Jaap ter Haar: 'Ik schreef
voor brood op de plank'
Uw probleem ook het onze
f
Jeltje uit Joure
Bezig zijn op 'de Werkschuit'
'Leven gaat voor kunst te allen tijd'
Nu ook actief
met schilderen
fllailtëlll
Nieuwe boeken
MAANDAG 13 OKTOBER 1975
BINNENLAND
door Fred Lammers
HILVERSUM 'Ik heb nu te
gen de zestig boeken geschre
ven, dikke en dunne, talloze kor
te verhalen en hoorspelen en
daarvoor de nodige onderschei
dingen, ook buitenlandse, ge
kregen. Ik kan niet zeggen dat
het allemaal niks is. Het zijn
grote dingen, maar toch ben ik
aldoor degene geweest, die het
meest verbaasd en verwonderd
was dat het zo ging'. In de werk
kamer van zijn Hilversumse
landhuis bekent Jaap ter Haar
(53) mij het desondanks 'ge
weldig' te hebben gevonden.
'Iedereen denkt dat je, als je
schrijft, gaven en talenten moet
hebben. Daar geloof Ik niet in.
Iedereen heeft een mosterdzaadje
gekregen van de Schepper. Daar
mee moet je aan het werk gaan.
Mogelijk ben ik me meer dan an
deren bewust geweest van dit gege
ven. Ik ging spelen met een spel-
deknopje fantasie, dat speldeknopje
werd een sneeuwbal. Die fantasie is
nu oeverloos geworden. Als mensen
me vragen of ik inspiratie heb.
denk ik wel eens: mens, ik kan nog
wel duizend Jaar doorgaan'.
Daarmee wil Jaap ter Haar niet
beweren dat hij het gevoel heeft
eigenlijk nog minstens twintig jaar
nodig te hebben om al zijn plannen
te kunnen verwezenlijken.
'De wereld draait rustig door als ik
er niet meer ben. Ik vind dat ik al
aardag oud ben geworden. Hoewel
er geen enkele reden is om aan te
nemen dat ik de eerstkomende vijf
jaar za-1 sterven is de dood toch iets
waaraan ik veel denk. Toen ik vijf
tien jaar was, ben ik erg ziek ge
weest. Ik kreeg nierbloedingen. Ie
dereen, ook ik, dacht dat het
jeugdkanker was. Ik had me ex al
bij neergelegd dat ik dood zou
gaan. Eerst had ik het er moeilijk
mee, maar toen dacht ik: er gaan
er wel jonger. Ik moest worden
geopereerd en aan de vooravond
van die operatie hielden mijn ou
ders bij ons thuis een bidstond. Er
kwamen een stuk of zestig mensen.
Het maakte veel Indruk op mij.
Achteraf viel het mee. Ik herstelde,
maar die ervaringen kregen steeds
meer reliëf. De dood is sindsdien
eigenlijk van dag tot dag bij me
gebleven, is bepalend geworden
voor mijn leven. Als Je weet dat Je
morgen dood gaat worden opeens
andere dingen belangrijk dan dat
je denkt: ik heb nog tijden te
leven'.
Oorlogscorrespondent
Latere ervaringen versterkten die
levensvisie. Als oorlogscorrespon
dent bij de marinevoorlichtings
dienst in Indonesië zag Jaap ter
Haar de dood ook herhaaldelijk in
de ogen: vrienden sneuvelden, hij
reed met een jeep op een mijn, de
nierbloedingen herhaalden zich en
bleven sindsdien een zwak punt.
Dat zich er steeds van bewust zijn.
dat de tijd die een mens krijgt
toegemeten, beperkt is. werd een
stimulans voor Jaap ter Haar elk
ogenblik te benuitten. En zo schrijft
hij dan kinderboeken, romans en
werken over de geschiedenis van
Nederland, maar ook over de histo
rie van Amerika en Rusland. 'Ik
ben een slechte slaper. Soms sta ik
om half zes al op en ga dan aan
het werk. Met wisselend succes,
want nog steeds heb ik dagen dat
het niet gaat. Ik kan wel eens een
dag of drie over een zin zitten
«mmeren. Maar ook dan blijf lk
JAAP TER HAARsoort Forsyte saga over Hilversum.
achter mijn bureau zitten net zo
lang totdat het lukt'.
