tamer voelt er weinig
oor onafhankelijkheid
nogelijk uit te stellen
Een degelijk huis?
Dan ook een degelijke
RPS-hypotheek!
'Opvang Surinamers moet rijkstaak zijn'
1É1 Rijkspostspaarbank
'Twee doden op spoorbaan
geen gevolg van moord'
Tom Mix
ïendement van Surinaamse VHP'er maakt geen kans
pLaat dat. nu
"naar en doe
Sfle rest van
verhaal'
uw nationale spaarinstelling
Industriebond NKV Man zou inbraak bij patroon bijna opgelost hebben
boos op ministerie
over marine-order
'Economie ten
gunste van derde
wereld veranderen'
Consumentenbond:
zaterdagse post
niet afschaffen
BOEK m'OfMIIE
WOBJEHEVEMDEB
IHtOEHKWIlE
Het Regent Dat
Het Giet. vergeet Je
StophoestNiet.
Friese wethouder: rekening van koloniaal bewind komt in laatste instantie bij gemeenten
Onderwijs
Brokken
Van Red Band
Natuurlijk.
RITA
DERDAG. 23 OKTOBER 1975
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
onze parlementsredactie
HAAG De Surinaamse oppositiepartij VHP wil door een wijziging van de wet over Suri-
Js onafhankelijkheid de mogelijkheid uitsluiten dat Suriname onafhankelijk wordt zonder
Idwet. Gisteravond heeft het VHP-lid (en oud-minister) mr. dr. drs. J. Adhin een amendement
le wet ingediend, waarin wordt vastgehouden aan de datum van 25 november. Met dat amen-
ent wordt echter achter die datum het voorbehoud ingevoegd 'mits dan een grondwet is
gesteld'. Mocht het niet lukken op die manier de datum van 25 november te halen, dan zou
latum van onafhankelijkheid samenvallen met de datum van afkondiging van de nieuwe
dwet.
(ADVERTENTIE)
amendement maakt niet veel
aangezien de Surinamers in
Tweede Kmaer niet mogen
lemmen (zij hebben geen
recht) en het is wel duidelijk
de Nederlandse parlementariërs
e et véél voor voelen.
I:ren zijn nagenoeg de hele dag
urlnaaimse parlementariërs op
Binnenhof aan het woord ge
en het werd duidelijk dat zij
loral op uit waren de frustra-
it weg te praten over twee maan-
zwijgen (want het parlement
5 'aramarübo is al sedert half
gstus niet meer bijeengeweest),
straten daarom ook grotendeels
de hoofden van hun Neder-
collega's heen, die soms
beter wisten te doen dan ver
en soms vermaakt toe te
y rren.
Kamervoorzitter Vondeling had
11 pel eens moeilijk met het ver-
1 geweld dat zo nu en dan
rstte. Hij had zich echter de
schuwing van zijn collega
ter harte genomen: 'Wilt
rekening mee houden dat het
Amerikaanse temperament wel
hoog kan oplaaien' en hij was
st voorzichtig.
n de oppositieleden Somohard-
Mungra waren hem een paar
'te gortig: de eerste toen hij
steeds zat te hakketakken
t de 'onwettige en onconstituti-
wijze' waarop de 'Surinaamse
atie was samengesteld en de
de toen hij Nederland blijkens
iptreden in Suriname een 'Her-
j ilk' noemde en toen hij asgoci-
legde met Eichmann en zijn
ien en de manier waarop in
rland de Surinamers worden
,v zangen.
de laatste uitlating kreeg hij
alleen een schrobbering van
jj:rvoorzitter Vondeling, maar de
fiaamse voorzitter Wijntuin en
ook VHP-leider Lachmon en
ouw Liesdek boden excuses
voor deze uitlating van Mun-
tuoos
voorzitter van de regeririgsge-
fractie van de Nationale Par-
ombinatie (NPK), Rufus Nooit-
toonde zich een vaardig
eer, die met gemak de egluids-
illatie zou kunnen ontberen
irtuoos met beelden en woor-
Mkan goochelen.
ijs rom komen al die Surinamers
peen?', vroeg hij zich af, en hij
an onze parlementsredactie
;o1>EN HAAG Een nieuw e le-
lent in de Nederlandse
oo "weede Kamer was ook de
pzienbarende wijze waarop
bae Surinaamse frac'tievoorzit-
ers zich bemoeiden met de
spraken van minder hoog
ezeten fractieleden. Mevrouw
a iesdek deed dat heel moe-
erlijk vriendelijk, toen So
ep tohardjo maar bleef door
T< aan over een kwestie die
aifondeling buiten de orde had
ïteld ('Salim, ik zou je ad-
sélseren: laat dat nu maar
va erzijde en doe de rest van je
rhaal'), een intermezzo dat
eter werkte dan Vondeling?
