apenhulp aan
iraël moet
perkt worden
i liens611
Azevedo krijgt
massale steun
Noord-Portugal
adats reis naar Amerika geeft
ok einde van Nasser-tijdperk aan
reytenbach moet terecht
aan wegens 'communisme'
Gezondheidstoestand van Franco
Geleerden tegen Sacharow
ft naar Washington
ADENA
Paraatheid snel opgeheven
ïafrikaanse schrijver
Watertoevoer naar
Loeanda weer goed
Franse CP vraagt
Moskou vrijlating
van andersdenkende
Grote aanhang
voorMoezorewa
in Rhodesië
Waldheim begint
overleg over
aties tussen Egypte en Sowjet-Unie op dieptepunt
Hag 27 oktober 1975
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 5
INGTON, PARIJS (Reuter, UPI, AP) President Anwar
van Egypte zal in de Verenigde Staten president Ford en
^er Kissinger ervan proberen te overtuigen de Amerikaanse
Jj] aan Israël te beperken. Dit zei Sadat gisteravond in een te-
|ji interview, dat kort voor zijn aankomst in de Verenigde Sta-
i trd uitgezonden.
ieah
VjBte oplossing voor de wapen -
het Midden-Oosten zou een
Lng zijn op de Amerikaanse
i everanties aan Israël', aldus
resident in het interview dat
in Cairo werd opgenomen,
i Jnt Sadat werd gisteravond,
met zijn vrouw, in Williams-
Irginia, verwelkomd door de
aanse minister van buten-
zaken Kissinger. Hij wordt
lg officieel door president
het Witte Hus iontvangen.
prekingen tussen de leiders
an over het Midden-Oos-
het algemeen en over de
""|aans-Egyptische betrekkin
dat heeft te kennen gegeven
de VS wil polsen over de
ieid van meer wapens voor
Gisteren zei hij dat hij
>ns wilde kopen en dat hij
vragen om militaire steun,
geen bedelaars. Wij willen
iet begrip en de goede wil
onze beide landen bevorde-
'el wil Egypte graag econo-
huip van de VS. Sadat
eraan toe dat wanneer Was-
geen wapens aan Egypte
len verkopen 'hij in de hele
„op zoek zou gaan naar wa-
do in de Sowj et-Unie.'
Mitste lijkt niet erg waar-
ijk, gezien het dieptepunt
ADVERTENTIE
i sigaren
dena 't edele vakwerk
van de Egyptisch-Russische betrek
kingen. Zaterdag beschuldigde het
Russische partijblad Prawda Egypte
van ondankbaarheid en 'schaamte
loze verdraaiing van feiten'. Het
blad nam het de regering en de
Egyptische pers zeer kwalijk dat zij
kritiek hebben geleverd op de Rus
sische hulpverlening en hetblad
viel opnieuw het Israëlisch-Egypti-
sche Sinai-akkoord aan. Het artikel
in Prawda werd ondertekend met
'waarnemer', hetgeen er op wijst
dat de tekst afkomstig is van de
hoogste partij- of regeringsleiders.
Westerse diplomaten in Moskou
spraken van de felste verwijten
sinds president Sadat in 1972 de
Russische adviseurs naar huis
stuurde.
Prawda schreef: 'De hele wereld is
getuige geweest van de ononder
broken stroom, over zee en door de
lucht, van Russische wapens en mi-
nutie naar Egypte en Syrië. Men
moet wel bijzonder schaamteloos
zijn om te zeggen, dat Egypte maar
een paar offers met onderdelen
uit de Sowjet-Unie ontving'. Sadat
heeft herhaaldelijk geklaagd dat de
Russen het oorlogstuig dat Egypte
in de oorlog van '73 verloren heeft,
niet heeft vervangen. Inmiddels
heeft het Engelstalige Egyptische
blad 'Gazette' de kritiek van de
Sowjet-Unie als absurd bestempeld.
Volgens had blad Al Akhbar zal de
leider van de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie PLO. Jasser Ara
fat. spoedig naar Moskou vertrek
ken. Details werden niet meege
deeld.
