)DR slechts
egenoverde
juitenwacht
nafhankelijk
Dppositie in Zuid-Korea door terreur verstikt
Sowjets verstevigen greep
op tweede Duitse staat
ntstellende ontdekkingen van Amnesty
ÜRDAG 25 OKTOBER 1975
BUITENLAND
TROUW/KWARTET PS 15 -RH17
>or J.den Boef
[erekend op de dag van de viering van de 26e verjaardag van
'DR als onafhankelijke Duitse staat moest de gehele politieke
uit Oost-Berlijn in Moskou een nieuw vriendschapsverdrag
Jjepteren, dat de vraag deed rijzen of de DDR de zestiende
itaat van de Sowjet-Unie was geworden. Zo simpel als in
vraag wordt gesteld, liggen de zaken niet. Maar wèl is duide-
i geworden, dat Moskou deze Duitse Democratische Republiek
jft zien als een kunstmatige staatkundige constructie in het in
6 door de Sowjet-Unie bezette deel van Duitsland.
wijl de Sowjet-Unie tegenover de
[communistische landen deed alsof
hechts uit was op volledige volken-
jtelijke erkenning van de DDR als
[.socialistische Duitsland", zorgde
,|r tegelijkertijd voor dat de tweede
tse staat steeds hechter en „eeuwi-
'aan haar werd verbonden. Het be
ft dan ook niet te verwonderen dat
op 7 oktober in Moskou getekende
Irag de zogenoemde Breznjew-doc-
•B (betreffende de „beperkte soeve-
Uteit van de socialistische staten")
p ingebouwd.
Ie preambule van het akkoord
it nl. gezegd dat „de ondersteu-
versterking en bescherming van
ocialistische verworvenheden een
Seenschappelijke internationale
lit is van de socialistische landen",
dusver had Moskou deze bepaling
n in het aan Tsjechoslowakije op-
gde vriendschapsverdrag opgeno-
Deze doctrine stelt de Sowjet-
in staat, Oostduitse troepen in te
n tegen een afvallige binnen het
jetblok (en later misschien ook nog
daarbuiten), maar kan ook tegen
DR zelf worden aangewend als zij
„voor eeuwig trouw" zou blijken te
en „vrije hand"
ander opmerkelijk feit is dat de
jet-Unie in het verdrag geen af
doet van haar rechten en ver-
itingen tegenover „Duitsland als
el", een term die nog overgebleven
11945, toen de Sowjet-Unie in een
deel ervan als bezettende mogendheid
optrad. Moskou voelde er blijkbaar
niets voor, iets aan de sinds 1945 be
staande situatie te veranderen en de
onafhankelijke DDR ook de vrije hand
te geven wat de verbindingen betreft
tussen West-Berlijn en de Bondsrepu
bliek Duitsland. Dit geldt met name
voor de rechten en verplichtingen, die
Amerika, Engeland en Frankrijk voor
al ten opzichte van de positie van Ber
lijn hebben.
Ook nu het nieuwe verdrag is gete
kend, blijft de in Oost-Berlijn zetelende
ambassadeur van de Sowjet-Unie een
soort Hoge Commissaris, „belast met
kwesties welke Duitsland als geheel be
treffen". Bovendien is de vurige wens
van.de DDR, dat West-Berlijn als een
deel van haar territorium zal worden
beschouwd, in het verdrag niet in ver
vulling gegaan. Er is slecht^ vastge
steld dat de Sowjet-Unie en de DDR
„wat hun verbindingen met West-
Berlijn betreft er van uitgaan dat het
geen bestanddeel is van de Bondsrepu
bliek Duitsland en verder ook niet door
haar geregeerd wordt".
