Is moratorium ook
een politiek model?
r\
u
Zuidafrikaanse brief over
steun aan racismefonds
fllsllla
Gratis reizen naar Zuid-
Afrika voor kerkleiders
Antwoord aan ds. Bouma
Aller ogen zijn gericht op Kenia IV
Jehova's getuigen
ontvluchten Malawi
Staatssecretaris
Meiier deelt vrees
prof. K. Runia niet
Russische spreker
op ICCC-toogdag
i
Nieuwe boa
ïfa
VRIJDAG 24 OKTOBER 1975
KERK
door Aldert Schipper
Sinds de wereldconferentie voor zending en evangelisatie die eind 1972, begin 1973 in Bangkok werd
gehouden staat de oecumenische lectuur bol en styf van het woordje moratorium. Hiermee be
doelt men dat voor een bepaalde tjjd de stroom van mensen en geld van de rijke kerken in het
(Vesten naar de arme jonge kerken wordt stilgezet. Het gaat niet om het einde van de zending, maar
/erbetering van de zending.
De Philippijnse theoloog Emerito Nac-
pil zegt: 'De beste zendingsdienst. die
een zendingsarbeider onder het huidi
ge systeem aan Azië kan bewflzen, is
naar huis gaan. En de meest vrije,
van levenskracht en moed getuigende
daad die de jonge kerken vandaag
kunnen stelen is een eind te maken
aan het onder het huidige systeem
vragen om zendingsarbeiders'. Wij ha
len deze woorden aan uit een keuze
uit opvattingen over het moratorium,
die gedaan is door ds. E. J. van der
Veen en dr. H. Koetsier en die Is af
gedrukt in het laatste nummer van
Aler Wegen, het blad van de Neder
landse Zendingsraad.
Wanneer volgende maand de duizen
den in Nairobi bijeen zullen zijn om de
assemblee van de wereldraad van ker
ken te houden, zal zonder enige twijfel
eveneen het model van het morato
rium niet van de lucht ztjn.
Volgende stap
In Nairobi zetelt dominee John Gatu,
die heel wat nijdige reacties uit de
eigen Afrikaanse kerken, maar boven
al uit de westerse zendingsgenoot
schappen heeft uitgelokt met zijn slag
zin: Zendingsarbeiders ga naar huis.
In Target, de Oost-Afrikaanse colega
van Trouw schreef Gatu:
'Wij kunnen de kerken in Afrika niet
bouwen op de aalmoezen van over
zeese kerken, zo min als wij de zaak
van het Koninkrijk dienen door alle
bisschoppen, algemene secretarissen,
moderatoren, presidenten en super
intendenten tot bekwame en enthou
siaste bedelaars te maken doordat zij
altqd weer komen met hetzelfde liedje
over de armoede van de kerken in de
Derde Wereld.
Wat nodig is is toewijding en de vast
beraden beslissing om in geloof verder
te gaan. Want Afrika heeft geld en
mensen; en totdat wij de twee broden
en vijf vissen tevoorschijn gebracht
hebben blijft onze Heer zeggen: 'Geeft
gij hen te eten'.'
'Ik begon met te zeggen', gaat Gatu
verder, 'dat de zendingsarbeiders voor
een periode van tenminste vijf Jaar
dienen te worden teruggetrokken uit
de Derde Wereld. Ik wil verder gaan
en zonder meer verklaren dat zen
dingsarbeiders dienen te worden terug
getrokken. De reden daarvoor is, dat
wij God de Heilige Geest moeten toe
staan onze volgende stap te bepalen
zonder Hem een tijdschema voor te
schrijven. Wie weet wat wij na die
periode nodig zullen hebben?'
Gatu pleit dus voor vrijheid voor de
Heilige Geest. De Zuidamerikaanse
theoloog dr. José Miguez Bonino ver
taalt dit in wereldse termen van be
vrijding. 'Voor ons is het belangrijkste
niet of wQ samen met dan wel zonder
de Amerikanen zullen strijden', zegt
Miguez Bonino. 'Het belangrijkste is
of wij ja dan nee zullen strijden voor
de bevrijding van onze mensen, per
soonlijk en in de politieke sfeer. Als
de Amerikaanse kerken bereid zijn in
die strijd zich bij ons te voegen dan
zijn zij welkom. Wij zullen dan samen
met hen werken, samen met hen na
denken, samen met hen plannen op
zetten, hun zendingsarbeiders ontvan
gen en samen met hen in vrijheid hun
middelen als onze eigen middelen ge
bruiken.'