Op zijn reis naar de Verenigde
Staten heeft president Sadat een
tussenlanding gemaakt in Parijs en
daar gisteren besprekingen gevoerd
met de Franse president, Valéry
Giscard d'Estaing. Na afloop zei Sa
dat dat Giscard en hij het eens
waren over alle zaken die bespro
ken werden, en dat hij de Franse
president in december van dit jaar
in Cairo zou verwelkomen. Sadat
blijft tien dagen in de VS en
brengt dan een officieel bezoek van
vier dagen aan Groot-Brittannië.
LISSABON (Reuter, UPI, AP, AFP) De Portugese premier José
Pinheiro de Azevedo heeft dit weekeinde de massale steun van het
conservatieve noorden gekregen. Ongeveer 150.000 mensen demon
streerden in Oporto bij gelegenheid van het eerste bezoek van
Azevedo aan het noorden ten gunste van de premier. Ook de con
servatieven en de monarchisten deden aan de massale betoging
mee.
Journalisten en gewone Madrilaanse burgers wachten buiten het Pardo-paleis op nieuwe ontwikkelingen in de
gezondheidstoestand van Franco.
9 Vervolg van pagina 1
door hem bezochte mis liet opdra
gen.
Toen bleek dat er geen gevaar be
stond voor een acute crisis vertrok
ken de ministers echter weer.
Miljoenen Spaanse kerkgangers
hebben gisteren voor het staats
hoofd gebeden. Zelfs in de roerige
Baskische provincies vestigden de
priesters in him preken de aan
dacht van het kerkvolk op Franco's
'christelijke deugden.
Hart beschikbaar
Drie Franquistische oud-strijders
uit de burgeroorlog, zelf hoog bej
aard, stelden hun harten ter be
schikking als een transplantatie het D
leven van de 'caudillo' zou kunnen jjCgTUIGniS
redden. De vereniging van oud
strijders deelde mee dat een van
hen toestemming heeft van zijn
vrouw en twee kinderen.
het laatste nieuws over Franco's
gezondheidstoestand te lezen. De
krantekoppen varieerden van 'ui
terst ernstig' tot 'Franco stervend'.
Buiten bij het Pardopaleis werd ge
post door groepen journalisten, ter
wijl de kranten zich in hoofdarti
kelen bezonnen op het aanstaande
'na-Franco-tijdperk'.
'De geschiedenis zal oordelen over
de verdiensten en dem isslagen van
Franco, maar het kan niet in twij
fel worden getrokken dat hij zijn
hele leven aan Spanje heeft ge
wijd', aldus 'het onafhankelijke Nu-
evo Diario. Het rooms-katholieke
'Ya' schreef: "De rechtervleugel
moet afstand doen van zijn egoïsti
sche trekken en gematigd links
moet de impulsen in de richting
van de anarchie intomen.'
Bij de kiosken stortte de bevolking
zich gretig op de avondbladen om
2SBURG, NEW YORK
,Reuter) De Zuidafrikaan-
rijver Breyten Breytenbach,
augustus in Pretoria ge-
zit, wordt ervan verdacht
(i de communistische partij te
getracht te hebben onder
cellen op te richten in
[frika, zo stond gisteren in de
Times in Johannesburg.
het blad begint op 10 no-
in Pretoria een proces te-
reytenbach dat, aldus de Ti-
der sensationeelste' be-
worden sinds het proces
Nelson Mandela in 1964.
Mandela, hoofd van het 'Afrikaanse
nationale Congres', werd tot leven
slang veroordeeld, evenals de leider
van de Zuidafrikaanse communisti
sche partij. Bram Fischer, in 1966.
Fischer is begin dit jaar gestorven.
De Zuidafrikaanse regering heeft
zaterdag de yrouw van Breyten
bach, Yoltnde, die in Parijs woont,
toestemming gegeven naar Pretoria
te gaan en tijdens het proces bij
haar man te zijn.
De Zuidafrikaanse ambassadeur bij
de Verenigde Naties Roelof Botha,
heeft gisteren de 'grote liberalen'
die voor de VN en verscheidene
organisaties werken vijanden van
orde en vrede in zijn land ge
noemd. 'U weet heel goed dat die
overal in de wereld voorkomen, zij
doen het voorkomen alsof zij de
grote minnaars van de vrede zijn,
de grote liberalen.d e goeie mensen
in de wereld. Werken doen zij wel.
maar niet voor de vrede, zij gedijen
in de conflicten'.
