitgevoerd. Geen el. Maar tussen de regels hier nóg een aantekening inkt en de schrijfwijze is t die later is toegevoegd, heel nuchter: 'Het resul- slecht'. Geen spetterende boze opwinding, gewoon constatering, die in haar jernietigend moet hebben J[eJor de officier die toen het de grote mast had ge- Zr. Ms, fregatten Prins van Oranje en Juno in de Middellandse Zee bij zwaar weer. Met boten wordt gezocht naar een man, die overboord is geslagen. D e man is niet gevonden. Beide schepen 'tegengebrast', neus in de wind en een enkel zeil dat de wind van voren moet 'krijgen' om 'gieren' of heen en weer gaan te voorkomen. Bij deze manoeuvre zijn uiteraard d e meeste zeilen geborgen. Het schilderij is van Louis Meyer. ticier heeft prins Hendrik jnen alleen maar saluut- pren afgeven, oorlog heeft feegemaakt. Toch zien we plichtsgetrouwheid wel tot grote persoonlijke |^j ersdaggever De twintig illegaal In verblijvende Marokkanen, vrijdag in de Moniicakerk t in hongerstaking ziin hebben staatssecretaris van justitie in een brief lOgte gebracht van hun kanen vragen alsnog een >ardon voor buitenlanders itwijzing worden bedreigd niet kunnen bewijzen dat aan de legaliserings- Voorts vragen ze de 1 taris te voorkomen dat loor de politie worden ge en tenslotte eisen ze dat verblijvende buitenlandse dezelfde rechtn krij- tun Nderlandse collega's, ckanen kondigen voorts hongerstaking voort *e ven zetten tot hun eisen rtlligd. )>emard Tomlow van bet. advocatencollectlef, dat lot van de hongerstakers - getrokken, zijn de Marot-. Utrecht niet zozeer in 1 „komen om hun eigen chooo te veeen alswei uit t met de vele andere ille- uitzetting uit ons 'and boven het hoofd hangt.. omlow zouden veel illesa- iegelijk kunnen aantonen voor 1 november 1974 in verbleven, waarmee Hp :ste voorwaarden voor re- ig zou zijn vervuld. 'Maar (gevers (kopnelbazen) die A roet de wet niet zo oainv La enomenw eigeen de ver- van de buitenlanders te I/yfidat ze bang zijn Aal ze '/"Telf een buil zullen vallen' plow. moed, zoals tijdens zijn eerste reis als smaldeelcommandant. Hij was toen kapitein-ter-zee en waarschijn lijk zou deze reis een belangrijke factor zijn bij de beoordeling of hij voor een vlagofficiersrang in aan merking zou komen. Hij voerde het bevel over een eska der van drie schepen op een oefen- reis naar de Middellandse Zee: Zr. Ms. fregatten Prins van Oranje en Sambre en Zr. Ms. korvet Juno. De reis verliep nogal pittig: er kwam zeer zwaar weer, waarin een Spaan se brik 'La bella Antonia' verging. De Juno redde negen opvarenden, vier zeelieden verdronken. De beide fregatten liepen ernstige averij op en om de moeilijkheden nog te ver groten kreeg de Juno brand aan boord, die met kordaat ingrijpen ge lukkig kon worden geblust. Van die reis is een uitgebreide re portage op de tentoonstelling te vin den in de vorm van tekeningen, journalen en van schilderijen van Louis Meyer, die de reis als 'ver slaggever' had meegemaakt. Heel interessant is de afdeling, wel ke de jeugd van Prins Hendrik toont. Op zijn dertiende jaar werd hij adelborst en er zijn grapjassen die het leven van zo'n adelborst ver gelijken met dat van een voetbal: iedereen schopt er tegen en het slachtoffer heeft alleen maar te doen wat hem wordt gezegd. Zijn enige voorrecht is dat de schepelin gen hem aanspreken met 'jonker'. Bekwaamheid Voor Prins Hendrik was er geen uitzondering. En ook als jongste of ficier wachtten hem voorlopig in de officiersverblijven van Zr. Ms. sche pen van oorlog weinig meer dan on aangename klusjes en zwijgend op te volgen orders. Over zijn verhou ding tot zijn jaargenoten vinden we weinig. Vermoedelijk had een adel borst en ook een jong zee-officier te weinig tijd en gelegenheid zich daarin te verdiepen. Wel staat vast, dat men hem respecteerde om zijn groeiende bekwaamheid, zijn kennis van zaken en zijn