De levensloop van Karl Barth
Hl
Vandaag,
Anglicanen in Namibië
blijven Winter trouw
fllBlllsV
Conferenti
m
Doden op de weg
Franse zendeling
in macht rebellen
Grote schade bij
treinbotsing
Brandstichter in
Drunen aangehouden
Regeling voor
r. k. pastorale
werkers
Dr. E. van Raalte
(83) overleden
Buit verdween
naar Suriname
Niet te lang
op treeplank
blijven staan
Nieuwe boek
MAANDAG 17 NOVEMBER 1975
KERK/BINNENLAND
TROUW/KWARTET"
door prof. dr. A. J. Bronkhorst
Bijna zeven jaar geleden, in de nacht van 9 op 10 december 1968,
overleed Karl Barth, ruim 82 jaar oud. De grote jaren van zijn
leven lagen achter hem, maar vergeten was hij toch nog aller
minst. En al spoedig werd de Barth-Stichting in het leven geroe
pen, die zich ten doel stelde zijn schriftelijke nalatenschap zo com
pleet mogelijk uit te geven. Na enige jaren van voorbereiding ko
men er thans ieder jaar twee a drie delen van de pers, zorgvuldig
bewerkt en met vele nuttige aantekeningen voorzien, die het ieder
mogelijk maken het geboden materiaal gemakkelijk tegen de his
torische achtergrond daarvan te verstaan. Dr. Hinrich Stoeve-
sandt, zoon van Barths Bremense vrienden, woont in zijn laatste
woning in Bazel en treedt als archivaris van de zeer omvangrijke
nalatenschap op.
Het zal echter nog tientallen jaren
duren eer alles compleet versche
nen zal eijn. Daarom is het van
bijzondere betekenis, dat Barths
laatste assistent. Eberhard Busch,
de taak op zich genomen heeft om
vanuit het geweldige autobiografi
sche materiaal een omvangrijke
Barthbiografie samen te stellen.
Het werd een boek van 555 bladzij
den. dat thans, uitgegeven dooT de
Kaiser Verlag in München, gebon
den voor ons ligt. Pfr. Busch, werk
zaam in Uerkheim vlak bij Barths
eerste gemeente Safenwil heeft
zich daarbij bewust beperkt. Hij
leverde eigenlijk alleen maar de
verbindende tekst tussen de vele
honderden autobiografische mede
delingen. die Barth zelf ons heeft
nagelaten, in brieven, artikelen, ge
luidsbanden. inleidingen bij zijn
boeken enz.
Hiermee wil in geen enkel opzicht
gezegd zijn. dat Pfarrer Busch het
zich gemakkelijk heeft gemaakt.
Mozaiek- leggen is immers ook een
kunst, en geen kléine. De ruim 2200
verwijzingen, die bij de verschillen
de hoofdstukken zijn aangebracht,
maken al duidelijk hoeveel moeite
de schrijver zich heeft gegeven ons
op deze wijze Barths gehele leven,
'Karl Barths Lebenslauf' zoals de
titel luidt, voor ogen te voeren. En
het resultaat schijnt mij bezonder
geslaagd. Na de tientallen kleinere
publicaties, die in de afgelopen
vijftig jaar over Barth verschenen
zijn, ligt hier nu eindelijk de grote,
Barths gehele leven tot in details
beschrijvende biografie, voor ons.
In een zodanige vorm, dat men
eigenlijk met evenveel recht van
een biografie van Busch als van
Barths autobiografie kan spreken.
Betekenis
Men onderschatte de betekenis van
een dergelijke uitgave niet. Hoe
anders zouden wij Paulus' brieven
lezen als ons in de Handelingen
der Apostelen geen betrekkelijk
uitvoerig overzicht van Paulus'
werkzaamheid gegeven was. Hoe
belangrijk zijn de Confessiones niet
om ons Augustinus als mens en als
denker dichterbij te brengen. Hoe
betrekkelijk ver zouden wij van Lu
ther gebleven zijn als we met name
over zijn geestelijke ontwikkeling
en zijn eerste jaren als Hervormer
geen uitvoerige gegevens ter be
schikking hadden gehad. Hoe be
langrijk is het niet om niet alleen
Calvijns werken te bestuderen,
maar ons ook in zijn leven te
verdiepen. Voor Kohlbrugge geldt
precies hetzelfde. Het nog altijd
ontbreken van een wetenschappe
lijk verantwoorde Kuyperbiografie
acht ik dan ook een groot gemis.