Al de boeken die Jaap ter Haar in
de loop der jaren heeft geschreven
en de vele vertalingen ze werden
in het Deens, Zweeds, Fins, Noors,
Duits, Engels, Italiaans, Spaans,
Frans en Russisch op de markt
gebracht staan onder handbereik
in zijn werkkamer op een paar
planken boven zijn bureau'. Lezen
doe ik mijn boeken nooit. Ik kijk
wel eens naar de bandjes. Zij vor
men als het ware een foto-album.
Aan elk boek zijn speciale herinne
ringen verbonden'.
Er zijn mensen die vinden dat Jaap
ter Haar een boekenfabriekje is ge
worden. Jaap trekt even aan zijn
sigaret hij rookt vrij veel en
zegt dan: 'Degenen die dat beweren
hebben geloof ik wel gelijk. Maar
ik heb dat nooit als een schande
gezien: Boeken schrijven is mijn
vak. Als het ene boek af is begin ik
aan het volgende. Ik hoef toch niet
met mijn armen over elkaar te
gaan zitten niksen? Ik heb nooit de
pretentie gehad kunst te brengen
of me de benaming artiest aan te
meten. Ik heb geschreven voor
brood op de plank. Leven gaat voor
kunst te allen tijd. Ik heb gewerkt
voor .een gezin en al werkende din
gen ontdekt. Ik heb altijd een mi
nimum vastgesteld, dat ik moest
halen, nooit naar een maximum
gestreefd'.
'Veel rood gestaan'
Zijn indrukwekkende produktie
wettigt de veronderstelling dat
Jaap ter Haar er warmpjes bij moet
zitten. Hij begint te lachen als ik
er hem naar vraag. 'Ik kan er dit
van zeggen. Ik ben nu een kwart
eeuw schrijver. Van die 25 jaar heb
ik zeker twintig jaar meestal rood
gestaan bij de bank. Mijn 'vrouw is
herhaaldelijk terug gestuurd als ze
geld wilde opnemen, omdat er geen
geld was'.
Toch concludeert Jaap ter Haar
'erg blij' te zijn dat zijn leven deze
kant is opgegaan. 'Op mijn zevende
jaar wilde ik al schrijver worden.
Ik vond de buitenwereld op die
leeftijd een beetje eng. Als je
schrijver bent hoef je niet naar
kantoor of naar een fabriek, rede
neerde ik. Naarmate ik ouder werd
dacht ik dat het niets zou worden.
Schrijvers waren in mijn oog intel
ligente, mensen en ik was noch
intelligent noch cultureel'.
'Met overgaan had ik altijd grote
moeite. Mijn moeder hield van al
haar vijf kinderen een dagboek bij.
Zij is nu 78 en die dagboeken heeft
zij nog. Ik verdenk haar ervan er
nog steeds aantekeningen ln te
maken. Een poosje geleden heeft
zij me eens laten lezen wat ze bij
mijn achttiende verjaardag over
mij noteerde: 'bij Jaap daar zit
niets bij'. Dat ik toch schrijver ben
geworden heb ik voor een deel te
danken aan mijn tweè jaar oudere
broer Jan'.
Jaap ter Haar vertelt daarover:
'Wij trokken altijd samen op, wa
ren lid van dezelfde hockeyclub en
voetbalden in één elftal. Ik slofte
altijd mee in zijn kielzog. Als hij
zed dat we een hut gingen bouwen
mocht ik de spijkers halen. Toen
hij ging dichten was het een uitge
maakte zaak dat ik het eveneens
ging doen. Ik moet nog ergens het
schrift hebben, waarin mijn ge
dichten staan. Het waren tranen in
een trieste wereld. Mijn broer is,
hoewel hij literair begaafder is dan
ik, in het zakenleven gegaan. Hij
heeft altijd, willen schrijven, ik heb
het gedaan. Sinds kort wijdt Jan
zich nu ook aan zijn oude hobby.
Hij is nu 56 en heeft zich terugge
trokken uit de textielzaak in Lon
den, waar hij een topfunctie had.
Nu woont hij op een idyllisch plek
je in het bos bij een loch in Schot
land en schrijft, levend van een
minimuminkomen
Vader
De vader van Jaap ter Haar zat ook
in de textiel. 'Hij was de achtste
generatie in een familiebedrijf. Hij
had nooit zakenman moeten wor
den maar geschiedenisleraar of do
minee. Hij heeft zijn werk plichts
getrouw gedaan, totdat een auto
ongeluk een eind maakte aan zijn
leven'.