menselijkheid. Van de waardering voor zijn persoonlijke moed vinden we op de expositie een merkwaardige aanwijzing. In het streng gereglementeerde leven van de marine-officier is het dragen van knevel of baard verboden, tenzij 'de commandant van een officier zulks aan dezen uitdrukkelijk toestaat'. Uit Prins Hendrik als oprichter en voorzitter van de Koninklijke Nederlandsche Yacht Club. De mooie pandjes-rok met glimmen de knopen en fluwelen kraag had dezelfde betekenis als de sport- blazer in onze dagen! Schilderij van C. Bisschop. Jaap van der Zwan ('inks). sctir';ver boek 'De dag dat het manna viel' en dr. J. Kentgens, een der hoofdfiguren uit het boek. bij Prins Bernhard. ZOETERMEER Oud-journalist Jaap van der Zwan, chef-voorlichter van de gemeente Zoeter- meer, heeft gisteren op paleis Soestdijk aan Prins Bernhard het eerste exemplaar overhandigd van zijn boek 'De dag dat het manna viei'. DEN BOSCH Indien minister Van Doorn een aankoopsubsidie wil ver strekken, zal in het komende voor jaar de NV Heidemaatschappij Be heer het ruim 460 hectare grote na tuurgebied 'De Rovertse Heide' overdragen aan de stichting 'Het Noordbrabantse Landschap'. Dit voornamelijk uit bos en uit en kele hectares cultuurland bestaande natuurgebied ligt in de gemeente Hilvarenbeek. Het behoorde sinds het begin van deze eeuw aan de 'Vereniging Oranjebond van Orde'. Het werd aangekocht met geld van particulieren met als doel door het ontginnen en bebossen van toen laag gewaardeerde grond werkgelegen heid te scheppen, mede ter voorko ming van sociale onrust. De vereni ging heeft in 1923 haar bezit over gedragen aan de Nederlandse Hei demaatschappij, die nu op haar beurt het natuurreservaat in handen stelt van het Noordbrabants Landschap. Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM Volgens de Internationale Unie voor Natuur behoud worden momenteel 310 soorten zoogdieren met uitroeiing bedreigd. Bij de vogels worden 320 soorten met ondergang be dreigd, bij amfibieën en reptielen 180 soorten en bij de vissen is het voortbestaan van 90 soorten in het geding. Over de gehele wereld treft dit lot ook nog tien tot twintigduizend soorten van wilde flora. De Heidemaatschappij acht over dracht aan een particuliere natuur beschermingsorganisatie het meest in overeenstemming met de bedoelin gen van de Oranjebond, die sterk ge richt was op het particuliere initia tief. De 'Rovertse Heide' is nu een bosgebied, waarin naast loofhout- en gemengd loofhout/naaldhoutbos, een aanzienlijke opervlakte grove den- Verstoring nebos voorkomt. Via het rijwielpa denplan Midden-Brabant zal in de toekomst het gebied ook voor fiet sers worden ontsloten. Deze cijfers noemde staatssecretaris Meijer (CRM) gisteren in de Tij gereaal van de Amsterdamse die rentuin Artis. waar hij de advies commissie bedreigde uitheemse diersoorten installeerde. Voorzitter van deze commissie is dt burgemeester van Utrecht, de heer H. J. L. Vonhoff, die als staatsse cretaris in het vorige kabinet een wetsontwerp tot bescherming van bedreigde uitheemse diersoorten in diende. Bij deze wet. die begin dit jaar is aangenomen, behoort een lijst van beschermde diersoorten. De commissie zal onder meer be zien in hoeverre deze Hjst in over eenstemming moet worden ge bracht met de veel uitgebreidere Hjst, die hoort bij de in 1973 tot stand gekomen conventie van Was hington over de internationale handel in bedreigde dier- en plan tensoorten Staatssecretaris Meijer zei dat de vangst en de jacht samen schuldig zijn aan het verdwijnen van 42 procent van de uitgestorven vogel soorten en 33 procent van de uitge storven zoogdiersoorten. Daarnaast nemen natuurlijke oorzaken een kwart voor hun rekening en is de rest verdwenen door verstoring van het leefgebied. Hij wees er verder op dat zelfs de stand van de haring op de Noord zee door overbevissing de laatste jaren sterk is teruggelopen en dat sommigen aanarden de vangst een jaar lang te verbieden. Als een wreed voorbeeld van nutte loze uitroeiing van een gewaardeer de diersoort noemde hij de jacht op olifanten, waarvan niet alleen de ivoren tanden geld opleveren, maar waarvan ook de poten worden ver handeld omdat er mensen zijn die deze in uitgeholde staat graag als paraplubak gebruiken. 