Daarom ben ik bijzonder blij met
deze uitgave. Van Barths leven zijn
twee perioden wat beter bekend. De
jaren in Safenwil. toen hij bezig
was met de voorbereiding en met
het schrijven van zijn commentaar
op de Romeinenbrief, zijn eerste en
tweede 'Römerbrdef'. En de bewo
gen jaren van de Duitse Kerkstrijd,
toen Barth opriep tot bezinning en
door het opstellen van de Barmer
Thesen temidden van de verwar
ring der geesten duidelijke en
krachtige leiding wist te geven.
Maar de overige perioden van zijn
lange leven zijn tot nu toe toch
meestal sterk in de schaduw geble
ven. Zijn jeugd- en studentenjaren.
Zijn hulppredikerschap in Genève.
De eerste jaren van zijn predikant
schap in Safenwil. Zijn professo
raat in Göttingen en Münster. En
dan de jaren na zijn terugkeer
naar Zwitserland, met name de ja
ren na de tweede wereldoorlog. In
de inleidingen tot de verschillende
delen van zijn grote dogmatiek
heeft hij wel telkens ook persoon
lijke tonen aangeslagen, maar het
blijft bij weinig samenhangende
gegevens. Men leert er de mens
Karl Barth en de christen Karl
Barth toch nog maar zeer betrekke
lijk uit kennen. Gesteld al, dat men
al dit verspreide materiaal ook ge
makkelijk ter beschikking heeft.
Zeker niet minder belangrijk acht
ik dit boek als een eerste inleiding
tot Barths theologische oeuvre.
Reeds jaren heb ik mijn studenten
geadviseerd om hun eerste kennis
making met Barth te laten verlo
pen via de lectuur van een aantal
van zijn autobiografische publica
ties. Die krijgt men hier nu in rijke
overvloed gepresentterd. Met tel
kens ook gedeelten in kleinere let
ters, waarin Eberhard Busch korte
samenvattingen van Barths belang
rijke werken geeft. En dit alles in
zeer leesbare vorm, waarbij men
minder belangrijke gedeelten ook
best voorlopig wat terzijde kan la
ten.
Socialisme
Eberhard Busch heeft uiteraard
geen laatste woord gesproken. Ook
Barth zelf kan wiet verwachten, dat
zijn visie op allerlei gebeurtenissen
de discussie daarover beëindigen
zal. Toch komen hier wel belang
wekkende gegevens naar voren. Ik
denk hier niet in de laatste plaats
aan de discussie, die enkele jaren
geleden door dr. Friedrich-Wil-
helm Marquardt in Berlijn is be
gonnen over de vraag of Barth toch
eigenlijk niet primair als socialist
dient te worden verstaan, al vanaf
zijn Safenwiler tijd. Men kan bij
Busch nalezen hoe sterk Barth zich
reeds toen voor zijn arbeiders in
hun strijd voor wat meer sociale
gerechtigheid heeft ingezet. Maar
de visie van Marquardt wordt hier
m.i. toch niet bevestigd. Uiteinde
lijk ging het Barth toch niet om
het socialisme, dat is althans de
conclusie, waartoe de lectuur van
'Karl Barths Lebenslauf' leidt.
Busch heeft zijn boek met grote
innerlijke sympathie voor Barth
geschreven. Hij heeft echter niet
geprobeerd een heilige van hem te
maken. Dat zou trouwens bij deze
opzet ook moeilijk kunnen, want
Barth zelf heeft deze rol nooit wil
len spelen. Het werd hem natuur
lijk in de loop der jaren wel duide
lijk hoezeer hij met hoofd en
schouders boven vrijwel al zijn col
lega's uitstak, maar hij mat zichzelf
aan de taak. die hem was toever
trouwd en had er daarom zelf tel
kens weer behoefte aan om zijn
betekenis te relativeren. Dat brengt
voortdurend een grote humor in
zijn werk. die de lectuur niet alleen
boeiend, maar ook herhaaldelijk
haast vermakelijk maakt. Bijvoor
beeld als we horen hoe hij. alvo
rens met de behandeling van de
leer van Gods Voorzienigheid in
zijn dogmatiek te beginnen, eerst
een uitvoerig bezoek aan de Bazelse
dierentuin bracht om al die dieren
die God geschapen had eerst nog
eens goed te bekijken (pag. 375).
