^emières van De Leeuw n Stockhausen tijdens 'romenos-concert Bij Moes gaat het niet primair om de winst 'Daphnis et Chloe' prachtig vertolkt how Seth Gaaikema wel genoeglijk ubileum Federatie hr. Muziekbonden: nassaal muziekfeest Kunstraad steunt subsidie-aanvragen Alexandra Radius: een gebeurtenis Ronde Lutherse ook een goede concertzaal 'Beleid in bedrijf zaak van personeel, niet de bonden' iNDAG 13 OKTOBER 1975 ÖlNNtlMLMIML) 1 KUuvV/KWAR I ET 7 erg ior R. N. Degens ■VERSUM Voor de zevende maal in drie jaar organiseerde de muziekafdeling van de NOS een enaamd Promenos-concert dat zaterdagavond in de VARA-studio in Hilversum gewijd was aan nuziek van deze tijd. instrumentale mogelijkheden van de gamelan was gemaakt, met handhaving van het statische, spanningsloze dat kenmerkend voor gamelanmuziek is. moedelijk door de beloofde aan- Igheid van Karl-Heinz Stock- sen als componist en dirigent door de aangekondigde wereld- nière van een werk van Ton de uw, was de belangstelling (met overwegend aantal jonge tot jonge muziekliefhebbers) zeer ot. Zoals gebruikelijk speelden irse gebeurlijkheden zich tege- in verschillende ruimten af. Radio Kamerorkest onder Da- Porceiijn voerde werken uit van io, Haubenstock-Ramati, Zim- mann en Stockhausen, terwijl khausen zelf elders een toelich- op zijn nog uit te voeren rl' gaf. terwijl Ton Hartsuiker en Bart I uan muziek voor twee piano's ge, Stockhausen en Zimmer- in) in studio V lieten horen, een Gamelan-ensemble o.l.v. de Leeuw diens pas voltooide "Dding' tot klinken brengen in foyer. Ber Huising ^]BTELVEEN In Amselveens Cultureel Centrum kwam Seth ikema zaterdagavond uit met zijn nieuwe programma, dat pen uit het Leven van Familie Willekeur heet, en waarin hij mbelend en zingend, woordspelig en bespiegelend door lente, zo- hei'fst en winter van dat leven gaat, van het uit willekeur ge in worden tot aan een willekeurige oude dag toe. Dat laatste ging niet volgens plan door; want de kostbare gamelan van het Tropeninstituut waarop het groepje studenten en conservatori umleerlingen onder De Leeuw vele weken het stuk had ingestudeerd, bleek het museum niet uit te mo gen. Zodat men zich deze avond met een bandopname (een redelijk goede, volgens De Leeuw) moest behelpen. Teleurstelling Het 'orkest' zat daarbij zonder in strumenten tussen de luidsprekers op de grond. Voor de componist (en de groep spelers) een teleur stelling, die nog vergroot werd loordat geroezemoes uit de cantine, de vaak subtiele klanken van dit oosters geïnspireerde, maar hele maal westers ingestelde stuk danig stoorde. Wat er te horen was gaf wel een indruk van het gereaffi neerde nieuwe gebruik dat van de Erg hinderlijk was daarbij dat ve len zich voordat 'Gending' uit was, al n aar de studio begaven waar Stockhausen de Nederlandse pre mière van 'Inori' zou dirigeren. Aan het begin van de avond had hij er een uur lang boeiend over verteld; waarbij vooral de opbouw van dit stuk 'voor solist en orkest' uitvoerig werd toegelicht. Die solist is hier een soort danser (Elisabeth Clarke voor deze uitvoering) die op een stellage boven het orkest, meest in hurüthouding in hoofdzaak met handen armen en hoofd de muziek •visualiseert' met gebruikmaking van vijftien grondbewegingen. Ze zijn gebaseerd op dertien oosterse gebedsgebaren en de muziek is ge bouwd op een grondthema met 13 door Jac. Kort AMSTERDAM Het is duidelijk, dat in het jaar waarin de hon derdste geboortedag van Maurice Ravel wordt herdacht, de uitvoe ring van zijn belangrijkste orkestwerk niet mag ontbreken. artistiek En zo voerde het Concertgebouwor - kest onder leiding van Bernard Haitink vrijdagavond 's meesters 'Daphnis en Chloe' uit