hinezen winnen aan
ivloed in Oeganda
rse regering wil IRA
g steviger aanpakken
Parijs bemiddelt
in Libanon
r
Sahara-
akkoord
op komst
Inservatief mogelijk
volger van
;)perrechter Douglas
Gevangenen in
Engeland werken
voor Arabieren
Thorn bij Ford
Zuid-Afrika gaat
uranium verrijken
Twaalf dagen oud bestand wankelt
Ministers in
Frans kabinet
hebben ruzie
Ford van 1 tot 5
december in Peking
Li HNGTON (Reuter, AP)
het i Washington wordt ver-
£51 dat de Amerikaanse pre-
Gerald Ford een conser-
zal benoemen als opvol-
™Jan opperrechter William
'me as-Deze heeft om Sezond-
Tredenen besloten af te
sen nieuw wetsvoorstel nog onduidelijk
FETG 14 NOVEMBER 1975
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
LONDEN De bevolking van
de Britse gevangenissen zal
dit jaar een bijdrage van bij
na vieT miljoen gulden aan
de uitvoer van Groot-Brittan-
nië naar het Midden Oosten
leveren. Twee zakenmensen
uit London hebben een over-
eenteomst gesloten waarbij
vijftien gevangenissen voor
vrouwen in Saoedï-Arablë door
Britse gevangenen geprodu
ceerde meubelen en andere
voor de inrichting van gevan
genissen benodigde zaken zul
len ontvangen.
Eigenlijk berust de gehele
transactie op een toeval. On
geveer achttien maanden ge
leien werden de twee Britse
zakenlui in het Hilton Hotel
in Londen door een kennis
aan een Arabische handelaar,
die in Londen op bezoek was
voorgesteld. Deze was naar
Engeland gekomen om meu
belen in te kopen: iets wat
Dp het werkterrein lag van de
>wee Britten. Het aanbod
kwam de Britten zeer gelegen,
want gezien het winstpercen
tage op de Britse markt met
vijf procent was gedaald in
vergelijking met het jaar
daarvoor.
Hun bedrijf zal dit Jaar een
omzet hebben van zes miljoen
gulden, bijne geheel uit de
nieuwe handel met het Mid
den Oosten. Wel klagen zij er
over dat zij vaak hun orders
nLet bij meubelfabrieken in
Groot-Brittannië kunnen
plaatsen omdat deze niet snel
genoeg kunnen leveren. Maar
de Britse gevangenis produc
tie, werkt volledig bevredi
gend zowel voor de Britse ex
porteurs als vóór de Arabische
inkopers.
De Amerikaanse president Ford
heeft gisteren een uur gesproken
met de Luxemburgse eerste minis
ter Thorn, die op het ogenblik
voorzitter is van de algemene ver
gadering van de Verenigde Naties.
Het is gebruikelijk dat de verkla
ringenschrijvers over een gesprek
tussen staatshoofden in het Witte
Huis dat niet helemaal zonder
scheldwoorden is verlopen, schrij
ven dat het 'openhartig en harte
lijk' Is geweest. Als gastheer en
gast elkaar bij wijze van spreken
naar het leven hebben gestaan,
heet het dat hun ontmoeting 'open
hartig en correct' verliep. Maar na
dat Ford Thorn had ontmoet, luid
de het communiqué uit het Witte
Huis:
'Beiden hebben gewezen op de
voortreffelijke betrekkingen tussen
de Verenigde Staten en Luxemburg
en het feit dat er geen bilaterale
problemen van enige betekenis
zijn'.
PRETORIA (Reuter) Zuid-Afri
ka heeft besloten een commerciële
fabriek voor verrijking van urani
um te gaan bouwen. Over de om
vang van de Installatie wordt pas
over drie jaar beslist, onder andere
op grond van de dan binnengeko
men bestellingen. De fabriek zou in
1984 moeten gaan draaien en twee
jaar later op volle capaciteit ko
men.