Miguez Bonino wil onderscheid maken
tussen zendelingen die wel en zende
lingen die niet meedoen aan de bevrij
ding van de mensen in Latijns Ame
rika. De bevryding van de mensen,
dat is wat de kerk in dat werelddeel
meent te verstaan als zq naar Jezus
luistert Zendelingen moeten die roep
stem ook horen of anders thuis blij
ven, zegt Miguez Bonino.
On-bevrijd
Hij raakt hier naar onze mening een
punt dat er heel erg toe doet. Miguez
Bonino laat zendingswerk terugslaan
op de kerk die de zendeling er op
uitstuurt. De mensen in de kerken in
de Derde Wereld vinden van ons dat
wij niet zo erg bevrijd zijn. Ze horen
weinig van de maatschappijcritische
geluiden, die er binnen onze kerken
zijn. Wat hun in het oog springt is
een Nederlandse kerkleider, die zenuw
achtig wordt, wanneer de maatschap-
UIT
VAN LEZERS
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
Zionisme (1)
'Dat het zionisme geen racisme ls,
maar veeleer een antwoord op racis
me, hoeft voor Europa nauwelijks
uitgelegd te worden, schrift
Trouw in het hoofdartikel van
20 oktober. Erg jammer, vind ik,
dat deze uitlegging ons op deze ma
nier onthouden wordt. Voor de toe
komst had ik dat maar liever zwart
op wit willen hebben. Het lijkt me
namelijk niet ondenkbaar dat onze
officiële Israël-politiek ooit eens de
neiging zal hebben om 'genuanceerd'
te worden. Bijvoorbeeld wanneer
daar het Likoed-blok aan het bewind
komt. (Je weet het maar nooit in
een democratie.)
Sliedrecht J. H. Bade
Zionisme (2)
Het zionisme is in wezen een van
de meest constructieve nationale be
wegingen in de wereldgeschiedenis
en wilde oorspronkelijk in vrede le
ven met alle volken van het Midden-
Oosten. Het zionisme streed voor het
recht op onafhankelijkheid en zelf
ontplooiing van een historische ge
meenschap in het land van her
komst. Het zionisme nam de verant
woording op zich van de vertrapte,
half uitgeroeide en ontheemde jo
den. Elke vorm van discriminatie
of racisme is in strijd met de zio-
Onze adressen:
AMSTERDAM
Nieuwe Zijds Voorburgwal
280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9, Rotterdam
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22, Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
ZWOLLE/GRONINGEN:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
dr. U. H. Kollaard
DEN HAAG De verzending van
brieven en pakjes naar Canada is op
geschort. Dat is gebeurd omdat het
postpersoneel ln Canada staakt.
Het publiek wordt aangeraden voor
lopig geen post voor Canada te bezor
gen. aldus een mededeling van de PTT
gisteren.
Vertaling
nistische gedachte en de mening
van een kleine groep Israëliërs is
niet relevant aan de instandhouding
van de palestijnse kwestie door de
Israëlische maatschappij, dat is ook
een onwaarheid. De doorsnee Israë
lische burger heeft ondanks de con
stante terreuracties van de Pelestij-
nen geen vanzelfsprekende noch ge
programmeerde haat tegen de Ara
bieren.
Rotterdam F. Pauw
Zionisme (3)
Wat is, als je gestolen hebt, de bes
te manier om aan de aandacht van
de politie te ontsnappen? Dat is een
oude truc: de straat oprennen en
heel hard 'houd de dief gaan
schreeuwen. Dan holt al gauw ieder
een. de agent incluis, achter de ver
keerde aan, terwijl de echte dief er
tussenuit knijpt.
