Israël: Syrië voert spanning in Golan op Verkenning van verre toekomst blijkt zinvol osta Gomes wil artijen Portugal eer verzoenen jssinger heeft nverwacht esprek met Mao Strijd in Beiroet gaat door Oppositie stort Australië in bestuurscrisis Spanje praat met Marokko raniumgranaat voor ankkanon aangeboden ksdemocraten buiten overleg Turkije en VS ien kernwapen, wel politiek moeilijk Nieuwe poging tot aanslag op Ford onthuld SDAG 22 OKTOBER 1975 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 e ABON (Reuter, UPI, AP, AFP) President Costa Gomes van ugal heeft gisteren met leidinggevende militairen en de leiders de socialistische en de communistische partij vergaderd over ;eeds verwarder wordende politieke toestand in het land. De idemocraten (PPD). waren niet uitgenodigd voor de bijeen- it. edoeling van de bijeenkomst 'rde twistende partijen wat na- lot elkaar te brengen en de ederen te bedaren. Gomes had de communistische leider al en zijn socialistische co-lle- lares ook de linkse leider van ilitaire politie Almada Comtrei- n de gematigde militair kapi- Vasco Lourenco uitgenodigd de bespreking. ?D was de enige regeringspar- ie niet was gevraagd voor het eg. De volksdemocraten en de mnosten hebben sinds de vor- van het kabinet-Azevedo el- fel bestreden. De communis- childeren de PPD af als f ascis- hit de PPD stelt de pro-commu- che officieren een staatsgreep voorbereiden om de macht in An gola te kunnen overdragen aan de marxistische, beweging MPLA. Prefecten De Portugese minister van binnen landse zaken heeft gisteren de pre fecten van de steden Lissabon, Fa ro, Castelo Branco en Braga uit hun functie ontheven. Een reden voor het ontslag is niet gegeven. De vier prefecten- staan bekend als lid of sympathisant van de communisti sche partij. Hun opvolgers zullen vandaag worden aangesteld. Twee Portugese kranten, de onaf hankelijke Journal de Noticias en de communistische O Seculo heb ben beide hun twijfels geuit over het voortbestaan van de regering van admiraal Azevedo. Beiden schreven gisteren dat een massale demonstratie, zoals die morgen wordt gehouden ter ondersteuning van de revolutie een abrupte wijzi ging in het Portugese leiderschap tot gevolg kan hebben, baarbij ge neraal Concalves opnieuw aan de macht zou kunnen komen. BEIROET (Reuter/UPI) On danks herhaalde oproepen van de Libanese staatsradio dat in Libanon 'genoeg bloed heeft gevloeid', ble ven ook gisteren de vijandelijkhe den tussel linkse mohammedanen en rechtse christenen doorgaan. Gemaskerde schutters van de rechtse Fa lange-partij vuurden vanachter barricaden op linkse moslems (foto), en omgekeerd. Tij- AanslageiT rtijleider waarschuwt voor ontspanning ING (AP, Reuter) De Amerikaanse minister van buiten- se zaken Kissinger heeft gisteren een onverwachte ontmoeting :kd met de Chinese partijleider Mao Tse-toeng. In de steden Oporto en Leiria heb ben onbekenden gisteren aanslagen gedaan. Een communistische boek winkel in Oporto werd vernield en in Leiria beschadigde een benzine bom het hoofdkwartier van de cen trum-democraten. Een woordvoer der van de veiligheidstroepen heeft gisteren verklaard dat nog niemand gevolg heeft gegeven aan het bevel van president Gomes de vele wa pens, die de burgerij bezit, in te leveren. ;ns diplomatieke kringen he'eft de Verenigde Staten gewaar- wd tegen de gevaren van hun nningspolitiek met de Sow- nie. Volgens genoemde krin- had Mao gezegd dat de Sowjet- agressief is in West Europa en en dat ontspanning de Verenig- taten geen goed zou doen. >prak een uur en drie kwartier Mao. -Kissinger weigerde na bijzonderheden te geven het gesprek en zei alleen dat er goed uit zag. Leden van ngers delegatie laten weten de datum1 is afgesproken voor iezoek dat de Amerikaanse pie lt Ford later aan China zal gen. iet gesprek tussen