POP OP
de plaat
Zeevaarder hielp velen
Prins Hendrik de
Nederland maakte laat kennis met terreur
Problemen
met Linda
Ronstadt
4et begon met 'een gekke Japanner' in de Franse ambassade in Den Haag
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 17
door Willem-Jan Martin
'i
Het arriveren van een nieuwe
langspeler van LLnda Ronstadt
brengt altijd weer een zekere
opwinding teweeg in de
muziekburelen van deze bladen.
Dat zal vast wel te maken
hebben met het feit, dat deze
zingende 'beauty' een aantal
duidelijke connecties heeft met
wat misschien wat wijds het
Eagles-syndicaat mag worden
genoemd.
Op Linda's platen is bijvoorbeeld
steevast aan te treffen het
enigszins gemankeerde talent
John David Souther (ooit de
helft van het duo Longbranch
Pennywhistle. momenteel éèn
vijfde van de kwijnende, ik
geloof zelfs definitief op sterk
water gezette Souther Hillman
Furay Band),-terwijl anderzijds
het zich treffen van de heren
Frey, Meisner, Henley en Leadon
in de zomer van 1971 als
begeleiders van onze heldin, ln
de herfst van datzelfde jaar de
directe aanleiding vormt tot de
oprichting van het ereklasse-
gezelschap The Eagles.
Op de een of andere manier
echter verkeert voornoemde
aanvankelijke opwinding
evenzovele malen uiteindelijk in
een gevoel van teleurstelling en
onbevredigdheid. Zoals
bijvoorbeeld nu weer met
Prisoner In Disguise (Asylum AS
53015 Stereo), het kortgeleden
verschenen jongste werkstuk
van Miss Ronstadt. Bij een
eerste inspectie van de hoes op
ritels en medewerkers lijkt alles
dik in orde. Er is een keur van
begeleidend talent
opgetrommeld (Little Feat's
Lowell George, 'fiddler' David
Lindley. Glen D. Hardin van
Presly-faam op piano, de ritme
sectie Kenny Edwards-Russ
Kunkel en vele anderen, het
puik van zoete kelen levert
vocale steun (Emmy Lou Harris,
Maria Muldaur, Herb Pedersen
en natuurlijk John David
Souther), terwijl het repertoire
wederom getuigt van een sterke
hand van selecteren.
Bij beluistering blijkt de
combinatie van deze factoren,
\eker technisch gesproken, qua
uitvoering en afwerking tot een
meer dan voldoende resultaat te
hebben geleid, maar een
verbluffende plaat, zo eentje die
Je voor dagen onderuithaalt door
middel van een grondige
ontregeling van de emotionele
huishouding, is Prisoner In
Disguise (naar een ook van de
SHFBand-repertoire bekend
nummer van J. D. Souther)
daarmee nog niet (wéér niet)
geworden. Het wil maar niet
'klikken' tussen Linda Ronstadt
en ondergetekende, terwijl er
eigenlijk toch allemaal best
aardige (soms prima: Lowell
George's Roll Um Easy, of You
Tell Me That I'm Falling Down),
hoewel hier naar verhouding
misschien iets te veel 'softerlge'
stukjes ten gehore worden
gebracht.
De regelmaat waarmee deze
frictie tussen Linda's goeie
bedoelingen en de ontvangst
van eenenander door schrijver
dezes optreedt, behoeft
natuurlijk een verklaring. Maar
met dit te constateren is die nog
niet meteen gegeven. Het betreft
een vrij ingewikkeld probleem,
dat zich uiterst moeilijk
rationeel laat benaderen en
waarover dientengevolge de
discussies met de pro-Ronstadt-
groeperlng binnen familie- en
keonisenkring nog in volle gang
zijn.
Mochten deze
woordenwisselingen ooit tot
resultaat leiden, dan zal ik u
van de uitslag onverwijld ln
kennis stellen. Voor het moment
kan ik slechts melden dat mijn
strijdstelling Ln de debatten zich
concentreert rond het argument,
dat Ronstadts vlakke en
tamelijk onbuigzame timbre een
afdoende 'dekking' van de
verschillende stemmingen in de
weg staat. Reeds.
