tegen onferentie ver Libanon oskou breekt zich het hoofd over Sacharow finst voor Ecevit in Spanje groeit urkse verkiezingen raëlische goederen oor het Suez-kanaal Giscard d'Estaing gaat in Sowjet-Unie ontspanning testen Ian Smith ontkent kritiek op Vorster Treffen arm-rijk in Parijs snel tot resultaten Verzet onder militairen in 2 ans op communistische p nog niet verkeken Ceausescu nog niet naar Joegoslavië (remlin bevreesd voor wetenschappelijke dissidenten BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 ROET (Reuter, UPI, AP) De Palestijnse leider Jasser Arafat J:gen een Arabische conferentie over de toestand in Libanon. gen komen zeker vijftien leden can de Arabische Liga in Cairo >n om de situatie in Libanon te bespreken. it ds bamg dat een grote Arabi- conferentie over Libanon de 1 acht zal vestigen op het grote jl Palestijnse vluchtelingen in and. Zij ziljn na het uitroepen de staat Israël in 1948, naar ion uitgeweken. Libanon is op v ogenblik het enige Arabische 1 van - waaruit de Palestij nen tegen Libanon kunnen on- imen. In 1970 werden de Pa nen op bloedige wijze uit Jor- t heeft er daarom op het dik alle belang bij de rust in ion te handhaven. Hij heeft ewerkt aan een bestand tussen r bestrijdende christenen en lf ans in Libanon dat zaterdag :fi h:acht werd. Palestijnse guer- u bijders voegden zich gisteren ibanese veiligheidstroepen om schutters op te-sporen en toe- te houden op het wankele and' '1! zijn weigering deel te nemen /aöe conferentie over Libanon en streven naar rust in dat land Arafat zich de woede op de gehaald van Syrië. Syrië is uit op een grotere invloed van de mos lems in Libanon die tot nu toe economisch en politiek altijd eijn achtergesteld. De christenen op hun beurt weigeren hen die tegen en eisen verder dat de regering mer toezicht houdt op de Palestij- nen die volgens hen een staat bin nen een staat hebben geschapen Hoopvol Na twee dagen van opmerkelijke rust hebben de Libanezen hoop ge kregen dat het eindelijk tot een oplossing kan komen. De mogelijk heden daarvoor waren gisteren het belangrijkste gespreksonderwerp tijdens de vergadering van de com missie van nationale verzoening die is opgezet door eerste minister Ras- hiid Karami. Na twee uur vergade ren werd een akkoord bereikt over dq vorming van drie sub-commds- sles die politieke, economische en sociale hervormingen moeten voor bereiden. Het was voor het eerst in tien jaar dat de commissie van nationale verzoening weer bijeen kwam. Het Spaanse staatshoofd generaal Franco (midden, me t zonnebril) en zijn opvolger prins Juan Carlos (links) hebben gisteren een herdenkingsbijeenkomst ter gelegenheid van de ontdekking van Amerika bijgewoond. Rechts van de caudillo premier Arias Navarro. Luchtmachtofficier: 2] IRA (Reuter, UP) De Turk- ipositieleider Bulemt Ecevit, de oud-premier die een naiio- held werd toen hij in 1974 gaf voor de invasie' op lijkt een f linke o verwin- te hebben behaald op de cbn- lêve premier Suleyman Demi- de tussentijdse parlements- fzingen die zondag in Turkije gehouden. Hoewel de uitslag gevaar inhoudt voor de parle- Jaire meerderheid van de uit 'e, partijen bestaande regerings- ie, hebben beide politici tevo- 2 rerkiaard dat de verkiezingen grljk waren voor de strijd om -e remierschap bij de - algemene p izingen in 1977. De onofficiële 1, itslagen geven de repuhlikein- ilkspartij van Ecevit 25 van de itels die hij die verkiezingen zondag aan bod waren, een tan 17 zetels. Zevenentwintig gaan naar de rechtvaardig- r#artij van Demixel, een verlies ïs zetels. De partij van natio- redding een coalitiepartner in uidiige kabinet, veroverde twee Bulent Ecevit mi ÏOU (Reuter, UPI) Leiders van Oost-Duitsland