lachmon denkt steeds
ver verwerpen grondwet
GOBLET
dat proef
extra
zacht
Suriname loopt niet warm voor feest
WENN
IEKEI
R
remie verplichte
rzekering van
2 naar 9,6 pet
JONGE JENEVER
jgj M
Weer Nederlanders bij
HAL vervangen door
'goedkope' Ind onesiërs
Bezetting op Nijmeegse
universiteit protest
tegen benoemingsbeleid
pBMHi!
Ir' F
ster De Gaay Fortman: Er zijn ook mooie dingen gebeurd in de koloniën
willig fonds 23 pet duurder
Bonden verontwaardigd
Zelfs deskundigen in de mist
Gasbrand in
Kinkerbuurt
Elektrische
speelgoedtreinen
vaak niet veilig
Katholiek karakter in discussie
Kolonel Hefford niet tevreden met 'sobere' plannen regering
$bad afgebrand
waddenkust
METZLER-
RITA
24 OKTOBER 1975
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
nze parlementsredactie
IAAG Lachmon speelt nog steeds met de gedachte om
in het Surinaamse parlement het ontwerp voor de grond-
i als gevolg daarvan ook de wet voor Suriname's onafhanke-
d te doen verwerpen. Dit bleek gisteren tijdens een nogal
interruptiedebat in de Tweede Kamer tussen Lachmon en
inaamse gevolmachtigde minister Van Eer.
Dn reageerde geërgerd op het
dat de Surinaamse regering
het ontwerp-grondwet
le daarbij horende stukken
Surinaamse parlement heeft
!erd. Daaruit leidde hij af dat
naamse regering niet met de
tot overeenstemming wil
over deze grondwet.
bleek er de voorkeur aan
dat de nieuwe Surinaamse
et een grondige 'voorbehan-
(kennelijk in de commissie)
i waarbij aan de wensen van
ositie tegemoet kan worden
n. De eigenlijke vaststelling
grondwet in het parlement
t niet meer dan een hamer
ijn. Lachmon zinspeelde er
dat Hindorie het op dit
eerst de grondwet afhande-
pas de wet op de onafhan-
ïld het met hem eens is.
n bleek ook dat minister De
1 Fortman zich de bezwaren
Surinaamse oppositie tegen
punten in het ontwerp-
et wel kan indenken. Het
voldoet aan hoge eisen, zei
har als ik dan nog eens één
een advies mag geven, dan
naar mijn mening de bepa-
over de mogelijkheid van
V jerken van de grondrechten
bepaalde omstandigheden
'gvuldiger geformuleerd moe-
irden.
ep de avond bleek ook het
terlid Van Mierlo, die in
s-tantie een nogal hoogge-
verhaal over de ontwerp-
et had gehouden, onder de
indruk gekomen te zijn van de
bezwaren bij de Hindoestanen en
bij minister De Gaay Fortman te
gen de toch vrij gemakkelijke wijze
waarop in noodgevallen de grond
rechten kunnen worden beperkt.
De minister deed een dringend be
roep op de Surinamers nu de gele
deren te sluiten en hard aan het
werk te gaan, temeer daar iedereen
ook Lachmon heeft gezegd
akkoord te gaan met de onafhanke
lijkheid en de datum van 25 no
vember. Het is nu een historisch
moment, aldus de minister. Wij
mensen maken de geschiedenis
niet, maar wel wordt van ons ge
vraagd onze verantwoordelijkheid
op beslissende momenten waar te
maken. Voor zo'n beslissend mo
ment staan wij Nederlanders en
Surinamers nu.
'Ik schaam ine'
De minister ging ook in op de
uitlating van het PvdA-lid Frans-
sen dat onze koloniale geschiedenis
met bloed geschreven is. Dat leek
de heer De Gaay Fortman een te
krasse uitspraak. lik schaam mij
voor de geschiedenis," aldus de mi
nister; maar toch zijn er ook mooie
dingen gebeurd. Hij verwees in dit
verband naar de graven om de
grote stadskerk in Paramaribo van
jonge mannen en vrouwen, die naar
Suriname gekomen waren en dat
beslist niet uit drang naar gewin,
naar de graven ook van de paters
redemptoristen en de broeders van
Tilburg in Paramaribo.
Gevolmachtigd minister Van Eer.
Trouwens: niet alleen de kolonisa
tor beïnvloedt de kolonie; omge
keerd heeft ook Nederland positieve
invloed van zijn koloniën onder
gaan, Minister De Gaay Fortman
toonde zich persoonlijk dankbaar
voor wat hij stammend uit een
geslacht met zovele banden met de
koloniën via zijn ouders aan
waarden over andere volken en
culturen had geleerd.
