Marokko rekent op
verdeling van Sahara
James Yen haalt meer energie uit de wind
Libanon steeds onveiliger
bU-leider tegen
erdrag Polen-
IVest-Duitsland
ociaal-democr aten
rinnen in Zwitserland
Sadat: VS
moeten met
Palestij nen
gaan praten
Wereldhandel verloopt
slecht voor arme landen
jiauretanië zou akkoord gaan
fïltvarte studenten
Kiew betogen
igen discriminatie
Indonesische
troepen vechten
mee op Timor
Bommel-puzzel voor
nieuwe Amro-spaarders.
Socialisten in
Portugal bereid tot
gebruik van geweld
[Bj amro bank
Idee voor concentratie op klein vlak
Wete
te\
_^NSDAG 29 OKTOBER 1975
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
p® ERAKESJ, Marokko (Reuter, UPI, AP) Marokko en Mauretanië hebben gisteren hun beide
listers van buitenlandse zaken naar Madrid gezonden om daar van de Spaanse regering toestem-
ig te krijgen het omstreden Spaanse Sahara tussen Mauretanië en Marokko te verdelen. Dit heb-
v i Marokkaanse regeringsfunctionarissen gisteren meegedeeld.
Marokkaanse minister van bui-
andse zaken Ahmed Laraki en
Mauretaanse collega Hamdi
d Mouknass hebben volgens de-
anctionarissen een plan bij zich
rin het gedeelte ten zuiden van
Vivier de Rio de Oro aan Maure-
®të zou toekomen en het gebied
ati noorden van deze rivier aan
>kko. Daarmee zouden de rijke
aatmijnen, waar uiteindelijk al
om begonnen is, aan Marokko
1 rallen. Maar de regeringsfuncti-
lU1 rissen zeiden dat Marokko en
iretanië een akkoord hadden
f likt waarin beide landen
ïlijk de mijnen zouden
gaan
pl
2 pKOU (Reuter, AP) Ongeveer
Afrikaanse studenten hebben
;eren in de stad Kiew een mars
ernomen naar het consulaat van
echoslowakije om te protesteren
en rassendiscriminatie in het ge-
van een Tsjechoslowaakse vrouw
getrouwd was met een student
Nigeria, aldus is namens de stu-
ten bekendgemaakt.
hen zouden de Tsjechoslo-
;sékse autoriteiten het huwelijk
en verbreken door de 23-jarige
na Grulichoya, die in Kiew filo-
e studeert, naar haar vaderland
Ig te sturen nog voordat haar
ïitiie is voltooid.
hapril was zij getrouwd met de 29-
11< ge Nigeriaan üdo Obam. De stu-
jeurs van zijn vrouw is al inge-
ken door de regering te Praag,
efis de studenten.
slaagden erin een petitie te over-
iAdigen in het gebouw dat door de
pi tiet-Unie geheel was afgegren-
eüd. De demonstratie verliep overi-
eh s rustig,
n
exploiteren. Marokko is op het mo
ment al de grootste leverancier van
fosfaat, de belangrijkste grondstof
voor het maken van kunstmest.
Gerechtshof
Volgens de Marokaanse bronnen
stond de Spaanse regering nog wat
huiverig tegenover het plan. De
beide ministers van buitenlandse
zaken zullen proberen Spanje te
bewegen het territoriale parlement
dat Spanje in de hoofdstad El Aiun
van Spaans Sahara heeft opgezet,
te laten stemmen voor de verdeling
van het gebied tussen Mauretanië
en Marokko. Spanje zou daarmee
volgens deze bronnen tegemoet ko
men aan de uitspraak van het in
ternationale gerechtshof in Den
Haag, waar gezegd werd dat het
volk van de Spaanse Sahara haar
eigen toekomst zou moeten kunnen
bepalen. Het gerechtshof zei tevens
dat geen enkele natie de soeverei
niteit over het gebied zou kunnen
opeisen. En dit bracht koning Has
san ^an Marokko ertoe 350.000
mensen op te roepen voor een mars
naar de Spaanse Sahara.
De koning heeft in een televisie
interview nog eens herhaald dat
de mars zal doorgaan en wel bin
nen 13 dagen met hemzelf aan het
hoofd, onafhankelijk van het feit
of er van tevoren reeds een over
eenkomst met Spanje tot stand is
gekomen. Als de vrijwilligers moch
ten worden aangevallen door guer-
illastrijders van de onafhankelijk
heidsbeweging, het Polisario Front,
dan zullen de deelnemers aan de
mars beschermd worden door het
Marokkaanse leger. De guerilla's
zullen dan als bandieten behandeld
worden, aldus koning Hassan.