en wel de beide suites, die aan het gelijkna mige ballet zijn ontleend. In dit ballet gebaseerd op een verhaal, ontleend aan de Griekse schrijver Longus uit het begin van onze jaartelling, worden de beide gelie ven na een wrede scheiding here nigd, na tal van complicaties. Ravel heeft in dit verhaal de hem geboden gelegenheid aangegrepen om met de schitterendste kleuren van zijn orkestpalet alle situaties en alle daaruit voortkomende emo ties en gevoelens in klanken en kleuren te schilderen. Een fantas tisch werk, waaruit steeds weer nieuwe schoonheden te ontdekken zijn. Het Concertgebouworkest gaf ér onder Haitink's voortreffelijke lei ding een prachtige vertolking van, die technisch zowel als niets te wensen overliet. Voor de pauze speelde de van oor sprong Russische celliste Zara Nel- sova de solo in het Concert in A klein voor cello en orkest van Ro bert Schumann. Zij deed zulks met een enorm bravour, fraai van toon en boeiend van voordracht, waarbij het orkest voor een uitstekende be geleiding zorgdroeg. Het concert werd geopend met de Sinfonia piccolo van Léon Orthel, een knap geschreven orkestwerk dat onze landgenoot in 1940 op vijfendertig jarige leeftijd schreef. Het werd op overtuigende wijze uit gevoerd en had bij het talrijke publiek, evenals de beide andere werken, veel succes. Het concert is zaterdagavond in Den Haag herhaald en zondagmid dag opnieuw in A'dam gegeven, waarvan een directe radiouitzen- dlng te horen was. Karl-Heinz Stockhausen: mystiek toonhoogten, 13 geluidsterkten en 13 klankkleuren. Concentratie Stockhausen die sinds een paar jaar een groot aantal werken met mystieke inslag componeerde, ver- n digheidjes '"probeert van zijn publiek, zijn op Seth gestelde publiek, een i, willekeurige familie te ma- vaarin hij dan de leuke neef de krullebol is. die de boel zo lig kan bezighouden. Je kunt ÏD en met die Seth en hij wordt eens eventjes nadenkend ook. nooit te zwaar en te diep; of tikkeltje sentimenteel, maar hij dan weer weg; en je niet gauw kwaad op hem wor- want hij strijkt zorgvuldig niet i de haren in. 1e '6' hij wat heeft op' Den Uyl komt at op Wiegel ook, en na Ford Breznjew, wat nog niet wil wjen dat Seth politiek is. Het bij aardigheidjes die er lekker er|aan, en zijn grappige typering Den Uyl die zich er volgens 'altijd wel uitlult' met 'aan de tant zou ik twee dingen willen n' slaat ook helemaal op zelf. Hij zingt 'Ze zeggen wel alT Seth.zou je niet eens dit, it? maar nee, hij blijft bij zijn ncie, zijn jeugd en zijn eigen ingen met de dingen van het lijkse burgerleventje, waarover net vriendelijke ironie en veel vertelt. Seth blijft onveranderlijk Seth, en nog altijd jongensachtig. Met een druk geba rende linkerarm (in de. rechter houdt hij de microfoon), met een levendige olijkheid, niet zo'n mooie stem, en grote ervaring met zijn publiek. Hij weet hoe hij die fami lie moet inpakken. Veilig Hij heeft het over baby, kleuter, schooljongetje zijn, over moeilijk zelfstandig worden en blijven ver langen naar het' veilige vroeger (Terug naar de Bron). Hij heeft het ovër' kleinburgerlijke huichela- rijtjes sn inhaligheden (Gul zijn van een ander, Jet en de Jet-set, Bruid in 't Wit, Wat doen we met Men) over het Nederlandse Vin gertje (van Van der Stoel bijvoor beeld) dat altijd wil waarschuwen, over h si verloop van het geloof (Oude verzinsels) en eindigt goed bedoeld met Laten wij Wuiven. En omdat dat alles wel genoeglijk is, en ria de pauze beter wordt, wuiven wij vriendelijk terug. Hij schreef alles zelf, met of naar ideeën van Simone de Waard en Joan Thierry, en muzikale medewerking van Henk van Dijl, die ook aan de piano zit met de gitaristen Jan Blok en