Documentaire van hoog
niveau over Auschwitz
Alles over meer dan
100 verschillende schroeven,
moeren en bouten.
FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEK
Handig in Huis.
Een maandblad voorde man
die graag twee rechterhanden heeft.
IS
r;
'De schijn van de twijfel'
Deze maand in Handig in Huis:
solderen ^figuurzagen
Win een kast vol gereedschap
Prolongaties
en reprises
Filmbeeldjes
Lieve bankrover
werd goede film
Prachtig spel
in 'Dokter Pulder'
VRIJDAG 10 OKTOBER 1975
TROUW/KWARTET
door W. Wielek-Berg
Rolf Orthel is in 1938 geboren. Hij heeft van de oorlog nauwelijks weet gehad, hij was niet joods,
hij werd niet met zijn ouders gedeporteerd. Hoewel hij 'dus' met Westerbork en Auschwitz eigen
lijk niets te maken had, lieten de concentratiekampen hem niet los. Tien jaar werkte hij aan een
film over het grote onheil.
Het feit dat zijn 'Schijn van Twij
fel' in één adem genoemd kan wor
den imet 'Nuit et Brouillard' ('Nacht
en Nevel'), een film van nagenoeg
hetzelfde onderwerp van Alain Res-
nais, met een tekst van Jean Cay-
rol en medewerking van onder an
dere Chris Marker en Anne Sarrau-
te, zegt al genoeg. Méér zegt nog
dat hij én gelijkwaardig én volko
men anders is: hij wortelt in de
tijd waarin hij ontstond, zoals 'Nuit
et Brouillard' (1956) wortelde in de
zijne.
Verstrikte schuld
De tekst van 'Nuit et Brouillard'
eindigt aldus: 'Er zijn ook wijzelf,
die ernstig naar de ruïnes kijken
alsof de oude gruwel der concen
tratiekampen dood was onder de
overblijfselen, wij die veinzen weer
moed te vatten tegenover dit beeld
dat hoe langer hoe verder terug
wijkt, alsof men genas van de pest
van de concentratiekampen, die wij
veinzen te geloven dat alles alleen
maar bij een enkele tijd en een
enkel land hoort en die vergeten
om ons heen te kijken en die niet
horen dat er eindeloos kreten klin
ken'.
Aan het eind van Orthels film zegt
een van de vroegere gevangenen:
'Ieder heeft zijn gevangenschap op
zijn manier beleefd. Dat verschilt
sterk van soort tot soort. Er zijn er
die zich schamen, over de tijd van
hun gevangenschap, om verschil
lende redenen. Ik heb me ook ge
schaamd. Dat is tamelijk merk
waardig, ik voel schaamte als
'Mensch' Als menselijk wezen. Niet
voor mezelf, ik heb niets verkeerds
gedaan. Maar als imens schaam ik
me dat Auschwitz heeft bestaan'.
Stank van droefenis
Het schuldgevoel (vreemd, ver
strikt) over verantwoorden jkheid
en onmacht, waaraan in 'Nuit et
Brouillard' nog plechtig moest wor
den gemaand, doordringt Orthels
gehele film. Terwijl 'Nuit et Brouil
lard' bij de toeschouwer ijzige ont
zetting teweeg bracht, stijgt uit
'Een schijn van twijfel' een stank
van droefenis op.
'Een schijn van twijfel'die
werd door twee categorieën ingeze
tenen van de concentratiekampen
gedeeld. Zowel de gevangene, die
niet dagelijks geconfronteerd werd
met de crematoria, als de SS-er, die
niet direct aan het vernietigings
werk deelnam, vluchtte vaak in dat
Lezers die de film- en toneel
recensies in ons blad regel
matig volgen, zal zijn opge
vallen dat deze met ingang
van het thans lopende seizoen'
niet meer in hoofdzaak door
Ber Huising worden geschre
ven. Ruim acht jaar deed hij
dat; hij is nu met pensioen,
maar blijft voor ons wel mu
sicals en cabaretvoorstellin
gen recenseren. De wekelijks
rubriek Filmpremières zal in
het vervolg onder redactie
staan van Willy Wielek-Berg,
die aan deze rubriek al enkele
jaren haar medewerking ver
leende.
André Rutten, die. door zijn
incidentele medewerking als
toneelrecensent aan Trouw
Kwartet onze lezers ook niet
onbekend meer zal zijn, is
Ber Huising als toneelredac
teur opgevolgd.
laatste asiel. Beiden stopten hun
oren dicht voor 'geruchten', ze wil
den er niet van horen. De eerste
verdrong de doodsangst, de tweede
dé dodelijke schuld. Het is vreemd,
dat de oude mannen die het toen
gedaan hébben, nog steeds niet van
schuld spreken en de oude man die
het onderging wel. Is 'schuld' voor
hen zo'n beladen woord, omdat het
toelaten van de erkenning en het
schuldgevoel onherroepelijk moet
resulteren in zelfmoord? Er zijn
SS-ers, die de conclusie hebben ge
trokken, het waren er zeer, zeer
weinig.