Dit is precies wat de Arabieren doen
in hun aktie tegen Israël en het zio
nisme. dat volgens hen 'racistisch'
is. Laten we eens kijken naar de
wijze waarop de Egyptische solda
ten werden voorbereid op de oorlog
van okt. '73. Ze kregen o.a. het vol
gende te horen
De mensheid heeft nooit eerder en
zal nooit later een beestachtiger
vijand hebben dan de joden. Zij
kunnen alleen vernietigen, samen
spannen. valstrikken leggen en
verontrusting zaaien. Reeds in de
moederschoot hebben zij de laag
ste vorm van karakter ontvangen
en vererven dit van generatie tot
generatie. Zij hebben zich over de
wereld verspreid om de mensheid
te kunnen vernietigen. Zij sloten
zich bij de samenzwering tegen
Jezus aan om hem te kunnen do
den.
Goebbels zou het niet hebben verbe
terd. De Arabieren, die geen moeite
sparen om het zionisme zwart te
maken, blijken zelf schuldig te zijn
aan racistische praktijken. Wat
volgt hieruit? Allereerst dit: Geen
land dat prijs stelt op zelfrespekt
en morele integriteit kan langer
meewerken aan een VN. die zich
voor het karretje van het Arabisch
racisme laat spannen. Ten tweede:
het wordt tijd, dat de wereldraad
van kerken de bestrijding van dit
Arabisch racisme zonder uitstel in
haar programma ter bestrijding van
racisme opneemt.
Amstelveen
pij-critische mannen een karakteris
tiek stuk westerse maatschappy als
de Amro-bank aanvallen. Dat soort
dingen springen bq Miguez Bonino in
het oog en hq denkt dan: een kerk,
die met hart en ziel deel uitmaakt van
een maatschappij, die leeft op de zak
van de arme, zo'n kerk staat in Latqns
Amerika de verbreiding van het evan
gelie in de weg. Zo'n kerk kan geen
zending bedrijven.
Gevreesd moet worden dat Miguez
Bonino geiyk heeft en in Nairobi zal
deze vraag de Westerse vertegenwoor
digers wel herhaaldelijk gesteld wor
den: hoe zijn julie bezig je in het
Westen te bevrijden?
Zending is verkondiging van de bood
schap van bevrijding. Toegegeven:
hiermee is nog niet zo heel veel ge
zegd. Maar wanneer de mensen in de
derde wereld ons zo on-bevrijd vinden
dat een efficiënte zending en missie
gehinderd of zelfs verhinderd wordt,
dan wordt het tijd dat de mensen in
Oegstgeest, aan de Prins Hendriklaan
in Amsterdam en in Baarn (of ls dat
inmiddels al Leusden?) hun blik maar
eens naar Nederland richten en zich
afvragen wat zy in ons land kunnen
doen aan de bevrijding.
En dan nog wat. De zending hoeft zich
dan niet te beperken tot een geeste
lijke bevryding. Dat weet de zending
heel goed. Dat heeft de zending ge
toond in de tijd van de dékolonisatie.
Een man als professor Verkuyl heeft
aan Indonesië en aan ons land een
grote dienst bewezen, door ons te la
ten inzien dat er zoiets was als recht
van Indië op een eigen identiteit en
zelfstandigheid. En Verkuyl stond niet
(geheel) alleen. Men kan rustig zeg
gen dat 'de zending' al heel snel ons
de ogen opende voor het gerechtvaar
digde streven naar politieke zelfstan
digheid.
Moratorium zou wel eens een weg kunnen vrijmaken naar een
eigen technologie in de ontwikkelingslanden.
FRANKFURT Aan verscheidene vooraanstaande kerkelijke per
sonen in West-Duitsland zijn door de Zuidafrikaanse ambassade in
dat land kosteloos reizen naar Zuid-Afrika aangeboden met het doel
deze persoonlijkheden over te halen tot steun aan de officiële poli
tiek van Pretoria. Dit blijkt uit een artikel in het Westduitse Allge-
meines Sontagsblad Christ und Welt.
Het blad noemt de reis van dr. Jürgen
H. Winterhager, professor aan de ker-
keiyke hogeschool in Berlqn, die hq
deze zomer met achttien studenten
naar Zuid-Afrika maakte. Ook meldt
het blad dat de Westduitse kerkelijke
superintendent Reinhold George in
september met drie begeleiders een
reis naar Zuid-Afrika maakte.