De fabriek zou uitsluitend laag ver
rijkt uranium voor kerncentrales
vervaardigen. Volgens minister
Koornhaf (mijnbouw) zou Zuid-
Afrika toestemmen in een Inspectie
systeem voor zover dat het normale
bedrijf niet in de weg zou staan en
geen technische details van het
Zuidafrikaanse procédé in de open
baarheid zou brengen. Binnen deze
voorwaarden is inderdaad te con
troleren of geen hoogverrijkt urani
um wordt geproduceerd dat bruik
baar is voor het vervaardigen van
kernwapens.
PARIJS, BEIROET (Reuter, AP) Een Franse bemiddelingscom
missie onder leiding van de voormalige premier Maurice Couve de
Murville, zal binnenkort naar Beiroet vertrekken om te trachten
een oplossing te vinden voor de binnenlandse crisis in Libanon.
De. 68-jarige Couve de Murville was
dé laatste premier tijdens het. be
wind Van generaal de Gaulle. Hij is
nu voorzitter van de commissie van
buitenlandse zaken van de nationa
le vergadering. Hij was degene die
de Franse verzoening met de Arabi
sche wereld bewerkstelligde in het
tijdperk dat hij minister van bui
tenlandse zaken was onder gene
raal de Gaulle na de Suez-crisis
van 1956 en de onafhankelijkheid
van Algerije. Aanvankelijk was Li
banon nogal afwijzend tegenover
de Franse bemiddelingsvoorstellen.
De christenleiders in Libanon, die
in het verleden rekenden op steun
van Parijs, waren bang te worden
opgeofferd aan Franse oliebelangen
in de Islamitische wereld, maar Li
banese moslems vreesden dat Frank
rijk automatisch de christenge
meenschap zou steunen en herin
nerden- er aan dat Frankrijk in
grote mate verantwoordelijk was
voor het bestaan van een staat
waar de christenen een grote in
vloed hadden.
Ontvoeringen
Inmiddels hebben nieuwe moorden
en ontvoeringen gisteren de span
ningen in Libanon weer opgevoerd.
Het bestand tussen de elkaar be
strijdende linkse moslems en be
houdende christenen stond volgens
waarnemers op springen.
Op het vliegveld schoten Libanese
militairen twee mannen dood die
een aanval zouden willen hebben
doen op een hangar van Pan Ame
rican Airways. De twee zouden Pa
lestijnse guerrillastrijders zijn ge
weest, maar dit kon niet officieel
worden bevestigd. In het noorden
van Libanon werden gisteren onge
veer tweehonderd mensen door on
bekenden ontvoerd, maar voor het
merendeel na korte tijd weer vrij
gelaten.
PARIJS (Reuter) De Franse mi
nisters Jean Lecanuet, van justatit
en Michel Poniatowski van binnen
landse zaken zijn gisteren begon
nen de ruzie, die bij binnenskamers
al enige tijd hebben, in het open
baar uit te vechten. De onenigheid
tussen de beide ministers vormt
een wezenlijke bedreiging voor pre
sident Valery Giscard d'Estaing,
omdat beide bij het steunen van de
president een sleutelpost hebben.
Minister Poniatowski, een onafhan
kelijke republikein, stelde vorige
maand tegenover de parlemetscom-
massie voor justitie dat de Franse
rechters te tolerant zijn. De straffen
staan dikwijls in geen verhouding
tot de misdaad, aldus Poniatowski.
De verantwoordelijke minister, de
doorgaans zachtaardige Lecanuet.
een 'hervormer' sloeg gisteren voor
dezelfde commissie terug met de
opmerking, dat de Franse politie,
die onder Poniatowski valt, nog
niet de helft van het aantal ge
pleegde misdrijven tot een oplos
sing weet te brengen. 'Ik betwist
het recht van andere ministers om
met zich de rechterlijke macht te
bemoeien', aldus Lecanuet.