Botha zei dit alles in een vraagge
sprek voor de Amerikaanse radio.
Hij zei verder dat het voor zijn
land moeilijk werd nog langer lid
te blijven van de VN. Bij de vorige
Algemene Vergadering van de VN
werd Zuid-Afrika van de debatten
uitgesloten
Uit welingelichte bron verluidt dat
de begrafenis van Franco reedsi n
alle details is geregeld. Deze zegs
lieden meldden dat het staatshoofd
waarschijnlijk zal worden bijgezet
in de 'vallei der gevallenen' nabij
Madrid. Franco heeft daar een uit
de bergen gehouwen basiliek gewijd
aan de nagedachtenis van de slach
toffers der burgeroorlog.
Ondanks de lichte verbetering in
Franco's toestand neemt men alge
meen aan dat het proces van zijn
opvolging reeds formeel in gang is
gezet en niet meer zal wordent e-
ruggedraaid. Daarop kennelijk
vooruitlopend schreef het officiële
dagblad 'Ariba': 'De opvolging
houdt niet in dat de staat veran-
LOEANDA (Reuter) De Angolese
bevrijdingsbeweging MPLA beheerst
de watertoevoer naar de hoofdstad
Loeanda na een twee dagen duren
de beschieting van het pompstation
in de stad Quifangondo. Tijdens
deze beschieting was de watertoe
voer naar Loeanda gestremd. Het
station is door de beschietingen
niet beschadigd. In de hoofdstad
hielden vele duizenden een demon
stratie ten gunste van de MPLA.
dert. Wat verandert is de persoon
van de hoogste ambtsdrager, de lei
dende hand. De politieke krachten
wijzigen hun strategie, niet hun
denkbeelden. De staat verandert
niet. evenmin als zijn fundamente
le wetten, welke kunnen worden
aangepast of opener gemaakt, maar
geworteld dienen te blijven in de
beginselen (van de staat).'
PARIJS (Reuter) De leider van
de Franse communistische partij Ge
orges Marchais heeft verklaard dat
zijn partij aan de Sowjet-Unie de
vrijlating van de andersdenkende
geleerde Leonid Plyushch vragen als
mocht blijken dat deze om niet-me
dische reden in een psychiatrische
inrichting zit opgesloten. Marchais
zei dit zaterdag bij de opening in
Lyon van een nieuw partijbureau.
De Franse communistenleider zei dat
hij nog geen ontkenning heeft ver
nomen op de klachten van anders
denkenden in de Sowjet-Unie dat
Plyushch om politieke redenen is op
gesloten De vrouw van de geleerde
heetf onlangs gezegd dat haar man
verdovende middelen krijgt toege
diend.
In zijn toespraak prees Azevedo de
bevolking van Oporto voor haar on
verwoestbaar patriottisme. Hij riep
haar op de verdraagzaamheid en
eensgezindheid te herstellen zonder
welke het socialisme geen kans
heeft. De premier verwierp de theo
rie dat Portugal verdeeld is in een
noordelijk en een zuidelijk deel. Hij
verklaarde dat zijn regering tot het
komend voorjaar zal aanblijven.
Azevedo waarschuwde dat het ge
vaar van een burgeroorlog echter nog
steeds niet is geweken.
Het opperbevel van de nationale
veiligheidstroepen COPCON hief
zaterdagmiddag de staat van paraat
heid op die 36 uur daarvoor voor het
gehele Portugese leger was afgekon
digd. Als reden werd vrijdag opge
geven dat men na een aantal bom
aanslagen vreesde voor een rechtse
greep naar de macht. Diplomatieke
kringen sloten echter niet uit dat de
actie was ondernomen om te laten
zien dat de COPCON op haar hoede
is voor een opleving van rechts en
bereied is meteen op te treden.
Bomontploffing
In de stad Oporto heeft een bom
ontploffing zaterdag een grote com
munistische drukkerij ernstig be
schadigd. H,t gebeurde enkele uren
voor de aankomst van premier Aze
vedo. De communisten wilden niet
deelnemen aan de betoging ten gun
ste van de regering. In Lissabon
ontplofte een bom in het Angolees
cultureel centrum.