De Zuidafrikaanse ambassade pleitte
by haar regering in Pretoria dat zij
de vliegtickets voor de reis van prof.
Winterhager en zijn studenten zou
bekostigen, omdat de professor er
'graag toe wil bydragen om jonge veel
belovende theologen, die naar zijn oor
deel in de toekomst een belangrijke rol
In de evangelische kerk zullen spelen,
tot ons standpunt over te halen'.
Winterhager ontkent nu dat hij ooit
zoiets heeft gezegd of gedacht. Hy
verzekert dat dit verraad aan de evan
gelische kerk zou betekenen. Toen hy
van zqn reis terugkeerde, zei hij overi
gens wel in een interview: 'Van enige
officiële discriminatie van een mens
op grond van zyn ras heb ik niets
gemerkt.'
De tickets van Reinhold George zyn
door de Zuidafrikanen betaald. Hij
heeft zyn reis gemaakt in vacantietijd.
Zijn superieuren waren, van de reis
op de hoogte.
De kringvergadering van de evange
lische kerk in Neuköln, West-Berlijn,
heeft de leiding van de kerk gevraagd
zich over dit soort reizen uit te spre
ken.
De Zuidafrikaanse bevrijdingsbeweging
Afrikaans Nationaal Congres (ANC)
neemt de reizen van kerkeiyke hoog
waardigheidsbekleders naar Zuid-Afri
ka hoog op. Het ANC noemt de ker
keiyke bezoekers 'spionnen en agenten
van het Zuidafrikaanse bewind' en het
eist dat deze mensen uit hun kerke-
lqke ambt worden gezet. Als dat niet
gebeurt weigert' het ANC verdere sa
menwerking met de evangelische kerk.
LUSAKA De laatste weken zijn
meer dan duizend Jehova's getuigen
uit Malawi naar het buurland Zam
bia gevlucht. Deze vluchtelingen
stroom is reeds de tweede. In 1972
kwamen zestienduizend tot negen
tienduizend Jehova's getuigen uit
Malawi Zambia binnen.
Hun organisatie, het Wachttorenge
nootschap, is in 1967 in Malawi ver
boden verklaard. De regering van
Zambia heeft contact opgenomen
met het hoge commissariaat voor de
vluchtelingen van de Verenigde Na
ties met het verzoek wegen te vin
den, om deze nieuwe stroom vluch
telingen in andere landen onder te
brengen.
Van een .verslaggever
DEN HAAG Staatssecretaris
Meijer (CRM) deelt niet de vrees
van prof. dr. K. Runia, dat de
overheid via subsidies bezig is de
confessionele Jeugdorganisaties
door middel van voorwaarden te
dwingen in de richting te gaan van
het tlgemeen jeugdwerk en daarbij
prioriteiten van het kabinet over te
nemen. Dit blijkt uit antwoord van
de staatssecretaris op vragen van
de Tweede-Kamerleden Van Lei-
jenhorst en Van der Mei (beiden
CHU). Prof. Runda uitte zijn vrees
in een artikel, geplaatst in het
'Centraal weekblad'.
De bewindsman deelt mee, dat het
Landelijk Centrum voor Gerefor
meerd Jeugdwerk, de Hervormde
Jeugdraad, het Christelijk Jongeren
Verbond en de Christelijke Jeug
draad deze zomer in een tweetal
gesprekken vroeg of zij een bijdra
ge zouden kunnen leveren aan het
beleid inzake het inhalen van ach
terstanden, welk beleid staatssecre
taris Meijer voorstaat.
PRETORIA De katholieke bis
schoppen van Zuid-Afrika hebben
besloten hun kantoor van.de blanke
buurten van Pretoria te verplaatsen
naar een negerwijk. Zij hebben dit
onder meer besloten omdat de werk
omstandigheden van de negers in de
blanke wijken vernederend zijn.