Travis Wammack
De behandeling van het mij
verder onbekende, nieuwe
fenomeen Travis Wammack en
zijn eerste elpee Not For Sale
(Capricorn Records 2429 133)
levert minder problemen op.
Travis is dan ook niet zo
duidelijk een Zanger, die het
moet hebben van aangrijpende
vertolkingen van eigen of
andermans compositorische
vondsten, maar zo te zien en
te horen een jongen van de
vlakte, bij wie de muziek vooral
staat in het teken van de
ritmiek. Wammacks geografische
achtergrond (het zuidelijk
gedeelte van de Verenigde
Staten) staat er daarbij borg
voor, dat eenenander
regelmatig uitdraait op
smakelijke stukjes bluesverwante
swing, met knetterende
gitaarlijnen en een fiks
doorbonkende ritme-afdeling. De
zang is in dat geheel precies
zoals ie zijn moet: rauw en
potent, en in feite meestal niet
meer dan een aanleiding om
daarna weer eens even flink aan
de gitaren te kunnen trekken.
Prima.
AMSTERDAM 'Prins Hendrik de Zeevaarder kan ook voor de Nederlander
van heden een inspirerende figuur zijn, in het bijzonder door zijn streven tot be- 'Geen Luxemburger
vordering van de nationale welvaart en zijn bereidheid daarbij risico's te nemen hptpr
en offers te brengen'. Dit schrijft Prins Bernhard in het voorwoord van een op- aie een ueier
merkelijk boek dat deze week bij A. G. J. Strengholt's Uitgeversmaatschappij BV Vaderlander Was
in Naarden is verschenen over Willem Frederik Hendrik, de derde zoon van ko- -
ning Willem de Tweede en koningin Anna Paulowna.
Prins Hendrik, die op 13 ju
ni 1820 op Soestdijk werd
geboren en 13 januari 1879
overleed, is een vergeten fi
guur. In zijn tijd was hij
echter ook buiten onze
grenzen een bekende en po
pulaire man, die hoewel hij
er niet naar streefde op de
voorgrond te treden enorm
veel heeft gedaan voor ons
land en voor Luxemburg,
dat toen nog de Nederlandse
koning als groothertog had.
Hendrik was ruim 28 jaar
lang, vanaf 1850 tot aan zijn
dood, voor zijn broer Willem
de Derde stadhouder Van
het groothertogdom. Deze
taak vatte hij zo serieus op,
dat een vooraanstaand poli
ticus, die het lang niet al
tijd eens was met de prins,
na het overlijden van Hen
drik moest concluderen:
'Prins Hendrik was vóór al
les het groothertogdom toe
gedaan; ik geloof wel dat
men kan zeggen dat geen
enkele Luxemburger een be
tere vaderlander was dan hij.'
Wie was deze prins, die in
zijn vrij korte leven zoveel
heeft aangepakt op velerlei
terrein? Daarop heeft drs.
Ph. M. Bosscher, conservator
van het Marinemuseum in
Den Helder, bijgestaan door
enkele andere deskundigen,
in dit boek. dat 59 gulden
kost, een antwoord trachten
te geven. Hoewel de samen
stellers bescheiden opmer
ken dat zij niet pretenderen
door Fred Larrïmers
het definitieve boek over.
deze Oranje te hebben ge
schreven, is het een waarde
vol historisch boekwerk ge
worden, Koningin Juliana gaf
bij hoge uitzondering toe
stemming op Soestdijk schil
derijen te komen fotografe
ren. die betrekking hebben
op prins Hendrik. Ook ging
zij ermee akkoord dat het
persoonlijk archief van
Hendrik de Zeevaarder ter
inzage werd gegeven.
Slank
Er zijn vrij veel afbeeldin
gen van deze prins. Zij ge
ven hem weer als een man
van slanke, zelfs tengere ge
stalte, niet groot van stuk,
met tamelijk diepliggende
blauwe ogen, een hoog voor
hoofd, dat nog werd geac
centueerd- toen zich om
streeks 1850 de eerste ver
schijnselen van kaalhoofdig
heid begonnen te openba
ren, en donker, later grij
zend haar. Een groot deel
van zijn leven had hij een
snor en bakkebaarden. Zijn
gelaatsuitdrukking was ern
stig maar bepaald niet on
vriendelijk.