Zelf heeft Jaap ter Haar er ook een
tijd over gedacht dominee te wor
den. In de oorlog ging hij er zelfs
staatsexamen gymnasium voor doen.
'Ik zakte. Toen wist ik echter al dat
dominee zijn niets voor mij was.
Met geloofszaken heb ik het moei
lijk. Ik ben zelfs een poos helemaal
van het geloof afgeweest. Nu sta ik
weer aan de goede kant van de
streep. Ik ben wel eens jaloers op
mensen die overtuigd christen zijn
en blijkbaar nergens moeite mee
hebben. Ik probeer me wel door het
evangelie te laten inspireren. Zo
vind ik verdraagzaamheid belang
rijk. We steken veel te weinig de
hand in éigen boezem. Het is altijd
de ander die het heeft gedaan. Ie
dereen opereert vanuit zijn eigen
hoekje'.
Schilderen
Met het schrijven is Jaap ter Haar
het wat kalmer aan gaan doen. Hij
is zich gaan toeleggen op schilderen.
'De aardigheid ging er een beetje
af. Ik heb zoveel geschreven dat ik
mijn eigen zinnen ging haten. Er
zat geen uitdaging meer in. Dat
was weer wel het- geval met het
boek, waarin Johan en Danny
Cruyff mij hun levensverhaal ver
tellen. Zij gebruikten mij als het
ware als hun schrijfmachine. Ik
heb dat met genoegen gedaan. Het
zijn aardige mensen. Alleen vind ik
het jammer dat ze in de tekst een
paar passages hebben geschrapt die
juist een ander beeld gaven van
Johan de geldwolf, zoals velen hem
toch zien'.
Nu is Jaap ter Haar bezig met een
boek dat hoofdzakelijk uit zelfge-
schilderde illustraties zal bestaan
bij een beknopte tekst. 'Het wordt
een boek voor heel jonge kinderen.
Eerst ben ik met mijn vier kinde
ren meegegroeid. Die boeken over
de tweeling Saskia en Jeroen waren
helemaal op ons gezin gebaseerd. Ik
begin nu met mijn kleinkinderen.
Zo wordt de cirkel gesloten
In de woning van de Ter Haars
zijn diverse werkstukken van Jaap
te zien: schilderijtjes, maar ook
beschilderde kasten en kisten. Het
zijn allemaal romantische voorstel
lingen: winterlandschappen, boer
derijtjes, molens en bootjes, dobbe
rend op het water'. Ik schilder de
wereld zoals ik zou willen dat deze
zou zijn en zoals deze zou kunnen
zijn', meent Jaap ter Haar. Een
man met zoveel Inspiratie als hij
kan de schrijfmachine natuurlijk
noodt lang ongebruikt laten. Aan
het eind van het gesprek vertrouwt
hij me toe erover te denken een
soort Forsyte Saga te gaan schrij
ven, die zich afspeelt ln Hilversum
in de periode 1870 tot heden. 'Men
taal ben ik me er al op aan het
voorbereiden. Het zal een werk van
jaren zijn'.
door Mink van Rijsdijk
Friezen zijn nooit zo uitbundig in hun lofprijzingen. Ze
houden die kleintjes. Of dat voortkomt uit de behoefte
de medemens nederig te houden, is een vraag, die ik
ontkennend zou willen beantwoorden.
Als een Fries bijvoorbeeld vindt dat zijn vrouw extra
lekker heeft gekookt, zegt hij: 'Het is weieens minder
smakelijk geweest'. In cijfers uitgedrukt, kun je zeggen
dat de vrouw een dikke negen heeft gescoord. Dat
weet ze, als ze zelf tenminste Friezin is. Het komt niet
in haar op te depken: man, doe nou eens wat
enthousiaster, wat royaler met je waardering. Het is
weieens minder geweest, betekent een taxatie, die
boven het gemiddelde ligt. Friesland ligt bij mij na aan
het hart.