Vrij uitvoerig ging de minister ook
nog in op de kwestie van de Neder
landse verantwoordelijkheid voor
een .deugdelijk bestuur in Surina
me, waarbij hij duidelijk maakte
dat het hanteren van de betreffen
de bepalingen in het statuut een
terugkeer naar de koloniale status
zou hebben betekend zo een
dergelijke maatregel al mogelijk
was geweest.
Ook premier Den Uyl had hierop al
gezinspeeld. Hij noemde de thans
in Suriname bestaande problemen
en spanningen een historisch gege
ven, waarbij het Nederland straks
na de onafhankelijkheid (maar ook
nu al) aan machtsmiddelen ont
breekt om een oplossing af te
dwingen. Die moet in de eerste
plaats van de Surinamers zelf ko
men, aldus premier Den Uyl.
Nieuw overleg
De Nederlandse regering gaat op
nieuw overleg voeren met de Suri
naamse regering over de termijn,
waarbinnen in Nederland geboren
Nederlanders die op 25 november
de Surinaamse nationaliteit krijgen
omdat zij in Suriname gevestigd
zijn, de Nederlandse nationaliteit
op eenvoudige wijze kunnen terug
krijgen. In de huidige regeling is
die termijn slechts een jaar, terwijl
uit ,de Tweede Kamer de suggestie
kwam om die drie jaar te maken.
Staatssecretaris Zeevalking (justi
tie zegde toe deze suggestie uit de
Kamer in het overleg met de Suri
naamse regering te betrekken.
Zeevalking wees de motie van de
heer Verwoert (DS'70), waarin hij
vroeg alle Surinamers die voor 1
januari 1971 in ons land zijn geko
men, op 25 november de Surinaam
se nationaliteit te geven, met
kracht van de hand. Hij bestreed
het argument van de heer Ver
woert, als zouden deze Surinamers
het recht op de Surinaamse natio
naliteit niet mogen onthouden, met
de opmerking dat dat ook niet ge
beurt, omdat zij tien jaar lang het
optierecht op de Surinaamse natio
naliteit houden, zodat zij gemakke
lijk toch de Surinaamse nationali-
(ADVERTENTIE)
Minister De Gaay Fortman: ook Ne
derland onderging invloed van zijn
koloniën
telt kunnen krijgen, ook al wonen
ze ity Nederland.
Motie
De staatssecretaris vroeg het Suri
naamse statenlid Adhin (VHP) zijn
motie in trekken. In deze motie
wordt gevraagd om een optierecht
voor in Suriname wonende Surina
mers op de Nederlandse nationali
teit. Als argument voor zijn motie
voerde Adhin aan dat het onrecht
vaardig is dat Surinamers die wel
een vliegticket naar Nederland
kunnen betalen de Nederlandse
nationaliteit kunnen behouden, ter
wijl zij die dat niet kunnen hun
recht op Nederlanderschap verlie
zen.
Zeevalking wees Adhin erop dat als
deze motie aangenomen zou wor
den, het hele pakket van maatrege
len op het gebied van de nationali-
teitsregelihg opnieuw bekeken zou
moeten worden.
Minister Pronk (ontwikkelingssa
menwerking) wilde eigenlijk nog
niet ingaan ov p de vraag van het
KVP-kamerlid van Zeil om het ge
drag dat voor de ontwikkelingshulp
is beschikbaar gesteld (ruim drie
miljard gulden) in koopkracht ge
lijk te houden.
Pronk vond het te vroeg om op
deze kwestie in te gaan. Bovendien
wees hij erop dat de Surinaamse
regering bewust voor deze regeling
gekozen heeft. Suriname kon na
melijk kiezen tussen een lager be
drag met een jaarlijkse aanpassing
aan de prijsstijging of het huidige
bedrag zonder die aanpassing.
nze sociaal-economische redactie
HAAG De ziekenfondspremie voor werknemers gaat
chijnlijk van 9,2 naar 9,6 procent voor 1976. De helft daar-
al weer worden opgebracht door de werkgevers, de andere
wordt ingehouden op het loon van de werknemer- De maand
jes voor het vrijwillige ziekenfonds zullen gemiddeld 23 pro-
duurder worden. Dit heeft de Ziekenfondsraad geadviseerd
le regering. Die zal, naar wordt aangenomen, deze adviezen
emen.
vanwege de sterke kostenstijging in
de gezondheidszorg.