Eigen initiatief
Steeds is de DDR er op uit geweest, vol
ledige internationale erkenning als on
afhankelijke Duitse staat te krijgen. Zij
probeerde vooral hét Sowjetblok af te
schermen tegenover het Westen, met
name de Bondsrepubliek. Hoe ver zij
daarbij durfde gaan, bleek uit de ont
maskering van de DDR-spion Günther
Guillaume, persoonlijk medewerker
van kanselier Willy Brandt. Aan de on-
Bij het 25-jarige bestaan van de DDR v.l.n.r. op het erepodium:
de premier Willy Stoph, de Sowjet-partijleider Breznjew, de
DDR-partijleider Honnecker en de minister van defensie Heinz
Hoffmann.
derharidelingstafel wisten de delega
ties van de Sowjet-Unie, Polen, Tsje
choslowakije en de DDR zelf via de in
lichtingen van Guillaumé precies, hoe
ver zij tegenover de niets vermoedende
gesprekspartners uit Bonn konden
gaan.
Geruime tijd na zijn aftreden als kan
selier kreeg Brandt in Moskou van par
tijleider Leonid Breznjew te horen, dat
deze niets zou hebben geweten van de
activiteiten van Guillaume. Er lijkt re
den om aan te nemen dat hij de waar
heid sprak, temeer omdat de indruk be
staat dat de DDR wel eens meer .eigen
initatief' heeft getoond. Zo wordt nog
altijd aangenomen dat ,de muur' die
Walter Ulbricht in 1961dwars door
Berlijn heeft laten opwerpen om het
leeglopen van de DDR te beëindigen,
Moskou voor een voldongen feit plaats
te.
Het is tegen deze achtergrond bijzon
der interessant om na te gaan, waarom
de DDR-top zo demonstratief in Mos
kou aanwezig moest zijn op de dag van
de viering van de 26ste verjaardag van
de onafhankelijke DDR. Er waren nog
verdragen uit 1955 en 1964, waarvan
het laatste nog tot 1984 geldig was. Het
had geruisloos aangepast kunnen wor
den aan de gewijzigde omstandighe
den, zoals die in het slotakkoord van de
Europese veiligheidsconferentie, dat in
juli werd ondertekend, werden vastge
legd.
Herenigingskansen
Dat in het nieuwe verdrag met geen
woord meer wordt gesproken over de
Duitse hereniging, ligt voor de hand,
omdat ook in het document van Helsin
ki daaraan geen woord meer werd ge
wijd. Wat de herenigingskansen betreft
moeten de Duitsers het voortaan doen
met de zeer algemeen gestelde bepaling
dat de grenzen in Europa onschend
baar zijn. en slechts door vreedzame
onderhandelingen gewijzigd kunnen
worden. Met ,de Duitsers' zijn ook de
mensen in de DDR bedoeld bij wie de
gedachte aan een herenigd Duitsland
nog leeft en die men zeker niet alleen
moet zoeken bij de tegenstanders van
het DDR-bewind.
Het nieuwe verdrag laat nog minder re
den voor optimisme, omdat het eenvou
dig uitgaat van de .onaantastbaarheid
van de grenzen van de staten van het
Warschaupact, zoals ze als gevolg van
de tweede wereldoorlog en de naoor
logse ontwikkeling ontstaan zijn'. Met
nadruk wordt hieraan toegevoegd:
.„Met inbegrip van de grenzen tussen de
Duitse Democratische Republiek en de
Bondsrepubliek Duitsland". Wijziging
als gevolg van vreedzame onderhande
lingen wordt in het verdrag niet meer
als mogelijkheid ppengelaten.
Het verleden
Niet de DDR maar de Sowjet-Unie
heeft dan ook belang bij het nieuwe
verdrag. In het Westen heeft men de
neiging de DDR te vergelijken met de
andere staten van het Sowjetblok,
zoals Polen, Tsjechoslowakije en Hon
garije. Men vergeet dan dat deze verge
lijking voor de Sowjet-Unie niet hele
maal op gaat. Moskou wil zijn troepen
bepaald niet alleen in de DDR blijven
stationneren om zuiver strategische re
denen. Het wil ze daar vooral handha
ven om een stevige greep te houden op
een staat, die wel onder communisti
sche leiding staat, maar niettemin niet
los kan worden gezien van het verle
den, waarin het Duitsland van Hitier
een groot deel van de So\yjet-Unie in
een puinhoop heeft veranderd.