Neem jou Joure, niet de mooiste parel van de Friese
kroon. Met het vele fraais van Sneek nog op de
netvliezen, en de geur van pepermunt nog vaagjes in de
neus. valt Joure eerst wel wat tegen. Maar de Friese
klokken tikken nergens zo als in Joure en voor één
winkelruit zou ik uren kunnen toeven. Daar vindt men
alle zilveren kleinoden, die bij het oude Friese kostuum
horen. Weliswaar allemaal nieuw spul, maar perfekt
gekopieerd naar modellen van weleer. Prachtige beu
gels, scharen, speldenkussens, naaldenkokers en schoen
gespen, maar ook alle tingeltangels die de mannen eens
droegen. Heel, heel mooi allemaal, pardon, het kon best
minder. v
Toen ik voor de eerste keer in Joure kwam, had ik de
onnozele illussie dat het er naar koffie en herenbaai zou
ruiken. Geuren, die zo'n plaats iets heel 'eigens en
speciaals zouden kunnen geven. Maar in Joure ruikt
het niet anders dan in andere dorpen.
Als je uitgekeken bent op de klokken en het zilver,
biedt het dorp niet zoveel opzienbarends. Een kalm,
vredig plaatsje is het, dat niet doet vermoeden dat er
in de tijd van de schoolstrijd danig is geknokt voor
christelijk onderwijs. Harde Friezen bleven zij, ook in
die tijd. Maar Joure heeft niet alleen zijn christelijke
scholen gekregen, sinds kort ook een sporthal. Het kon
minder. Zo'n sporthal is natuurlijk geen paddestoel,
er na een regen-nachtje plotseling staat. Plann«
tekeningen, vergunningen, subsidie zomaar eeh paj
woorden, die in de praktijk enkele jaren werk betel
nen.
Maar kijk, toen kwam delangverwachte dag dat
vlaggen uit konden. Feest in Joure. De sporthal wei
geopend. De bevolking stroomde toe om van
plechtigheid getuige te zijn. De burgemeester deed
goeie goed aan, compleet met ambtsketen en hield e< )Q|*
waardige openingsspeech. Estafettelopers met brand!
de toortsen draafden aan. Het kon minder.
Helemaal voldaan en ook wat onder de indruk van
plechtigheid maar vooral dankbaar met de aanwiap'
voor het dorp ging iedereen tenslotte naar huis.
Ook moeder Boukje. Zoveel gebeurde er nou ook wa n0|
niet in Joure, dit was echt mooi geweest, hier koni^
weer lang op teren. Terwijl ze de aardappels schild sen
speurde ze steeds de weg af. Kwam Jeltje nu ook ma doe
thuis, dan konden ze samen nog even gezellig naprati oiè
over de feestelijkheden. Eindelijk zag ze haar veertieuW'
jarige dochter aankomen. Maar en dat was noq
eerder voorgekomen moeder en dochter waren
volstrekt oneens over het gebeuren rondom de sporth
Vond men het mooi? Nou, Jeltje helemaal niet. Jell jr
vond het 'pruts'. Ze had geen enkele waardering vo-Ri
de festiviteiten. Was het mem niet opgevallen
alleen mannen een rol hadden gespeeld bij de openid
Nee dat was mem niet opgevallen. Jeltje sputtei
verder. Pruts was he# en niet anders. Een sporthal is
voor mannen en vrouwen, voor jongens en meisjes?
v, as geen vrouw aan te pas gekomen. Dacht men so; ter
dat meisjes niet met toortsen konden draven? Moed na:
Boukje raakte helemaal van slag. De glans van ge.
ochtend werd zomaar een beetje dof. Die Jeltje to^nj
zo'n famke, wat zag ze de dingen scherp.
'Tja', zei ze bedachtzaam, 'eigenlijk heb je wel geli
Dit was. dan Jeltje uit Joure. Ze is veertien jaar.
kon minder hoor. Jeltje.
door Annemarie Lücker
Wat eens een woonboot aan de
Amstel in Amsterdam, tegenover
theater Carré, was waar hinde
ren konden komen 'knutselen',
is nu uitgegroeid tot een veel
omvattend creatief centrum
'stichting de Werkschuit'.
Om met de eigen woorden van de
mensen die er bezig zijn te zeggen:
'De Werkschuit is een centrum voor
creativiteitsontwikkeling, waar
wordt gewerkt en geëperimenteerd
met vele middelen en technieken,
waarmee men zich kan uitdrukken
en creatieve vaardigheid kan ont
wikkelen'. Wat eigenlijk nog veel
belangrijker is: 'Iemand die in
staat is zich voor anderen uit te
drukken, of hij nu praat, schrijft,
tekens zet of gebaren maakt geeft
zijn bezig-zijn zin binnen de samen
leving'.