President Giscard d'Estaing staat
voor de moeilijke taak scheidsrech
ter te spelen zonder één van beide
sleutelfiguren tegen zich in het
harnas te jagen. Poniatowski is
naast een goede vriend ook een
partijgenoot van de president. Gi
scard heeft gisteren tijdens een
bijeenkomst met rechters echter
«en duidelijk compliment gemaakt
aan het adres van Lecanuet voor de
inhoudelijke kant van diens beleid.
[O/KAMPALA/DAKAR (Reuter. UPI, AP) China probeert in het gat te springen dat de
;-Unie na haar vertrek uit Oeganda achterlaat. Het heeft zich naar verwachting, vierkant
de Oegandese president Idi Amin geplaatst In zijn ruzie met de Russen over Angola.
viihad de Sowjet-Unle gegispt
het Oeganda had gevraagd
rijdingsbeweglng MPLA in
erkennen. Deze heeft
de onafhankelijkheid in
rdëiïid uitgeroepen. Oeganda is
i vu voorstander van een rege-
irag n alle drie de bevrijdingsbe-
s° en. behalve de MPLA ook de
en ae UNITA.
loemde Amins afwijzing van
sische houding 'correct en
nd'.
vrois
64
ik,
s orjis
opvattingen werden gepu-
c'oor het Chinese officiële
mereau Nieuw China in een ar-
iecöndei de kop 'een krachtige
b ig'. In het artikel stond dat
nks|sische actie in de kwestie-
'een uitstekend blootgeven
de ware trekken van over-
door een grote mogend-
van een schaamteloze poli-
de wantage'. De Russen hebben
ikaanse volk geleerd dat "de
Revisionistische kliek
nsctten een verderfelijke vijand
een de Afrikaanse nationale be-
sbewegingen en eenheid
Afrikaanse volk', aldus
3hina
ojeveren
fit Am n heeft inmiddels ge-
t-J1tzijn land nog zeer onlangs
i'-S waaronder tanks
uid
in de Sowjet-Unle heeft besteld en
dat hij verwacht dat deze zullen
worden afgeleverd.
De president ontkende dat het ver
breken van de betrekkingen met de
Sowjet-Ume de totale ontwrichting
van het Oegandese leger zou bete
kenen. Volgens hem is slechts vijf
procent van de uitrusting van het
Oegandese leger van Russische af
komst.
Teruggestuurd
Uit Nairobi kwam overigens giste
ren het bericht dat Oeganda Russi
sche straaljagers van het type MIG
heeft teruggestuurd. De onderdelen
liggen In kratten In afgesloten
treinwagons in de Keniase haven
stad Mombasa. Binnen enkele da
gen wordt een vrachtschip ver
wacht om de kratten op te halen.
Volgens sommige zegslieden zijn de
MIGS teruggestuurd omdat Amin ze
niet kon betalen. Dat is volgens
hen ook de werkelijke reden voor
de breuk tussen Kampala en Mos
kou en niet de Russische steun
voor de MPLA.
Amin sprak op een ontvangst voor
de Oegamdees-Russlsche vrien-
schapsclub in Kampala, terwijl
honderden Russische experts en
adviseurs hun koffers aan het pak
ken waren voor terugkeer naar de
Sowjet-Unle als gevolg van het
verbreken van de betrekkingen
door Moskou
Niet in dank
Tijdens de ontvangst zei Amin ook
nog dat er Russen vechten ln An
gola. Door de Sowjet-Unle gelever
de wapens hebben volgens hem de
dood van ruim dertig duizend An-
golezen veroorzaakt.
Am ins pleidooi voor een regering
van alle drie de bevrijdingsbewe
gingen en zijn indirecte steun voor
de op het westen gerichte bevrij
dingsbeweging MPLA is hem door
sommige Afrikaanse landen niet in
dank afgenomen.