Algerije
jgk Pools-Wéstduits akkoord werd
in deze maand in Warschau on-
tekend door de Westduitse mi-
van buitenlandse zaken
is-Dietrich Genscher. Dit ver
maakt het mogelijk dat
000 Duitsers uit Polen naar de
idsrepubliek verhuizen. In ruil
rvoor beloofde de Westduitse re-
ing 2.3 miljard gulden financiële
p aan Polen. Voor CDU-leider
il is deze ruil onaanvaardbaar
iat er niets is bedongen voor de
lere 160.000 Duitsers, die ook in
en wonen.
akkoord tussen Polen en West-
tsland is krachtig aangevallen
rechtse pers in West-Duits-
d. Enkele belangrijke CDU-le-
hadden daarop al gezegd dat
het verdrag wel wilden steunen
iwege de 'menselijke aspecten',
nen de CDU is de toestand op
pits gedreven door Franz Jo-
-Strauss. de leider van de Bei-
CSU, de zusterpartij van de
eringe opkomst bij verkiezingen
RN (Reuter, AP) De sociaal-democraten zijn de winnaars
vorden bij de parlementsverkiezingen, die afgelopen weekeinde
Zwitserland zijn gehouden. Zij gaan nu 55 van de 200 zetels in
Zwitserse Tweede Kamer bezetten, een vooruitgang van negen.
sociaal-democraten zijn nu weer
grootste partij in Zwitserland,
passeerden de Radicalen (een
rale, vrijzinnige groepering), die
zetels verloren en nu op een
tl van 47 staan. De christen-
locraten (in Zwitserland rooms-
hoüek en conservatief) boerden
ruit van 44 naar 46 zetels. Al
2 'verschuivingen hebben geen
•cte invloed op de samenstelling
i de Zwitserse regering. Zwitser-
K1 wordt sinds 1959 geregeerd
>r een coalitie van vier gematig-
partijen: de sociaal-democraten,
liberale Radicalen, de Christen-
Bocraten en de Zwitserse Volks
tij. een beweging die haar
ihang vooral onder boeren en
Idenstanders vindt. Deze Volks
tij kreeg bij de verkiezingen
zondag 21 zetels. In het kabi-
heeft zij één ministerspost, de
andere regeringspartijen elk
e. Aan deze verhoudingen zullen
verkiezingsuitslagen zeer waar-
ijnlijk niets veranderen,
gallend was dat twee uiterst-
htse partijen (de Republikeinen
,de Beweging voor Nationale Ac-
hun sterkte in de Tweede Ka-
r zagen slinken, van elf tot zes
sis- Beide partijen hadden een
chtige campagne gevoerd tegen
buitenlanders in Zwitserland. De
ltserse bevolking bestaat voor
zeventien procent uit buitenlanders.
De opkomst was zondag erg laag:
iets meer dan de helft van de
stemgerechtigden bracht een stem
uit. De geringe belangstelling wordt
toegeschreven aan een 'verkiezings
moeheid' van de Zwitsers, die vele
malen per jaar worden opgeroepen
voor volksstemmingen.
De uitslag van de verkiezingen voor
de Zwitserse Eerste Kamer, die
maandag ook werden gehouden, is
nog niet bekend. Deze Kamer be
staat uit 44 zetels (twee vertegen
woordigers van elk van de 22 kan
tons). De sociaal-democraten heb
ben hier minder invloed. Zwitser
land heeft een erg ingewikkeld
kiessysteem, waardoor de uitslagen
altijd laat binnen zijn.
Werkloosheid
De leiders van de sociaal-democra
ten zien in hun verkiezingswinst
een teken dat de Zwitsers een eco
nomisch beleid willen waarbij de
overheid wat meer ingrijpt in het
economisch en financiële leven.
Zwitserland lijdt zwaar onder de al
gemene teruggang in de economie.
In het afgelopen jaar steeg het
aantal werklozen van enkele tien
tallen tot ruim 125.000. De bedrij
vigheid in de industrie liep met
zeventien procent terug.
den valt. Gisteravond werd bekend
gemaakt dat ook een hoge Alge
rijnse vertegenwoordiger bij de be
sprekingen in Madrid verwacht
werd.