Ja. ze zijn oud geworden de slacht
offers en de beulen. Alleen de
doden bleven jong. Orthels film
maakt vooral zo'n diepe indruk,
omdat de tijd er zijn sporen in
heeft achtergelaten. Het is niet al
leen een reconstructie, de politio
nele actie zit erin en Vietnam, ook
,al wordt daarop zelfs niet gezin
speeld.
Hoe dat bereikt is, dat oproepen
van het verleden die het heden niet
schuwt? Door intensiteit. Alleen
door zich volledig in het onderwerp
in te leven kon de maker een groot
aantal feitelijke gegevens, voor een
U heeft waarschijnlijk nog
nooit meer dan 100 schroeven,
moeren en bouten overzichtelijk
uitgestald gezien. Daarom krijgt
u van Handig in Huis, het
nieuwe doe-'t-zelf-blad, dan ook
een handige poster. Met meer
dan 100 schroeven, moeren en
bouten in kleur. Voorzien van
hun namen en lengten. Leuk om
boven uw werkbank te hangen.
In ieder geval om nog lang te
bewaren. Handig in Huis is er spe
ciaal voor doe-'t-zelvers die hart
voor hun hobby hebben. Die blij
zijn met de heldere technische ge
gevens en speciale rubrieken
boordevol informatie omtrent
gereedschap, materiaal plus hun
verwerkingsmogelijkheden.
Bijvoorbeeld pagina 3
van Handig in Huis.
Een wandmeubel maken waarvan
iedereen denkt dat u 't gekocht hebt. Met I
gedetailleerde constructievoorbeelden en
diverse toepassingsmogelijkheden.
Duidelijke opgave van het benodigd
materiaal maakt het u mogelijk te
berekenen wat zo'n, aan uw situatie
aangepast, wandmeubel gaat kosten.
Bijvoorbeeld pagina K)
van Handig in Huis.
Snelcursus zacht solderen. Een techniek
die u steviger houvast geeft
dan de naam doet vermoeden.
Bouw
eenkasten-
wandnaar
maat en
verdien
ruim f1000,-!
Schilder
uw muren
en plafonds
en geef uw
kamer een
nieuw
gezicht
Maak
een
boerderij
voor uw
kinderen
Repareer
die lekkende
kraan
zelf even m
Hangop
poster met
schroeven
en moeren
Bijvoorbeeld pagina 25
van Handig in Huis.
Welke kleuren draad
horen waar? Zomaar een
pagina van Handig in
Huis die u goed informeert over de
electrische bedrading bij u thuis.
Bijvoorbeeld pagina 26
van Handig in Huis.
Zo komt u goed op streek. Want er
v bestaat een groot verschil
v tussen schilderen en
schilderen.
Bgvoorbeeld pagina 40
van Handig in Huis.^
Een prijsvraag met
prachtige prijzen, te
weten een gereed
schapskist ter waarde
van f500,-of f500,-
kontant en 99 troost
prijzen ter waarde
van f65,-.
Dat en veel meer
vindt u deze maand in uw eigen blad
Handig in Huis. Een los nummer,
te verkrijgen in kiosk, boekhandel,
Hubo-zaken, supermarkt, etc., kost u
f3,45. Een abonnement komt neer a
op f 2,95 per maand. Leuk kado voor
u als u jarig bent. Maar interessant
genoeg om daar niet eens op te wachten.
p In een open ongefrankeerde envelop zenden aan:
Handig in Huis, antwoordnummer 7151,
Amsterdam. Noteert u mij maar vooreen abonnement op
uw maandblad Handig m Huis.
Adres
Woonplaats-
via de bladenman via de post
Indien u Handig in Huis per post wenst te ontvangen,
gelieve u onderstaand aan te geven of u een abonnement S
voor een jaar, dan wel voor een halfjaar wilt. 5
jaar (f 35,40) halfjaar (f 17,70) 2
deel vrijwel onbekend, zo invoegen
in het geheel, dat het ritme niet
verbroken werd en het grote gevoel
niet verbrokkeld. Niet voor niets
wordt bij de film een boekje uitge
reikt met stukken tekst, die groten
deels uit de film zijn weggelaten.
De uitspraken die zijn geschrapt
zijn nauwelijks minder schokkend
en onthullend dan de monologen
die wel werden opgenomen, maar
Orthel wist wat bij deed toen hij
schiftte en schiftte. Het verhaal
van de voormalige selectie-arts in
Auschwitz, die in gewetensnood
'naar een priester ging en nul op
het request kreeg, kon in elk geval
niet gemist worden. Orthel- heeft
zelf zijn tekst bij de film geschre
ven. Die is in zijn grote eenvoud
indrukwekkend. 'De grenzen waren
zover verlegd, dat terugkeer bijna
niet mogelijk was'een prachtige
definitie.