Uit bewaard gebleven brie
ven en andere notities van
mensen die hem persoonlijk
goed hebben gekend weten
wij dat. hij geen domineren
de figuur was, iets in zich
zelf gekeerds had, iemand-
was met 'een afgemeten
houding en gang' en zeker
geen briljant- spreker. Hij
kon de dingen soms erg
omslachtig zeggen. Aan de
andere kant zei hij niet zo
maar wat. Hendrik ging niet
over één nacht ijs, wat wel
bleek uit de opmerking die
hij eens tegen een goede
vriend maakte: 'Om iets te
beoordelen moet men het
van het begin tot het einde
zien'.
Gevoel voor humor had hij
ook. Dat illustreert de in
scriptie die hij liet aanbren
gen op het horloge dat hij
eens schonk aan de machi
nist van het toenmalige ko
ninklijk jacht. Deze man
heette Hendrik Prins. Op
het horloge kwam te staan:
van Prins Hendrik aan Hen
drik Prins'.
Oog voor problemen
Hendrik had oog voor de
problemen van mensen
waarmee hij had te maken.
Toen een lid van zijn
Luxemburgse hofhouding
ernstig ziek werd stuurde hij
zijn eigen arts. Deze advi
seerde dat de patiënt voor
verder herstel naar Neder
land diende te gaan.
Prins Hendrik reserveerde
een eerste klas treincoupé
voor de zieke en stuurde een
lakei mee op de reis naar
Nederland. In Den Haag
stond bij het station een
hofkoets gereecj, die de pa
tiënt naar het paleis aan
het Lange Voorhout bracht,
waar hij verder werd ver
pleegd.
Talrijke mensen heeft hij
flnanciëel geholpen met
renteloze leningen, soms
ging het om zeer hoge be
dragen. Bij zijn dood ston
den er vorderingen uit voor
een bedrag van ruim vier
ton. De prins gaf toelagen
aan studenten, betaalde de
opvoeding van een aantal
weeskinderen, bekostigde de
vorming van jonge kunste
naars in het buitenland en
steunde vele instellingen,
met name het Rode Kruis.
Soms werd die steun in na
ture gegeven, zoals in au
gustus 1877 toen de prins
ten behoeve van het Rode
Kruis 1800 haringen naar
Batavia, liet sturen.
Veel geld stak hij in de
Stoomvaartmaatschappij
'Zeeland', waarvan hij mede
oprichter was. Deze maat
schappij kreeg in prins
Hendrik een erevoorzitter,
die dikwijls een indrukwek
kende greep in zijn geldkist
deed. Die was overigens
goed gevuld, vooral na het
overlijden van Anna Pau
lowna. Hendrik was iemand
op wie het Engelse gezegde
van toepassing was dat hij
was geboren 'with a silver
spoon in his mouth' (wat
inhield dat men hem een
gelukskind vond).
Misbruik
Het kon niet uitblijven dat
er ook misbruik werd ge
maakt van de bereidheid
van de prins om anderen te
helpen. De lakonieke reactie
van prins Hendrik daarop
was: 'Het is beter dat men
mij teleurstelt, dan dat ik
het anderen doe'.
Een teleurstelling voor hem
was dat er van zijn voorne
men de tuin van paleis
Soestdijk (dit paleis erfde
Hendrik van zijn moeder in
1865) - een botanische tuin
te maken en die dan open
te stellen voor 'de studeren
de jongelingschap' niets te
recht kwam.
De prins hield van gezellig
heid. Zijn woonvertrekken
waren burgerlijk ingericht,
in zijn slaapkamer hing bij
voorbeeld een koekoeksklok
aan de wand.
Prins Hendrik is twee keer
getrouwd geweest, het langst
met AmaJïa. hertogin van
Saksen-Weimar-Eisenach.
Hij trouwde met haar in
1853. Het was een huwelijk
uit liefde, wat in de vorige
eeuw in vorstelijke kringen
een hoge uitzondering was.