en de Sowjet-Unie him uiterste best doen om te komen tot een succesvol verloop van topconferentie van communistische partijen van Europa, aldus een enschappehjk communiqué dat is uitgegeven na het bezoek van de luitse partijleider Erich Honecker aan Moskou. iheidene communistische partijen, als die van Joegoslavië, Italië en ije, staan aarzelend tegenover deze top. Een voorbereidende bijeen- it, die afgelopen week is gehouden in Oost-Berlijn, heeft volgens imatieke kringen in Moskou echter de vooruitzichten op de communis- top weer wat verbeterd. In Oost-Öerlijn is besloten dat de redactie- issie zal doorgaan met het opstellen van 't slotdocument. JUZALEM (DPA) Egypte heeft ermee ingestemd dat op 22 oktober hellip met Israëlische goederen aan boord het Suez-kanaal passeert, Ctuzalem was nog niet hekend of er een schip voor dit doel gereed ligt jnder welke vlag het door het kanaal zal varen. Egypte heeft zich bij pngste Sinaï-overeenkomst verplicht neutrale schepen met Israëlische Peren het kanaal te laten passeren. MADRID (Reuter, UPI, DPA) Een Spaanse luchtmacht officier heeft in Parijs verklaard dat het verzet binnen het Spaanse leger steeds sterker wordt en dat deze oppositie zich in alle geledingen van dit leger voordoet. Kapitein José Ignacio Dominguez Martin Sanchez trad op als woord voerder van de Democratische Mili taire Unie (UMD), een geheime groepering, die ongeveer een jaar geleden is opgericht. De officier, die een waarschuwing heeft gekre gen niet naar Spanje terug te ke ren omdat hij daar zal worden ge arresteerd, vertelde dat de UMD ongeveer 400 leden heeft en een veel groter aantal sympathisanten. Doelstellingen van de groepering zijn onder meer het herstel van de rechten van de mens en de demo cratische grondrechten, amnestie voor ale burgers en militairen, die wegens hun strijd voor deze rech ten gevangen zitten, vrije verkie zingen en strijd tegen de corruptie. De unie is niet partijpolitiek ge bonden maar geeft wel de voorkeur aan een gemeenschappelijk pro gramma van links. De 'Democratische Junta', een bun deling van oppositiegroepen in Spanje, heeft verklaard dat haar streven om tot een eenheid van het verzet tegen generaal Franco nog geen succes heeft gehad. Volgens een zondag gepubliceerd document heeft de junta een verklaring van principes en doelstellingen opge steld en voorgelegd aan andere op positiegroepen. In het document wordt de vorming van een voorlopige regering voor gesteld, die het bewind-Franco kan opvolgen. Volgens de verklaring van zondag 'hebben de politieke krachten van Catalonië en het De mocratisch Platform besluiten om tot een eenheid te komen moeten uitstellen tot hun eigen interne conflicten zijn opgelost.'In de Jun ta nemen de communisten de be langrijkste plaats in en in het Plat form de socialisten. BELGRADO (AFP) Het drie daagse staatsbezoek dat president Ceausescu van Roemenië vandaag aan Joegoslavië zou beginnen is voor onbepaalde tijd uitgesteld. De buitenlandse ambassadeurs die reeds waren uitgenodigd werden gisteren hiervan door de Joegosla vische chef de protocol op de hoog te gesteld. Voor het uitstel Is geen enkele reden gegeven. PARIJS (Reuter) President Valérie Giscard d'Estaing van Frankrijk zal vandaag in Moskou een vijfdaags staatsbezoek aan de Sowjet-Unie beginnen en daarbij wederzijdse akkoorden over energiezaken, luchtvaart en toerisme ondertekenen. In Parijs ziet men het bezoek ook als een graadmeter voor de nieuwe sfeer van ontspanning, zoals verwoord in het Akkoord van Helsinki, waar mee in juli de Europese Confèrentie voor Veiligheid en Samen werking werd afgerond. De Franse president zal een viertal gesprekken hebben met Sowj et-lei- der Leonid