Kissinger en waren van Amsterlkaanse zijde vrouw Nancy en zeven leden de delegatie. Deze trokken zich er al snel ria de begroeting Alleen George Brush, hoofd de Amerikaanse vertegenwoor- ig in Peking, en het hoofd dsvoorbereiding Winston Lord m bij het eigenlijke gesprek wezig. inger heeft volgens zegslieden ang met Mao gesproken omdat geen ontmoeting kon hebben de Chinese premier Tjsoe-En- die ernstig ziek is. Sinds begin den tussen linkse mohammedanen Libanese parlement sinds het uit breken van de vijandelijkheden werd Kamal Assad tot voorzitter gekozen. Hoewel er geen tegenkan didaat was, werden slechts 47 van de 64 stemmen op Assad uitge bracht. Inmiddels is bekend gewor den dat de leider van de Libanese socialisten Kamal Jumblar niet zal deel nemen aan de vergadering van de Nationale Verzoeningskommissie die morgen zal plaats vinden. Hij zal morgen in Damaskus de verga dering van het Arabische Front voor Steun aan de Palestijnse revo lutie toespreken. Dit front werd in 1970 opgericht en wordt door vijftig verschillende linkse Arabische poli tieke partijen samengesteld. Bij zijn aankomst in Damaskus ver klaarde Jumblat dat de strijd in Libanon geen godsdienstig karakter had. Het is een strijd tegen de stichting van een 'nieuw Israël op Libanees gebied', aldus Jumblat. JERUZALEM, CAIRO (AP, UPI, Reuter) Syrië tracht de spanning in de hoogvlakte van de Golan op te voeren ter verbetering van haar onderhandelingspositie in toekomstige besprekingen. Dit ver klaarde een Israëlische regeringswoordvoerder gisteren als reactie op het treffen tussen Syrische en Israëlische troepen in de hoogvlakte van Golan maandag. vorige maand heeft Tsjoe geen bui tenlandse bezoekers meer ontvan gen. Veel van zijn taken zijn over genomen door vice-premier Teng Hsia-ping, Kissinger heeft inmid dels al drie ontmoetingen gehad met Teng. Tijdens de laatste ont moeting tussen Teng en Kissinger is met name gesproken over de kwestie-Korea, maar aan de stand punten van beide zijden is niets veranderd, aldus zegslieden. ANKARA (Reuter) Turkije gaat de volgende week met de Verenigde Staten onderhandelen over de her opening van de Amerikaanse bases in Turkije. Tevens heeft Turkije aangegeven te willen praten over territoriale -concessies op Cyprus. Volgens egn verklaring van de Turkse minister van buitenlandse zaken Caglayang.il, heeft de gedeel telijke opheffing van het Ameri kaanse wapenembargo tegen Tur kije het mogelijk gemaakt onder handelingen over een nieuw defen sie-akkoord te openen. Het zou te vens de vastgelopen gesprekken over Cyprus meer armslag geven, aldus de minister. Gedurende de afgelopen week heb ben president Sadat van Egypte en president Ford van de Verenigde Staten medegedeeld dat de Ameri kaanse minister van buitenlandse zaken Kissinger zich nu zal gaan wijden aan een nieuw troepenak- koord tussen Syrië en Israël. De Syrische president Assad heeft echter verklaard nooit Amerikaanse bemiddeling te zuilen accepteren Als reden gaf hij op dat Kissinger probeert Syrië te dwingen af te zien van steun aan de Palestijnen Inmiddels werden gisteren in de door Israël bezette gebieden zeven tien Arabieren tot. gevangenisstraf fen wegens sabotage en lidmaat schap van terreurorganisaties ver oordeeld. In Gaza. werden 16 Ara bieren tot gevangenisstraffen tus sen de 5 en 25 jaar wegens lid maatschap van de Volksfront voor de Bevrijding van Palestina veroor deeld. Een militaire rechtbank in Nablus veroordeelde een man tct levenslang als voorzitter van een afdeling van El Fatah, die gevormd zou zijn voor het doden van Ara bieren die van collaboratie met de Israëlische autoriteiten verdacht werden. President, Sada-t verklaarde gisteren in een interview met de Engelse omroep BBC dat pogingen in het werk gesteld worden om de groei ende spanning