SALISBURY (Reuter) De Rhode-
kische nationalistische bisschop Abel
Moezorewa heeft gisteren de steun
gekregen van zo'n 35.000 zwarte Afri
kanen. De aanbashrdl
kanen. De aanhang van de bisschop Spaanse Sahara
bleek gisteren veel groter te zijn
dan die van zijn rivaal Joshua Nko-
mo, ten gunste van wie vorige maand
een demonstratie plaatsvond. De
massale fanifestatie ten gunste van
Moezorewa zal mogelijk de voorkeur
van Ian Smith's blanke minderheids
regering versterken om over de nieu
we constitutie te onderhandelen met
de gematigde Nkomo.
De vice-voorzitter van de African
National Congres, het overkoepelen
de orgaan van de diverse nationa
listische bewegingen, dr. Gabellah
een aanhanger van Moezorewa zei
toen hij de betogers toesprak: 'de
wereled weet nu waar de macht ligt.
U hebt aangetoond dat u geen min-
dersheidsgroep bent. "De massale
aanhankelijkheidsbetuiging aan
Moezorewa kan de regering-Smith
in moeilijkheden brengen omdat men
het liefst met Nkomo onderhandelt.
MOSKOU (Reuter, UPI, AFP) Het Sowjetrussische persbureau Tass heeft
dit weekeinde een verklaring gepubliceerd van 72 geleerden van de Acade
mie van Wetenschappen in Moskou een derde van het aantal leden
die uiting geven aan 'hun verontwaardiging en verzet' over en tegen de
toekenning van de Nobelprijs voor de vrede aan de natuurkundige Andrei
Sacharow. De ondertekenaars van de verklaring, onder wie voorzitter Wla-
dimir Kotelnikow en oud-voorzitter Mstislaw Keldysj, beschuldigen de an-
denkende natuurkundige ervan 'tegenstander te zijn van de ontspanning,
de vredespolitiek en het socialistische regiem van de Sowjet-Unie'. Zij
menen dat de toekenning van de prijs 'een onwaardig en provocatief ka
rakter heeft.' Sacharow heeft naar aanleiding van de verklaring de vrees
geuit dat hij geen toestemming zal krijgen de prijs in Noorwegen in ont
vangst te nemen en dat men probeert hem uit de academie te stoten.
MARAKESJ, Marokko (Reuter, UPI,
AP) Secretaris-generaal Kurt
Waldheim van de Verenigde Naties
heeft gisteren een onderhoud gehad
met de Marokkaanse koning Hassan,
als eerste stap van zijn diplomatie
ke missie die bedoeld is een vreed
zame oplossing te vinden voor het
conflict over de Spaanse Sahara.
Waldheim. die de situatie 'zeer ern
stig' noemde, zou gisteravond nog
naar Nouakchott vliegen om met de
Mauretanische president Moktar
Ould Daddah te spreken. Daarna zal
hij naar Algiers vliegen voor een
onderhoud met de Algerijnse presi
dent Boemedienne.
De Marokkaanse minister van bui
tenlandse zaken Ahmed Laraki ls
gisteren al aangekomen in Maure-
tanië, met een boodschap voor pre
sident Daddah. Over de inhoud is
niets bekendgemaakt. Zaterdag
kwam Laraki vanuit Madrid in Ma-
rakkesj aan. Volgens onbevestigde
berichten zou hij daar in principe
overeenstemming hebben bereikt
over de overdracht van de souverei-
niteit over de Spaanse Sahara aan
Marokko.
Gisteren hebben naar schatting 6000
mensen in de hoofdstad van Spaans
Sahara een betoging gehouden tegen
de aanspraken die Marokko en Mau-
retanië op het gebied maken. De
betogers zwaaiden met vlaggen van
het Frente Polisaria. het bevrijdings
front van Spaans Sahara, en riepen:
'weg met Marokko en Mauretanië*
en 'wij verwerpen iedere anexatie'.
Spaans Sahara is in trek vanwegen
de enorme hoeveelheden fosfaat die
er gevonden worden.