Het ligt voor de hand dat de kerken
op zoek gaan naar een vertaling naar
de politiek van het theologische model
van het moratorium. Zou er zoiets
bestaan als een bezinningspauze in de
economische expansie van het Westen
in de Derde Wereld? Ligt er mogelijk
een terugtrekking, een globale des
investering in het verschiet? De Azia
tische raad van kerken zegt in een
verklaring: 'Zou het moratorium de
westerse kerken de vrijheid verlenen
om nieuwe functies en nieuwe prio
riteiten voor de zending te aanvaar
den? Zou het een Westerse kerk be
vrijden tot het verstaan van zijn zen
ding onder zyn uitgebuite buitenlandse
werknemers en zijn etnische minder
heidsgroepen, of zijn zending ten aan
zien van de zetels van de wereldmacht,
ten gunste van een meer rechtvaardige
economische wereldorde, of op het ter
rein van een evangelisatie, die zó om
mensen geeft, dat mensen die het spoor
kwyt zqn Hem kunnen vinden, die de
weg is?'
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Een van de sprekers
op de jaarlqkse 'reformatorische ge
tuigenisdag', die de internationale raad
van christelijke kerken (ICCC) mor
gen in Hilversum belegt, is de 33-
jarige Russische evangelist Hermann
Hartfeld.
Hartfeld zal spreken over zijn erva
ringen in het illegale kerkewerk en
jeugdwerk in Siberië, bij de onafhan-
lcelqke baptisten. Nadat hq zelf meer
dan zes en een half jaar in gevange
nissen en werkkampen had doorge
bracht. werkt hy sinds vorig jaar in
West-Duitsland.
Het programma van deze ICCC-toog-
dag is gewijd aan de vraag 'Hoe ver
wachten wq Jezus' wederkomst?'
Daarover zullen spreken ds. P. P. J.
Monster uit Hierden en ds. P. J. Mie-
tes uit Zeist. Verder spreekt ds. J. C.
Maris uit De Bilt over 'Nairobi en
daarna'. Ds. J. H. Velema uit Nun-
speet verzorgt de opening. De toogdag
wordt gehouden in de Expohal in Hil
versum.
Van ojize redactie
PRETORIA De directeur
voor oecumenische aangelegen
heden van de Nederduitse gere
formeerde kerk in Zuid-Afrika,
dr. F. E. O'Brien Geldenhuys
heeft de gereformeerdde kerken
in Nederland een brief gezonden,
waarin hij hun steun aan het
fonds tot bestrijding van het ra
cisme (PCR) aanvalt. Een uit
treksel uit de brief verscheen in
het oktober-nummer van Die
Voorligter, het gemeenteblad
van de Nederduitse gereformeer
de kerk.
In zijn brief raakt O'Brien Geldenhuys
naast de kwestie van steun aan het
PCR oo'k het thema van de desinves
tering en van de emigratie aan.
De Zuidafrikaanse theoloog betuigt
zijn instemming met de stelling dat
het racisme bestreden moet worden
als 'een roepende zonde'. De vraag is
echter wat onder racisme verstaan
moet worden, zegt dr. Geldenhuys. De
term is voor de gereformeerde depu-
taten niet duidelijk. De Zuidafrikaan
meent dat de gereformeerden bevrij
dingsbewegingen steunen, die geen
ander doel hebben dan de bestaande
orde omver te werpen en te vervangen
door een ander -politiek systeem, dat
evenmin ware vrijheid biedt aan de
burgers.
Geldenhuys vraagt de gereformeerde
synode of het christelijk verantwoord
is 'om u achter een programma te
stellen, dat volgens de beschikbare
gegevens gebruikt is en wordt om een
campagne van terreur, intimidatie,
zinneloze moord en nameloze ellende
aan duizenden slachtoffers te bezor
gen'.
De Zuidafrikaan vraagt de synode of
zy haar steun aan het programma tot
bestrijding van het racisme opnieuw
wil overwegen. Hij zegt dat hy het
vx-eemd vindt dat de Nederlandse ge
reformeerden hun oordeei baseren op
gegevens uit Genève en niet aan de
Nederduits gereformeerden om inlich
tingen hebben gevraagd. Hq wqst er
op dat de kei-ken en geesteiyke lei
ders zich eensgezind te^en. de steun
aan de bevrijdingsbewegingen hebben
uitgesproken. Hij zegt dat zijn kerk
met alle kracht werkt aan het bestrip
den van onrecht en wreedheid in Zuid-
Afrika. 'Onze taak wordt voortdurend
bemoeilijkt door diegenen, die naar het
schijnt niet willen dat de toestand in
ons land verbetert'.