tussen Syrië en Egypte te verminderen. Sinds Egypte het Slnai-akkoord met Israël heeft ondertekend, heb ben de relaties tussen de beide landen zich zienderogen verslech terd. Volgens Sadat zal binnen en kele dagen een afvaardiging van het parlement van de Federatie van Arabische Staten naar Damascus reizen om een verzoening tussen Egypte en Israël te bewerkstelligen. In Parijs werd gisteren bekend ge maakt dat Sadat op zijn reis naar de Verenigde Staten volgende week een bezoek zal brengen aan de Franse president iGiscard d'Estaing. Onderwerp van 'het gesprek dat zondag zal plaats vinden zijn de onderlinge betrekkingen tussen de beiden landen en de situatie in het Midden Oosten. De situatie in het Midden-Oosten was gisteren in Londen eveneens eveneens onderwerp van het ge sprek tussen de Engelse minister van buitenlandse zaken Callaghan en Kroonprins Fahd van Saoedi- Arabië die een bezoek van drie dagen aan Groot-Brittannië brengt. Na het gesprek verklaarden Engelse functionarissen dat Saoedi-Arabië een van 'de meer gematigde' Arabi sche landen is. Naast het Midden Oosten werden in de besprekingen financiële zaken besproken. SYDNEY (Reuter) Binnen een week tijd is Australië in 'n constitutionele crisis beland als gevolg van een machtsstrijd tussen twee sterke, ambtitieuze"politici, de socialistische pre mier Gough Whitlam en de liberale oppositieleider Malcolm Fraser. Toen de eerstgenoemde in mei 1974 met een smalle marge de verkiezingen won en daarmee de regeermacht voor de volgende drie jaar - dreigde de oppositie reeds de overheldsfondsen te blokkeren. Dat is nu gebeurd. De senaat waarin de Liberalen en de Nati- onal Country Party samen een kleine meerderheid hebben, wei gerde om enige voorst-ellen voor de dagelijkse financiering van het overheidsapparaat, te laten passeren. De oppositie eist ont binding van het parlement en nieuwe verkiezingen. Whitlam ging onmiddellijk tot de tegenaanval over door overal in het land de aanhangers van Labour voor zich op de been te roepen tegen de els van de op positie. Malcolm Fraser is een rijke 45- jarige veehouder, die eerder dit jaar na een paleisrevolutie in de Liberale Partij de leiding over nam van de vroegere voorzitter Billy Snedden. Hij instrueerde onmiddellijk de oppositieleden in de Senaat om zelfs de credie- ten voor de lopende kosten te blokkeren teneinde de regerende Labourparty naar de stembus te dwingen. Door het overlijden van twee Labourvertegenwoordi- gsrs in de Senaat had de opposi tie er juist de meerderheid ge kregen. Maar de vakbonden staan nu reeds pal achter Whit lam, die trouwens een lichte stijging van zijn populalrteit in ie laatste opinie-onderzoeken mocht registreren. De partijhij- dragen voor Labour zijn ook drastisch toegenomen. Dat neemt niet weg dat de regering- Whitlam de afgelopen maanden roch in een vertrouwenscrisis is heiand als gevolg van de hollen de inflatie en de stijgende werk loosheid. AANLEIDING Tot de directe botsing tussen Fraser en Whitlam kwam het vorige week na berichten over regeringsplannen om grote be dragen te gaan lenen van Arabi sche olielanden. üen onthulling van een in Lon den gestationeerde tussenper soon voor grondstoffen en fi nancieringen, Tirath Khemlani. werd de vonk in het kruitvat: de Australische minister voor Mine ralen en Energie, Rex Connor, onderhield contacten met hem bij zijn pogingen om acht mil jard dollar aan leningen uit olie-dollarfondsen te krijgen. Connor bleek hiertoe in het ge heel niet gemachtigd te zijn ge weest. Zijn aftreden uit het kabi net gaf overigens Fraser de gele genheid die hij al lang gezocht had om de regering te betichten van onbewkaamheid, ondoelma tigheid en naïviteit. Daarop weigerde de meerderheid die de oppositie in de Senaat heeft vooralsnog de nodige over heidsgelden te