Intussen gaan de voorbereidingen
voor de Marokkaanse mars naar het
gebied onverminderd voort. Terwijl
Waldheim van het vliegveld vertrok
reden er nog steeds kolonnes met
duizenden vrijwilligers door Mara-
kaesj, op weg naar het verzamel
punt voor de mars bij Tarfaya.
r James Dorsey
'en begon president Sadat van Egypte aan een tien dagen durend staatsbezoek aan de Ver-
e Staten. Hij is het eerste Egyptische staatshoofd, dat door het Witte Huis voor een officieel
aan de Verenigde Staten werd uitgenodigd.
if's toenadering tot het wes-
met name tot de Verenigde
gaat gepaard met een steeds
vervreemding van de Sow-
dhie en haar bondgenoten. Dit
ijnsel van vervreemding be
ften voorlopig hoogtepunt in
toen vrijwel het volledige
jlt personeel en masse Egypte
ajuitge wezen.
ersverandering van de Egyp-
buitenlandse politiek maakt
jjuit van het zogenaamde 'de-
1 'iseringsproces. Met dit begrip
1 n naast de omwenteling in de
i landse politiek, ook de bin-
ïdse veranderingen na de
1 van president Nasser in 1970
i duid.
na de dood van Nasser werd
ttijn opvolger Anwar el Sadat
dat hij slechts enkele we-
elan de macht zou blijven. Sa-
3erd als een zwakke en beslui-
4 figuur gezien, die niet sterk
J; zou zijn om Egypte's groei -
problemen onder de knie te
i. Men veronderstelde, dat
ju worden gedwongen om af te
zodra de strijd om de macht
t linkse en rechtse 'Nasseris-
pu zijn beslist. Aan de voora
vond van zijn bezoek aan de Vere
nigde Staten verklaarde Sadat te
genover een verslaggever van de
Egyptische krant Al Ahram, dat
met name 'het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken en de
CIA' zich in deze hadden vergist.
Machtspositie
Met het uitschakelen van de pro-
Russische groep van vooral militai
ren onder leiding van Ali Sabrl in
mei 1971 werd de consolidatie van
Sadat's machtspositie voltooid. Sa
dat heeft inmiddels kans gezien
gedurende de vijf jaren van zijn
bewind net zo veel macht aan zich
te trekken als zijn voorganger Nas
ser in handen had op bet hoogte
punt van zijn regeringsperiode. Hij
verrastde de wereld door zijn flexi
biliteit. zijn gevoel voor improvisa
tie en zijn eenvoudig leiderschap.
Terwijl onder Nasser de beslissin
gen voornamelijk door één man
werden genomen en de instituties
van de staat slechts rubber stem
pels waren, heeft Sadat zich als een
man ontpopt, die zijn beslissingen,
tenminste gedeeltelijk, wil ontlenen
aan de geïnstitutionaliseerde staat.
Zo werden de Volksassemblee
(vroeger de Nationale Assemblee)
en het kabinet weer van groter
belang. De rol van het leger in de
politiek werd beperkt. Sadat wijt het
falen van het Egyptische leger in
de Zes Daagse Oorlog aan de in
menging van de militairen in de
politiek. Het succes in de Oktober-
oorlog verklaart hij uit het feit dat
Egypte vandaag een 'beroepsleger'
heeft, dat 'niet geleid wordt door
officieren, die zich niet met poli
tiek bemoeien. 'Sadat begon de ge
heime diensten te ontmantelen en
politieke gevangenen uit de rege
ringsperiode van Nasser kregen
amnestie. Zelfs ballingen, die tot
het 'ancien regiem' behoorden,
mochten naar Egypte terugkeren.
Doodstraffen
Toch hebben deze positieve aspec
ten van de 'de-Nasserisering ook
hun keerzijde. Toen begin van dit
jaar de arbeiders van de staalfa
briek van Heluan in Cairo de straat
op gingen om voor betere arbeids
voorwaarden te demonstreren,
schreef Sadat de protestacties toe
aan een 'communistische organisa
tie' een aan 'internationaal links'
De demonstraties dienden dan ook
voor Sadat als aanleiding om hon
derden mensen, waaronder vele in
tellectuelen die in het verleden po
litiek actief zijn geweest, te laten
arresteren. In de meeste gevallen
hield de arrestatie geen enkel ver
band met de arbeidersdemonstra
ties. Ook later dit jaar zijn veelvul
dig arrestaties in progressieve krin
gen van Egypte verricht. Nog op 12
oktober van dit jaar bekrachtigde
Sadat de doodstraffen van een Pa
lestijn en een Egyptisch student.