De mogelijkheden bij 'de werk
schuit' zijn enorm. Iedere dag en
iedere avond zijn er cursussen, niet
alleen voor kinderen maar ook zeer
zeker voor volwassenen'. De Werk
schuit' treedt ook naar buiten, ver
schillende cursussen worden gege
ven in de huurt- en 'clubhuizen,
waar de doelstelling en de pro
gramma's van de buurtcentra zelf
het uitgangspunt van het project
vormen. Ook in het onderwijs is
'De Werkschuit' actief met begelei
ding van leerkrachten, van leerlin
gen of van beide. iDt kan van korte
duur zijn, zoals bij trainingsweek
ends, werkweken en lezingen,
maar de begeleiding kan ook over
langere termijnen lopen.
Iemand die niet zeker is wat voor
een cursus te volgen, kan een korte
oriëntatiecursus doen in de rich
ting, die hem het meeste boeit. De
cursus textiele werkvormen' heeft
een zeer aantrekkelijke bijkomstig
heid, de cursus van dinsdagmorgen
aan de Amstel geeft moeders met
jonge kinderen de gelegenheid mee
te doen. Er is een creche onder
deskundige leiding, uiteraard tegen
betaling.
Werkgroep
Op woensdagmiddag is er voor kin
deren een werkgroep, 'spel en
beeld'. Aan de hand van een geko
zen thema improviseren ze, spelen
ze en zijn ze bezig met de materia
len en technieken die te pas komen
bij het onderwerp.
Op woensdag en op zaterdag is er
algemene creatieve vorming voor
kinderen, waar ze kennismaken
met alle voor die hand' liggende
materialen, zoals klei, verf, inkt,
hout en textiel. Spelenderwijs
ze zo verschillende techniek!
hanteren. De kleine o-nderzo|||>
kunnen een cursus doen
met techniek'. Er wordt ge
met mechanische en eiekti j1]
technieken. Zo ontstaan er
stmctdès die kunnen bewegen,
geven en geluld maken. De
schuit nodigt hier ook kin be
voor uit die geen technische."
bel hebben.
oy
en
Vanaf 19 oktober zit de Werkf pr
iedere zondagmiddag in de J j
weg (achter de Schouwburg),
kinderen met of zonder hun
bezig zijn aan een thema, wai
Iedere keer andere suggesties
ven worden. Voor inlichtingeéE
de verschillende activiteiten
020-225218 gebeld worden.
F.- Scott Fitzgerald. De diamant die
zo groot was als de Ritz. (vert. Jan
Donkers). Uitgeverij Contact. 126
blz. Prijs 15,-. F. Scott Fitzgerald.
De namiddag van een schrijver,
(vert. Jan Donkers). De Arbeiders
pers. 282 blz. Prijs 26.50.
Scott Fitzgerald, de beschrijver van
een jonge in zichzelf verlustigde
generatie: Scott Fitzgerald, de me
lancholieke apostel van een trieste
verloren jeugd; Scott Fitzgerald, de
dichter-profeet van de naoorlogse
(na de eerste wereldoorlog) neuro
tici; Scott Fitzgerald bij wie succes
en vergetelheid bijna parallel lie
pen aan de economische bloei en
de krisis in Amerika. Veel werk van
Scott Fitzgerald is in het Nede:
vertaald: De grote Gatsby, Te
de nacht, Deze kant van het
dijs en verschillende verhale Q
dels. Uitgeverij Contact heeft
aan een nieuwe keuze van vei hi,
toegevoegd en deze genoemd
het prachtige verhaal over de
rikaanse droom van luxe, on| ir
de welvaart en succes, die
door de werkelijkheid ver as
wordt: De diamant die zo groefr
als de Ritz.
Voor de Privé-Domein-reeks
Arbeiderspers maakte vertale
Donkers een keuze uit de au
grafische geschriften van
Fitzgerald tussen 1929 en
Fitzgeralds succes heeft hem
de steek gelaten, waardoor d ij
bundel de sfeer ademt van in'
ginzin van 'Portret van de sc!
als een gebarsten bord': 'Nati
is het hele leven een proce
ineenstorting.'
Vraag: Kunt u mij een kwekerij
opgeven voor aanplant van jonge
fruitbomen?
Antwoord: Helaas niet: u vergat
naam en adres te vermelden en
onder verdere gegevens kunnen we
geen kwekerij bij u in de buurt
noemen.