ROTTERDAM Holland America Cruises ziet zich op grond van
de economische ontwikkeling genoodzaakt orr} ook op de 'Rotter
dam' en de 'Statendam' een deel van Nederlandse bemannings
leden door Indonesiërs te vervangen, heeft de Holland-Amerika
Lijn meegedeeld. Op korte termijn zullen 52 personeelsleden in
vaste dienst moeten afvloeien.
De afvloeiingsregeling die vorig jaar horen we dat er 52 man uit moe-
Van een verslaggever
DEN HAAG Ondanks hun deskundigheid hebben de volksgezond-
heidsdeskundigen in de Tweede Kamer moeite met een aantal vreemde
woorden, die voorkomen in de toelichting op de begroting van milieu
hygiëne en volksgezondheid. Omdat er volgende week in de Kamer
gesproken wordt over de a deling volksgezondheid van die begroting,
hebben de deskundigen nu staatssecretaris Hendriks gevraagd iaat de
betekenis is van de volgende woorden: ischaemisch hartziekten, oefen
therapeut cesar, orthopist, gechloreerde koolwaterstoffen, polychloor-
bifenylen, contaminanten, stork-duke systeem, lassakoorts, psycho-
hygiëne en ergotherapeut.
remiestijging voor het ver-
ziekenfonds voor werkne-
is overeenkomstig de ver-
.tnng. De stijging had eigenlijk
moeten zijn om de kosten te
maar de ziekenfondsraad
dat gezien de economische
maar wat op de reserves
orden in geteerd door de zle-
Isen. De komende loonon-
leltogen zullen dus uit de-
Dofde niet worden geconfron-
met een tegenvaller.
:s invallers
genvallers zijn er, naar ver-
wel bij andere premies van
i sociale verzekeringen. De
fljen hierover vallen wat hoger
ii in de regeringsstukken was
^lersteld. De regering moet er
nog over beslissen. Niet la-
orgaan van geadviseerde ver-
;en kan betekenen dat sterk
ierves zou moeten worden in
door de sociale fondsen,
in elk geval nooit meerdere
tunnen.
willige zieken f ondsverzeke -
staat open vtfor alle niet-
emers met een inkomen be-
1 de ziekenfondsgrens (thans
gulden). Vooral kleine zelf-
jen maken er gebruik van.
i anderhalf miljoen aangeslo-
In sommige gevallen zullen
igend jaar premies gaan beta
lt achttien procent van het
toen (werknemers 4,8 procent).
xrArcra H/sv-iin cr vvoti rla 'viaLron
'Vrijwillige' premies
Door de gasbrand in de Amsterdam
se Kinkerbuurt werd een dragline
vernield.
overeengekomen werd met de vak
beweging, toen hetzelfde gebeurde
op de 'Prinsendam' en de 'Veendam'
zal ook nu gelden.
ten. In eerste instantie lijken me
de ontslagen niet acceptabel, maar
een definitief standpunt moeten we
morgen bepalen'.
De maandpremie voor vrijwillig
verzekerden gaan gemiddeld om
hoog van 85,50 naar 105,17. Voor
gehuwden met een inkomen bene
den 16.500 (thans 14.950) geeft AMSTERDAM De Kinkerbuurt is
het rijk echter reductie op de pre
mie die zal voor hen van ƒ41,85 op
Op de 'Rotterdam' en de 'Staten- De bonden vrezen dat de HAL op
dam' zullen de functies van kwar- de duur op de officieren na al het
tiermeester, brandwacht, barman, personeel door goedkope krachten
hofmeester, supervisor, klerk, film- wil gaan vervangen en dat zou
operator en assistent-wasmeester ontslag voor enkele honderden be
door Indonesisch personeel vervuld tekenen.
worden. Een verdere (gefaseerde)
doorvoering van de vervanging van
Nederlands door Indonesisch perso
neel in de komende één a ander
half jaar is volgens de HAL nodig.
Gedeeltelijk kan dit verwezenlijkt
worden door natuurlijk verloop. In
ƒ48,15 komen. Het betreft hier
48.000 gezinnen, voornamelijk heel
kleine zelfstandigen. Het rijk be
taalt hiervoor ruim dertig miljoen
gulden.
Niet-werknemers met lagere toko-
gistermorgen opgeschrikt door een de officiersrangen zal geen vervan-
felie gasbrand, die leidde tot'snelle ging plaatsvinden.
Van onze onderwijsredactie
NIJMEGEN De strijd om het (katholieke) benoemingsbeleid
aan de Nijmeegse universiteit heeft geleid tot een bezetting van de
aula door studenten. Zij willen hiermee protesteren tegen wat zij
beschouwen als een inperking van de levensbeschouwelijke ver
scheidenheid die in de afgelopen jaren het benoemingsbeleid heeft
gekenmerkt.
ontruiming van enige huizen. De
brand ontstond in dc Jan Hansen
straat bij de Bellamydwarsstraat.