Breznjew. Parijse rege ringskringen beschouwen dit als een belangrijke stap in de Franse diplomatie, aangezien het nu 10 jaar geleden is dat de toenmalige president, Charles de Gaulle, zijn politiek van toenadering tot Mos kou begon. Giscard voor wie dit als president zijn eerste bezoek aan het Kremlin wordt, heeft herhaal delijk laten blijken dat hij deze lijn evenwicht tussen de betrek kingen met Washington en Moskou niet zaJl veranderen, evenmin als zijn voorganger Georges Pompidou, dat deed. Franse Zegslieden noemen het drie tal akkoorden dat Giscard gaat te kenen de 'brede kaders' die in een later stadium specifieke regelingen voor energie, luchtvaart en toeris me zullen opleveren. Naast de ak koorden, zulen Giscard en Brez njew ook hun handtekening zetten onder een document da>t de waarde der Frans-Russische samenwerking onderstreept, en waarin de Euorpe- se ontspanning mogelijk in een breder kader ter sprake zal worden gebracht. Andere onderwerpen die aan de orde zullen komen zijn: het Midden Oosten, de ontwapening, de econo mische topconferentie van Westerse landen, die volgende maand van start gaat, alsmede de internatio nale conferentie over energievraag stukken en grondstoffen, waarmee gisteren in Parijs een begin is gemaakt. De Fransen hopen dat het energie akkoord de weg zal effenen voor een handelsovereenkomst waarbij Frankrijk ondermeer de beschik king zou krijgen over olie uit de Barentz-zee, ten noorden van de Sowjet-Unie. De Franse minister van industrie, Michel d'Ornano, die Giscard sa men met ^ijn collega-bewindslieden Jean Sauvagnargues, (buitenlandse zaken) en Jean-Pierre Fourcade (financiën) vergezelt, is al geruime tijd met de Sowjet-Unie in onder handeling over een aandeel in deze olievondst, in ruil voor Franse technologische kennis. SALISBURY (Reuter) De Rho- desisische premier, Ian Smith, heeft maandag ontkend 'feitelijk of tus sen de regels door' zijn Zuidafri- kaanse collega,' John Vorster. de schuld te hebben gegeven van het mislukken van pogingen tot een regeling in Rhodesië te komen. In een verklaring beschuldigde Smith voorts de nieuwsmedia van 'grove verdraaiing' van opmerkingen die hij in een zondag in Salisbury en Londen uitgezonden tele visie vraag gesprek, dat grote opschudding wek- esprek, dat grote opschudding wek te in Zuid-Afrika, zei de Rhodesi- sche premier te geloven dat 'als dit nieuwe initiatief de bemiddeling bij het tot stand brengen van de onlangs gevoerde besprekingen tus sen de blanke Rhodesische regeer ders en de zwarte nationalisten) niet door Vorster was genomen, we nu een regeling zouden hebben. Smith zei maandag wel te geloven dat het overleg boven de Victoria- watervallen een snelle regeling ver hinderd heeft. Hij had afgelopen oktober aanwijzingen dat nationa listenleider bisschop Abel Moezore- wa bereid was het constitutionele overleg te hervatten en dat er goe de vooruitzichten waren voor een succesvolle afloop. Verder had de campagne tegen het terrorisme veel succes, wat, volgens de premier, aanzienlijke invloed had op de mo gelijkheid tot een regeling te ko men. 'Dit zijn feiten, maar het constateren daarvan houdt geen kritiek op de Zuidafrikaanse pre mier in', aldus Smith. Gisteren begon in Parijs een voorbereidende conferentie over energie en grondstoffen tussen arme en rijke landen- Binnen enkele uren werden ministers van de rijke landen, de olie landen en andere ontwikkelingslanden het eens over een top 'conferentie over economische samenwerking' die eveneens in Parijs zal worden gehouden. Dat was een heel verschil met april toen in Parijs eenzelfde voorbereidende conferentie mis lukte omdat de rijke landen onder Amerikaanse aanvoering alleen wilden praten over ener gie, niet over grondstoffen. De rijke landen hebben belang bij een gestaag vloeiende oliestroom tegen redelijke, prijzen. De Euro pese Gemeenschap en in minde re mate de Verenigde Staten moeten een aanzienlijk deel van hun olie invoeren. Vandaar. De arme landen daarentegen wilden in één keer ook de grondstoffen meenemen. 