Amalia overleed in 1872. Zes
jaar later hertrouwde Hen
drik met prinses Maria van
Pruisen. Ook dit huwelijk,
dat slechts vijf maanden
duurde, daar Hendrik in Ja
nuari 1879 onverwacht over
leed aan complicaties van
mazelen, opgelopen bij een
bezoek aan een hospitaal,
bleef kinderloos.
Reizen
Prins Hendrik ging daaron
der gebukt, en niet alleen
omdat hij zijn kinderen
graag had willen vertellen
over de vele avonturen die
hij had beleefd op zijn rei
zen rond de wereld. Want
reislustig was hij. Een week
voor zijn dertiende verjaar
dag zeilde hij reeds het
Marsdiep uit als adelborst
aan boord van de 'Nehalen-
nia' met als bestemming de
kust van Noord-Spanje.
In de daaropvolgende jaren
maakte hij als marineoffi
cier vele zeereizen. Die
tochten brachten hem onder
meer naar Suriname, Ameri
ka en 'Nederlands-Oost-In-
dië. Prins Hendrik is de eni
ge Oranje geweest die tij
dens het Nederlands bestuur
van Indië daar persoonlijk
een kijkje is gaan nemen.
Vier jaar voordat Nederland
zijn eerste spoorlijn kreeg
zat prins Hendrik al in 'een
stoomwagen'. Dat was in
1835 in Amerika.
Geloof
Typerend voor zijn karakter
was dat Hendrik voor zijn
geloof durfde uit te komen.
Toen enkele dagen voor
kerstmis 1846 het schip
waarvan hij commandant
was bij Portugal in een or
kaan terecht kwam, liet hij
de voltallige bemanning in
uniform aan dek komen.
Zelf verscheen de prins met
de tekenen van het groot
kruis van de Nederlandse
Leeuw op, een onderschei
ding die hij slechts bij bij
zondere, gelegenheden droeg.
Terwijlde storm staan op
het dek nauwelijks mogelijk
maakte, ging prins Hendrik
voor in gebed met een stem
die boven de orkaan uit
hoorbaar was. Zijn woorden
waren zo diepgemeend, dat
de hele bemanning tot zelfs
de meest onverschilligen,
mee ging bidden, zo vertel
den ooggetuigen later.
Koning Willem de Derde
was niet zo gelukkig met de
toenmende populariteit van
zijn broer. Toen Hendrik als
stadhouder van Luxemburg
eigenlijk geen kwaad meer
kon doen, wees de koning er
m het openbaar herhaalde
lijk jaloers op dat Hendrik
'slechts' zijn vertegénwoor-
diger was en dat al het goe-,
de dat hij er deed, eigenlijk
door Willem de Derde zelf
werd gedaan.
Voorbeeld
Prins Hendrik trok zich er
ogenschijnlijk niet zo veel
van aan. Wat hofprediker
ds. C. E. van Koetsveld op
25 januari 1879 tijdens de
uitvaart van prins Hendrik
in de Nieuwe Kerk in Delft
opmerkte, zou de Oranje, die
als Hendrik de Zeevaarder
de geschiedenis is ingegaan,
toch ongetwijfeld goed heb
ben gedaan. "Kloek, en
kalm, altoos zorgzaam en
werkzaam, voor allen goed
en vroom, was hij een voor
beeld, hoe de rijkdom van
het leven niet in de lengte,
maar in de breedte 'en voor
al in de diepte ligt'.
Prins Hendrik als luitenant-admiraal in 1852.
Prins Hendrik op vijfjarige leeftijd geflankeerd door zijn broers Willem, de latere koning Willem de
Derde, (links) en Alexander, die in februari 1848 op Madeira aan t.b.c. overleed.