Het was in die tijd waarin velen
hem om zijn genuanceerde houding
ten aanzien van het nieuwe com
munistische regime in Hongarije
fel bestreden. Dat Barth al heel
spoedig begon zijn Hongaarse
vrienden te waarschuwen voor een
al te kritiekloze aanvaarding van
de nieuwe orde maakte hij in het
Westen niet bekend en kunnen we
hier pas ontdekken.
Cadeau
Het is verleidelijk om verder te
citeren. Over Barth en de R.K.
Kerk, het concilie en de huidige
paus. Over zijn voorbereiding voor
het laatste, onvoltooid gebleven
deel van zijn dogmatiek, waarvoor
hij, als 73-jarige, het Nieuwe Testa
ment nog eens woord voor woord
van A tot Z doorlas. Over zijn
laatste woord tot Emll Brunner, die
hij in 1934 met een zo krachtig
'Neln' afgewezen had en nu, vlak
voor Brunners heengaan, nog een
broederlijke groet wilde sturen.
Over Barths verhouding tot het na
oorlogse Duitsland. Over het drama
van liefde en vrijheid 'Leonardo
van Montenuova', dat hij als 15-
jarige componeerde. Over zijn af
scheid van het gymnasium, waarbij
hij onverbloemd verklaarde 'Al
houd ik u steeds graag in ere. geen
paard zal mij terug doen keren'
(Du solist mir stets in Ehren sein.
doch bringt kein Pferd mich mehr
UIT
VAN LEZERS
Surinamers (3)
Zouden niet veel Nederlanders emi
greren naar Suriname als daar een
vijfdubbele boterham te verdienen
viel. Onze W.W. bindt ons nog aan
Nederland. Wat zou er overblijven
zonder dat, misschien een ticket? De
tyd zal het leren.
Tjamsweer H. J. Larkens
Zionisme
Israël tracht tegelijk een westerse
democratie en. een kerkelijke staat
te zijn. Een onmogelijke zaak. De
omringende Arabische landen zijn
practisch allemaal 'kerkelijke' sta
ten maar geen democratieën. Het
racisme wordt nog bewust en gele
galiseerd in twee landen bedreven:
Rhodesië en Zuid-Afrika. Vooral
Zuid-Afrika maakt duidelijk dat dat
niets met Zionisme te maken heeft.
Zuid-Afrika is beducht voor een
'rooie gevaar', een 'roomse gevaar'
en een 'joodse gevaar'. Het racisme
van Zuid-Afrika is altijd duidelijk
antisemitisch geweest. De anti
apartheidsbewegingen zouden goed
doen. zich van de dwaze uitspraak
van de V.N. te distantiëren. Hun
strijd voor rechtsgelijkheid in Zuid-
Afrika is ook een strijd tegen het
antisemitisme. Ik zeg dit zonder éni
ge sympathie voor het Zionisme.
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet. Postbus 859, Amsterdam.
Bij puhlikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
Baarn
H. M. Matter
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Dlrektie - commerciële
afdelingen -
administratie:
Wibautstraat 131,
tel. 020-913456,
Postbus 859.
Redakiie:
Nieuwe Zijds Voorburg
wal 280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9. Rotterdam.
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22, Den Haag
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
ZWOLLE/GRONINGEN:
Melkmarkt 65, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
Predikanten
Als voorzitter van de bond van Ne
derlandse predikanten (stelt zich ten
doel de behartiging van die belan
gen, welke betrekking hebben op de
maatschappelijke en materiële posi
tie van de Nederlandse predikant in
zijn ambt) voel ik mij gedrongen te
reageren op uw artikel "Friese domi
nees willen matiging van inkomen'
(Tr/Kw van 11 nov.). Het wekt de
suggestie, dat de predikanten bij
zonder veel verdienen. Met name de
laatste jaren zou er sprake zijn van
een snelle stijging van de predi
kantsinkomens. Er zijn collega's, die
zich zouden generen voor het sala
ris, dat ze ontvangen. Zodat menige
gemeente financieel dol wordt ge
draaid. Kreten willen er altijd wel
in. Ik denk, dat het daarom goed is
enkele exacte cijfers te noemen, zo
dat ieder zelf kan beoordelen of pre
dikanten zich voor hun traktement
moeten schamen. Een predikant in
de hoogste klasse van de Hervormde
Kerk (klasse I) heeft als basis-sala
ris 27.918,-. In klasse IV is dat
22.248,-. Is hij 44 jaar of ouder,
dan ontvangt hij aan verhogingen
maximaal 10.125,-. Maakt samen
38.043,-, resp. 32.373.-. De pre
mie-compensatie die hij ontvangt
gaat door naar de fiscus. De vergoe
dingen voor auto, telefoon etc. zijn
in vrijwel alle gevallen minder dan
de werkelijk gemaakte kosten. Hij
kan dan ook meestal nog een extra
bedrag aftrekken voor de inkomsten
belasting. Op grond van ervaring
schat ik dat op f 400,-, dat bete
kent een belastbaar bedrag van
34.043.- resp. 28.373.-.