Ontwikkelingen
De mogelijkheid bestaat dat het ver
drag ook vooruitloopt op nieuwe ont
wikkelingen in verband met Tsjecho
slowakije. Deze kunnen verband hou
den met de problemen die (evenals
Roemenië en Joegoslavië) verschillen
de Westeuropese communistische par
tijen hebben met de voortdurende aan
wezigheid van Sowjettroepen in het
land van Doebtsek en Smrkowsky;
maar ook met de MBFR-besprekingen
in Wenen (over een wederzijdse en
evenredige troepenvermindering in
Europa). Mocht Moskou besluiten,
Tsjechoslowakije te ontruimen, dan
houdt het in de DDR een vooruitge
schoven pion, die in een noodsituatie
onmiddellijk ingezet kan worden.
.Dat deverplichting tot wederzijdse
(militaire) bijstand zich in het nieuwe
verdrag niet langer beperkt tot Europa,
behoeft geen bijzondere betekenis te
hebben, ook al maakt zij het mogelijk
dat DDR-troepen zelfs aan de Chinese
grens kunnen worden gelegerd. Overi
gens is ook in verdragen met andere
Warsehaupactlanden de beperking tot
Europees grondgebied al weggelaten,
zonder dat dit bijzondere aandacht
heeft getrokken. Niettemin geeft de on
beperkte 'bijstandsverplichting' de
Sowjet-Unie gelegenheid om troepen
van Warschaupact-partners van Euro
pa naar Azië over te brengen.
.Duitse gevaar'
Na de ondertekening van het verdrag is
er geen reden meer voor de vrees van
mensen als de Franse generaal Fran
cois Binoche, dat Europa opnieuw kan
worden geconfronteerd met 'het Duitse
gevaar'- als gevolg van een eventuele
Erich Honnecker, secretaris
van de SED in de Duitse De
mocratische Republiek.
•hereniging van beide delen van het
vroegere Duitsland, die nu als onafhan
kelijke staten een eigen leven leiden.
Binoche zag deze staten als de belang
rijkste activisten binnen de machts
blokken waartoe zij behoren en achtte
de Duitse hereniging met instemming
van Moskou heel wel mogelijk.
'De Franse generaal vergiste zich ech
ter in de betekenis van de rol die de
DDR als inderdaad de belangrijkste*
activist binnen het Sowjetblok speelt of
beter gezegd mag spelen. De
DDR kon haar opvallende rol slechts
spelen, omdat de Sowjet-Unie zelf er
belang bij had. Dit was het geval toen
Bonn buiten Moskou om diplomatieke
betrekkingen had aangeknoopt met
Roemenië. Op verzoek van de DDR, die
geïsoleerd dreigde te raken, greep Mos
kou in toen Polen en Tsjechoslowakije
het voorbeeld van Roemenië wilden
volgen.
Een beslissende rol heeft de DDR ook
gespeeld op het ogenblik dat de Sowjet-
leiders aarzelden om een eind te maken
aan het liberalisatieproces in Tsjechos
lowakije. De voorstanders van een mi
litair ingrijpen konden in het Kremlin
hun wil doorzetten door zich te beroe
pen op een aan de DDR toegeschreven
'waarschuwing' betreffende een in de
Bondsrepubliek georganiseerde sa
menzwering om Tsjechoslowakije los
te weken uit het Sowjetblok. De DDR
had vervolgens een stevig aandeel in
het militaire ingrijpen in Tsjechoslo
wakije.
ior Johan ten Hove
p 9 april van dit jaar, dezelfde dag dat een missie van Amnes-
nternational Zuid-Korea verliet, werden er in de hoofdstad
mensen opgehangen. De missie was daar om beschuldi
gen te onderzoeken dat er in Zuid-Korea politieke gevangenen
ematisch worden gemarteld, dat advocaten worden belem-
d in hun werk en dat grote aantallen mensen, vaak zonder
ge vorm van proces, worden vastgehouden. De missie was er
ook bij toen op 8 april het opperste gerechtshof van Zuid-Ko-
acht doodvonnissen bekrachtigde. De beklaagden en hun
ocaten mochten daarbij niet aanwezig zijn. Diezelfde dag nog
g de Amnesty-missie van een ambtenaar van het bureau van
Dpenbare aanklager te horen dat de vonnissen niet zouden
den voltrokken voordat de beklaagden de kans hadden ge-
een verzoek om herziening van het vonnis of om gratie in
I ienen, waar ze volgens de Zuidkoreaanse wet het recht toe
den. Die kans kregen zij niet. De volgende dag, vroeg in de
tend werden de acht mensen opgehangen.