President Sekoe Toeré van Gulnee
heeft gevraagd om het aftreden van
Amin als voorzitter van de Organi
satie voor Afrikaanse Eenheid. Vol
gens Sekoe Toeré in een boodschap
aan president Nyerere van Tanza
nia en president Kaoenda van
Zambia, heeft Amin zich onmoge
lijk gemaakt 'nu de meerderheid
van lid-staten van de OAE de
volksrepubliek Angola heeft erkend
en zich heeft geschaard rond de
MPLA'. Rond Amin hebben zich
volgens hem geschaard de Afri
kaanse landen die naar het pijpen
van het imperialisme dansen 'in
flagrante strijd met het handvest
van de OAE'.
MADRID Spanje en Marokko zijn
dicht bij een oplossing voor de
Spaanse Sahara. Volgens een Madri-
leense regeringsbron zal het gebied
worden overgedragen aan Marokko
en Mauretanië samen.
'Wij naderen een oplossing, onze
eigen oplossing. Spanje wil zich uit
de Sahara terugtrekken. Het moet
een ordelijke terugtrekking zijn en
kan geen eenzijdige zijn. Daarom
praten wij nu met de Marokkanen
en de Mauretanlërs'. aldus de zegs
man
De uitspraak is strijdig met de
Spaanse houding van vorige week
toen Madrid bleef vasthouden aan
de uitvoering van de resolutie van
de Verenigde Naties volgens welke
de 80.000 mensen tellende bevol
king zich in een volksstemming
over haat toekomst moet uitspre
ken. Het was toen voorstander van
een tijdelijk bestuur van de volke
renorganisatie over de Spaanse Sa
hara.
WASHINGTON (Reuter) - Presi
dent Ford van de Verenigde Staten
zal op 29 november vertrekken voor
een bezoek aan China dat zal du
ren van een tot vijf december. De
ze officiële datum werd woensdag
avond tegelijkertijd in Washington
en Peking bekendgemaakt.
Verwacht wordt dat hij ook Indo
nesië en de Filippijnen zal aandoen
op zijn reis naar Azië en wel op 6 en
7 december. Daarna zal hij via Ha-
wai terugkeren naar de Verenigde
Staten.
eolo
is nooit helemaal hersteld
n hartaanval die hem oude-
rond velde. Hij had voort-
txDch jpijn en was gedeeltelijk
rdeIuanks probeerde de vooruit
te en ruimdenkende Doug-
lang mogelijk aan te blij-
m te voorkomen dat presi-
Ford een conservatief als
opvolger zou benoemen.
(4s wilde wachten met aftre-
de presidentsverkiezingen
ïgend jaar. In de hoop dat
tact en voor uitstreven de presi-
ou worden gekozen,
int Ford heeft zich over
'ont pvolger van Douglas nog
keil itgelaten, maar heeft on-
lln een vraaggesprek wel la-
iovi ten dat hij geen progressief
volger van Douglas zou be-
fci. Wel zal Ford de uiterste
elst^htigheid moeten betrach-
niet het Congres tegen
het harnas te jagen en
rnsen volgend jaar te wor-
erkozen. te verkleinen,
uw Ford heeft gezegd dat zij
rt haar man te overtuigen
dat een vrouw als opvolger van
Douglas moet worden benoemd.
Een qaani die naar voren komt is
die van Carla Mills, minister van
huisvesting en stedelijke ontwik
keling.
Met het vertrek van Douglas is
het aantal als vooruitstrevend be
schouwde leden van het Hoogge
rechtshof verminderd tot twee.
Het Hooggerechtshof in de Vere
nigde Staten beschikt over zeer
vergaande bevoegdheden. Zo kan
het alle wetten toetsen aan de
grondwet: een bevoegdheid waar
van altijd veel gebruik is ge
maakt.
Ford en Douglas lagen elkaar
niet. Hun vijandschap dateert uit
de tijd dat Ford probeerde Doug
las als opperrechter af te zetten.
Ford was toen leider van de Re
publikeinse minderheid in het
Huis van Afgevaardigden. Hij pro
beerde toen zonder succes Douglas
kwijt te raken omdat deze 'de
revolutie aanwakkerde, artikelen
schreef voor linkse en pornografi
sche bladen en contacten had met
de onderwereld.'