Voor een gezin met twee kinderen
wordt dat een belasting van 6600.-
resp. 4600,-. Een vrijwillige ziek
teverzekering voor zo'n gezin be
loopt 3000,- waarvan de kerk
1000,- vergoedt. Netto ontvangt dua
de predikant in klasse I 29.443,-
of 2450,- per maand. In klasse IV
25.773 of 2145.- pef maand.
Enschede H. W. Colstee
WINDHOEK (LWI) De anglicaanse kerk in Zuid-west-Afrika
(Namibië) blijft de in 1971 uitgewezen bisschop Colin Winter als
haar wettige bisschop beschouwen en Richard Wood, die het land
eveneens heeft moeten verlaten, als haar hulpbisschop.
Angolese kant van de grens. Enkele
honderden Namibiërs trotseerden
toen de grenspolitie om hun bis
schop te kunnen zien.
Op de onlangs gehouden synode
overstemden de zwarte synodeleden
een voorstel van blanke en kleurlin
genafgevaardigden, om Winter en
Wood niet langer als de leiders van
de kerk te beschouwen en te ver
vangen door mensen, 'die zich niet
met politiek inlaten'.
Van de zijde der zwarte afgevaar
digden werd betoogd, dat de beide
uitgewezen bisschoppen geleden
hebben voor de gerechtigheid van de
zwarte zaak in Namibië en dat men
de kerk onmogelijk los kan zien van
het alledaagse leven.
Het feit, dat de anglicaanse kerk
nu al enkele jaren bisschopsloos is,
geeft problemen, vooral voor de con
firmatie. In het begin van dit jaar
heeft bisschop Winter voor het eerst
weer confirmaties verricht, aan de
De synode verwierp echter een voor
stel van bisschop Winter (door mid
del van een boodschap op de band
overgebracht), om de lutherse bis
schop Auala te vragen, bepaalde
bisschoppelijke taken, zoals de con
firmatie, voor zijn rekening te wil
len nemen. De synode wilde hier niet
aan, vanwege 'de sterke traditionele
verschillen tussen de lutherse en
anglicaanse liturgie'.
Ook over de terrorismewet was de
synode verdeeld. Zwarte synodeleden
wilden afschaffing van deze wet, ter
wijl blanken en kleurlingen deze als
een noodzakelijk middel voor hand
having van wet en orde beschouw-
hinein). Maar ik moet ophouden.
Het aangehaalde moge voldoende
zijn om althans een eerste indruk
te geven hoe menselijk Barth ge
leefd én getheologiseerd heeft.
Eberhard Busch heeft een prachtig
cadeau op onze tafels gelegd. Har
telijk dank!
Prof. dr. A. J. Bronkhorst, hoogle
raar in de kerkgeschiedenis van de
twintigste eeuw aan de rijksuniver
siteit te Utrecht, bespreekt: Eber
hard Busch, Karl Barths Lebenslauf
(Chr. Kaiser Verlag, 1975, München.
555 S., geb. DM 38,-). Met ruim 100
illustraties.
De 15-jarige M. T. L. van Driel uit
Hedel (Gdl) is zaterdag bij een
ongeluk om het leven gekomen. Zij
kwam met een landbouwtrekker in
een sloot terecht en raakte daarbij
bekneld tussen de trekker en de
wal. Het meisje overleed ter plaat
se.
De 16-jarige scholier Simon Dijk-
sterhuls uit Spijk is in het acade
misch ziekenhuis in Groningen
overleden aan zware verwondingen,
die hij enkele uren eerder opliep
bij een ongeluk in Holwierde. Het
slachtoffer was met zijn bromfiets
tegen de zijkant van een vrachtwa
gen gebotst
ALGIERS (IKI) De Franse zen
deling Paul Horaïa, die sinds 10
juni in Tsjaad wordt gegijzeld door
de bevrijdingsbeweging Frolinat,
zal voor een volksrechtbank moeten
verschijnen onder beschuldiging
van samenzwering tegen het
Tsjaadse volk. Dit heeft Frolinat in
Algiers meegedeeld.