Secretaris-generaal Kurt Waldheim
van de Verenigde Naties is gisteren
na een bezoek aan Spanje. Marok
ko en Mauretanië en Algerije te
ruggekeerd in New York.
Hij zal bij de Veiligheidsraad van
de VN verslag uitbrengen van zijn
besprekingen met de leiders van
deze landen.
Australische missie:
SYDNEY (Reuter, AP) Een
Australisch hulpverleningsteam dat
gisteren vanuit Portugees Timor in
Sydney terugkeerde, heeft verklaard
dat bij de burgeroorlog op het eiland
ook Indonesische troepen betrokken
zijn.
Volgens het team, dat 10 dagen op
Timor doorbracht, geven Indonesi
sche helikopters in het grensgebied
aanwijzingen voor artillerieaanval-
len op troepen van het Revolutionair
Front voor de Onafhankelijkheid
van Oost-Timor (Fretilin).
Op het vliegveld van Beiroet stapelt zich de bagage op van buitenlanders, die de burgeroorlog in
Libanon ontvluchten.
BEIROET (Reuter, UPI, AP)
De gevechten tussen christenen
en moslems in de Libanese
hoofdstad Beiroet bereikten gis
teren een nieuw dieptepunt
toen de beide strijdende partijen
voor het parlementsgebouw in
een heftige schietpartij verwik
keld raakten.
De volksvertegenwoordigers moes
ten met pantserwagens in veilig
heid gebracht worden. Op de trap
pen van het parlementsgebouw
werd gisteren een lijfwacht van de
leider van de rechtse falangisten
doodgeschoten. De leider zelf, Pier
re Gamayel was tijdens de schiet
partij in het gebouw. Nog drie per
sonen, onder wie een politieman
kwamen om het leven. De Libanese
premier Karami kondigde tegen de
middag de vorming van een 'veilig
heidcomité' aan. dat zal moeten
nagaan welke maatregelen geno
men moeten worden om de veilig
heid en de rust in het land te
herstellen. Het comité zal negen
leden tellen. Voorzitter wordt de
premier zelf, andere leden zullen
zijn: de minister van binnenlandse
zaken Chamoen, de vroegere rege
ringsleiders Saeb Salem en Abdal-
lah Yafi, enkele ministers en Ka-
mal Djoemblatt. voorzitter van de
progressieve socialistische partij.
(ADVERTENTIE)
Het Polisario Front heeft de steun
van Algerije, dat wil voorkomen
dat het gebied in Marokaanse han-
INN Helmut Kohl, leider van de Westduitse christendemo-
ten, zal zijn partij oproepen zich te verzetten tegen het nieuwe
drag tussen de Bondsrepubliek en Polen. Er bestaat nu een ge-
e kans dat dit verdrag niet door de Bondsraad (de Westduitse
rste Kamer') zal komen.
CDU. Hij riep in een brief alle
parlementsleden van CDU en CSU
op het Pools-Westduitse verdrag te
verwerpen. Deze brief kwam begin
deze week in de openbaarheid en
veroorzaakte prompt deining in de
gelederen van de chriaten-demo-
craten. De actie van Strauss was
tamelijk pijnlijk voor Kohl.
Met zijn brief heeft Strauss de
'echte' CDU-leider Kohl de moge
lijkheid ontnomen om zich als eer
ste met eigen gezag uit te spreken
over de omstreden kwestie van het
Pools-Westduits verdrag.
De Westduitse regering zal dit ver
drag zonder moeilijkheden door de
Bondsdag (Tweede Kamer) kunnen
krijgen, omdat de socialisten en
liberalen daar een meerderheid
hebben. In de Bondsraad is de CDU
echter sterker. Er moet daar ten
minste één christen-democraat
voor het verdrag stemmen, anders
komt het niet door het prlement.
De heer Olivier B. Bommel heeft enkele hoogtepunten
uit zijn bewogen leven in fraaie kleuren laten vastleggen
op een serie kinderpuzzels van de Amro Bank.
Elke Amro-spaarder kan zo'n puzzel vóór 14 november
kopen voor de kleine som van f2,50.
Wie verstandig is, opent dus snel een spaarrekening
bij de Amro Bank, want zo'n nieuwe spaarder
krijgt bovendien van de Amro als
1 welkom f2,50 op z'n nieuwe rekening
bijgeschreven (als die eerste inleg
tenminste een maand blijft
staan, maar dat kunnen
we wel afspreken,
nietwaar?).