Het bleek, dat de machinist van
een dragline bij graafwerkzaamhe
den de hoofdhuis van het gasnet
De heer De Wit van de federatie
van werknemersorganisaties in de
zeevaart zei bijzonder verontwaar
digd te zijn over de gang van
zaken. Twee jaar geleden is er tus-
Het katholieke karakter van de
universiteit is de laatste maanden
weer volop i;n discussie. Het college
van bestuur' heeft een nota opge
steld over de criteria die bij benoe-
„r x. i. mingeoi een rol moeten spelen. In btclü tCFUg
RIJSWIJK - Na het testeii van zes deze noj.a worCjt wel niet gezegd dat
in elk geval zeer ruim: ook joden,
mohammedanen, protestanten en
humanisten konden benoemd wor
den.
C-I JvIlCIIlC-Iü IUCO iagcic 1111VU- nJ
kunnen overigens in plaats had geraakt. Het ontsnappende gas sen bonden en de rederij een hevig
i - iT-,I- -. i' I s.*- rrr\nTnr\e.¥ rtv, r*r»L- 1111 7ÜD H O
van bij ziekenfondsen ook bij par- vloog
ticuiiere verzekeraars verzekeringen
in brand. De metershoge conflict geweest en ook nu zijn de
tegen ziektekosten nemen. De pre- dwongen, nadat elders de buis kon
miestijgtogen zijn daar doorgaans worden afgesloten. De machinist
overigens ook hoog. kreeg lichte brandwonden.
vlammen kónden pas worden be- bonden door de HAL weer voor een
- - voldongen feit gesteld, aldus de
heer De Wit. 'Zonder dat er sprake
is geweest va nenig vooroverleg
merk n speelgoedtreintjes is geble
ken dat sommige elektrische speel
goedtreinen beter niet in handen van
kinderen terecht kunnen komen. De
Stichting Vergelijkend Warenonder
zoek heeft een aantal relatief goed
kope beginsets en enige losse trans
formatoren, locomotieven en rails
onderzocht. Van de transformatoren
uit de sets bleken er vier niet te
deugen.
men katholiek moet zijn om in
Nijmegen benoemd te kunnen wor
den, maar de kandidaat moet wel
aanvaarden dat de universiteit een
katholiek karakter draagt.
Dit punt is de afgelopen jaren nog
al onduidelijk geweest. Er is zelfs
uitvoerig gepraat over loslating van
het katholieke stempel. Het benoe
mingsbeleid dat gevoerd werd was
vergadering van de zieken
eraad liet een spreker namens
u kenfondsen zich hierover gis-
verontrust uit, gezien de lage
d{ chttoigen voor de inkomens-
kf ering volgend jaar. De fond-
30 kunnen echter niet anders
Van een verslaggever
PARAMARIBO Het enthousiasme en de medewerking van de Surinaamse be
volking om de onafhankelijkheidsviering opT een uitbundige manier te vieren is
sterk verminderd. De plannen voor de fe esten op 24, 25 en 26 november hebben
vertraging opgelopen. De moeilijke poli tieke situatie heeft sterk zijn weerslag op
de gevoelens van de Surinamers.
en verslaggever
H 'INGEN Het enige zeebad
tg Ie Noord-Nederlandse wadden-
Harlingen is uitgebrand. De
aije wordt geraamd op vier ton.
i voor de tweede keer in een
dat er in Harlingen een grote
heeft gewoed. Eén dag er-
jk brandde een monumentaal
af.
vo i
(ADVERTENTIE)
ieders oogmerk!
Centraal bij de feesten staat
de officiële ondertekening
van de soevereiniteitsover
dracht op dinsdag 25 no
vember om negen uur
's morgens in het gebouw
van de Surinaamse Staten
in Paramaribo. Rond het
middernachtelijk uur (ne
gen uur daarvoor) is er een
vlaggenceremonie in het
stadion; na het spelen van
het Wilhelmus wordt de Ne
derlandse vlag gestreken
(sommige Surinamers zeg
gen liever: neergehaald) en
de nieuwe Surinaamse vlag
(het ontwerp, waarschijnlijk
een gele, een groene en een
rode baan, moet nog worden'
goedgekeurd) gaat dan om
hoog, onder aanzwellend
tromgeroffel, voortgebracht
door typisch Surinaamse
slaginstrumenten. Met het
spelen van het Surinaamse
volkslied zal deze plechtig
heid eindigen.