voteren - een handeling die grondwettelijk niet verboden is, maar nog nimmer is toegepast sinds Australië 75 jaar geleden na lang onderling ge harrewar eindelijk een zelfstan dige federale staat werd. De premier heeft aangekondigd de voorstellen opnieuw in het parlement te brengen, eventueel zelfs één voor één zodat het voor de oppositie wel erg onaantrek kelijk zal worden om bijvoor beeld de financiering van de weduwen- en wezenvoorzienin gen te blokkeren. Als Fraser zo vastberaden blijft als hij zich nu voordoet (hoewel zijn driestheid al veel gemopper in zijn eigen achterhoede heeft veroorzaakt) dan zal hij deze keer de behan deling van de voorstellen niet alleen moeten laten uitstellen zoals hij vorige keer liet doen, maar ze rechtstreeks moeten la ten verwerpen. Dat zal betekenen dat nog in de loop van november het hele staatsapparaat lamgelegd zal worden, een toestand waarin slechts verandering kan komen netzij door het ingrijpen van de Britse gouverneur-generaal, Sir John Kerr, die de partijen kan verordineren een compromis uit te werken, of als gevolg van de aieuwe verkiezingen voor de lelft van de Senaat, die in de- tember komen. In de Senaat is elk van de zes deelstaten van Australië met tien leden verte genwoordigd. gekozen door de kiezers van de deelstaat. Noch Whitlam, noch Fraser wil len van wijken weten: zij zijn duidelijk op eikaars politieke Dndergang uit. Gaan zij zo door dan kunnen zij misschien nog vel beiden hun zin krijgen. RABAT, MADRID, PARIJS (AP. UPI Reuter) Diplomatieke kringen in Rabat achten een vreedzame rege ling van het geschil over de Spaan se Sahara nog niet uitgesloten. De aankomst van de secretaris gene raal van de Spaanse Nationale Be weging Jose Solas In Marokko en zijn besprekingen met koning Has san hebben speculaties In deze Waterstof rapport TNO slaat decenniën over NDEN, STOCKHOLM (AFP, Reuter) Amerika heeft volgens Guardian een anti-tankgranaat ontwikkeld die in hoofdzaak taat uit verarmd uranium. De projectielen zouden zijn voorge- ld als standaardmunitie voor de boordkanonnen van nieuwe •en NAVO-tanks. Het bondgenootschap staat daardoor binnen- t voor een 'politiek explosieve' beslissing, aldus de Britse krant zijn voorpagina. uranium - g ranaat zou in techni- zin geen atoomwapen zijn: bij gebruik treedt geen kernexplo- op. Het ongebruikelijke materi- is vooral gekozen omdat het erg ar Is (per kubieke centimeter u anderhalf keer zo zwaar als 1) en omdat de Amerikanen er zenden en duizenden tonnen van toen liggen: afvalprodukt van verrijkingsproces dat materiaal atoombommen en brandstof kerncentrales levert. De toe- sing van het zeer zware metaal het pantserdoordringend ver- len van de granaten verbeteren, h voorziet de Guardian ernstige tieke en psychologische weer 'den. Het blad staat, daar ken- jk niet alleen in, want bij een geheime schietdemonstratie eerder dit jaar in Engeland, zouden de Amerikanen een model van hun granaat hebben gedemonstreerd dat geen uranium bevatte. Verarmd uranium Is zeer zwak radioactief. Volgens een recent rapport van het Stockholmse Internationaal instituut voor vredesonderzoek SIPRI. is. het gebruik van uranium in munitie een drempel die maar beter niet overschreden kan worden. Het zou de weg kunnen effenen naar het gebruik van meer radioactieve of giftige stoffen.. Bij he), doordringen van pantserplaat, aldus het Zweed se rapport, komt uranium tot zelf ontbranding. waarbij giftige ver bindingen worden gevormd. De filosofie achter het rapport 'Waterstof als energiedrager' van de Nijverheidsorganisatie TNO, wijkt af' van de gedachtegang achter de meeste technische toe komstverkenningen, en is daarom afzonderlijk aandacht waard. Wie een mogelijke toekomst wil ver kennen, heeft de natuurlijke neiging- om zijn ideeën vanuit het min of meer vertrouwde