De burgeroorlog in Libanon heeft
nu in zeven weken al meer dan 900
mensenlevens geëist, terwijl er
ruim 2100 gewonden vielen. De ma
teriële schade en economische ver
liezen zouden al 3.4 miljard dollar
bedragen.
De uittocht van buitenlanders
duurt voort en begint meer en
meer op een ongeorganiseerde
vlucht te lijken.
Ongeveer 40.000 Libanezen zijn al
naar Syrië uitgeweken. In Israël
maakt men zich zorgen óver het lot
van de ongeveer 2500 in Beiroet
wonende Joden. Een woordvoerder
van het ministerie van buitenland
se zaken in Jeruzalem zei gisteren
dat Israël bij verschillende interna
tionale instanties, waaronder het
rode kruis, had aangeklopt om
hulp. Maar vanwege de gevechten
kan het rode kruis niet veel uit
richten, nadat ook ambulances en
brandweerauto's ond^r vuur worden
genomen.
De gevechten speelden zich giste
ren vooral af in het centrum van
de stad. waar vanuit enkele grote
hotels en een in aanbouw zijnde
torenflat de schutters elkaar met
machinegeweren, mortieren en gra
naten bestoken. Duitzenden inwo
ners van Beiroet hebben de nacht
van maandag op dinsdag doorge
bracht in tenten en kelders. Het
dagblad L'orient de Jour sprak van
de gewelddadigste nacht van het
afgelopen jaar.
WASHINGTON (UPI, Reuter)
De Egyptische president An
war Sadat wil dat de Verenigde
Staten een dialoog aanknopen
met de Palestijnen. Hij drong
daar gisteren op aan tijdens zijn
bespreking met president Ge
rald Ford in Washington.
'Ik dring aan op een dialoog tussen
de Verenigde Staten en de Palestij
nen, omdat de VS de belangrijkste
partij vormen bij het spel (in het
Midden-Oosten)' zo vertelde Sadat
naderhand aan journalisten. 'Als
wij een totale oplossing gaan berei
ken voor dit probleem moet die de
Palestijnen mede omvatten'.
Sadat en Ford hebben gisteren een
uur met elkaar gepraat. Bijzonder
heden over het besprokene zijn niet
bekend gemaakt. Eerder op de dag
ontmoette Sadat de Amerikaanse
minister van defensie James Schle-
singer. Met hem besprak hij de
mogelijkheden voor Amerikaanse
militaire steun aan Egypte. Na dit
gesprek herhaalde de president dat
hij in de Verenigde Staten in de
eerste plaats uit is op economische
steun. De kansen dat hij belangrij
ke militaire hulp kan krijgen van
de VS worden ook erg klein geacht
President Sadat zal vandaag naar
New York gaan, waar hij niet zal
worden ontvangen door burgemees
ter Abraham Beame. De burgemees
ter weigert Sadat officieel te ont
vangen omdat Egypte heeft bijge
dragen aan de aanvaarding van een
resolutie in de Verenigde Naties
waarin zionisme als racisme wordt
gebrandmerkt.
LISSABON (AP) De Portugese so
cialistische leider Mario Soares heeft
gisteren gewaarschuwd dat zijn par-
tljd geweld zal gebruiken als dat no
dig is om de openbare orde te bewa
ren indien de soldaten en de politie
daartoe niet in staat zijn.
Tijdens een persconferentie over de
incidenten in Faro van het afgelo
pen weekeinde, waar met stenen
gooiende socialisten linkse tegen
standers verwijderden uit een rege
ringsgebouw dat zij hadden bezet,
zei Soares dat het de taak van het
leger en de politie is om wanneer zij
geconfronteerd worden met 'provo
caties van minderheidsgroeperingen'
de orde te handhaven.
,,'n Mooi gebaar,
al zeg ik het zelf
GEN'èVE (ANP) De internationale handel ontwikkelt zich sinds de
eerste helft van 1974 weer ten nadele van de olie-arme ontwikkelingslan
den doordat de prijzen van grondstoffen (behalve olie) dalen en de prij
zen van fabrieksproducten uit de rijke industrielanden stijgen. Dit staat
in het jaarverslag van de GATT (Algemene Overeenkomst voor Tarieven en
Handel) dat gisteren is verschenen. De GATT is een organisatie van 83
landen die regels opstelt voor en toezicht probeert te houden op een groot
deel van de wereldhandel.