zaak, die bekend is geworden
ie „zaak van de Revolutionaire
spartij" staat niet op zichzelf. Het
ichts een onderdeel van de pogin-
n Zuid-Korea alle kritiek tegen het
nd van president Park op harde
ier de kop in te drukken en elke op-
ie hoe dan ook de mond te snoe-
En daarbij worden niets ontziende
lensonterende methoden veelvul-
•egepast.
missie van Amnesty, bestaande
e Deense chirurg dr Eric Karup
rson en de Britse advocaat Brian
>el, zegt in een gisteren verschenen
ort dat „martelingen door officiële
nties regelmatig worden toegepast
de bedoeling om valde bekentenis-
if te dwingen en mensen te intimi-
i. Verder komen arrestaties van
lalisten, kerkelijke leiders, advo-
en academici regelmatig voor. De
caten worden belemmerd bij de
ediging van gevangenen. Vaak
en ze bepaalde getuigen niet horen,
rijgen huisarrest opgelegd zodat ze
ttingen niet kunnen bijwonen. Ook
len volgens het rapport burgers sy-
atisch lastig gevallen, brieven
len geopend, telefoons afgetapt en
wordt op straat'openlijk gevolgd
agenten van de Koreaanse centra-
ichtingendienst (KCIA).
dat alles om een „directe bedrei-
van de staatsveiligheid door com-
istische subversieve elementen"
te gaan. De oorlog van de jaren
g en de meer dan twintig jaar
iding van Noord- en Zuid-Korea
in het zuiden een trauma veroor-
t tegen alles wat communist is,
lijkt of er naar ruikt. En het be-
van Park buit dit uit door welke
van welke oppositie dan ook
itsvijandig" te noemen en „geleid
communistische politieke krach-
lit Noord-Korea".
et Koreaanse schiereiland werd in
Jstus 1945 na de overgave van de
inse bezetters aan de geallieerden
zo ongeveer langs de 38e breedtegraad
feitelijk in tweeën gedeeld. Nadat het
bijna 2000 jaar een eenheid had ge
vormd. Onder het mandaat van de
Sowjet-Unie en de Chinese Vólksrepu
bliek enerzijds en de Verenigde Staten
en Groot-Brittannië anderzijds begon
nen de politieke tegenstellingen tussen
Noord en Zuid zich al spoedig scherp
af te tekenen. Hetgeen in juni 1950 re
sulteerde in een oorlog waarin de niet-
communistische landen (vooral Ameri
kanen) onder de vlag van de VN voch
ten tegen „vrijwilligers" uit communis
tisch China. Op 27 juli 1953 kwam een
wapenstilstand (Armistice Agreement),
waar sinds '51 aan was gewerkt, tot
stand. Beide delen, Noord-Korea onder
Kim II Sung en Zuid-Korea onder
Syngman Rhee begonnen aan de op
bouw van hun verwoeste land.
Zuid-Korea kreeg enorme steun van de
Verenigde Naties en Amerika, maar de
ontwikkeling-bleef achter bij de ver
wachtingen. Het bewind van Rhee en
zijn Liberale Partij, dat in toenemende
mate autoritair geworden was, wekte
steeds meer verzet. Nadat hij in 1960
via corrupte verkiezingspraktijken op
nieuw tot president verkozen was gin
gen studenten in alle belangrijke ste
den de straat op om tegen hem te de
monstreren. Rhee kondigde de nood
toestand af en bij de daaropvolgende
rellen werden meer dan vijfhonderd
mensen gedood. In april trad hij af en
op 15 juni 1960 werd Yun Po Son tot
president gekozen. In plaats van de Li
berale Partij kwam de Democratische
Partij aan het bewind. Maar niet lang.
In zijn greep naar de absolute macht
ontbond Park eind '72 het parlement en
kondigde een nieuwe grondwet, de
Yushin Constitutie aan, op grond waar
van hij op elk door hem gewenst mo
ment speciale nooddecreten kan afkon
digen, en van die mogelijkheid heeft hij
de laatste jaren dan ook veelvuldig ge
bruik gemaakt.