Dominee Horala wordt ervan be
schuldigd, de radiozender van zijn
zending in Matadsene te hebben
gebruikt voor niet-godsdaenstige
uitzendingen. Hij riskeert hiervoor
de doodstraf.
Van een verslaggever
DODEWAARD Op het baanvak
Hemmen-Dodewaard Opheusden
zijn wijdagnacht twee goederen
treinen op elkaar gebotst, waarbij
aanzienlijke schade ontstond aan
spoorbaan en materieel. Het trein
verkeer tussen Eist en Kesteren
was tot zondagmorgen in beide
richtingen gestremd, door 27 ont
spoorde goederenwagons moesten
worden opgetakeld en verder 150
meter vernield spoor moest worden
vervangen. Om de plaats van de
botsing beter te kunnen bereiken,
werd zaterdag een deel van een
sloot langs de spoorbaan gedempt.
Over de oorzaak van het ongeluk
tussen beide treinen, die kort na
elkaar waren vertrokken vanuit
Eist naar Rotterdam, is nog niets
bekend.
DRUNEN De rijkspolitie van
Drunen heeft de 32-jarige J. H. uit
Waalwijk aangehouden op verden
king van brandstichting in een
boerderij in de buurtschap Giers-
bergen bij Drunen. De man heeft
bekend, maar het motief van zijn
daad is de politie nog niet duide
lijk. De boerderij eigendom van
een Drunens raadslid brandde
geheel af. De schade beloopt, inclu
sief de antieke inrichting, 200.000
gulden. De boerderij behóórt tot
het beschermde dorpsgezicht Giers-
bergen. In februari van dit jaar is
eerder brand gesticht in de boerde
rij. Sinds begin dit jaar is Drunen
volgens een woordvoerder van de
rijkspolitie geconfronteerd met een
reeks van brandstichtingen.
VEENDAM De bar Intiem in
Veendam is door brand verwoest.
De schade bedraagt een ton.
UTRECHT Vijf van de zeven r.k.
bisschoppen hebben een regeling
goedgekeurd voor de aanstelling
van leken tot pastorale werker. De
goedkeuring geldt voorlopig voor
drie jaar. Bisschop Simonis van
Rotterdam gaat nog niet met de
regeling in zee. Eerst wil hij ophel
dering op enkele punten. Bisschop
Gijsen van Roermond heeft zoveel
bezwaren, dat hij niet achter de
regeling kan staan.
Nederland telt 111 teken, die na
een volledige theologische opleiding
officieel door een bisschop tot pas
toraal werker zijn aangesteld,
waarvan twintig in het bisdom
Rotterdam en vier in Roermond.
Zelf heeft bisschop Gijsen nooit
pastorale werkers aangesteld.
De basisregeling, die nu in vijf
bisdommen van kracht wordt, be
treft de voorwaarden van opleiding
en toelating van teken tot pastoraal
werker, alsook hun taak, bevoegd
heden en plaats in de kerk. In
Nederland bieden zich steeds meer
leken aan om professioneel, als vol
ledig of gedeeltelijke dagtaak, pas
torale taken te vervullen. Omdat
Rome echter de pastorale werker
nog niet officieel heeft erkend als
ambt in de kerk, weten sommige
bisschoppen met hem niet goed
weg. Daarbij komt de vraag over de
binding aan de bisschoppen.
Bisschop Simonis wil, volgens de
pastorale werkers in zijn bisdom,
vooral helderheid over het functio
neren van deze leken en gehuwde
priesters in de liturgie. Naarmate
de pastorale werker een duidelijker
fcaaik krijgt in de parochie, kunnen
de grenzen tussen zijn werk en de
typisch priesterlijke functies verva
gen. Nu bestaat met de bisschop de
afspraak, dat de pastorale werker
slechts 'onregelmatig' mag preken.
Mag hij dopen en de zieken zalven?
Volgens een aantal pastorale wer
kers in het Rotterdamse bisdom
hangt dit vaak af van hoe het
gegroeid is en in welke concrete
situatie men zich bevindt.