'Helaas moet worden gezegd', aldus staats secretaris Meijer, 'dat Nederland voor wat de handel in dieren be treft geen al te beste naam heeft. Ons land is namelijk vanouds een belangrijk centrum van deze han del, in het hijzonder in zoogdieren, vogels en vissen'. deze bepaling groeide de marine traditie dat een baard of knevel voor een officier gold als een onderschei ding, hem toegestaan na daden van moed en bekwaamheid. Zo was er tijdens de jongste oorlog een aantal zeer baardige onderzeebootofficie ren. Welnu, op alle schilderijen en teke ningen tot en met de rang van kapi tein ter zee zien we prins Hendrik als een slank, zeer gesoigneerd per soon met een keurig glad gescho ren gelaat. Daarna zien we plotse ling schilderijen waarop hij is uitge beeld met een forse knevel en (even fiks) uitgegroeide bakkebaarden! Hoewel daarover op de expositie geen schriftuur is te vinden ligt de conclusie voor de hand, dat hem na de zo zware smaldeelreis naar de Middellandse Zee het recht werd verleend, baard en knevel te dragen. Interessant op de tentoonstelling zijn de nautische instrumenten van prins Hendrik en vooral zijn teke ningen. Hij tekende niet eens zo on verdienstelijk en hij legde daarmee zijn indrukken van vreemde, vooral oosterse havens vast. Karakter En goed inzicht in zijn karakter bie den zijn optreden als voorzitter van de staatscommissie voor de marine in 1852, dat er toe leidde dat nog in datzelfde jaar de lijfstraffen werden afgeschaft (In de Britse marine ge schiedde dat pas in 1939!) en de op richting van de naar hem genoemde stichting, het bekende Egmondse te huis voor oud-zeelieden. Het leven van prins Hendrik heeft aanleiding gegeven tot de binnen de Koninklijke Marine vaak uitgespro ken wens, dat altijd ten minste één prins van Oranje-Nassau een actieve marine-loopbaan kiest. Misschien dat een van de zoons van prinses Beatrix deze traditie wil voortzetten. door Jan Roelfs AMSTERDAM 'Toen ik in die winternacht van de 13de op de 14de februari 1963 door de politie uit m'n bed werd gebeld met de mededeling: 'C A staat in brand!' had ik er nog geen flauwe notie van dat de meest spectaculaire periode in mijn leven was aangebroken. Het gekke was, dat toen ik aan het Damrak parkeerde er niets bijzonders te zien was. Er stond een verlaten brandweerauto voor de deur. Maar aan de Nieuwendijkzijde stond ons oude pand nog van Berlage in lichter laaie.' De heer Jan van der Laan (56), die in 1949 de jongste bedrijfsleider van het concern van C A Brennink- meyer was geworden de man voor Amsterdam, hij was toen 30 jaar zou over de jaren, die op één van de grootste binnenstadsbranden volgde, een boek kunnen schrijven. En daar voor zou hij, nu zijn vervroegd pen sioen is ingegaan, zeker de tijd heb ben. Maar hij zal het niet doen, hoe wel het boeiende stof zou worden. Amerika opdracht bij het architectenbureau Van der Laan in Leiden geen fa milie op tafel. Ik laat nu maar de problematiek rusten, die verbonden was aan de opbouw in het ontstane brandgat van 50 bij 50 meter. Her bouw in een deel van de oude bin nenstad was, met het oog op de con structie van de belendende percelen, een hoofdstuk apart.' Kortsluiting Het boek heeft, zoals wij eerder plaats schreven hei Zo?t.ermeerse verzet de In In de T\ d° W 'o? tot on derwerp. De Oi.vhnn' ng vond aanwezigheid van één van - iren uit het boek. de ,n cje .