Eén van de laatste opnamen van prins Hendrik
is deze foto die dateert uit 1878.
vrijdag 13 september 1974 om twee minuten voor half vijf 's middags krijgt de alarmcentrale
in de Haagse politie de volgende melding binnen: 'Franse ambassade, Smidsplein 1. Zo snel moge-
k alstublieft. Gekke Japanner. Mensen met pistolen'.
jf dagen lang houden drie Japan-
terroristen televisiekijkend Ne-
rland in hun ban. Met eigen
en zien we hoe een hele regering
een complete legermacht dag en
cht in touw zijn om 'het gijze-
igsdrama' tot een goed einde te
engen. Als gezagvoerder Pim
erks die 'gekke Japanners' ten-
'tte het land uit loodst, haalt ieder
gelucht adem. Nederland heeft
In eerste volwaardige kennisma-
ig met het internationale terro-
ime doorstaan.
root is de verontwaardiging. Pre
tor Den Uyl verklaart aan de
reede Kamer: 'Terreur is een
ad tegen de menselijkheid'. Maar
is ook voddoening over de af-
>P: 'de menselijkheid heeft toch
wonnen', zegt Den Uyl.
öds de gijzelingsactie in de Fran-
ambassade heeft Nederland nog
kele malen ondervonden hoe
'etsbaar een democratisch land is
•or het wapen van de terreur,
-terdag 26 oktober gijzelen vier
fangenen een aalmoezenier, twee
waarders, de leden van een kerk-
»or en enkele van hun familiele-
n tijdens een kerkdienst in de
hevendngse strafgevangenis. Met
'oe pistolen en drie stiletto's kun
een heel land in rep en roer
engen.
s onze regering een maand later
'ee ln Nederland veroordeelde Pa-
itijnse vliegtuigkapers uitwisselt
len de inzittenden van een ge-
aPt Brits toestel in Tunis, kijkt
smand daarvan op. Het leven van
gijzelden telt immers zwaarder
n het belang van een ongestoor-
voortzetting van de straf der
letineerden, ook al verklaart de
lering dat het leven van gijze-
lfs niet tot elke prijs gespaard
in worden.
rote ongelukken zijn nog niet ge-
ürd. Toch heeft het maar weinig
scheeld of een stel Ambonese ex-
i^isten had de koningin gegijzeld
1 haar eigen paleis. Een bomaan-
'S op een Amsterdams metrosta-
on kon door omstandigheid van de
ochts-extremistische) daders wor-
6,1 verijdeld. Dankzij een parkeer-
Rode Brigades in Italië, al mikken
zij veel meer op steun van -de
bevolking. Het gaat hun niet zozeer
om de strijd tegen het wereldimpe-
rialisme ln het groot, als wel om de
sociale misstanden in Italië zelf.
Hun doel ligt dichter bij huis: ze
ontvoeren de personeelschef van de
Fiatfabriek of ze dringen een su
permarkt binnen om zich daar 'de
rijkdom toe te eigenen' die hun
door de kapitalisten ontstolen is.
Zonder hen daarmee op één lijn te
stellen kan men de Westduitse
anarchisten en de Italiaanse Rode
Brigades vergelijken met bijvoor
beeld het Rode Leger in Japan of
de Weatherman en het Symbionese
bevrijdingsleger in de Verenigde
Staten. Alleen al tussen 1965 en
1970 werden in de VS minstens
1400 terreurdaden gepleegd. Hoewel
sommige van deze groepen enige
weelde voor zichzelf niet schuwen,
hebben zij met elkaar gemeen dat
zij de omverwerping van het kapi
talisme beogen.
Regionale bewegingen
Het wapen van de politieke terreur
wordt niet alleen gebruikt door
linkse revolutionairen, maar ook
door extremistische regionale bewe
gingen die streven naar zelfstan
digheid of op z'n minst naar grote
re autonomie. Over die vorm van
terreur kan Frankrijk meepraten.
Ondanks de harde lijn die de Fran
se minister van binnenlandse zaken
tegenover terrqristen voorstaat
heeft men ook hier geen einde
kunnen maken aazi aanslagen en
gijzelingsacties als die van het Bre
tonse bevrijdingsfront en de Actie
voor Vernieuwing op Corsica. Een
nog gevaarlijker variant op dit
soort terreur kent men ln Enge
land, waar de IRA niet alleen
slachtoffers maakt ln de straten
van Belfast, maar ook in de win
kels van Birmingham en zelfs in
het hart van Londen.
Politieke terreur wordt ook toege
past door ultra-rechtse bewegingen.
Maart vorig jaar: het door Palestijnen gekaapte vliegtuig van British Airways staat brandend op Schiphol.