Volgens Geldenhuys zijn de mogelijk
heden voor een dialoog in Zuid-Afrika
nog lang niet uitgeput.
'Wij mogen aannemen dat u als kerk
liever by geweldloze pogingen betrok
ken zult zijn dan bij een andei-e weg?'
vraagt hij.
Desinvestering (het terugtrekken van
investeringen uit Zuid-Afrika) zou vol
gens Geldenhuys een oorlogspsychose
onder de blanken scheppen, die het
ontwikkelingsproces van de zwarten
zou vertragen. Hy zegt dat de zwarte
lonen steeds sneller stijgen, dat er
steeds meer geiyke lonen voor gelijk
werd wordt betaald, dat steeds meer
banen voor zwarte ax-beidskrachten
worden opengesteld en dat er een
groeiend aantal zwarte ondefhemers
komt. Geldenhuys wijst op de moge
lijkheid voor zwarten om in de thuis
landen aan democratische verkiezin
gen mee te doen en dat er een podium
ontstaat voor zwarte leiders in de
thuislanden.
Geldenhuys pleit voor investeringen in
thuislanden. Hierby kunnen, zo zegt
hij, kerken en buitenlandse onderne
mingen een rol spelen.
Hij zegt dat zijn pleidooi voor de thuis-
landpolitiek niet impliceert dat de lo
nen niet meer kunnen verbeteren of
dat hij de trekarbeid goedpraat.
'Na uw positieve aanbeveling over in
vesteringen was het voor ons een te
leurstelling en schok, dat u in verband
met emigratie naar Zuid-Afrika be
sloten hebt deze in de huidige situatie
te ontraden', zegt Geldenhuys. Hij be-
■grypt niet hoe de gereformeerde sy
node tot dit oordeel is gekomen, omdat
'wij van geen enkel geval weten, waar
een immigrant het werk ontnomen
heeft aan een zwarte. Integendeel is
het onze ervaring dat elke Nederlandse
immigrant heel spoedig werkgelegen
heid schept voor grote aantallen zwar
te arbeiders'.
De gereformeerde steun aan het PCR
komt op 19 november in de gerefor
meerde synode aan fle orde.
(ADVERTENTIE)
Met een welhaast nucleair verbaal
geweld, grof en insinuerend, heeft
Ds. Bouma gemeend vanuit zyn cre
do's mijn artikel 'Kernenergie en sa
menleving', verschenen in Tr/Kwvan
18 oktober jJ., te moeten beant
woorden.
Zonder ook maar één van de 'kleine
dertig denkfouten, kronkelredenerin
gen, inconsequenties en kortzichtig
heden' (ontdekt na een zorgvuldige
tekstanalyse» toe te lichten, wordt
op de wijze, onzorgvuldig-te-werk-
gaande theologen eigen, een consta
tering tot 'triomfantelijke belijde
nis, c.q. hooggestemde credo' verhe
ven, waarbij dan, o wonder, mijn
'verward en misleidend verhaal' met
behulp van deze 'leeswijzer' 'een
glashelder stuk proza' wordt. En
passant wordt dan nog een kwaad
aardige link gelegd tussen mijn con
statering en een democratische be
sluitvorming, waarbij ter staving de
industriële/commerciële dictatuur er
bij gesleept wordt. Ik dacht dat ik
over de heerschappij van het econo
misch moment en het profijtbegin
sel ook enige, bepaald niet zachtzin
nige, opmerkingen heb ten beste ge
geven. Maar genoeg hierover.
Vanwege het belang van een goede
voorlichting heb ik in mijn verhaal
het betoog van Ds. Bouma op de
voet gevolgd en zo systematisch mo
gelijk van kanttekeningen en tegen
argumenten voorzien, gericht op de
werkelijke (zoals ik die zie) priori
teiten van de samenleving, zonder
overigens zijn argumenten belache
lijk te maken. Daarom betreur ik
het, dat hij op geen enkel argument
mijnerzijds is ingegaan: een erg
zwakke houding, ook al zijn dan in
zijn ogen mijn argumenten 'ver
ward, misleidend en uiterst zwak'.