heden op te bou wen, en de richting waarin het gaan zal, in de eerste plaats af te leiden uit de ontwikkelingen in het re cente verleden. Dat is voorzichtig en lijkt verstandig, want tenslotte heb ben al zo veel mensen zich aan zulke verhalen een buil gevallen. Vanuit die benadering is de TNO- mensen wel eens met enige verba zing gevraagd waar ze zich (nu al) druk over maakten. Zij waren na melijk bezig, te denken over de si tuatie waarin handige energiebron nen als aardgas en olie merkbaar op beginnen te raken, periode III in het'hierbij overgenomen prentje. Ze zijn dan nog lang niet echt op, maar kunnen om technische redenen niet meer in elke gewenste hoeveelheid per jaar worden gewonnen. Na de eerste schrik van de Club van Rome, en de leerzame demonstratie van de oliecrisis, is nu we! algemeen duidelijk dat we van die periode III nog tientallen jaren verwijderd zijn. Waarom dan zo ver in he* vo ren die aandacht voor de dan optre dende problemen? 'Het hoofdprobleem is dat de 'ande re' energiebronnen, of dat nu kern centrales zullen zijn of windmolens of wat dan ook. voor zover we nu kunnen bekijken hoofdzakelijk ee- schikt zullen zijn voor de produktie van elektriciteit. En hoewel onro huidige stroomleveranciers ons ver zekeren dat dat een veelzijdige en hoogwaardige vorm van energie is, zou dat toch zijn bezwaren hebben Elektriciteit is duur om te transpor teren. je kunt er onmogelijk buffer- voorraadjes van aanleggen. Daarom lip'f het bnnrlio om mrtt een deel van die elektriciteit waterstof gas te maken, dat wel goedkoop te transporteren en op te slaan is, dat de rol van aardgas zou kunnen over nemen en nog wel een paar andere aardige dingen zou kunnen doen misschien. Op een enkele uitzondering na, heeft de TNO-groep zich niet met de na bije toekomst opgehouden, maar heeft zich afgevraagd of waterstof inderdaad een nuttige, hanteerbare en betaalbare energiedrager in pe riode III zou kunnen zijn, voor zo ver de huidige technische inzichten dat mogelijk maken. Die enkele uitzondering betrof een voorzichtig verkennend scenario van wat we tussen nu en het jaar 2000 reëel bekeken in de verkende rich ting zouden kunnen doen. Het resul taat daarvan: als we in onze handen spugen en de produktie èn- invoering van waterstof serieus aanpakken kunnen we in 2000 iets tussen de zes en acht procent van het geschatte energieverbruik via waterstof laten lopen. En daarmee heeft de groep zijn nogal verstrekkende sprong in de toekomst overtuigend gerechtvaar digd. Projectleider dr. ir. A. J. Bo- gers: 'We hebben bij dat lijntje waar periode III begint, in het plaat je zeer bewust geen jaartal gezet. Want we weten gewoon niet hoe het energieverbruik zich zal ontwikke len. Maar ik mag lijden dat het la ter dan 2000 valt, want anders zou den we dan in aanzienlijke proble men zitten.' Voor het invoeren op grote schaal van een nieuw energiesysteem blijkt in de praktijk met een aanlooptijd van- tientallen jaren te moeten wor den gerekend. En aangezien er voor het waterstofsysteem ook nog wel enig technisch ontwikkelingswerk te doen valt (om het zacht uit te druk ken) zou het helemaal niet onver standig zijn om daar binnenkort mee te beginnen. Stuurgroep Zeker vlak na de behandeling van het Wetenschapsbudget in de vaste lange termijn Het «apport gaat bi.ina alleen over de laatste periode in dit tijdschema, waarin andere' energiebronnen (boven) al belangrijker zijn geworden dan gas en olie (onder). Kamercommissie, past de vraag hoe de verhouding ligt tussen dit TNO- pr'oject en de door minister Trip in gestelde Landelijke stuurgroep ener gie-onderzoek (LSEO). Het antwoord is eenvoudig: het project was er eer der. Een van de deelnemers was de Utrechtse prof. dr. W. van Gooi, om dat zijn vakgroep anorganische scheikunde onderzoek doet naar