Dub du Bois, en slagwerker Cor van den Berg daar omheen. ig r R. N. Degens jhlPNlNGEN Stampvol was het zaterdagmiddag in de Evene- tenhal in Groningen, waar, na een zeer drukbezochte ochtend- titie, de Nederlandse Federatie van Christelijke Muziekbon- haar veertigjarig jubileum vierde met een uitgebreid show- A ramma waaraan acht verenigingen meewerkten. de spectaculaire opening ..de Christelijke Showband Ju- tu) lit Zwolle, die drie verschillen- Winners in een soort muziek- ai# perfect met elkaar verbond, de slot-samenzang met de telijke Muziekvereniging Con- i uit Oldebroek en het Jeugd- iai was het één levendige, en- I i laste demonstratie van wat lw lillende bij de federatie aan lag ten verenigingen zowel voor 'ie >og als voor het oor ten beste fch geven. het laatst deed voorzitter in istra de af- en aankondiging, a? na 28 jaar deze functie te uil m bekleed wordt hij nu opge- i door G. Hondorp. Die het rc ajds makkelijk krijgt omdat er vtiveel bereikt is, maar die an- irs Jus een moeilijk te evenaren st anger heeft. -r. mede door het heilzame van de federatie, op puur- Kaal gebied door de verenigin- kon worden bereikt, hoorde tijdens het avondconcert, waar Nationaal Jeugdcorps onder P. !0'Ti ^smane met een groot ge- >.d koor) om beurten en tot 'A vvereniging met de Johan Willem Friso Kapel onder leiding van P. van Bruggen) speelde. Aanstekelijk In dit Jeugdkorps, dat in 1959 werd opgericht, wordt door een groep zeer jonge muzikanten op de meest aanstekelijke manier de beste mu zikale propaganda voor de amateu ristische blaasmuziek gemaakt. Er mag dan in het vuur van het spel weieens él te fel van leer worden getrokken, het is altijd een meesle pende vorm van musiceren waar mee dit korps, ook deze avond weer, terecht grote bijval oogst. En hoe het helemaal perfect en (bij na) volmaakt kan, hoorde men de ze avond van de Johan Willem Friso Kapel met de virtuoze trom petsolist Freddy Grin. Dit concert werd gegeven in de geheel uitverkochte concertzaal d'Oosterpoort. Waar ook het federa tie-bestuur aan alle aangesloten verenigingen een uitstekend gevon den jubileumgeschenk aanbood: en door J. Nicolaï gemaakte be werking voor harmonie en fanfare van het nieuwe Liedboek. Een mooie bekroning van een massaal muzikaal jubileumfeest. AMSTERDAM Hoewel het vanzelfsprekend iets bijzonders is, dat het balletfenomeen Ru- dolf Nurejev als gagtdanser meewerkt aan de opening van het balletseizoen van het Natio nale Ballet, gold het enorme en thousiasme van het publiek don derdagavond in de Stadsschouw burg hemzelf niet in de eerste plaats. Dat enthousiasme was vooral voor onze eigen landgenote Alexandra Radius, die met Nurejew de pas de deux La Corsaire danste. Deze uit 1899 daterende bijzonder spectacu laire pas de deux van Marius Petipa werd vooral beroemd omdat Nure jew die regelmatig danste met Mar- got Fontein en er na zijn vlucht uit de Sowjet-Unie de westerse wereld mee veroverde. Welnu, het optreden van Alexandra Radius werd een gebeurtenis. Wel licht waren het de inspiratie en de steun van Nurejew, die haar tot fenomenale hoogte opstuwden. Alexandra Radius bewees, dat Ne derland beschikt over een klassiek- academische danseres van wezen lijk formaat, en na haar optreden kreeg zij niet alleen een ovatie van het publiek maar ook een hulde van Nurejew zelf. Voor Nurejew lag het accent van de avond op 'Blown in a gentle wind' van Rudi van Dantzig met als mu ziek 'Tod und Verklarung' van Ri chard Strauss. Van Dantzig heeft dit ballet hele maal voor Nurejew gemaakt en zelfs heeft Nurejew in enige details wijzigingen aangegeven, die Van Dantzig hem gaarne toestond. Men zou dus kunnen stellen, dat het ontstond