Hul van lezers: Wij kregen ver
schillende reacties van oudleden
van een Klnderbond: Te Amster
dam was een bond, waarvan als
oprichtster Suze Groshans en als
leidster Koosje Pierson worden ge
noemd en waar in een iets latere
periode mevrouw v.d. Hucht en me
vrouw Draayer een belangrijke
plaats innamen. Liefde tot elkaar,
voor de natuur en voor de dieren
stond in de statuten én in het
clublied. De bond was opgericht als
een humanitaire vereniging van
goedwillende mensen en ging later
als jeugdgroep geheel of gedeelte
lijk over naar de Chr. Geheelont-
houdersbond. In Zwolle was een
bond. uitgaande van de 'Hoop der
Toekomst', gekeerd tegen het ge
bruik van alcohol. De kinderen
werden op een prettige manier be
zig gehouden met zingen en vertel
len en verder met 'levende licht
beelden' en uitjes met versnaperin
gen. In Assen was er zo'n bond,
waarschijnlijk uitgaande van het
'Nut'. Onder verhalen en zingen
handwerkten de meisjes en deden
de jongens aan figuurzagen. Over
de club te Haarlem-Schoten kregen
we ook nog bijzonderheden: De
kleine slager Antonisse en de gebr.
v.d. Deyl - van de aardappelhandel
- werd er speciaal bij verteld, ver
telden, lieten zingen en vertoonden
eveneens bewegende beelden'. Wie
de brieven van onze lezers leest
met herinneringen van 'n 55 jaar
geleden, wordt er wel een beetje
stil van: met zo weinig werd zoveel
bereikt.
Vraag: Mijn huiseigenaar wil de
bedrading van de lektriciteit laten
veranderen. Er ontstaat een hele
boel rommel door en daar heb ik
geen zin in. Moet het?
Antwoord: Het is geen onaangen-
me mattregel die de huiseigenaar
verzint, maar alle leidingen moeten
aangepast worden, volgens de
gangbare EEG-regels. Dat zoiets in
een oud huis aanleiding geeft tot
een heleboel vieze rommel, is heel
naar, maar niet te voorkomen.
Maak het de werkmensen niet on
nodig lastig.
Vraag: Op de bekende prent van
Willem Janss. komt uiterst links
een schip voor dat in tegenstelling
met alle op de prent voorkomende
schepen, die voor de wind zeilen,
precies de andere kant uitzeilt. ook
voor de wind. Hoe kan dat?
Antwoord: Inderdaad hoort dit
schip er niet bij. Het is kennelijk
óf als hoekvulling gebruikt (of zo
als onze zegsman het noemde 'om
compositorische redenen') of het
was een schip, dat niet aanwezig
was. toen de prent werd gemaakt.
Hulp van lezers: Holwinde of Hol-
wien was geen vis en geen bloem
maar een gehucht (holmoerassig,
laag en wien= wedebos) bekend
door de prediking van Ludger of
Liudger (744-809), een Friese zen
deling onder onze Friese en Saksi
sche voorouders. Hij was de eerste
bisschop van Münster (802) en
stichtte het klooster Werden a/d
Ruhr
Vraag: Voor een werkstuk, dat ik
voor school moet maken, heb ik
Informatie nodig over het jaar van
de vrouw....
Antwoord: Een werkstuk moet het
werk zijn van de leerling en de
gegevens moet men zelf opzoeken
in bibliotheken on leeszalen. Wij
Vragen (één per brief) zenden
naar: Uw probleem ook het onze.
Postbus 507, Voorburg. Naam en
adres vermelden. Eén gulden aan
postzegels bijsluiten. Geheimhou
ding is verzekerd.
moeten helaas een beetje hard zijn,
maar dit zijn niet onze problemen.
Vraag: Omdat ik naast goede buren
ook graag verre vrienden wil heb
ben zou ik graag het adres willen
weten van een of meer verenigin
gen voor liefst internationale jon-
gerencorrespondentie.
Antwoord: Stichting RCU (reis en
correspondentieuitwisseling) Groot
Hertogijnelaan 131, tel. 070-
1649934, Den Haag, International
Friendship Leag bij mej. T. Grie-
ver, Starren burglaan 5, Wassenaar,
tel. 01751-15874. Op belde adressen
kan men een formulier voor In
schrijving aanvragen.
Vraag: Kan iemand me helpen aan
de tekst van een versje uit mijn
schooljaren: Olel du Midi, sol en-
chanteur. céest le, que je voudrais
passer ma vie, etc.