tfiamer.
lachmon had aanvankelijk
Qpinder succes bij zijn fractie-
tenoot Nurmohamed. Hij was
ïi ennelijk iets te lang van
A'tof naar de smaak van Lach-
;h<ion en deze wenkte een paar
ngeer nadrukkelijk. Geïrriteerd
an ei Hurmohamed toen van
;huet spreekgestoelte: 'Ja, ik zie
oï wel wenken, maar ik zeg
brat ik te zeggen heb'. In de
b eokkamer heeft Lachmon
em kennelijk deze uitval nog
h< ens goed ingepeperd, want
te ven later vroeg Nurmohamed
vaandacht voor een persoonlijk
eit. Hij had maagkrampen
ehad en vandaar zijn uitval
opegen zijn baas. Sorry hoor.
tb
(ADVERTENTIE)
'n TIC-JE BETER
DUBBELE I
•VIEUX r
DUBBELE
JENEVER 1
0% besparing jJjK
I Qebruikt immers maar de I
elft teen halt borrelglaasje)
n maakt dus 2x zov
'ngdrinks uit een fles.
1st betekentperlongdrink
OO/o bespBring in geld en
i alcohol-gebruik.
zocht het' antwoord in de. wet van
Buys Ballot, volgens welke de vhn-
den van een maximum naar een
minimum stromen. Nederland is
zo'n minimum (aan armoede) en
Suriname zo'n maximum. Ziedaar
de verklaring van dit opmerkelijk
feit.
Lachmon als de belangrijkste
woordvoerder Van de oppositie had
een hee 1 andere verklaring. Men
had indertijd naar zijn voorstellen
in de Koninkrijkscommissie moeten
luisteren om de Surinamers na de
onafhankelijkheid voorlopig in het
bezit te laten van de Nederlandse
nationaliteit. Er zou nooit een exo
dus gekomen zijn. Mungra hanteer
de op het punt van de nationaliteit
het wapen van het sarcasme door
Nederland schamper toe te voegen:
'Gij zijt het enige land ter wereld
welké nationaliteit doodgewoon bij
elk reisbureau te koop is'. 'Wat te
doen met die stakkers die niet eens
een enkele reis bij de KLM kunnen
kopen?', riep Lachmon pathetisch
uit.
Op dit punt kreeg hij het echter
aan de stok met een interrumpe
rende minister ,De Gaay Fortman,
Informeer eens naar de aantrekkelijke rente. Bel gratis 0017. Haal een folder in het
postkantoor. Schrijf - zonder postzegel - naar de RPS, Amsterdam.
Van een verslaggever
UTRECHT De Industriebond
NKV is verontwaardigd over het
feit dat het ministerie van defensie
een miljoenenorder voor marine-
uniformen niet bij een Nederlandse
maar bij een buitenlandse onderne
ming heeft geplaatst. 'Dat is een
klap midden in het gezicht van de
vele werklozen, met name in de
confectie', schrijft de Industriebond
NKV in het blad 'Industrierevu'.
'Het een schande dat men zoiets
durft te presteren terwijl met na
me vanuit speciaal met de overheid
opgerichte stichtingen van alles
wordt gedaan om de werkgelegen
heid overeind te houden'.
De bond heeft geen goed woord
over voor het optreden van defen
sie en economische zaken en acht
het hele kabinet hiervoor verant
woordelijk. De bond wijst er op dat
het niet de eerste keer is dat de
fensie orders in het buitënland uit
besteed en Nederlandse onderne
mingen die voor een groot deel of
geheel op defensieorders draaien in
de kou' laat staan.
Van een onzer verslaggevers
NUNSPEET/APELDOORN De zestigjarige R. W. Rosheuvel en de 21-jarige Lydia de Ruyter, ma
gazijnbediende en serveerster in het wegrestaurant 'Routier' Nunspeet, zijn niet door een derde ver
moord. Tot deze conclusie is de politie gekomen nadat zij ruim acht weken bezig is geweest met het
onderzoek naar de dood van het tweetal, dat op donderdagavond 14 augustus door de sneltrein
AmersfoortZwolle werd gedood.