De omvang va nde buitenlandse handel dat industrielanden is in het afge
lopen jaar en in de eerste helft van dit jaar kleiner geworden. Toch nam
het tekort op de handelsbalans van deindustrielanden als groep (behalve
Zuid-Europa) in de tweede helft van het vorig jaar af. een ontwikkeling
die zich in de eerste helft van dit jaar voortzette.
De ontwikkelingslanden zonder oliebronnen zagen het tekort op hun han
delsbalans verleden jaar weer sterk aangroeien en volgens het verslag ziet
het er niet naaruil dat dit gedurende de eerste helft van dit jaar is ver
anderd. De verhouding tussen wat de ontwikkelingslanden betalen voor
fabrieksgoederen en granen uit de industrielanden en voor olie uit de olie-
exporterende landen en wat de ontwikkelingslanden ontvangen voor hiin
grondstoffen is vorig jaar namelijk weer slechter geworden.
Als het kenmerk van grote uitvindingen is, dat ze behalve nieuw en nuttig ook verrassend eenvoudig
zijn, dan is de Amerikaan James T. Yen aan een grote uitvinding bezig. Hij heeft een combinatie
bedacht van een windmolen met een kunstmatige wervelstorm. Door die combinatie blijkt het over
grote deel van de wieken van die windmolen overbo dig is worden.
Bovendien kunnen de overblijvende
wiekjes zo ongeveer plat op de grond
worden opgesteld in plaats van moei
zaam bovenaan een hoge mast opge
hangen. Voor de ontwerper van der
gelijke installaties nemen die beide
wijzigingen een ongeteld aantal hoofd,
brekens weg.
De wind is in zoverre een aantrek
kelijke energiebron dat hij geheel gra
tis langs en over ons waait en dat je
er 'alleen maar' een stel wieken in
hoeft te zetten om bewegingsenergie
in bruikbare vorm af te tappen. Maar
het vervelende is dat de hoeveelheid
energie per vierkante meter oppervlak
dat door die wieken bestreken wordt,
aan de erg bescheiden kant is. Zo'n
vierkante meter levert een vermogen
van een paar honderd watt op: genoeg
om wat lampen op te laten branden.
De conclusie van de molenbouwers was
tot nog toe, dat ze dus maar erg gro
te molens moesten bouwen. Toevallig
wordt in Amerika juist vandaag een
molen met een spanwijdte van 38 me
ter in gebruik genomen, gemonteerd
op een dertig meter hoge toren. Dat
betekent een nuttig oppervlak van een
dikke duizend vierkante meter, en daar
wordt dan als het een beetje aardig
waait honderd kilowatt (kW) uit be
trokken.
Dat had wel wat meer kunnen zijn,
zegt het Nationaal bureau voor lucht
en ruimtevaart NASA, dat de molen
ontwierp en bouwde. Maar het ging
er ons meer om hoe zo'n ding het in
de praktijk doet. Het is een tussenstap
bij het ontwerpen van nog grotere.
meters hoge stalen torens zijn dat be
paald niet. En er moet een grens zijn
waar ze zo duur worden dat je maar
beter kunt ophouden, ze nog hoger te
maken.
Er zijn ook andere, technische proble
men. die worden opgeroepen door het
draaien van zulke grote wieken. Als
bijvoorbeeld die NASA-molen meer
dan drie omwentelingen per seconde
maakt, doorbreken de tippen van de
wieken de geluidsbarrière. Dat is niet
onoverkomelijk, maar de ontwerpei-
moet wel zorgen dat de constructie
tegen vry rare trillingen kan.
Nieuwe moeilijkheden treden op wan
neer de draaiende molen recht op de VdridtlSS
wind gezet moet worden. Dezelfde
krachten die een draaiende tol recht
pvereind houden, steken bij een der
gelijke richtingsverandering de kop
op. Aan dit zogenaamde gyroskopische
effect besteedde Herman Coster ruime
aandacht in het kwartaalschrift De
Kleine Aarde (jaargang 4 nummer 3,
pagina 27-30, 21 september 1975).
Het komt er op neer dat bij een rich
tingsverandering het draaiende wie-
kenstel probeert, in zijn geheel voor-
of achterover te knikken. Als het goed
gaat lukt dat niet, maar er worden
zo grote krachten uitgeoefend dat de
lagers en de constructie van de toren
er terdege op berekend moeten wor
den. Die krachten zijn groter naar
mate de tollende massa groter is. dus
ook dit effect stelt bovengrenzen.