DEN HAAG Dr. E. van Raalte,
journalist en Nederlands rechtsge
leerde, is zondag in zijn woning in
wdien Haag overleden. Kort ge"leden
had hij nog een operatie onder
gaan. Dr. Van Raalte is 83 jaar
geworden en verwierf in zijn leven
grote bekendheid als auteur van
wetenschappelijke en journalistieke
publikaties op het gebied van het
staatsrecht en de parlementaire ge
schiedenis.
Hij studeerde te Leiden en promo
veerde in 1917 op een dissertatie
'De minister-president'. Hij was
medewerker van tal van binnen-
en buitenlandse dagbladen en be
kleedde vele bestuursfuncties in
nationale en internationale juridis
che en journalistieke organisaties.
De laatste jaren, was dr. Van Raalte
als medewerker verbonden aan de
NRC en Het Parool. Zijn laatste
gedrukte werkstuk werd gepubli
ceerd in 1973 en handelde over de
kabinetsformatie na de regerings
crisis. Dr. Van Raalte was officier
in de orde van Oranje-Nassau.
UTRECHT De Utrechtse politie
heeft in samenwerking met haar
collega's in Zeist een bende opge
rold, die het afgelopen jaar voor
minstens een miljoen gulden aan
kleding en cassette-recorders uit
winkels heeft gestolen. Een groot,
deel van de goederen is naar Suri
name gestuurd.
In 'totaal zijn 21 Utrechters gear
resteerd. de helft van hen is in
Suriname geboren.
De zaak kwam aan het rollen toen
de politie twee maanden geleden in
Zeist drie verdachten, de 19-jarige
inpakster B. E. L., de 1-4-jarige J. H.
en de 28-jarige A. R op heterdaad
betrapte bij een winkeldiefstal
De bende opereerde meestal in
groepjes van twee of meer, meestal
in de stad Utrecht, maar soms ook
in omliggende gemeenten
ALS 't ZO MOET
Vervloek een koning met
zelfs niet in gedachten,
spreek geen verwensing uit
tegen de rijkaard
zelfs niet in je slaapkamer,
want de vogelen des hemels
zijn in staat
het uit te brengen
en onze gevederde vrienden
kunnen het gezegde
bekend maken.
(Prediker 10,20)
De Prediker kan best gelijk h t
maar 't is toch een afschu
toestand. Als 't zo moet in
menleving dan hoeft 't niet
Je kunt in een bepaalde situ nie
daaraan zal de Prediker vi ]inf
dacht hebben, niet voorziclUf
noeg moeten zijn, maar
zo'n situatie onmogelijk maf sc
laat staan ideaal noemen. een
Niet voor niets zijn mensen
stand gekomen tegen een dei ot
tirannie. En waar die nog ti blij
waar koningen en rijkaards 2 ha
nog op die manier sacrosam in z
len, dient er een eind aan
men. Niet om iedereen een v -
tot vervloekingen te geven,1 1S
wel om een stuk gezonde e iet
de leefbaarheid van onze
noodzakelijke kritiek niet i ke
voren af te snijden. Voor veef
sen zijn 'gedachten' een troc ^>esi
wijkplaats en de zekerheid dus g<
slaapkamer geen afluistera bi
tuur heeft althans een mi u(
aan persoonlijke vrijheid.
aat;
Y i
ing
eeft
lu pud
he
op
NED. HERV. KERK
Beroepen te AlblasserdamAjnkoi
stra te Doornspijk: te Game ,ejf
C. Schuurman te Putten.
h(
I-Iaa niei
r st
i C
ers<
par
bel
iel ij
Aangenomen naar
(toez.) H. Smits te Ingen.
Bedankt voor Bennekom
Vreemkamp te Oosterwolde
Intrede te Amersfoort: (Joh.
gem. t.b.v. vrijz. mod.):A. 1
Peski uit Thusis (ver.her.)
Bevestigdmte Den Helder als
predikant: H. J. Heemstede u da
derdorp (verb. ber.). jirde:
GEREF. KEFJKEN (VRIJG.)
Beroepen te Oegstgeest-Lisse
C. Simpelaar. kand. te
Opeinde-Surhuisterveen: H.
man. kand. te Zwolle.
GEREF. GEM. IN NED.