-i strij ..I ,i..ii en la tere wethouder van Zoetermeer dr. J. Kentgens, die tegenwoordig in Ierland woont en pasgeleden naar Nederland k' am om geopereerd te 'De brand was ontstaan door kort sluiting op de parterre-afdeling aan de Nieuwendijkzijde. Gebleken is, dat een stalen omhulsel van een be langrijke elektrische voedingsdraad was gaan scheuren. We hebben al die zaterdag de brand woedde in de vrijdagnacht direct een nood- hoofdkwartier in Kras ingericht. Wat was de voorlopige trieste balans: onze administratie- en documentatie- afdeling waren verloren gegaan. We leenden een blocnote bij de portier van Kras en begonen. Het meest ur gente was de verkoop zo snel moge- lyk voortgang te doen vinden. Mi nister-president Den Uyl was des tijds wethouder van economische za ken in Amsterdam. Zijn medewerking was enorm. We bouwden in record tijd een noodwinkel boven het water van het Damrak, naast de Beurs, we zetten een noodwinkel op het Beurs plein, later vestigden we een ver kooppunt in een van de hallen van de RAI. Confectie werd schielijk uit fi lialen, elders in het land aangevoerd. Als je nou praat over pionieren, dan gold dat voor de maanden na de brand. Binnen drie dagen lag er een VIANEN Ten westen van de hui dige boogbrug over de Lek bij Via nen zal (in fasen) een nieuwe brug worden gebouwd. Er ontstaan dan twee maal vier rijbanen voor het verkeer op deze drukke weg, die vrijwel dagelijks lange files ople vert. Met de bouw van de nieuwe brug zal echter pas na 1980 kunnen worden begonnen. Dit hebben B. en W. van Vianen aangekondigd in een toelichting op de gemeentebegroting voor volgend jaar. In combinatie met deze brugplan- nen zal ook de geplande tramlijn Utrccht-ivicu'."?gein een kruising krijgen met de rijksweg Utrecht- Den Bosch tussen Vianen en Jut- phaas. worden aan een in de oorlog opge lopen schotwond. Het 'manna' in de titel van het boek slaat op de voedselpakketten, die bij de bevrijding door geallieer de vliegtuigen afgeworpen werden. Van der Zwan zegt het boek ge schreven te hebben om zijn zoon duidelijk te maken wat bevrijding eigenlijk is. De opbrengst van het boek gaat naar het Mac. Cornick- fonds, dat ter nagedachtenis van een gesneuvelde vlieger werd opge richt. De eerste bestemming die het fonds eraan geeft is een bibliotheek in het toekomstige ziekenhuis van Zoetermeer. In de AMRO-bank in het winkel centrum 'De Waarden' in het Zoe- termeerse Meerzicht wordt een kle'ne expositie gehouden over het boek van Jaap van der Zwan. Jan van der Laan is met een studie groep van C A naar de Verenigde Staten geweest om zich te oriënteren ten aanzien van de toekomst van de binnensteden daar en van cities, die met Amsterdam vergelijkbaar waren in het bijzonder. De kernvraag was: zou de binnenstad van de hoofdstad commercieel magnetisch blyven, en vooral: zou de overheid de bereik baarheid kunnen en willen garan deren? De studiegroep kwam met een negatief Amerikaans advies terug. 'Maar we hadden veel vertrouwen in het toenmalige gemeentebestuur, we gelóófden in de toekomst wat wer ken en leven in de city betreft. Mis schien waren we eigenwijs: we gin gen tot grootscheepse herbouw over. C A verrees rianter dan ooit aan het Damrijk en de Nieuwendijk, met een nieuw hoofdkantoor. Verkeer De droom is niet helemaal ver werkelijkt? De scheidende staffunctionaris van het concern, die als geboren Rotter dammer verknocht raakte aan Am sterdam, meent dat er de laatste zes, zeven jaar invloeden zijn, die een constructief beleid van B. en W. wat de bereikbaarheid betreft, in de weg staan. 