Zeven presidenten
Douglas, die destijds door presi
dent Roosevelt werd benoemd,
heeft als opperrechter zeven pre
sidenten meegemaakt. Hij is be
trokken geweest, bij vele omstre
den beslissingen van het Hoogge
rechtshof en viel daarbij altijd op
door zijn liberale standpunt. Zo
was hij in de jaren vijftig toen
WILLIAM DOUGLAS, die zo lang mogelijk probeerde aan te blijven, maar
nu vanwege zijn gezondheid moet aftreden.
het anti-communisme hoogtij
vierde in de Verenigde Staten
fel tegen een beperking van het
recht van vrije meningsuiting.
Douglas was voorstander van de
afschaffing van rassenscheiding,
beperking van de bevoegdheden
van de politie en een verbod op
censuur van boeken en films.
Douglas meende dat de oorlog in
Vietnam ongrondwettig was. Als
zijn credo gaf Douglas altijd dat
die Amerikaanse regering de bur
gers zoveel mogelijk vrij moest
laten. 'Zijn ideeën, zijn geloof,
zijn ideologie, zijn filosofie moe
ten buiten het bereik van de re
gering liggen.'
Bert van Panhuis
'inning, eergisteren' van de Fine Gaelkandidaat bij de tussentijdse verkiezing in West Mayo,
district in het westen van de Ierse Republiek, zal de IRA, het Ierse republikeinse leger,
;r zitten. Fine Gael is namelijk de partij van premier Liam Cosgrave, die binnenkort een
'ijpende anti-terrorismewet in de Dail, het Ierse parlement zal laten behandelen.
waarbij de mogelijkheid
ischapen om door IRA-leden
rd-Ierland uitgevoerde ge-
e-k Ige acties ln de Ierse Repu-
berebhten. En omdat het
oorstanders van de wet on-
ven groot ls als het aantal
nders is de uitslag van de
'g in West Mayo van het
belang voor de stemming
svoorstel is het laatste rest-
het in brokken gevallen
van Sunningdale, waarbij
73 de toenmalige premiers
ot-Brittannië en Noord-Ier-
dward Heath en Brian
r samen met premier Cos-
soort blauwdruk voor
het Ierse eiland overeen-
De belangrijkste punten
'2 het oprichten van een Raad
'and. een gezamenlijk be-
haam voor noord en zuid,
'anieme beslissingen zou
nemen: het berechten van
n in dat deel van Ierland,
dader wordt aangehouden:
dhaven van de status van
erland als onderdeel van
het Verenigd Koninkrijk totdat een
meerderheid van de provincie te
kennen geeft anders te willen.
De gevolgen van het akkoord zijn
bekend: massaal Noordiers verzet
tegen de plannen brachten premier
Faulkner ten val en sindsdien
wordt de provincie weer vanuit
Westminster (het Britse parlement)
bestuurd. De wet op de berechting
van misdaden is echter door het
Britse parlement aangenomen en
als de Ierse parlementariërs bin
nenkort hetzelfde zouden doen is
tegen IRA-activiteiten in het hele
probleemgebied met nog meer ze
kerheid op te treden dan nu al het
geval is.
Verzet
Of de wet inderdaad wordt aange
nomen blijft ook bij de nieuwe
verhoudingen binnen de Dail een
vraagteken. Het verzet kimt van de
Fianna FA.il, de oppositiepartij, die
wordt aangevoerd door de voorma
lige premier Jack Lynch. Lynch
vindt de wet ongrondwettig en on
praktisch. Zijn fractie wil boven
dien de vera^Wne van de Britten,
dat ook hard zal worden opgetreden
tegen acties van Noordierse protes
tantse extremisten.