in samenwerking van hen beiden, al is en blijft Rudi van Dantzig volledig verantwoordelijk voor de choreografie. De naam is geïnspireerd op het bekende melodramatisch-romanti- sche beeld van de scheurkalender blaadjes, die in een zacht windje wegdwarrelen, en zo het verglijden van de t:jd en de vergankelijkheid van het menselijk leven symbolise ren. Het ballet werd dan ook een regel rechte draak, die echter aan de valkuil van de melodramatische ro mantiek ontsnapte door de prachti ge dansfiguren van Van Dantzig en door de virtuositeit van Nurejew en zijn partner Sonja Marchiollo. Te genover hen beiden waren slechts jongere cansers opgesteld; Nurejev en Sonja Marchiolli moesten het langt in dit stuk ook van zijn toehoorders een concentratie en een uithoudingsvermogen die mis schien alleen langs mystieke weg op te brengen zijn. Het stuk duurt namelijk een uur en tien minuten en maakt in de eerste helft voorna melijk gebruik van één hoofdtoon die alleen in ritme en sterkte geva- riëerd wordt. 'Inori' betekent zoveel als aanroeping, aanbidding, gebed, maar ook tegemoetkoming, vrien delijke daad. Stockhausen zegt dat door de nau we verbinding tussen bid-houdin- gen en muzikale fasen, op den duur ook zuiver muzikale veranderingen binnen het werk als gebed worden beleefd. Als we dan toch aan het profaneren zijn: wat mij betreft een 'gebed zonder eind'. Dat zelfs naar het slot toe, als er wat harmo nische en melodische variatie in komt alleen maar doet verlangen naar de echte Ravel en Messiaen die erin doorklinken. Toch een goed idee van de NOS, zo'n programma, dat op zijn minst informatief is en waarvoor elders niet zo gauw de midelen de mogelijk heden voor handen zijn. DEN HAAG Verschillende afdelingen van de Raad voor de Kunst hebben de minister van CRM geadviseerd over subsidie aanvragen van een aantal theatergroepen- Zo werd geadviseerd de subsidie-aanvraag van GL-twee bij wijze van interimregeling voor het juist begonnen seizoen te honoreren. De commissie jeugdtheater vindt dat voorkomen moet worden dat een dergelijke vitale, in een gezon de goriesituatie verkerende toneel voorziening, afsterft. Volgens de commissie Mimekunst en de afdeling beeldende kunsten en bouwkunst van de raad, moet het voortbestaan van het bewe gingstheater Bowth worden gewaar borgd. Het gezelschap heeft na een experimentele fase gekozen voor een op produktie gerichte functie met een research-karakter. Een dringend beroep op de over heid doet de afdeling toneel van de raad, voor het scheppen van finan ciële mogelijkheden om ook vrije, produkties te kunnen subsidiëren. Een aantal criteria en voorwaarden waaraan die vrije produkties daar voor moeten voldoen is door de afdeling toneel daarbij vermeld. Een ad-hoc commissie van de Raad voor de kunst kwam tot de slotsom dat de stichting Werkgroep Poëzie Hardop financlëel de mogelijkheid moet krijgen drie jaar door te gaan: opzet en kwaliteit van wer ken moeten wel elk jaar worden beoordeeld. Het bevorderen van poëzie, zoals de werkgroep doet. verdient steun, liefst uit een aparte pot. Ook filmplannen voor vor ming en informatie dienen te wor den gesubsidieerd uit aparte gelden, los van die waaruit culturele en kunstzinnige films worden gesubsi- diëerd. Dit meent de projectencom missie van de afdeling filmkunst van de Raad voor de kunst. Het Nationale Ballet met de Pas de deux La Corsaire, gedanst door Rudolf Nurejev en Alexandra Radius. door Hans W. Ledeboer hele ballet dragen. Vrijdagavond beleefde dit Nurejev- programma een tweede opvoering, gisteren was en ook woensdag is het weer in de Amsterdamse Stads schouwburg te zien. Vandaag is het in Utrecht, dinsdag in Eindhoven en