Speciaal genodigden
Het staatsbanket op 24 no
vember en het staatsbal op
25 november mogen in te
genstelling tot de plechtig
heid in het stadion (slechts
16.000 plaatsen) niet bijge
woond worden door 'gewone'
Surinamers, Slechts speciaal
genodigden hebben de 'eer'
om deze feestelijkheden bij
te wonen. De plaatsen voor
deze feestelijkheden zijn
vooral gereserveerd voor de
naar verwachting tweehon
derd buitenlandse genodig
den en de driehonderd met
uiterste zorg uitgekozen Su
rinaamse gasten,
Premier Arron heeft premier
Den Uyl schriftelijk uitge
nodigd om met een delega
tie van ministers naar de
onafhankelijkheidsfeesten te
komen. Ook zouden leden
van het koninklijk huis (in
ieder geval niet koningin
Juliana) de feestelijkheden
bijwonen. Verwacht wordt
in Suriname dat prinses Be
atrix en prins Claus hun
komst aankondigen, Naar 35
landen en vijftien internati
onale organisaties zijn uit
nodigingen gestuurd (alle
EEG-landen, Surinames
buurlanden, naties met egn
consulaire vestiging in Su
riname en enige staten
waarmee Suriname econo
mische betrekkingen onder
houdt).
Wil I Cij ^1 o
Amsterdam nog 7520 kilometer staat te lezen op een
kruising vlakbij het Surinaamse vliegveld Zanderij.
Of veel Surinamers na het uitroepen van de onafhan
kelijkheid nog gebruik zullen maken van deze (nu nog
drukbezochte) afslag is de vraag.
Kolonel
Kolonel Hefford, de gepensio
neerde Brit die al zoveel
ontwikkelingslanden hielp
bij hun onafhankelijkheids
feesten is niet zo gelukkig
met de houding van de Su
rinamers. Volgens welinge
lichte bronnen verwijt hij
de regering dat zij teveel
plannen tegenhoudt om be-
zulniglngsredenen.
De Surinaamse regering
wenst een 'sobere' viering.
Toch worden enkele miljoe
nen uitgegeven, waarvan
naar verwacht de Surinaam
se bevolking niet véél terug_
zal zien.
Het organisatiebureau (offi
ciële naam COC) is opge
dragen niets los te laten
over de komende gebeurte
nissen, zolang de politieke
situatie niet verbeterd is.
Door de vertragingen heeft
het organisatiebureau al aan
particuliere verenigingen
gevraagd te helpen bij het
organiseren van de feeste
lijkheden. De samenwerking
is echter niet zo goed. Kolo
nel Hefford. met ervaring in
het organiseren van onaf
hankelijkheidsfeesten in Ni
geria. Sierra Leone, Tanza
nia, Jamaica, Malta, Guya
na, Barbados en Mauritius,
is zeer ontevreden.
De zichtbare veranderingen
in Paramaribo zijn de nieu
we verflaagjes die sommige
gebouwen op hun versleten
buitenkant kregen en het
zogenaamde onafhankelijk
heidshotel (honderd ka
mers) aan de Surinamerl-
vier.
Toch blijft er hoop dat alles
rond komt tegen de 25ste
november, ondanks alle pes
simistische geluiden. Beslis
singen op het laatste mo
ment worden wel meer ge
nomen in Suriname.
Een deel der studenten (onder
meer de Unie van Studenten te
Nijmegen) en van de ambtenaren
(met name de Abva-Nijmegen) is
verontrust over de nota van het
bestuur, dievolgens hen een stap
terug betekent. Voor de studenten
die de aula bezet hebben komt daar
nog bij dat zij in een paar actuele
kwesties (de opvolging van de
hoogleraren Van den Doel en
Hoogerwerf bij politiecologie en de
benoeming van een hoogleraar in
de filosofie) duidelijke voorkeur
hebben voor een linkse kandidaat.
Zij menen dat dit van hogerhand
wordt tegengewerkt.
Het college van bestuur heeft de
enig overgebleven hoogleraar in de
politicologie, prof. Tudyka, uit de
benoemingscommissie gewipt om
dat hij teveel bij de strijd betrok
ken was. Prof. Udyka, die hiertegen
in beroep gaat, staat als marxist
bekend. Bij filosofie bestaat al
sinds 1971 eèn vakature en juist
deze week is de benoemingscom
missie ontbonden: omdat men het
niet eens kon worden. Volgens de
bezetters is ook dat een gevolg van
tegenwerking die een marxistische
kandidaat ondervindt.
'Ik ben in een goeie bui
om naar school te gaan.
5374.