De nieuwe grondwet werd in november
'72 bij een referendum goedgekeurd,
hoewel achter het „democratische" van
dit referendum wel enige vraagtekens
geplaatst moeten worden. Amnesty te
kent hierbij aan dat de overgrote mas
sa de tekst van de grondwet niet kon le
zen, dat vóór het referendum het bijna
onmogelijk was een exemplaar te krij
gen en dat het verboden was de nieuwe
wet te bespreken. Verder voerde de re
gering een enorme campagne voor de
wet en zei Park zelf dat de wet gezien
moest worden als „hervormingen in de
richting van een nieuwe Koreaanse de
mocratie."
Maar zodra de grondwet erdoor was
werden tegenstanders van het regiem
voortdurend onderdrukt, vaak zonder
proces vastgehouden of op twijfelach
tige gronden in staat van beschuldiging
gesteld. Een grote rol hierbij speelde de
KCIA, die meer en meer als een staat in
de staat opereert.
De laatste twee jaar nam de onder
drukking nog meer toe nadat er enkele
presidentiële nooddecreten werden af
gekondigd, waardoor men in feite de
doodstraf kan krijgen voor het er op na
houden van een afwijkende mening. In
totaal werden er in 1974 203 mensen
gearresteerd, 168 van hen werden in fe
bruari van dit jaar voorwaardelijk vrij
gelaten. Een aantal van hen zei gemar
teld te zijn.
bracht naar het hoofdkwartier van de
KCIA. Hier werd ik in drie verschillen
de kamers verhoord. Ik werd hard af
geranseld. Opom ongeveer zes uur
in de avond werd ik weer naar de ver--
hoorkamer van de KCIA gebracht,
waar twee agenten en twee of drie poli
tiemannen mij aan een waterbehande
ling onderwierpen". Dit is een beruchte
martelmethode waarbij de onder
vraagde op de rand van de verstik
kingsdood wordt gebracht maar die
geen lichamelijke sporen achterlaat.
Het proces eindigde met de ophanging
van acht mensen op 9 april. De volgen
de dag werd één lichaam direct door de
gevangenisautoriteiten gecremeerd.
Familieleden wilden één lichaam op
sporen van martelingen laten onder
zoeken. De politie nam het in beslag en
liet het zonder meer verbranden. Een
derde lichaam werd uit de begrafenis
stoet gehaald en werd ook verbrand.
Kerk en pers
Martelingen
Een moment uit een van de vele processen in Seoel toen ze nog openbaar waren.
Nu voltrekken ze zich in het geheim.
Staatsgreep
Op 16 mei 1961 pleegde een groep leger
en marine-officieren onder leiding van
generaal-majoor Park Tsjoeng-Hee een
staatsgreep. Het nieuwe bewind sloeg
hard toe: politieke partijen werden ver
boden, het parlement ontbonden en
perscensuur ingesteld. Talloze Korea-
nen werden gearresteerd en door.
krijgsraden berecht. In die tijd werd
ook de KCIA opgericht. Het bewind be
loofde in '63 herstel van de demo
cratie en de partijvorming. In eco
nomisch opzicht ging Park met gro
te voortvarendheid te werk. Met be
hulp van Amerikaanse dollars en na '65
door enorme Japanse investeringen
vond er in tien jaar inderdaad een eco
nomisch wonder plaats. Zuid-Korea
werd van een agrarische staat omge
vormd tot een moderne industriestaat.