De leiding van het ongeveer 25
man tellende politieteam, dat zich
twëe maanden intensief heeft be-
NVV-voorzitter Kok:
De Surihaamse oppositieleider Lachmon in gesprek met leden van
de regeringsdelegatie. Van links naar rechts de heren Derby, Wijn-
tuin en Nooitmeer-
t
die een geweldige tegenspraak ont
dekte in Lachmons betoog. Deze
verklaarde zich voor de onafhanke
lijkheid voor de datum van 25 no
vember, maar ontzegde de meerder
heid in de parlementen van Den
Haag en (Paramaribo het recht om
een regeling voor de nationaliteit
aan te gaan.
DEN HAAG De Consumenten
bond stat scherp afwijzend tegeno
ver de gedachte de postbestelling
op zaterdag af te schaffen. De Con
sumentenbond zou deze afschaffing
een onaanvaardbare vermindering
van de dienstverlening vinden.
Daarbij komt nog dat de nieuw
aangekondigde tarieven mede geba
seerd zijn op de zaterdagse postbe
zorging. 'Een staatsbedrijf moet
terdege rekening houden met de
belangen van zijn klanten' meent,
de bond.
RECTOR-MAGNIFICUS Tot rec-
tor-magnificus van de universiteit
van Amsterdam is benoemd prof.
dr. G. den Boef. hoogleraar in de
analytische chemie. Hij zal in deze
functie op 1 januari 1976 prof. dr.
A. De Froe opvolgen.
(ADVERTENTIE)
Dag mam, omdat ik
zoveel van je hou.
Zetze in de bloemen,
al die lieve mensen.
Kies bij uw
Fleurop bloemist
uit het Bloemboek
met 175
voorbeeldige
arrangementen.
Fleurop Interflora garandeert uw bestelling.
Koninginnegracht135, Den Haag.
Van onze sociaal-economische re
dactie
AMSTERDAM NW-voorzitt/n
Kok heeft gisteren op een interna
tionaal vakbondscongres in Mexico
de vakbonden uit de ontwikkelde
landen opgeroepen druk uit te oe
fenen op hun regeringen om het
economische systeem van de wereld
daadwerkelijk te veranderen ten
gunste van de ontwikkelingslanden.
Als de rijke landen de rechtvaardi
ge verlangens van de ontwikke
lingslanden niet positief beant
woorden, zal de weg naar de voor
uitgang niet via overleg, maar al-
leep via botsingen en conflicten
kunnen worden gebaand, aldus
Kok. De vakbonden in de rijke
landen zullen hun regeringen hier
van moeten overtuigen.
Kok pleitte voor omvorming van de
economieën van de ontwikkelde lan
den. De lasten daarvan moeten ge
lijk worden verdeeld. Werknemers
die door de omvorming, ten gunste
van de economieën in de ontwikke
lingslanden. hun baan en inkomen
verliezen, moeten daarvoor com
pensaties krijgen. De gelden voor
deze omvorming mogen door de
ontwikkelde landen niet worden
beschouwd als ontwikkelingshulp,
zoals door Nederland nu wordt ge
daan, aldus de NW-voorzitter.
ziggehouden met deze tragedie, is
er wel van overtuigd dat Rosheuvel
op het moment yan het ongeluk de
oplossing van een bij zijn patroon
gepleegde inbraak vrijwel in zijn
zak had. Ook zegt de politie er
bijna zeker van te zijn dat de
ongefrankeerde enveloppe, waarin
nagenoeg de hele buit (25.000 gul
den) per post aan de eigenaar werd
teruggestuurd, door Lydia is ge
schreven. Over de vraag hoe het
verband tussen deze dingen en de
ramp op de spoorlijn is de politie
echter niet duidelijk, en hetzelfde
geldt voor de omstandigheden
waaronder het ongeluk gebeurde.
In Apeldoorn deelde de politie gis
teren mee dat zij niet gelooft in
'een kapitaal delict' (dat een derde
de hand in de dood' van het tweetal
gehad zou hebben). Een tijdsrecon-
structie heeft aangetoond dat daar
voor slechts anderhalve minuut be
schikbaar was, en dat wordt onvol
doende geacht. In verband met de
zaak is destijds een man aangehou
den, die naar de gunst van het
meisje dong en daarbij een tegen
stander had in de magazijnbedien
de.
De politie heeft aan de zaak onge
veer tienduizend manuren besteed.
Vijftig tips moesten worden nage
trokken. ruim tweehonderd proces
sen-verbaal zijn opgemaakt en er
vonden 136 verhoren plaats. De dis
trictsrecherche van de rijkspolitie-
zet nu alleen nog het onderzoek
voort met betrekking' tot de in
braak. die kort. voor de dood van
het tweetal bij Routiers in Nun
speet is gepleegd Zij hoopt intussen
wel dat dit tevens nieuwe aankno
pingspunten oplevert, die tot ophel
dering van het ongeluk kunnen lei
den.