'Ener gie is niet de navel van de aarde. U bent niet meer de na vel van de aarde', hield de Alge rijnse woordvoerder de rijke landen voor. Na tien dagen vruchteloos vergaderen gingen arm en rijk in april uiteen. Het meningsverschil (alleen energie of ook grondstoffen op de agen da) kon niet worden opgelost. Achter de schermen probeerde Frankrijk (de organisator van de conferentie) vervolgens de par tijen opnieuw rond de tafel te krijgen. Dat is dan nu gelukt en de arme landen hebben hun zin gekregen. Er zijn vier onderhan- delingsgroepen voorgesteld: over energie, maar ook over grond stoffen, ontwikkeling (van de arme landen) en geldproblemen. Op de voorbereidende conferen tie die gisteren begon moesten de deelnemers afspraken maken over de voorzitters voor die werkgroepen en over plaats en tijd van samenkomst van de uiteindelijke topconferentie, te houden in december. Nu al is duidelijk wat de eruit springende meningsverschillen zullen zijn op de conferentie in december. Eén van de strijd punten bijvoorbeeld binnen de werkgroep over grondstoffen zal de koppeling van de prijzen van grondstoffen aan die van industrieprodukten zijn. De ont wikkelingslanden krijgen naar verhouding steeds minder voor de grondstoffen (koffie, koper, katoen) die zij naar ons uitvoe ren maar moeten wel steeds meer betalen voor de industrie produkten die zij hier kopen. Daaraan willen ze een einde maken door die prijzen van grondstoffen en industriepro dukten aan elkaar te koppelen waardoor ze er in ieder geval niet verder op achteruit gaan. Vooral Iran dringt daar sterk op aan om zo een hogere prijs te maken voor de olie die het uit voert. Tegenstellingen Meningsverschillen dreigen ook binnen de cbmmissie die het zal hebben over monetaire proble men. De rijke landen vinden dat die werkgroep zich moet beper ken tot de geldelijke gevolgen van wat in de andere werkgroepen wordt afgesproken, terwijl de ar me landen juist vonden dat de commissie zich moet bezig hou den met de hervorming van het wereldgeldstelsel waarbinnen zij nog steeds aan het kortste eind trekken. Behalve tussen de arme landen aan de éne en de rijke landen aan de andere kant be staan ook spanningen binnen de groepen onderling. Zo zijn de ontwikkelingslanden die geen olie exporteren nog steeds ver ontwaardigd, dat de olielanden begin deze maand de prijzen voor olie met 10 procent hebben verhoogd. De armste ontwikke lingslanden krijgen hierdoor een nieuwe klap. Een van de belang rijkste voorvechters voor die olieprijsverhoging was Iran en dat land heeft het nu helemaal verbruid met de plannen urani um te kopen van Zuid-Afrika en dat land te helpen bij de bouw van een verrijkingsfabriek. Ook op monetair gebied zijn er me ningsverschillen tussen Afrika nen en Arabieren. De armste ontwikkelingslanden pleiten al jaren voor de zogenaamde 'link' (koppeling), die er op neer komt dat het papiergoud ('speciale trekkingsrechten') van het In ternationale Monetaire Fonds niet langer naar economische sterkte, maar naar behoefte on der de arme landen wordt ver deeld. De arme landen zouden dan naar verhouding meer en de rijke landen minder krijgen. Een deel van de Arabische landen is daar fel tegen omdat hen dat geld gaat kosten, tot grote woe de van de arme landen. Britse eisen Binnen het kamp der rijke lan den gaan de spanningen over de eis die