op 29 oktober komt het in het Circustheater in Scheveningen. Verder maakt Nurejev met het Na tionale Ballet een tournee door Oostenrijk en Zwitserland. door R. N. Degens AMSTERDAM Er moesten al maar stoelen aangedragen wor den om het verrassend grote aantal belangstellenden voor het eerste openbare koffiecon cert zondag in de Ronde Lu therse een plaats te geven. Ten slotte stelde men de aanvanke lijk afgesloten gaanderijen ook maar open. Wie er allemaal waren hebben kun nen vaststellen dat Amsterdam met het tot congres- en ontvangstcen trum gerestaureerde kerkgebouw ook een bijzonder fraaie kleine concertzaal rijker is geworden. Het opvallendst voor de bezoeker dae hier vroeger wei orgelconcerten of kooruitvoeringen meemaakte, is de bedekking van de vloer met kamer breed tapijt; dat het Je niet alleen mogelijk maakt geluidloos te ont snappen om welke reden dan ook maar dat waarschijnlijk ook bijgedragen heeft aan de zeer ple zierige akoestiek. Het concert dat het Nederlands Blazers Ensemble zondag gaf met o.m. het Divertimento nr. 1 van Haydn, en de Serenade voor tien blazers, cello en contrabas van Dvorak, behoort mede tot de proef- concerten die die akoestiek moeten testen. De ietwat verdoezelende werking van de niet al te grote nagalm werkte aanganaam op de blazersklank die op verschillende plaatsen van de parterre (ook on der de gaanderijen) goed plastisch doorkwam. Van een onzer redacteuren ZWOLLE Bij het bouwbedrijf H. Moes in Zwolle is het maken van winst geen doel op zich zelf, maar een middel om doelstellingen te realiseren. Bij Moes is dat het verzekeren van een vaste inkomensbron voor iedereen, die in het bedrijf werkt. Bouwonderneming Moes is duide lijk anders dan anderen. Het be drijf wordt nl. op 1 januari eigen dom van de werknemers. Op die datum verkopen directeur-eige naar H. Moes en zijn kinderen het hele aandelenkapitaal aan een coöperatie, waarvan alle werkne mers lid eijn. De prijs van die aandelen (de aandeelhouders ne men genoegen met een waarde van het zichtbare balanstotaal) is zodanig, dat overname door de werknemers een haalbare kaart is. Het bestuur van de coöperatie is de hoogste leiding van het bedrijf. Als wevragen naar het waarom van die niet-alledaagse stap van de heer H. Moes, verklaart direc teur W. van der Graaf, die mo menteel de leiding he?ft, dat er in het verleden besprekingen zijn gevoerd met gegadigden, maar dat die afgekapt zijn omdat deze geen garanties konden of wilden geven voor de voortzetting van het door de heer Moes in het verleden ge voerde beleid. Affiniteit Omdat de heer Moes altijd al veel affiniteit tot zijn personeel had, heeft hij uiteindelijk besloten het bedrijf voor een zacht prijsje aan zijn werknemers te verkopen. Bo vendien vond hij, dat het vooral aan het personeel te danken is geweest ('zich voor meer dan 100 procent heeft ingezet'), dat het bouwbedrijf is geworden tot wat het nu is: een gezonde onderne ming met een omzet vorig Jaar van 72 miljoen gulden. Dat betekent niet, dat de terug gang in de bouwnijverheid niet ongemerkt aan Moes is voorbijge gaan. De heer Van der Graaf'De recéssie~ Aan deze serie van zeven artikelen werken mee: Noud van Iperon. Henk Thomas. Peter van Lakerveld en J. Wolters. nam zijn maatregelen. Meer dan voorheen werd het accent gelegd op de bou w van premiewon ingen van goede kwaliteit. Dit vergde grote investeringen. Daarnaast streefde Moes naar grotere effi ciency om de kosten te drukken en de concurrentiepositie te ver beteren met het doel de voor het bedrijf optimale omzet van 70 miljoen gulden te handhaven. Dat Moes een woordje meepraat in de huidige concurrentieslag be wijst de orderportefeuille, waarin