Toekomst
Wat moet er nu van deze film
worden? In de bioscoop zal hij
waarschijnlijk niet komen. Als
voorfilm is hij te lang (drie kwar
tier) en bovendien..bij welke
hoofdfilm zou hij vertoond kunnen
worden? De televisie zal hem .wel
nemen (ze zou gek zijn als ze het
niet deed) maar dat is dan één
keer en niet weer. De toekomst
lijkt, me te liggen in de 16mm-
sector: vertoning in vormingscen
tra, volkshogescholen, buurthuizen,
wijkcentra, op sociaal-culturele bij
eenkomsten etcetera. Hij vormt een
uitstekende discussiebasis. Mis
schien tezamen met 'Nuit et Brouil
lard'?
In elk geval is het geld van CRM,
Prins Bernard Fonds en Stichting
Kunstenaarsverzet zelden zo goed
besteed als aan deze film.
De Aarde. Klassieke Russische film
uit 1930 van Alexander Dovzhenko,
15 en 16 okt. in Filmhuis 'De Krab-
bendans', Eindhoven.
Kulile Wampe. Duitse film uit 1932
over arbeiders en werklozen van
Slatan Dudow. 10 okt., Filmhuis
Nijmegen.
Alle Turken heten Ali. Film van de
opmerkelijke Duitse cineast R&iner
Wemer Fassbinder over discrimina
tie van buitenlandse arbeiders, ge
goten in een menselijk liefdesver
haal. 15 okt. 10 uur v.m. in Buurt
huis Geuzenveld Amsterdam en 16
okt. 14 uur in Eduard Douwes Dek-
kerhuds, Amsterdam voor de Soc.
Guit. Afd. met discussie.
Spaanse Aarde. Internationaal be
kende documentaire over de
Spaanse burgeroorlog van Joris
Ivens. 16 okt., Zienema Oktopus,
Amsterdam.
Les Enfants du Paradis. Romanti
sche 'evergreen' uit 1944 van Mar
cel Camé met Arletty, Jean-Louis
Barrault en Pierre Brasseur. De ge
hele week in Studio K., Amsterdam
en in Filmhuis 't Hoogt te Utrecht.
The Conversation. Briljante film
van Francis Ford Coppola. De ge
hele week in Lijnbaan, Rotterdam.
Wilde Aardbeien. Ingmar Berg
man's ontroerende portret van een
oude man. De gehele week in Midi,
Maastricht.
Dood in Venetië. Film over verval
en dood in Venetië van Luchtno
Visconti, gebaseerd op Thomas
Mann's novelle 'Der Tod in Vene-
dig'. De gehele week in Cine 'D'
Amsterdam.
Satyricon. FeiiMmi's bizarre verbeel
ding van het vroeg-Romeinse rijk.
De gehele week dn City, Groningen
en P.O.C. Eindhoven.
Le Fantóme de la Liberté. Bunuel's
laatste film. De gehele week in
Studio, Utrecht.
Frans Zwartjes heeft, in samen
werking met dr. Sjef Teuns, zijn
eerste documentaire (niet zijn eer
ste film) gemaakt. Hij heet 'Men
sen 1974' en gaat over de revaMde-
ring dn 'Nederland van vrouwen en
kinderen, die tijdens de bevrij
dingsoorlog in Guinee Bissau door
bommen en granaten werden ver
minkt. De revalidatie is gebeurd op
verzoek van de P.AJ.G.C. (de be
vrijdingsbeweging van Guinee Bis
sau) en valt onder de algehele ver
antwoordelijkheid van het Medisch
Comité Angola. De film zal binnen
kort voor de televisie worden ver
toond.
Op 14 oktober begint het Film
museum te Amsterdam het nieuwe
seizoen in zijn nieuwe behuizing
Vondelpark 3. Het filmtheatertje en
de tentoonstellingsruimte zijn dan
gereed. Gestart wordt met een serie
Drie regisseurs uit het Franstalig
deel van Zwitserland zijn de laats!
jaren bekend geworden: GoretU
Soutter en Tanner. Tlnvitatdw
van Goretta heeft tn Nederlan 1
veel succes gehad, zijn nieuwe flit
'Pas si méchant que ca' verdient d;
ook.
Het vreemde is dat het authentiek i
uitgangspunt van Goretta's fi'r i'
gebaseerd op een krantenberict
over een man die banken ging be
roven om zijn personeel te betale: a
wel wat vergezocht lijkt, terwijl d
uitwerking, die geheel op fantas:r
berust, juist heel geloofwaardi
aandoet.