Groot-Brittannië vorige week op tafel legde. Londen eist een eigen zetel bij de grote con ferentie over energie en grond stoffen in december, naast die van de Europese Gemeenschap. De reden waarom is duidelijk: Groot-Brittannië beschikt over grote olievoorraden onder de Noordzee, het gaat binnenkort olie uitvoeren en dat geeft wel een andere positie dan die van de olie-invoerende andere lan den van de Europese Gemeen schap. Die willen een lage olie prijs terwijl Groot-Brittannië juist gebaat kan zijn bij een hoge. Of Londen zijn zin krijgt is zeer de vraag. Eigenlijk willen de deelnemers aan de conferen tie niet verder gaan dan 27 deeL nemers: acht voor de olielanden, acht voor de rijke landen en elf voor ontwikkelingslanden die geen olie exporteren. Van die acht voor de rijke, landen zijn er al drie toegekend aan de Vere nigde Staten, Japan en de Euro pese Gemeenschap als geheel. Voor de andere is het dringen tussen bijvoorbeeld Australië, Canada, Zweden en nog een groot aantal landen. Als Groot- Brittannië door zou zetten is bo vendien de kans groot dat ook de andere EG-landen een eigen stoel willen en dan kan het overleg net zo goed meteen bin nen de Verenigde Naties worden gehouden. Dat is trouwens toch al een probleem: agentschappen van de Verenigde Naties houden zich met hetzelfde bezig als de werkgroepen van 'Parijs'. Daar om zal er voortdurend onderling contact moeten zijn. Aan het voorbereidende overleg van gisteren namen geen 27 lan den deel, maar slechts tien. Van da kant van de rijke landen de Verenigde Staten, Japan en de Europese Gemeenschap, de olie-, landen Iran, Saoedi-Arabië, Alge rije en Venezuela en.yan de zijde van de andere ontwikkelingslan den India, Brazilië en Zaïre. Frankrijk was technisch voorzit ter. De vergaderzaal van het conferentiecentrum Kléber in Parijs. at Moskou zijn officiële reactie op het winnen van de Nobelprijs voor de vrede door Andrej c'Jacharow wat heeft uitgesteld, kan teruggevoerd worden op de macht van de pressiegroep der nglussische wetenschappers. Waarschijnlijk is dit de enige groep in de Sowj et-samenleving voor ^ier onafhankelijke macht het Kremlin terecht bevreesd is. banbliksems die het Kremlin 3 op Solzjenitsin en Pasternak eed neerkomen toen zij de No- el-prijs ontvingen, moesten deze eer achterwege blijven omdat de °wjet-ieiders nog bezig zijn hun irategie tegen Sacharow te bepa- lie ;n. Zouden belangrijke delen" van e wetenschappelijke gemeen- ns*hap ;,n de Sowjet-Unie van de 'toriteiten vervreemd worden >°r een nieuwe anti-Sacharow- toipagne? Of zou het falen van campagne de hervormers tèuwe. kracht geven in en buiten wetenschappelijke gemeen- jn*p; zouden ze juist aangemoe- :en .gd worden in hun principiële ^vallen op het politieke esta- ra 'shment, zoals Sacharow die "ig eed? d chter het bestaan van een pres- e§roep van wetenschappers in e Sowjet-Unie, om nog maar te zwijgen over de veronderstelde onafhankelijkheid ervan, wordt door de meeste westerse deskun digen een vraagteken geplaatst. Maar het bewijs van haar macht is bijvoorbeeld te vinden in dè politieke overleving van iemand als Sacharow, terwijl andere lei dende dissidenten van het toneel in de Sowjet-Unie verdwenen zijn. Zo werd Sacharow. die door de Russische geheime dienst (KGB) als een misdadiger be schouwd wordt, nei voordat het bericht van de Nobel-prijs werd bekendgemaakt, uitgenodigd om deel te nemen aan een vergadering waarin Breznjew de quasi-autono- me status van de wetenschappers in de ^owjet-Unie erkende. Unieke plaats In zijn rede voor de Akademie van Wetenschappen, uitgesproken ter gelegenheid van het 250-jarige bestaan ervan, verzekerde Brez njew zijn toehoorders dat 'wij niet van plan zijn u te dicteren' hoe wetenschappers hun werk moeten doen. Geen enkele andere groep mensen in de Sowjet-Unie heeft ooit zo'n verzekering- van de partij gekregen en Breznjew moest deze duidelijk en precies geven omdat veel wetenschappers zich zorgen maakten over bemoeienissen van de partij met hun werk. Boven dien kondigde Breznjew de be reidheid van het Kremlin aan om iets van zijn macht te delen met de wetenschappers. 