Op een dubbele zelfmoord houdt de
politie het niet; hoogstens laat zij
ruimte voor de veronderstelling dat
Lydia, om welke reden ook, voor de
trein is gesprongen en dat Rosheu
vel vergeefs heeft geprobeerd dat te
verhinderen. Het feit dat hij zelf
gedood blijkt te zijn door een tik
van de treeplank geeft daartoe
aanleiding.
Accuraat
Volgens de politie moet voorkomen
worden dat Rosheuvel (een rijksge
noot), blijvend wordt gedoodverfd
als een moordenaar. De man was
zeej- accuraat: hij voelde-zich nauw
met Routiers Nunspeet verbonden
hij wilde de inbraak oplossen. De
politie die ervan overtuigd is dat de
opheldering van deze zaak intern
gezocht moet worden (hoewel men
dat niet al te eng moet nemen
want er is een groot personeelsver
loop). Mogelijk heeft Rosheuvel er
ook de hand in gehad dat het geld
terugkwam.
Op de fatale avond had Lydia
dienst, Rosheuvel niet. Rosheuvel
heeft Lydia naderhand bij de
spoorlijn opgewacht en daar een
gesprek geforceerd.
(ADVERTENTIE)
Van een onzer verslaggevers
DRACHTEN Als spreker uitgenodigd op een zaterdag in Utrecht gehouden in
formatie- en discussiebijeenkomst over de opvang en spreiding van Surinamers in
Nederland, somde de Friese gemeentebestuurder J. Jongstra maar liefst twaalf
grieven tegen het terzake gevoerde regeringsbeleid op. De ook aanwezige minister
van CRM, mr. H. W. van Doorn, stelde daar slechts een, volgens Jongstra, 'vrijblij
vend verhaal' tegenover. Hij deed zijn gehoor de toezegging na 25 november, de
dag waarop Suriname volgens de plannenonahankelijk wordt, tot een beter overleg
met de gemeenten te komen. De regering hoopt dat zij dan wat meer adem zal krij
gen. 'Waar die hoop op berust, begrijp ik niet helemaal', zegt Jongstra een paar
dagen later in het raadhuis in Drachten.
wee nieuwe
producten
Jongstra, PvdA-wethouder
van welzijnszorg en onder
wijs van de gemeente Smal-
lingeriand (die Drachten en
een aantal kleinere plaatsen
omvat), verwijt de regering
dat zij de gemeenten in een
'bestuursvacuiim' heeft ge
manoeuvreerd. De gemeen
ten zijn voor het blok gezet
en kunnen, zegt Jongstra,
niet eens meer hun eigen
verordeningen naleven.
In een hotel in Drachten
verblijven op dit moment 66
Surinamers, terwijl er maar
plaats is voor 45. Aan de
door de gemeente gestelde
voorwaarden met betrekking
tot veiligheid, brandpreven
tie, hygiëne is niet voldaan.
Na een bericht uit Den
Haag moesten de Surna-
mers een paar maanden ge
leden van de ene dag op de
andere in het hotel worden
ondergebracht. Het gemeen
tebestuur, aldus Jongstra,
werd 'met de rug tegen de
muur gezet'.
Op de Utrechtse bijeen
komst, die was georgani
seerd door de Evert-Ver-
meerstichting, in samenwer
king met het wetenschappe
lijk bureau van de PvdA,
de Wiardi-Beckmanstichting,
maakte Jongstra zich tot
tolk van veel, zo niet al zijn
bij de onderhavige proble
matiek betrokken collega's.
'Het was duidelijk', zegt hij,
'dat Iedereen het er moeilijk
mee heeft'.
De bijdrage van minister
Van Doorn aan de bijeen
komst bracht niet bepaald
licht in de duisternis. Jong
stra: 'Hij kwam met een
verhaal dat hij al zo vaak
heeft gehouden. Eigenlijk
zei hij alleen maar: wij zit
ten als regering met im
mense problemen, en dan
moeten jullie als lagere
overheden niet liegen te
donderjagen. Na 25 novem
ber wil hij tot een beter
overleg met de gemeenten
komen. Hij hoopt dat we
dan de grootste toevloed ge
had zullen hebben. Maar dat
staat nog te bezien. Ik hoor
van Surinamers zelf dat ze
verwachten dat er na die
datum nog heel wat familie
leden zullen komen'.