voor anderhalf tot twee Jaar werk zit. Meer dan voldoende werk ei genlijk, want Moes ziet zich ge noodzaakt naast de vaste kern van 500 personeelsleden opnieuw 300 bouwvakkers aan te nemen. Wij opperen, dat bouwvakkers zich zeker aan de deur van Moes ophopen om werk, maar dat blijkt tegen te vallen. Directeur Van der hoeveelheid, te bouwen werkeen Graaf: 'Het is niet zo, dat de men - loopt terug en dat betekent een hevige concurrentieslag tussen de bestaande bouwondernemingen met als gevolg teruglopende winstmarges. De teruggang in de bouwsector komt voor Moes niet als een don derslag bij heldere hemel. 'Toen Keerpunt '72 (het politieke credo waarmee de Partij van de Arbeid de verkiezingen inging) verscheen met een geraamde bouwproduktie van 175.000 woningen, hebben we ons hier de tranen gelachen. Toen al was duidelijk, dat het een waanzinnig hoge schatting was', zegt de heer Van der Graaf. Moes zag dus geen mooi weer, maar donkere wolken. Het bedrijf sen staan te dringen'. Wij kijken wat verbaasd bij dit antwoord, maar de heer Van der Graaf be zweert ons de zaken nuchter te bekijken. "Wij hebben lange tijd in een overspannen markt geze ten waarin veel mensen die ei genlijk geen bouwvakkers waren door de hoge lonen naar de bouw zijn gelokt. Het zijn deze mensen, die nu moeilijk aan de slag ko men'. aldus directeur Van der Graaf. Hij zegt overigens geen moeilijkheden bij het werven van personeel te hebben, omdat veel oud-werknemers terug willen ko men bij Moes. De-veel gehoorde klacht dat werk lozen liever profiteren van de sociale voorzieningen dan probe ren zo gauw mogelijk aan de slag te komen, deelt de directeur van Moes in het geheel niet. Bij Moes is dat in elk geval niet zo. 'Onze mensen werken liever voor wat minder geld dan dat ze de WW in gaan'. Concurrentie De heer Van der Graaf voelt zich niet geroepen het regeringsbeleid ten aanzien van het onderne mingsklimaat te beoordelen. Hij volgt slechts het handelen van de regering als grootste opdrachtge ver in de bouw. 'Dat klinkt mis schien zelfzuchtig, maar voor ons is van belang, dat gezien het nationale karakter van de Neder landse bouwmarkt de concur rent hetzelfde te doen en te laten heeft als wij. dat de concurrentie niet wordt vervalst', aldus de heer Van der Graaf. Ook Moes is ervan overtuigd dat de rem moet op de loonkosten ontwikkeling. Moes heeft naast de CAO-lonen ook zogenaamd conjunctureel loon (reiskosten vergoeding). In dat laatste loon ('dat hakt flink in') wordt met instemming van de werknemers het mes gezet. 'Het mooie is. dat zoiets in ons bedrijf kan. Bij ons hebben de werknemers begrip voor de situatie in de bouwsector, zij kijken niet alleen naar het loonzakje, maar hebben ook oog voor de problemen van het be drijf. Er is hier geen mentaliteit van: de vent die boven mij staat, is mijn natuurlijke vijand', aldus steekt de heer Van der Graaf de loftrompet. Hij is ervan overtuigd, dat het personeel ook in de toe komst een goed beleid zal voeren. De directeur van Moes is, gezien de grote sociale belangen die op het spel staan, een voorstander van o verheidsdeelname in het be drijfsleven. De huiver van veel vakbonden (waarvan het bedrijf veel medewerking heeft onder vonden) ten aanzien van arbei ders medezeggenschap in de be drijven wordt daarentegen niet gedeeld. Hij en de ondernemings raad menen dat er bij Moes geen plaats is voor Arie Groenevelds conflictmodel. Zij vinden dat het beleid bij Moes een zaak is van hen die er werken en niet van de vakbeweging. Dit is het laatste artikel in deze serie. Eerdere artikelen versche nen op 4, 6, 7, 8. 10 en 11 oktober.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7