Zij werden ervan beschuldigd een
rol te hebben gespeeld bij een aan
val op een militaire school in Cai
ro. De bedoeling van de aanval was
om wapens te krijgen, waarmee het
bewind van Sadat zou kunnen wor
den vervangen door een islamiti
sche technocratie.
De 'de-Nasserisering' in Egypte
vindt ook haar weerklank in de
pers. Zo werd verleden week de
hoofdredacteur van de grote Egyp
tische krant Al Ahram en vertrou
weling van wijlen president Nasser,
Muhammed Hassanein Heikal met
pensioen gestuurd. Gedurende het
laatste jaar heeft de Egyptische
pers een vooraanstaande rol ge
speeld bij de kritiek op het regiem
van Nasser. Er werd uitvoerig hulde
betuigd aan leden van de familie
van de door Nasser in 1952 verdre
ven Koning Faroek. De onteigening
van het privé-kapltaal onder Nasser
wordt in de pers scherp aangeval
len en er wordt zelfs een schade
vergoeding geëist. Ook de repressie,
de martelingen en de onderdruk
king van de vrije meningsuiting
worden aan de kaak gesteld. Alhoe
wel de naam Nasser in geen enkele
publicatie voorkomt, mogen de hui
dige leiders van Egypte blij zijn,
dat er geen standbeelden van Nas
ser in Egypte zijn opgericht. Hun is
de beslissing bespaard gebleven om
dergelijke beelden te laten verwij
deren.
De 'de-Nasserisering' van Egypte
zet zich ook door in de Egyptische
eenheidspartij, de Arabische Socia
listische Unie (ASU), Zo verklaarde
verleden week Aboe Waf ia. lid van
het centrale comité van de ASU en
zwager van president Sadat. dat er
in de boezem van deze partij een
'sociaal democratische' stroming is
ontstaan. Het naar buiten komen
van ideologische stromingen bin
nen de ASU werd eigenlijk al enige
tijd verwacht. In augustus 1974
werd een hervormingscommissie
door Sadat in het leven geroepen
die een discussie binnen de ASU
over de democratisering van de
partij moest stimuleren. In deze
discussie kwam er een veelvoud aan
voorstellen naar voren, variërend
van het toestaan van politieke stro
mingen binnen de partij tot het
invoeren van een meer-partljen-
stelsel in Egypte. Toen al klaagde
Aboe Wafia de 'politieke eentonig
heid' in Egypte aan. De jongste
verklaring van Wafia heeft aanlei
ding gegeven tot het vermoeden
Minister Kissinger en president Sadat broederlijk naast elkaar.
Sadat gaat in de Verenigde Staten onderzoeken hoeveel die vriend
schap Washington waard is.
dat deze 'sociaal democratische'
tendens binnenkort in alle politie
ke organen van Egypte merkbaar
zal zijn.
Weinig enthousiasme
Het spreekt van zelf dat de ontwik
kelingen in Egypte en de reis van
Sadat naar de Verenigde Staten
noch in de Sowjet Unie noch in
Israël met enthousiasme gezien
worden. Behalve gedurende een
korte periode aan het einde van
1974 zijn de betrekkingen tussen
Moskou en Cairo sterk bekoeld.
Toch hebben de Russen ondanks
een aantal felle verklaringen van
de kant van Sadat. zich tot voor
kort onthouden van rechtstreeks
•aanvallen op hem.
De scherpe kritiek die in het par
tijblad van de communistische par
tij van de Sowjet Unie, Prawda. op
Egypte zaterdag werd geuit, duid
aan dat de betrekkingen tussen
Egypte en de Sowjet Unie een
nieuw dieptepunt hebben bereikt.
Ook in Israël volgt men Sadat's
stappen met argusogen. Men weet
dat Egypte in de Verenigde Staten
meer steun zal aangeboden krijgen
dan elk ander land behalve Israël
zelf. De Amerikanen hebben in Sa
dat een betrouwbare bondgenoot
gevonden, die Israël nog weieens
als 'enige democratie in het Midden
Oosten' zou kunnen beconcurreren.
In Israël noemt men Sadat's reis
het 'Sadat festival'. Sadat zelf be
weert, dat zijn gang naar Washing
ton meer het karakter heeft van
een goodwiLl-reis dan van een dag
je winkelen.