Jongstra weet dat de rege
ring zichzelf ook met de rug
tegen de muur gezet voelt.
Het Centraal bureau uitvoe
ring vestigingsbeleid rijks
genoten in Den Haag laat
hiet af erop te wijzen dat
het geen zicht heeft op de
stroom Surinamers die in
Paramaribo het vliegtuig
neemt. De directeur van het
Centraal bureau. Jan Bred-
dels, klaagt steen en been
over het gebrek aan mede
werking van de Surinaamse
regering.
Jongstra zegt dat hij 'als
klein wethoudertje' hiet kan
beoordelen of het Centraal
bureau inderdaad overrom
peld is. En hij wil ook wel
geloven dat 'die kerels daar'
dag en nacht werken. Maar
de, zoals hij het noemt,
'verklaring van onvermogen'
die de regering bij monde
van Van Doorn en Breddeis
keer op keer afgeeft, vindt
J. Jongstra
hij 'geen goed excuus' om
een deel van de rijkstaak af
te wentelen op de gemeen
ten.
'De regering', aldus Jong
stra, 'moet eraan vasthou
den dat die opvang van Su
rinamers een rijkstaak is.
Als er dan gemeenten zijn
die het rijk behulpzaam zijn
bij het vervullen van die
taak, moet men ook de
voorwaarden scheppen en de
middelen ter beschikking
stellen. Ik zie het zo dat wij
na driehonderd jaar de re
kening van ons koloniaal
bewind gepresenteerd krij
gen. Die rekening komt in
laatste instantie bij de ge
meenten terecht. De ge
meenten moeten er tijd,
energie en moeite in steken.
Ze zouden daarvoor dan ook
extra ruimte moeten rij
gen'.
Met 'extra ruimte' bedoelt
Jongstra met name ook rui
mere financiële armslag en
uitbreiding van de beman
ning van sociale diensten.
'De diensten', zegt Jongstra,
'staan onder zware druk.
Dat is bekend bij CRM. Wij
hebben CRM ook laten we
ten dat de Surinamers hier
weinig kans op werkgele
genheid hebben, friesland
zit met een hoog percentage
werklozen'.
Ook met betrekking tot de
onderwijsproblemen heeft
de regering het, althans in
Drachten, tot nog toe laten
afweten. Jongstra: 'Er werd
gezegd: zolang de Surina
mers in het opvangcentrum
zitten, regelen we dat zelf
wel. Maar dat bleek hele
maal niet het geval te zijn.
Het Centraal bureau zou ie
mand sturen om met ons te
overleggen. Maar de goeie
man is nooit komen opda
gen. We hebben het zelf
moeten oplossen. Dat bete
kent dat we de kinderen in
het bestaande onderwijs
moesten onderbrengen. Nou,
dat was nogal wat'.
Op onderwijsgebied voorziet
Jongstra trouwens nog meer
problemen. 'De grote moei
lijkheid na 25 november
wordt, dat we moeten -weten
of de komst van de Surina
mers een tijdelijke zaak is.
Wordt er gekozen voor te
rugkeer van de Surinamers
of niet? Dat zal een ontzag
lijk verschil uitmaken, met
name met betrekking tot
het voortgezet onderwijs.
Moet je er rekening mee
houden dat ze hier blijven
pf ervan uitgaan dat ze te
rugkeren? Het probleem is
dat men, en dan bedoel ik
de Surinamers zelf, daar
niet uit is'.
Tot nog toe hebben de ge
meenten de problemen bij
de opvang van Surinamers
het hoofd kunnen bieden.
Zaterdag heeft hij ook ge
merkt, zegt Jongstra, dat de
gemeenten zich 'duidelijk
positief' opstellen. Niet zon
der verbazing moet hij zelfs
constateren; 'Gezien de om
standigheden, slagen ze er
redelijk in er op hun terri
toor nog van te maken wat
ervan te maken valt'. Hij
voegt eraan toe: 'Maar er
wordt dan ook wel een groot
beroep op de inventiviteit
van de mensen gedaan'.
Jongstra blijft intussen wel
zijn hart vasthouden. 'Het is
nu nog een kwestie van on
derdak verschaffen. Over
woningen wordt helemaal
niet gepraat. Maar straks
moeten die mensen wel er
gens gaan wonen. Als er
dan geen goed samenspel is
tussen de gemeenten en dè
- rijksoverheid, komen er
brokken van'.
'Ik kom zo theedrinken,
mam, even mijn handen
wassen.'
i