Antwoord: De culturele afdeling
van de Franse Ambassade, de bibli
otheek van Maison Descartes, aller
lei Franse relaties en boekjes kwa
men er aan te pas en nu zijn wij
ook werkelijk heel benieuwd of een
onzer lezers een antwoord op deze
vraag weet.
Vraag: Ik heb een oude landkaart,
waarop voorkomen de provincies
Noord-Zuid Hollans en Utrecht, de
Zuiderzee met een kleine rand van
Friesland en Overijssel aan de
Zuiderzee. Het Zuiden wordt be-
'grensd door o.a. Steenbergen,
Bréeda en 's Hertochenbosch. 'Op
schrift: Comltatus Hollandiae Ta
bula Pluribus Locis Recens Emen,
data a Nicolao Visschero. Uitnwelke
tijd stamt deze kaart?
Antwoord: De kaart van het graaf
schap Holland en omgeving werd
uitgegeven door Nicolaas I. Vis-
scher, atlasmaker in de tweede
helft van de 17de eeuw. Juiste da
tering is niet mogelijk, maar houdt
u het maar op 1650-1700.
Vraag: Gaarne wil ik mij nader
Informeren over merken en prijzen
van CV-installaties.
Antwoord: U kan informaties vra
gen bij het gasbedrijf van uw ge
meente. Ook kan u de oriënterende
circulaire over VC bestellen bij de
Consumentenbond te Den Haag
(leden storten ƒ0,90, niet leden
storten 1,20 op giro 27874 van de
C.B. met vermelding van het ge
wenste onderwerp. Houd rekening
met een tijdsverloop van 2 e 3
weken tussen girering en ont
vangst.
Vraag: Hoe maakt men vlierbessen-
limonade?
Antwoord: 1 kg bessen met 2 1.
water en V4 1. azijn een kwartier
koken, dan op een zeef uitdrukken
en naar smaak met zoetstof of sui
ker, een paar pijpjes kaneel en wat
kruidnagelen even opkoken. We ho
pen dat het lekker is. Ons aandeel
in de vlierbessenoogst staan we
echter nog steeds gaarne aan de
spreeuwen af.
Vraag: Waartoe ls de hoge, vrij
brede witte stenen of marmeren
zuil aan het eind van de Churchlll-
laan te Amsterdam opgericht? Is
het elke burger van een Nederland
se gemeente geoorloofd op elke
plaats een willekeurig monument
neer te zetten?
Antwoord: Als een particulier zo
maar een monument opricht, is er
veel kans, dat het de eerste de
beste keer met de Kraak meegaat.
Zonder toestemming van de autori
teiten mag dat beslist niet. Op de
plaats die u noemt, stond vroeger
de prachtige zonnewijzer van de
ANWB, die nu staat
hoofdgebouw te Den Haag. E
meter hoge zuil werd, in op
van het gemeentebestuur vai
sterdam, ontworpen door Ben I
tebaar, en uitgevoerd in Trs
De naam is Verschuiving.
Vraag: Wat moet ik doen
toenemen van 'heksenkring I
mijn gazon tegen te gaan?
Antwoord: Zwammen en schl
- zijn de pest voor een goed It
Bij aantasting het gazon t
maand met antischimmelprt
behandelen in combinatie me
stof houdende kunstmest. A l
kleine gedeelten betreft de
taste (bruine en gele gedeelti"
het gras wegsteken, met n<
stukje erbij. Het kale stui
omspitten, omwerken met
tuinaarde en opnieuw inzaai!c
tober is de maand om de dl J
van de tuin te sinpsecteren.
Vraag: Hoe kunnen de lan
dagbladen 's Maandags de 1 ji
ten van de amateurvoetbalw i
den van Zaterdag en Zondag t
ceren. De KNVBer, het offici 1
gaan van de KNVB komt
woensdag uit.
Antwoord: Dat is niet zo k
keld, Trouw en andere dal
zijn nieuwsbladen, die ui f
veel sneller het nieuws
brengen dan een landelijk n
lingenblad, dat z'n vaste
nlngsdata heeft en waan f
voorziening over andere
loopt.
Vraag: Wat is het adres
K.N.V. Onze Vloot?
Antwoord: Het adres van
Ned. Ver. Onze Vloot is;
Voorhout 13, Den. Haag, 070-