Het enige, dat ik uit het antwoord
van Ds. Bouma heb begrepen, is, dat
een zinnige discussie met hem on
mogelijk is.
Tenslotte: de opmerkingen over de
Industriële Raad voor de Kernener
gie, n.b. het belangrijkste adviesor
gaan voor de Regering, vind ik van
uit het oogpunt van een democrati
sche besluitvoering belangwekkend.
Hoe uit deze constellatie een steek
houdend argument tégen de nucleai
re energieopwekking kan worden
gedestilleerd zal voor mij wel voor
altijd verborgen blijven.
E. Barendrecht
De repliek van ds. Bouma stond in
onze krant van 22 oktober (red.)
Q^[] Aktueel boekennieuws van
KOK KAMPEN
Dr A.H. van den Heuvel e.a.
EENHEID DOOR BEVRIJDING 112 blz., f9.90
Nairobi 1975. De zes secties waarin het thema van
de Vijfde Assemblee van de Wereldraad van Kerken,
die binnenkort begint, onderverdeeld is worden in
deze bundel behandeld door: Prof. Or. H.A.M. Fio-
let, Prof. Dr. J. Verkuyl, Drs. T.M. Gilhuis, Drs.
J.J. ter Laak en Dr. H.M. de Lange.Aan hun bij
dragen gaat een heldere inleiding, geschreven door
Dr. A.H. van den Heuvel, vooraf. Voor gespreks-
kringen en allen die ziel* betrokken voelen bij wat
straks in Nairobi gebeurd biedt deze bundel
belangrijk materiaa?.
belangrijk materiaal.
Dr. C. Klapwijk VREUGDE EN LIJDEN 116 blz.. f 13 50
Het christendom heeft al de eeuwen door het kruis gepredikt en in de navolging
het kruisdragen als een vanzelfsprekende zaak ervaren. Er zijn verschillende vra
gen: moet de christen een kruis dragen en hoort het lijden bij het christendom?
Heeft het christendom dan inderdaad masochistische trekken, d.w.z. zoekt het in
het lijden een vorm van bevrediging en moet de voorkeur voor het lijden gezien
worden als een weg naar de vreugde? Op buitengewoon boeiende wijze is de
auteur in dit boek met deze belangrijke vragen bezig.
Jan van Lemmer
DE INRICHTING Dagboek voor mijn dochtertje
162 blz.. f 17.25
Het ware en daardoor des Te aangrijpender verhaal
van een mens die vanuit een huiveringwekkende
leegte de weg terug heeft mogen vinden. Een in
drukwekkend document dat de vaak stille nood
weergeeft van onze medemensen die in 'de inrich
ting' verblijven moeten. Tegelijk is dit boek een felle
aanklacht tegen een maatschappij die zich nauwe-
iijks bekommert om het lot van hen die daar ver
pleegd worden. Een eerlijk boek dat niemand onge
lezen mag laten,
verkrijgbaar in de boekhandel.
Wie is Hij?
Het was een levendig gespj jz<
gesprek tussen mensen di
voor zich bijzonder gemotiv< JA
ren om over het onderwerp <r
ken. Het onderwerp was: wl
zus? Hoe moeten wij over H 1 a
ken? Er kwam van alles op d
er bleef misschien nog veel i j]
der de tafel. Was Hij de Z Jn
God? En wat bedoel je
mee wanneer je dat eens iikn
woorden wilt zeggen dan h
gezegd is, wanneer je je eei eis
wilt laten oriënteren door i ]e
Hem geschreven staat. Wat I g,
het dat Hij zichzelf zo z<BrC;
noemt en ook niet de me „a
waarom komt die anden e
'Zoon des mensen' dan wei
voor in zijn spreken? Al dit ,n
waren in diskussie. Iedereen n
een eigen invalshoek, zoals et
heet. Iemand zei dat 't er t (fc
zo toe deed hoe je Jezus zajw-
maar luisterde en je door zl; osj
den liet richten. En toen me n.