Beroepen te Barneveld: J. deft
te Rijssen.
lopt
ifte
i-lei
ting:
rkeli
tcg
■bij
maa
goe
Angola (2)
Het is moeilijk uit te maken welke
eigenmachtig gevormde regering in
een jonge natie het (meeste) recht
heeft 'het volk' te vertegenwoordi
gen. Geen wonder dat Mr. Van der
Stoel ook inzake Angola de nodige
reserve in acht nam. Maar Nederland
zou het initiatief kunnen nemen om
erkenning en steun van en aan de
toekomstige regeerders te laten af
hangen van een af te leggen eed of
verklaring (ten overstaan van een
VN-commissie?) dat ze, met inacht
neming van gerechtvaardigde aan
spraken van derden, het welzijn van
het volk zullen nastreven, en hierin
door geen enkele gegeven of ontvan
gen belofte of toezegging worden be
lemmerd. Dat is nog geen water
dichte garantie voor een goed en on
afhankelijk bestuur, maar zou toch
btf de beoordeling enig houvast
geven.
Hengelo Joh. Luimes
In het Kerkblad voor de gerefor
meerde kerken van de classis Am
sterdam schrijft ds. J. van Verse-
veld:
Een paar zich verontrust noemende
collega's staan nu al enige tijd
(sommigen zelfs al jaren) met hun
ene been in onze kerk en met hun
ander been in ja waarin eigenlijk?,
waarschijnlijk in een andere (ho
pelijk al bestaande) kerk.
Zoiets kan niet te lang duren, ie
mand kan niet al te lang op de
treeplank blijven staan, dat is een
veel te ongezonde situatie en daar
bij; de trein moet ook weer eens
verder. Zo'n overgang van de ene
naar de andere kerk blijft toch
eigenlijk ook wel een vrij Ingrijpen
de en ernstige zaak voor de betrok
kene. men moet er geen grapje van
maken.
Dit nu doen naar mijn mening
sommigen van die kollega's wel: zij
willen al of niet het toneel verla
ten. maar staan zolang met de
deurknop in de hand. dat de toe
schouwers in de lach schieten en
gaan roepen: drin of druit!
Deze houding vind ik niet zo uit
stekend en ik zou ook zeggen: drin
of druit. kiezen of delen, haring of
kuit. Wie al te lang aarzelt meent
het niet, chantage moet je niet
voor gewetensnood uitgeven. Want
daar lijkt het veel op. op zoiets als
chantage: als jullie niet doen wat
ik zeg, dan ga ik weg.
Geduld
In het gereformeerde Centraal
Weekblad schrijft dr. B. Rietveld
een serie ar tikelen over de dialoog-
-k. Hieruit dit citaat:
t leven is in beweging. In de
m, dat ik meedoe, heb ik met
n en al een praktische waarheid
•erd, namelijk, dat men nle-
id moet vastspijkeren op wat
eens gezegd of gedaan heeft,
isen moeten de gelegenheid
jben zich te bezinnen en van
In ingeslagen weg. die hun op de
duur toch niet helemaal bevalt, te
rug te komen. Dat geldt in het
geestelijk leven ook. En waar de
menselijke natuur ook door het
geestelijk leven vervlochten zit.
verdient het aanbeveling niemand
door te snel vermaan te dwingen
tot een hard maken van eigen
standpunt, tot een vervolgen van
een eenmaal ingeslagen weg, tot
verzet. Ik bedoel maar. dat men
voor men het weet een dood-ern
stige vraag heeft gemaakt tot een
ordinaire prestige-kwestie. Een mens
is maar een mens en ongelijk er
ken je niet gauw onder dwang, ook
al zou je innerlijk aan eigen gelijk
toch enigszins twijfelen. Een sterke
kerk kan geduldig zijn. Zij staat
ook niet a priorie afwijzend tegen
over de mogelijkheid, dat zij zelf
verder zou kunnen komen in haar
geestelijke ontwikkeling en haar
gezonde reactie op een nieuwe his
torische situatie, een situatie, die
de ouden zó niet gekend hebben.
Opgelost
In het (confessionele) Hervormd
Weekblad gaat dr. C. Bezemer in op
de verminderde belangstelling voor
herdenkingsdiensten op Hervor
mingsdag:
Terloops zij opgemerkt, dat zater
dag 1 november, toen het lied van
de week werd gezongen voor de TV.
bij de inleiding de opmerking werd
gemaakt, dat steeds meer protes
tanten voélen voor een Allerheili
gen'op 1 november. Persoonlijk ben
ik nog niet zoveel van die voor
standers tegengekomen, maar dat
zal wel komen omdat ik kerkelijk
gezien een andere richting uit loop,
dan CVK/IKOR/RKK. Maar wan
neer je een dergelijke opmerking
hoort, vraag je Jezelf wel af, of het
misschien de bedoeling ls langzaam
maar zeker de dag van de kerkher
vorming in te rullen tegen een
prot./rJcath. Allerheiligen, waarbij
mogelijk voor Luther een plaatsje
ingeruimd zou kunnen worden. Dan
is de zaak oecumenisch aardig op
gelost.