op slag en omzetting van energie. Hal verwege werd die voorzitter van de LSEO, zodat hij het rapport nu in twee kwaliteiten op zijn bureau heeft liggen. Hij zal het zeker kun nen gebruiken, schreef hij, voor het tweede rapport van de stuurgroep, dat in januari moet komen. Het project past nog op een twee de manier goed in het zich ontwik kelende wetenschapsbeleid. Het was namelijk een korte (en dus beperk te) maar geslaagde demonstratie van hoe een 'nationaal onderzoekpro gramma' kan werken. TNO heeft liet werk namelijk lang niet alleen gedaan. Na het voorbereidende spit- werk heeft de Groep bijzondere stu dies iedereen erbij gehaald die iets nuttigs kon inbrengen: uit universi teiten, overheids- en particuliere be drijven, en natuurlijk de eigen TNO- instituten. Beperkt Hierbij ging het alleen om het bij elkaar brengen en combineren van bestaande kennis en inzichten gedu rende een beperkte periode. De teams hebben voor deze eerste ver kennende studie een half jaar ge draaid. Maar het systeem, alle beschikbare krachten bundelen voor het onder zoeken van een duidelijk omschreven probleemveld, lijkt sterk op dat van de grote nationale onderzoekpro gramma's die nu lopen. En .volgens dr. Bogers is het in ieder geval in het klein een groot succes gewor den. Ideeën en enthousiasme voor ver volgstudies zijn er genoeg. Het hoeft niemand te verbazen wanneer die ideeën binnenkort terug te vinden zijn in het onderzoekpakket dat de LSEO gaat voorstellen. richting versterkt. Aangenomen wordt dat Spanje over het fosfaat- rijke gebied wil onderhandelen. In middels is het eerste convooi Ma rokkanen, dat deel zal nemen aan de vredesmars al naar de grens met de Spaanse Sahara vertrokken. Het Spaanse persbureau Cifra meldde dat de marcheerders aan weerszij den van de grens door mijnenvelden en prikkeldraadversperringen zullen moeten lopen. De mijnen zouden door de Marokkaanse en Spaanse troepen op hun éigen gebied zijn gelegd. Tijdens een persconferentie In Pa rijs sloot Haklm Adel, Lid van de Commissie buitenland van het Frente Polisario, een clandestiene beweging in de Spaanse Sarara. niet uit dat het front Algerije om steun zóu vragen bij hun poging de Marokkaanse vredesmars tegen te houden. 'Spanje is verantwoordelijk voor de verdediging van ons land tot wij onafhankelijk zijn" ver klaarde Adel in reactie op Spaanse uitspraken dat de Sahara 'geen druppel- Spaans bloed waard was'. Overigens noemde Adel het bekend gemaakte aantal inwoners - 70.000 - van -de Spaanse Sahara, een ver valsing door de koloniale Spaanse autoriteiten. Volgens hem wonen er een half miljoen mensen in de Sahara. Inmiddels heeft ook Mauretanië. dat eveneens aanspraak maakt op een dèel van het omstreden gebied, Spanje verzocht 'aan de keizer te geven wat des keizers is'. Tijdens een massabetoging in Nou akchott stelde het staatshoofd van Maüretanië dat het Internationale Hof van Justitite 'de Mauretaanse rechten op een deel van de Sahara heeft erkend' en dat 'het nu aan Spanje is om deze rechten te res- pekteren'. LOS ANGELES (AFP, Reuter) Twee Amerikanen zijn door een grand jury in Los Angeles in staat van beschuldiging gesteld wegens een samenzwering tegen het leven van president Ford. De aanslag had moeten plaatsvinden in Sacramen to, (Oalifomië) op 5- september, de zelfde dag waarop "Lynette Frofnme werd gearresteerd nadat zij een re volver had gericht op de Ameri kaanse president. De politie kon de aanslag voorkomen doordat de twee mannen tien dagen eetder werden gepakt wegens de diefstal van een televisietoestel in Santa Barbara, ongeveer 400 km. van Sacramento. Volgens gerechtelijke funktionaris- sen bestond er geen verband tussen de samenzwering van de twee man nen en het optreden van Lynette Frorhme.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7