ander weer op dat Hij toch g
resseerd is naar de meningei j
mensen over Hem. 't Was jn
heel fijn dat iedereen zo o
praten, zonder dat hij zijn e
die angstige manier in toom i
de te houden die ontstaatdd
er ketterjagers in de buurt n
toen viel het mij op dat Ifo
aantal mensen heel erns s
waren over de vraag 'wie is p
dat ze van elkaar verschilde et
kaar indringende vragen p i
maar dat ze stuk voor sl ar
huid en haar aan Hem ve en
waren. Hij was om zo te zeg n;
aller eten en drinken, hoe ze o'
onder woorden brachten. Ijpei
niet gezegd wil zijn dat dit t
niet belangrijk is. gv
ird
op
et
NED. HERV. KERK
Beroepen te Raalte: B.
Strijen; Veenendaal: J. Smi
versum; te Nieuw-Buinen:
H. G. Oostinga te Lisse.
Aangenomen naar Grl
(Zld)B. W. de Wit, kand
den.
Afscheid op 26 oktober van
veld: A. H. Laurentius wegi
ritaat; van Utrecht (stadszei
evangelisatiewerkzaamhedei
Dronkers wegens emeritaa -
Rotterdam (jeugdwerk)J|
Blaauwendraad wegens be
fulltime leraar ped. ac. Jan
sau te Utrecht (tevens part'
stand in het pastoraat in d<
van Groenekan); van Ami
P. F. Th. Aalders ber. te 'f
land-Ankeveen; van Koog-Z
P. Oussoren wegens benoen
reausecretaris van de katl
hogeschool te Utrecht en in
daarmee eervol ontheven.
Intrede te Den Bosch: H.
hof uit Maarn; te Andel
Vis uit Zijderveld.
Emeritaat verleend (om
heidsredenen) aan K. M.
Maartensdijk (buiteng. wfes
wording).
EV. LUTH. KERK
Afscheid van Rotterdam: J.
ber. te Dordrecht en Gorinch
GEREF. KERKEN
Beroepen te Oosterhout: H
beek te De Lier.
Afscheid van B eetster zwaait
hij als em. pred. hulpdienst 1
verricht: J. J. Oranje: van
borg: J. G. Meynen ber. tef;,
foort; van Roekan je: J.
Maartensdijk die in dezelfd
zal worden bevestigd als 1(
in lang verband vormingv
Beekbergen; van Amersfoort,;^
Horst die in dezelfde dienst
den bevestigd als luchtmach
lang verband vormings>n,
Beekbergen.
Intrede te Westervoort: di
Droeendiik uit Wormer; te
kand. D. Lof uit Zwolle.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Amsterdam-N
van Haaren te Amersfoort;
delburg: A. Hoogerland te B
dijke.
lZi
H
ch
al
wc
es
du
en
ter
DE GROTE WERELD EN D$ei
NE ELIZABETH door 1 a
Hoekmeijer. Zeer veel foto's
auteur, 144 blz. Prijs: 14.1
Unieboek, Bussum.
Natuurlijk is het geweldig]
droom werkelijkheid wordt
een reis om de wereld in ei jf'
zeilschip kunt maken. Natu
hetzeer aantrekkelijk, als
ook nog eens uitstekende
kunt maken, die na terugki an
een uitgever tot een foto-bofui
wat begeleidende tekst)
bracht worden.
Adriaan Hoekmeijer en zijl
Margaretha hadden een dri 'I
uitkwam. Zes jaar lang he
op de wereldzeeën gevaren,
ste jaren bovendien vergezi
hun aan boord geboren do
Katja Het relaas van de H
jers, neergelegd in deze uitg e 1
Unieboek, is door de d"
prachtige foto's interessai6
verslag van een reis vol avi1
zorgen en gevaren.
Maar het blijft een beetje
dat je voor de verwezenlijk
een dergelijke wensdroom
geluk zeker ook een we
beurs nodig hebt. Het bezit
schip als de Elizabeth, de
goureuze verbouwing en daa
zes jaar lange verblijf buit
kosten vast een lieve duit.
gi
kei
ve:
SS
fh
■o-U
IN'
IV