'Over de be langrijkste richtingen waarin de wetenschap zich moet ontwikke len, over de hoofdtaken die het Teven ons stelt', aldus Breznjew, 'zullen we gezamenlijk beslissen'. Dit heeft in Moskou ook veel stof doen opwaaien, want beslissingen over dit soort vragen zijn in we zen van politieke aard. Deze 'be langrijkste richtingen' zullén ook de richting van de politieke ont wikkeling van de samenleving beïnvloeden, zoals de Sowj et-lei ders ook vaak erkend hebben. In geen enkel ander geval is de par tij bereid geweest haar monopolie van het 'nemen van beslissingen' te delen met een andere groep, en het blijft voorlopig nog te bezien hoe dat proces van het 'delen van de macht' in dit geval zal uitpak ken. Eén manier waarop het Kremlin probeert de feitelijke macht vast te houden, en ondertussen de we tenschappers het idee te geven dat ze onafhankelijk zijn, is het aan banden leggen van de auto nomie van de Akademie van We tenschappen. De 245 leden van deze Akademie vormen de enige georganiseerde groep in de Sow jet-Unie -die zijn eigen leden se lecteert en zijn el£en leiders aan wijst, zonder dat de partij daar tussen komt. Sinds mei is er ech ter geen voorzitter omdat het Kremlin en de wetenschappers het niet op tijd eens konden wor den over de vervanging van Mstislaw Keldysj. die zich om ge zondheidsredenen terugtrekt. Oppositie De verkiezing van de nieuwe voorzitter, uitgesteld tot de vol gende maand, kan emotioneel en politiek in verband gebracht wor den met de manier waarop het Kremlin de kwestie Sacharow behandelt. Toen de partijbonzen probeerden een brief samen te stellen waarin de politieke visie van Sacharow veroordeeld werd, kregen ze daarvoor de handteke ningen van niet meer dan veertig leden van de Akademie van We tenschappen. Als ze nu zouden proberen de wetenschappelijke opinie te mobiliseren om deze toekenning van de Nobel-prijs te veroordelen, dan zouden de ver- schillen in visie op Sacharow bin nen de wetenschappelijke ge meenschap mee gaan spelen in de 'geheime' verkiezingscampagne en zouden vertaald kunnen worden in stemmen van de 'oppositie'. Zoals bij elke andere belangrijke zaak bestaan er verschillen in het Kremlin zelf tussen mensen van de harde lijn en gematigden. De aanvankelijke zwijgzaamheid van het Kremlin over de Nobel-prijs is hiervan gedeeltelijk een bewijs. De verzoenende, om niet te zeg gen sussende toon van Breznjew's rede steekt schril af bij de eisen die onlangs gesteld werden door Michail Soeslow, de belangrijkste ideoloog van de partij. Deze eiste de onderwerping van de weten schappers aan de partij. Te hoge prijs Het, Kremlin heeft ongetwijfeld de macht om zijn wil op te leg gen, maar heeft het ook de wil om zijn macht op te leggen? Als het dit zóu doen, dan zou dit kun nen leiden tot het opzeggen van de medewerking door enkele toonaangevende wetenschappers in het land. of tot het vertragen van hun wetenschappelijk werk. Het verlies van een half dozijn van zulke mannen, of zelfs van één man die een sleutelpositie in het wetenschappelijk bedrijf in neemt, kan voor het Kremlin een te hoge prijs zijn. Dit zijn de vragen waarover het Kremlin zich moet buigen in zijn beraad over de reactie op de prijs voor Sacha row.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7