Daar valt in principe aan te ontkomen
door alle variaties op het klassieke
molenmodel te verlaten en iets te ma
ken dat, door de wind bewogen, om
Beperkingen
Intussen wordt één beperking van
windmolens al wel duidelijk. De wind
is weliswaar gratis, maar tientallen
Met deze tekening verduidelijkt James
Yen zijn idee. De wind blaast zijde
lings de toren in (links) en moet dan
ronddraaien omdat de windkleppen
aan de andere kant gesloten zijn ('clos
ed valves'). Zowel de toren ais de on
derbouw staan stil ('stationary struc
ture'). De toren hoeft niet zwaar te
worden uitgevoerd: hy wordt met
grondkabels overeindgehouden ('cables
to grd'). Alleen het centrale windmo
lentje ('blades') draait en brengt de
energie over ('to flywheels and gener
ators'). Ook aan de wind die over de
toren heen blaast ('top wind stream")
wordt nog bewegingsenergie onttrok
ken.
door drs. Rol
een verticale as draait. Dan doet het
er niet meer toe, van welke kant de
wind waait: er hoeft niets meer ge
richt te worden. Die dingen zijn be
dacht, maar andere bezwaren van om
vang blijven bestaan.
Wat James Yen nu gedaan heeft, is
iets bedenken dat het effect van een
heleboel wind concentreert op een klein
plekje, en daar een klein handzaam
molentje neerzetten. Dat je windkracht
effectief kunt concentreren, was tot
nog toe alleen in negatieve zin be
kend. In bepaalde nieuwbouwwijken
met hoge gebouwen 'waait het altijd'
omdat die gebouwen zo ongelukkig op
elkaar staan dat de windsnelheid er
hier en daar tweemaal zo groot is als
in het vrije veld. Gelukkig worden die
effecten tegenwoordig vaak van te
voren uitgerekend en vermeden, want
het kan best anders.
Maar in de door Yen bedachte holle
toren wordt een kleine wervelstorm
juist zorgvuldig gekweekt, door de
wind er aan één kant via spleten in
toe te laten. De spleten langs de rest
van de omtrek zijn door beweeglijke
vanen afgesloten. De nu langs de wand
ronddraaiende wind wordt naar het
midden gedrongen en neemt daarbij in
snelheid toe terwijl de luchtdruk af
neemt. Dat ziet er niet zo vanzelf
sprekend uit. maar natuurkundig blijkt
het allemaal tamelijk voor de hand te
liggen.
Luchtdruk
Yen maakt nu geen gebruik van die
toenemende windsnelheid, maar van
de sterk afgenomen luchtdruk in het
midden van zijn wervelstormpje. Bui
ten de toren is de luchtdruk nog steeds
normaal, en van dat drukverschil
maakt hij gebruik door buitenlucht
van onderen te laten aanzuigen. Op
die luchtstroom laat hij zijn kleine
windmolentje lopen (de 'blades' in zijn
tekening).
Volgens de berekeningen van Yen zou
een 'werveltoren' van 60 meter hoog
en 20 meter breed een vermogen van
1000 kW kunnen opwekken. Dat Is dus
tien maal zoveel als de nieuwste
onvolmaakte NASA-windmolen, die
een vergelijkbaar werkzaam oppervlak
heeft. Zijn 'windmolentje' midden
onder zou een spanwijdte van maar
twee meter hebben.
Zo'n apparaat bestaat alleen nog maar
op papier, maar James Yen praat niet
helemaal vanuit de theorie. Hij is na
melijk verbonden aan de vliegtuigfa
briek Grumman Aerospace, en in de
windtunnel zijn met schaalmodellen al
proeven gedaan. Het verhaal komt uit
Science (vol. 290, pag. 257).
Tegen het schema z(jn vooralsnog
twee mogelijke bezwaren te bedenken.
Het is de vraag hoeveel lawaaihinder
een permanente wervelstorm oplevert.
Ik heb het gevoel dat dat meevalt,
maar het is in ieder geval in de wind
tunnel niet te meten.
Ten tweede: als die andere Amerika
nen gelijk hebben, die onlangs aan
nemelijk maakten dat echte wervel
stormen in de hand worden gewerkt
door luchtwervelingen van technische
oorsprong (zij dachten aan langs
elkaar rijdende auto's), dan zullen de
werveltorens van Yen in bepaalde ge
bieden van de wereld nooit populair
worden.
Maar afgezien daarvan lijkt het een
schitterend Idee.