Plerire, een jonge meubelmake
wordt- opeens geconfronteerd rat
het débacie als zijn vader een be
roerte krijgt en diens fabriek op c
rand van een faillissement blijkt i
staan. Echt handwerk wordt nii
meer gevraagd, alles is van plastic,
Hij kan het niet over zijn ha:
verkrijgen om zijn personeel
ontslaan, maar hij kan over zij
zorgen ook niet praten, zelfs mie
met zijn vrouw, want hij heeft ee
opgewekt, harmonisch, sterk arnag
opgebouwd en daar wil hij
afstand van doen. In arren moed
gaat hij banken beroven, maar h!
is de kwaadste niet: als er ee
meisje in een postkantoor tijden
een van zijn overvallen flauw vai}
van angst brengt hij haar weer bi
en gelast de overval af.
Hoe dat meisje eerst zijn vriend!
wordt en dan zijn medeplichtigf
terwijl het leven thuis met vrora
en kind en baby op komst gewooi,
doorgaat, schijnbaar gelukkig e>l
ook in wezen niet ongelukkig, da
heeft Goretta met een vloed va! i
rake details en met behulp va;
uitstekende acteurs (Gerard Dépai
dieu als de bankrover;Dominiqu
Labourier als zijn vrouw en Ma-rln
Jobert als het meisje) prachtig we
ten over te brengen.
Zijn hoofdpersoon is een sympa
thieke, lieve man, de complicatie
waarin hij verzeild raakt komei
eigenlijk uit die liefheid voort
want hij kan niet praten omdat hl
bang is iemand pijn te doen of t
kwetsen. Zelfs als de politie hen
komt halen wil hij eerst nog he
toneel op om zijn komische scènetji
voor een hefdadigheidsvoorstellioi
af te maken.
'Pas si mediant que ca' doet steri
denken aan Agnes Varda's 'Le bom
heur'. Had de hoofdpersoon in 'Lf
bonheur' de gave om onder all
omstandigheden gelukkig te zijn
-de hoofdpersoon in 'Pas si méchao!
que ca' heeft de gave om onder alli
omstandigheden goed te zijn. Ii
beide filmsspeelt het landschaj
een grote rol: die van de vreedza
me, mooie onverschillige.
Amsterdam-Calypso, 14 jr.
In de laatste film van Bert Haan
stra 'Dokter Pulder zaait papavers'
(gebaseerd op een verhaal van An
ton Koolhaas, die ook het scenario
schreef) die wij reeds besproken
hebben naar aanleiding van de
première tijdens de film week Arn
hem, valt vooral het spel van df
acteurs te bewonderen.
Dora van der Groen excelleert ia
haar rol van verloederde dame
Kees Brusse als dorpsdokter, Ton
Lensink als demonische verslaafde
Manon Al ving als diens vrouw,
Henny Orri als mevrouw Pulder en
Saeco van der Made als eenvoudig»
poelier tonen allemaal wat ze kun
nen als ze op hun best zijn.
Haanstra doet eminente dingen in
deze film, maar weet helaas he!
tragi-komische evenwicht niet te
bewaren: sommige grapjes (vooral
dat met die eieren waarop Kees
Brusse tot onze grote droefheid
tenslotte toch gaat zitten) zijn
goedkoop en spelen een te goed
lachs publiek in de kaart.
Ook is de ommezwaai van dokte!
Puider (van sloverige dorpsdokter
tot zatte pias die zelfs in de gevan
genis belandt) niet geheel geloof
waardig: hij wordt wel met mooie
woorden verklaard, maar komt niet
van binnen uit. Desondanks: een
film om niet te missen.
Amsterdam-Tuschinski; Rotterdam-
Thalia; Den Haag-Metr. Tuschins-
ki; Almelo - Palace; Amersfoort-
Grand; Arnhem-Rembrandt; Bre-
da-Casino; Bussum-Palet; Delft-
Delfia; Eindhoven-Chicago; En-
schede-Alhambra; Groningen-Pala-
ce; Haarlem-Palace; Hengelo-Pala
ce; Hilversum-Rex; Leeuwarden-
Tivoli; Leiden-Lido; Nijmegen-
Centrum; Sneek-Amicitia; Steen-
wijk-City; Tilburg-Midi; Utrecht-
Rembrandt 1: Zwolle-De Kroon, 11
jr.
films zowel Nederlandse speel
films als Nederlandse filmdocumen
ten die gewijd zijn aan Amster
dam. Tentoonstelling en projecties
van films zullen een beeld geven
van het filmgebeuren in Amster
dam uit de jaren 1910, 1920 en
1921. Op 15 oktober wordt de serie
onderbroken voor het vertonen van
prijswinnende films van het Inter
nationale Film Festival van de kor
te film In OberhausenJ
l