De Ku Klux Klan in de Verenigde
Staten heeft bijna een eeuw lang
terreur gebruikt om de negers hun
grondwettelijke rechten té onthou
den. De fascisten in de jaren dertig
pleegden aanslagen om paniek te
zaaien en links verdacht te maken.
De OAS ging over tot terreuracties
in Algerije en Frankrijk, toen bleek
dat generaal De Gaulle een eind
zou maken aan hun droom van een
Frans Algerije. En als men een
voorbeeld van recentere datum en
van meer nabij wil: de aanslag op
het Amsterdamse metrostation was
bedoeld om de activisten uit de
Nieuwmarktbuurt in discrediet te
brengen.
Tenslotte is er dan nog een vorm
van geweld, die we geneigd zijn als
legitiem verzet te beschouwen,
maar die gelet op de methodiek we)
degelijk politieke terreur is. Daar
toe horen bijvoorbeeld de 'Verzets
daden' van Baskistische vrijheids
strijders in Spanje, of de stadsguer-
rilla in dictatoriaal geregeerde lan
den in Latijns-Amerika. Hoewel de
motleven en de omstandigheden
waaronder men strijdt sterk uiteen
kunnen lopen, is het gebruikte wa
pen gelijk: overvallen, ontvoerin
gen, executies.
Juist deze laatste voorbeelden maak
ten duidelijk waarom het zo moei
lijk is te spreken over politieke
terreur ln het algemeen. Volgens
Internationaal recht zijn terroristen
'vijanden van het menselijk ge
slacht', omdat zij zich niet houden
aan de spelregels van de 'geregelde'
'oorlogvoering. Zij strijden niet met
open vizier, zijn niet herkenbaar
aan uniformen en dragen hun wa
pens niet openlijk. Terroristen zou
den ook geen onderscheid maken
tussen combattanten en non-com
battanten.
Gedeeltelijk is dat waar: vakantie
gangers die op het vliegveld van
Athene worden doodgeschoten zijn
niet verantwoordelijk voor de Pa
lestijnse vluchtelingenkampen en
winkelende huisvrouwen In Bir
mingham weten misschien niet
eens waarom in Noord-Ierland ge
vochten wordt. Maar ook weer niet
helemaal waar: vele terroristische
groepen kiezen hun slachtoffers
met zorg en nemen bij voorkeur
sleutelfiguren ln het systeem dat zij
bestrijden (rechters, directeuren van
grote bedrijven, politici, ambassa
deurs, enz). Trouwens ook de 'gere
gelde' oorlogvoering is niet altijd
even kieskeurig: met een atoom
bom voer je ook geen precisiebom
bardement uit.
Het probleem ls dat men niet klaar
is met een veroordeling van
politiek terrorisme In het algemeen.
Dat gebeurt wel ln Zuid-Afrika en
Spanje, waar zogenaamde anti-ter-
rorisme-wetten genadeloos afreke
nen met iedereen die (zelfs zonder
gebruik te maken van geweld) ak-
tie voert tegen de regeringspolitiek.
Terreur is (net als oorlog) een
'onmenselijk' wapen. De vraag is
wel hoe het komt dat met name
linkse terroristen die bestaande or
de als 'onmenselijk' ervaren.
Dit is het eerste artikel van een
serie van vier.
door
Piet Hagen
fout tenslotte konden vier Syriërs
worden onderschept die een aanslag
op de Polen-expres in het station
van Amersfoort in de zin hadden.
Meer ervaring
In Nederland is politiek terrorisme
betrekkelijk laat een echt probleem
geworden. Andere landen hebben al
veel meer ervaring op dat gebied.
De Westduitse politie heeft sinds
1968 zijn handen vol aan het ge
vecht met anarchistische bewegin
gen zoals de Baader-Meinhof-
Groep. Brandstichting, bomaansla
gen, bankroof, een aanval op het
Amerikaanse legerhoofdkwartier in
Heidelberg, bevrijding van gevan
genen, een gijzelingsactie in de
Westduitse ambassade in Stock
holm, de moord op rechter Von
Drenkman, de ontvoering en thuis
bezorging van CDU-leider Peter Lo-
renz, en dat is lang niet alles.
Op soortgelijke wijze strijden de