Een derde factor ls dat de Fianna
Fail veel meer dan de Fine Gael en
de Ierse Labourpartij de tweede
partij in de regeringscoalitie een
gezaghebbende traditioneel 'repu
blikeinse' vleugel heeft. Lynchs
fractie heeft ook de steun van twee
onafhankelijken, en hierdoor ls de
weegschaal ongeveer in evenwicht.
In het voordeel van premier Cos
grave telt echter de houding van de
regering in de geruchtmakende
ontvoering van dr. Herrema door
de IRA-leden Eddie Callagher en
Marion Coyle. Het was niet uit
overwegingen van menselijkheid
dat de leiding van de Provisionele
IRA zich zo snel van de actie van
het tweetal distancieerde. Men rea
liseerde zich heel goed dat de
sympathie van de Ieren al snel zou
uitgaan naar de Nederlander en
daarvan straalt allicht iéts door in
het parlement, met als gevolg meer
kansen voor de bereehtingswet.
Het. niet-legale deel van de IRA
heeft, het toch al niet zo op met de
bestuurders van de Ierse Republiek
want het is zoals een parlementslid
in Dublin enige tijd geleden nog
eens verzuchtte: 'wij gaan steeds
harder optreden tegen de IRA, ter
wijl de Britten in Noord-Ierland
haar steeds meer met fluwelen
handschoentjes aanpakt.' Drie jaar
geleden werd een wet van kracht,
waarbij iemand al kan worden be
recht als een hoge politiefunctiona
ris bereid is te zweren dat de ver
dachte lid ls van het verboden deel
van het Ierse Republikeinse leger.
Sindsdien zijn velee IRA-leden in de
gevangenis verdwenen zoals Da
vid O'Connell. de leider van de
provicionele IRA en de bekende
Rose Dugdale, de vriendin van Ed
die Callagher en is de overgrote
deel van de leiding ondergedoken.
Dit ondergedoken blijven ls niet zo
moeilijk: de Ieren moeten dan wel
niets hebben van geweldadige ac
ties van IRA-leden. het lidmaat
schap van het leger heeft toch iets
romantisch en magisch en bij ont
snappingen uit gevangenissen bij
voorbeeld wordt de vluchteling al
tijd wel een helpende hand gebo
den. Daarnaast moet het element
van de intimidatie en de wraakactie
niet uit het oog worden verloren.
Aandacht
Gevangen gehouden IRA-leden we
ten ook in de republiek op verschil
lende manieren de aandacht van de
publieke opinie te trekken. Is het
niet doordat zoals in het geval van
dr. Herrema, doordat men door
Eén van de IRA-acties in de republiek zelf. Bij deze aanslag met een bom-auto werden twee mensen gedood
en tientallen gewond.
middel van ontvoering vrijlating
wil afdwingen, dan is het wel de
hongerstaking. In het verleden is
dit meermalen een probaat druk
middel op de regering gebleken. Zo
ging vorig Jaar een groep van 14
IRA-leden in hongerstaking omdat
men de status van 'politieke gevan
gene' wilde. De actie had zelfs een
dreiging met moord op twee minis
ters tot gevolg en uiteindelijk werd
een oplossing gevonden waarvan
beide partijen konden zeggen dat
ze in ieder geval niet verloren had
den.
Was drie jaar geleden vooral het
geweldadig optreden van het leger
in de republiek zelf de voornaamste
reden voor de harde wetgeving, nu
telt zeker mee dat <}e leiding van
de diverse IRA-groepen hun adres
in de Ierse hoofdstad Dublin heb
ben. Dus niet alleen de Sinn Fein,
de legale vleugel van de vooral
nationalistisch eprvislonele IRA en
de Republikeinse clubs, de even
eens legale fractie van de socialis
tische officiële IRA maar ook de
beide illegale vleugels. Aangezien
beide illegale fracties de laatste
weken steeds duidelijker met elkaar
overhoop komen te liggen en men
de achterban steeds minder ln de
hand lijkt te hebben zijn de voor
zorgsmaatregelen alleszins begrijpe
lijk.