'De binnenstad is té lang al een in zet van discussies van minder duide lijk beleid. Kyk eens, we zijn vrijwel de enige grote stad in Europa, waar de city niet over een grote parkeer garage beschikt. Bij de herbouw dachten ook wij aan een parkeer garage, maar het Damrakverkeer liet dit volgens deskundigen niet toe. Radicaal weren van de auto uit de binnenstad zou de doodsteek zijn voor een groot deel van het bedrijfs leven en het winkelapparaat. Soms vraag je je af: bevindt het gemeente bestuur zich in de ban van de actie groepen? Bereikbaarheid Jan van der Laan, die jaren achter een in de belangenorganisatie van het winkel- en bedrijfsleven heeft gewerkt hij was een der oprich ters van de Stichting Nieuwendijk is van oordeel, dat geparkeerde auto's uit de binnenstadsstraten weg moeten. Als die verhuizen naar par keergarages, dan krijgen tram en bus nog meer vrij baan, dan kan het openbaar vervoer maatregelen ne men om aantrekkelijk te worden: meer comfort, meer frequentie op de lijnen. Als vertegenwoordiger van het groot-winkelbedrijf zeg ik: 'We willen graag meewerken aan de tot standkoming van parkeergarages, ook C A, dat voor meer dan de helft publiek ontvangt, dat niet pri mair auto-gebonden is. Maar dan moet de binnenstad bereikbaar blij ven. Ik geloof niet in het effect van f.o-Vo«rV"—>>>n voor hen. aio bii commerciële binijc..ci,adgebeuieii zijn betrokken, het is een lapmiddel. Men moet primair het parkeervraagstuk aanpakken.' Wat vindt u van het plan om de Binnenring de verkeersader die rondom het centrum loopt af te sluiten voor het autoverkeer en het openbaar vervoer vrij-baan te geven? 'Die hoeft niet per sé de city te isoleren. Maar de noodzaak om daar veertig miljoen gulden aan te gaan besteden een bedrag dat nog fors zal oplopen acht ik verwerpelijk. Voor dat geld zou je andere voor zieningen, mede ten gunste van de bereikbaarheid van de binnenstad, kunnen treffen. (Auto van Binnen ring naar Stadhouderskade). Nog maals: de stilstaande auto weg uit de binnenstad. Dan is er al veel ge wonnen. Je zult dan tevens een scherpe scheiding moeten maken tus sen lang- en kortparkeren. En je zult het komende verkeerscirculatieplan in nauwe samenhang met die even tuele Binnenring moeten bezien.' De scheidende Van der Laan blijft betrokken bij het Citygebeuren, zo als hij dat ook was in de Federatie De City van Amsterdam. Hij blijft bestuurslid van de jonge Stichting Amsterdam-City, is inmiddels geko zen tot voorzitter van de Verkeers raad, een adviescollege voor het ge meentebestuur; hij zal ook deel gaan uitmaken van een dergelijke raad voor de hygiëne van het milieu. Afscheid na 26 jaar van het Dam rak, maar geen vaarwel aan de city. Hedenmiddag is er afscheidsreceptie voor Jan van der Laan, die in het in middels verdwenen confectiebedrijf van Determan, aan de Hilversumse Kerkstraat zijn loopbaan is begonnen. 'Belangen geschaad' Van een verslaggever UTRECHT De Utrechtse notaris P. T. Tjabbes heeft een civiele pro cedure aangespannen tegen de Utrechtse boer M. van Muyden. De boer heeft de afgelopen maanden herhaaldelijk gedemonstreerd voor het notariskantoor van de heer Tjabbes, omdat de notaris hem be nadeeld zou hebben bij de verkoop van een boerderij. Volgens Van Muyden is uit een eerste voorlopig koopcontract de zin schrapt, dat hij goederen als een tractor en een hooiberg mee zou kopen. Dat zou hem een schade van ongeveer 50.000 gulden hebben berokkend, die hij nu op de notaris verhaalt. Notaris Tjabbes vraagt nu een ver bod voor verdere acties van de boer. Hij acht zich in zijn goede naam aangetast, meent dat zijn belangen ernstig geschaad zijn door de acties en dat onrust is ontstaan onder het personeel. De heer Van Muyden reageerde: 'In mijn familie bestaat al vier jaar onrust. Mijn vrouw slikt tien pillen per dag. Ik blijf doorvechten voor mijn recht.' Eind juli hield Van Muyden een hongerstaking van een week op de stoep van het notariskantoor. Een week later paradeerde hij met een stel honden door de straat. In de dagvaarding verwijt notaris Tjabbes hem nu, dat Van Muyden de normale uitoefening van de no tarispraktijk belemmert en de no taris intimideert.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 11