Het bruto nationaal product verdrie
voudigde, zonder dat dat overigens
veel aan de armoede van de grote mas
sa veranderde. Park werd in 1963 offi
cieel tot president gekozen. In '67 en '71
werd hij herkozen nadat hij de grond
wet zodanig gewijzigd had dat hij onbe
perkt herkiesbaar werd
Maar bij de laatste verkiezing was zijn
overwicht maar klein. Van de stemmen
ging 46 procent naar oppositieleider
Kim Dae Jung van de Nieuwe Demo
cratische Partij. Kim wilde meer ont
spanning tussen Noord en Zuid en
vooral meer democratische vrijheden
voor de Zuidkoreanen. (Kim werd in
1973 vanuit zijn hotel in Tokio door de
KCIA ontvoerd en naar Seoel ge
bracht. Hij kreeg huisarrest en werd
door de KCIA „ondervraagd", waarna
hij politiek geen rol meer heeft ge
speeld). Van beide ideeën van Kim
moest het heersende regiem niets heb
ben, maar Park's partij was wel de
meerderheid in het parlement kwijt. In
december 1971 kondigde hij dan ook de
noodtoestand af vanwege de „oorlogs
dreiging van het communistische re
giem in Noord-Korea."
Eén van de presidentiële decreten ver
biedt het bekritiseren van de grondwet,
overtreding kan 15 jaar gevangenis
straf opleveren. Toch gingen studenten
en kerkelijke groeperingen door met
hun protest omdat ze vonden dat deze
grondwet de president onbeperkte
macht verschaft. Daarop werd op 3
april '74 een decreet uitgevaardigd
waarbij een studentenorganisatie (de
National Democratic Youth and Stu
dent Federation, NDYSF) onwettig
werd verklaard. En 22 leden ervan wer
den ervan beschuldigd de regering om
ver te willen werpen en in Zuid-Korea
een gewelddadige communistische re
volutie te willen ontketenen. Er volgde
een proces waarbij met de regels van
de rechtsgang gesold werd en waar het
rapport van de Amnesty-missie van
zegt dat valse bekentenissen door mar
telingen werden afgedwongen, en dat
de beklaagden geen open en eerlijk
proces kregen. Het rapport bevat ver
klaringen van een aantal gemartelde
gevangenen, waarvan hier een gedeelte
volgt: „Op (datum) werd ik meegeno
men naar het politiebureau van Yong-
deungpo, vanwaar ik werd overge
Niet alleen studenten en academici,
maar ook andere organisaties en men
sen worden onderdrukt. De pers wordt
gemuilkorfd, of gelijkgeschakeld. Bij
de staatsgreep van '61 werden al 49 van
de 64 dagbladen gesloten. Begin dit
jaar werd het oudste en tot voor kort
laatste onafhankelijke dagblad Dong-
A Ilbo „aangepast".
Ook de kerk ondervindt grote moeilijk
heden. Verschillende zendelingen, die
kritiek op het regime hadden geuit,
werden uitgewezen. Vier Koreaanse
geestelijken, onder wie Park Hyung-
Kyo en Cho Seung Hyuk, werden in
april van dit jaar gearresteerd op be
schuldiging van „wanbeheer" van gel
den, die zij van Westduitse groepen
hadden ontvangen voor zendingsactivi
teiten. Ook de bekende strijdbare bis
schop Tji Hak Soen is opnieuw gear-*
resteerd nadat hij in februari van dit
jaar door tussenkomst van kardinaal
Kim van Seoel en vele kerkelijke en
wereldlijke autoriteiten uit de hele we
reld was vrijgelaten. Bisschop Tji werd
in augustus 1974 al veroordeeld tot 15
jaar, omdat hij geld gegeven zou heb
ben aan de dissidente'dichter Kim Chi
Ha, een andere bekende tegenstander
van het regime. Deze dichter werd vele
malen door de KCIA gearresteerd en
gemarteld in verband met artikelen en
gedichten waarin hij de regering aan
valt. De laatste keer dat hij gevangen
gezet werd was op 13 maart van dit
jaar. Men vreest dat hij ter dood ver
oordeeld zal worden. Maar net als bis
schop Tji is hij niet te intimideren zoals
blijkt in het voorwoord van zijn boek
„O Chok" (Vijf Bandieten), waarin hij
de situatie in Zuid-Korea hekelt en dat
is opgenomen in het Amnesty-rapport:
.Aangezien de drang om te schrijven
buiten mijn controle ligt, heb ik beslo-,
ten om een geschiedenis over bijzonde
re bandieten te schrijven. Ik doe dit in
de wetenschap, dat het harde straf
maatregelen en onbeschrijflijk licha
melijk lijden tot gevolg zal hebben".