Op maat
In de (gereformeerde) Friese Kerk
bode schrijft ds. L. H. Kwast over
'de tirannie der adressaten':
Mensen van onze tijd luisteren
of ze het willen of niet heel
anders dan hun voorouders van vijf
of tien eeuwen geleden. Want de
mensen van onze tijd zijn mondig
geworden. Ze zijn zich van hun
eigen bestaan, hun idealen, hun
voorstellingen, hun verwachtingen
zó bewust geworden dat ze van
zichzelf niet meer kunnen afzien.
Hun identiteit staat tegenover de
identiteit van het Evangelie van
Christus. Ze hebben er de aller
grootste moeite mee. wanneer dat
Evangelie hun in de rede valt. Ze
komen met hun vragen bij de
Schrift in plaats dat ze omge
keerd zich door de Schrift laten
ondervragen. Ze kunnen zich nau
welijks voorstellen dat de Schrift
hun wel eens heel andere dingen
zeggen wil dan zij willen horen. En
dan ligt het voor de hand om van
de prediking te verlangen dat ze
met onszelf, met onze ervaring en
onze beleving in de pas blijft. Hier
regeert het Woord van God niet
meer over de geadresseerden, maar
hier regeren de geadresseerden over
het Woord van God en zijn uitleg
ging. Om met Karl Barth te spre
ken:' Hier beschikken mensen over
het Woord Gods. De Boodschap
wordt op maat gesneden!
Dat gevaar is des te groter naarma
te een recente uitlating van prof.
C. Veenhof de werkelijkheid meer
nabij komt: 'De kennis van de
bijbel is onder ons volk. óók onder
de kerkmensen, globaal genomen
uiterst gering'.
Kinderboeken l\
Niemand hoeft meer problei
hebben met het bezig houd
kinderen, want Het nieuwe T?9\
tjesboek van Ingrid Kotter t==
(uitgave Callenbach, NiikertA
blz., 24,50)driehonderd sp<
knutseltjes, toverkunstjes, r 1/JJI
en grapjes voor binnen en
gegroepeerd voor alle tijden
jaar, en wat belangrijk is
der dat er duur materiaal vooW fï
is, dat op de kritieke momen J V
niet voorhanden is. Minigi
maken, door een briefkaart l J
lampionnen, slingers, maske
ken, schooltasestafette, schat
bos, toveren met lucifers, i ov
ruiken, landje veroveren, i net
mag-ik-reizen, hoe je van een
pot een zonnewijzer kan mak
dachten lezen, lepelgevecht
paar tips voor de herfst uit
uitputtelijke boek: muizei
eikels maken, klitten vangei
gertje op rolschaatsen, aar
stempels, bontgekleurde herf! BB
ren eerst tussen kranten pei iüjj
er dan op karton herfstschl *"':i
van maken: rood-groene mu
milies in bruingele bootjes, h
'wie weet nog hoe je een
baan moet maken? alleen de
en de hel hoeven er wat ons
niet bij, al zal er wel een syi
achter liggen, Jakob, hinken
zijn heup van de hel naar de I -
Wereldgebedsdag 1976.
derdagen ter voorbereiding:
dag 18 november half elfl
Geertekerk in Utrecht en (fl
voor jongeren) zaterdag 22 T
ber tien uur tot half vier I
Open Hof, Karei de Grotelaf
venter. In beide gevallen 1
van de liturgie en achter^'
formatie over Mexico, waa:
turgie werd samengesteld.
05206-1714 (b.g.g. 1376).
Mensen tot hun recht lal
men. Studiedag recreatiep
donderdag 20 november
vier uur in Het Grote Bos 1
bergen nun.v. drs. M. Bos!
dr. F. O. van Gennep.
Evangelisatie-arbeid. Jol
conferentie van het ICCO
contact, vrijdagavond 21 nol
tot maandagmorgen 24 nol
in De Rokende Turf te SlJ
nun.v. o.a. Kommer Groei* h
evangelist te Antwerpen.
020-229397.
