Het gaat om het recht van orde of om de orde van het recht dat proef je! m Amerikaans griezelen in het Mickery-theater Commentaar Machtspolitiek (1) lachtspolitiek (2) pchepen lozen blie voor kust Vier Syriërs stonden terecht GOBLET extra 1% zachtr Deense Symfonie Orkest maakt uitstekende indruk het weer Na regen zon weerrapporten 'Levenslang zitten' nu in Leiden En dan nog - lONDERDAG 9 OKTOBER 1975 "in BINNENLAND - KUNST TROUW/KWARTET De Surinaamse oppositie heeft met haar mededelingen van gisteren welis waar de impasse in de Surinaamse plitiek doorbroken (daar ziet het ten minste naar uit), maar ondanks dat blijft de toekomst van het land nog wen onzeker als tevoren. Het is im- lers niet bekend welke ontwikkelin- ;en zich zullen voordoen na het heen- iden van het kabinet-Arron. mevrouw Liesdek en Lachmon plan zijn te doen, is het uitoefe ten van pure machtspoliiek, waartoe |u^de oppositie overigens formeel en juri- u-oesdisch het volste recht heeft. Trouwens: frit niemand, noch in de Suriname noch 3 in Nederland, hoeft ook maar één i j ogenbik sentimenteel te doen over D-.wat de regering-Arron door deze uit roe oefening van machtspolitiek zal wor gden aangedaan. Ook deze regerings- hi ploeg (welke verdiensten men haar ins ook op sommige punten zal moeten toemeten) heeft een schaamteloze, op polarisatie gerichte machtspolitiek ge- voerd en elke, tegen haar gerichte actie, mag daarom een koekje van eigen deeg worden genoemd. TTjHet sterke punt in het plan van de Surinaamse oppositie is dat door de terugkeer van de oppositie naar het parlement het hele Surinaamse staats bestel weer in werking komt. Het ^jttwakke punt is na alles wat er de f:j afgelopen maanden is gebeurd dat ^reen dergelijke daad nauwelijks zal ^kunnen bijdragen aan de verzoening fen harmonie, die het land aan de 'ooravond van zijn onafhankelijkheid o dringend nodig heeft. Een nationaal kabinet', zo stelt de ippositie zich ten doel. Maar is zo'n ideaal wel af te dwingen met machts- lolitiek? Wie kat zich een kabinet van verzoening en eenheid voorstellen, vaarin een paar ministers of partij gangers zijn opgenomen die de won- moeten lekken, opgelopen bij hun gSjal? ,n zouden alle partijen, zo nadrukke- ik door de oppositie uitgenodigd, wel 'illen meedoen? Zo nee, worden dan iet op die manier buitenparlementai- krachten losgemaakt, die in begin- ;1 nu al in de Surinaamse samenle- ing verborgen zijn? ovendien: gaat de oppositie er niet it erg gemakkelijk van uit dat de M egering-Arron na het aannemen van tn motie van wantrouwen zal heen- san? Heeft de oppositie de mogelijk- seid overwogen dat de regering-Arron pa het aannemen van die motie het lement zal ontbinden, nieuwe ver- iezingen zal uitschrijven en als een emissionair kabinet verder 'alles zal oen wat het landsbelang eist*? In dat eval is de oppositie van de regen in e drup terecht gekomen. somber verhaal, dat eigenlijk naar één conclusie openlaat: een te- igkeer van de Surinaamse oppositie aar het parlement; niet als een middel macht uit te oefenen of wraak te emen, maar als een duidelijk teken an verzoening aan regering en volk an Suriname. Tenslotte nog een Nederlands aspect an de zaak. Lachmon en mevrouw iesdek schuiven wel heel erg gemak- elijk, met een verwijzing naar artikel 3 van het Statuut-in-zijn-nadagen, het rote dilemma uit de Surinaamse poli- ek terug naar Nederland. Nederland is inderdaad, tot Suriname en volledig onafhankelijk land is, erantwoordelijk voor 'het waarborgen an fundamentele menselijke rechten vrijheden, de rechtszekerheid en de eugdelijkheid van het bestuur' en dus Nederland ook verantwoordelijk oor het goed functioneren van het arlementaire systeem in Suriname en e veiligheid van de parlementariërs, eseffen de Surinamers echter wel dat j, door zich in de laatste weken van et Statuut zozeer te verlaten op een ezagsuitoefening door Nederland, een ypotheek op Suriname's onafhanke- jkheid leggen, die als een zware lorele last nog jarenlang op het land an blijven drukken? Iet komt ons voor dat in het door slui 'evrouw Liesdek gestelde dilemma: •escherming of rassenoorlog' Neder- 1,06 ind de gevraagde bescherming zal fe' loeten geven. Maar dan moeten de urinamers zelf zich bewust zijn van morele verantwoordelijkheid voor WJ s hypotheek die hun onafhankelijk- éé- e'd dan draagt, no - Van onze juridische medewerker mr. N. D. Jörg Degene die zich oprecht bekommert om de rechtsorde, wordt er niet vrolijker op wanneer hij het justitiële gehannes met de vier Syriërs gadeslaat, die een Russisch spoorrijtuig hadden willen over vallen, om daardoor politieke verklaringen af te kunnen dwingen. fotografisch 'betrapt' ia taai au een verslaggever kas >ten IEN HAAG Twee schepen zijn po Isteren voor de Nederlandse kust ver Itrapt op het lozen van olie. Het two in de Zweed Mandalay, die bij Te der el een oliespoor van tien mijl lang be b twintig meter breed achterliet, aco n het Griekse schip Egyptos, dat bi) I al ïhiermonnikoog zou hebben ge- Irik l°8d. Beide schepen zijn vanuit de den 'ent gefotografeerd, aldus 't minis- zijl van verkeer en waterstaat. Bij ^ambassades van de beide schepen Uen klachten worden ingediennd. Het begrip rechtsorde zelf is mee schuldig aan dat gehannes, in zo verre dat sommige justitiële autori teiten eronder verstaan: het recht van de orde. Recht heeft dan de uiteindelijke betekenis van repres sie. onderdrukking. Gelukkig is dit niet van de betekenis van rechtsor de, taalkundig al niet. Want 't bete kent: de orde van het recht. Dat wil zeggen dat het recht - dat is voor een belangrijk deel: controle van macht - de heerschappij heeft en dat het handelen van macht - en gezaghebbers daarop georiën teerd moet zijn. Een rechtsorde is er dan ook meer of minder, al naar gelang er meer of minder recht in de zin van gecontrloeerde macht, maar ook in de zin van rechtvaar digheid, gerechtigheid, gerealiseerd wordt. Duidelijk is dat als we de orde van het recht nastreven,dat we dan mensen die door de overheid wor den beschuldigd van wetsovertre ding (misdrijven b.v.) de gelegen heid moeten geven zich tegen die beschuldiging te verdedigen. Beoor deling der zaak dient door een van die overheid onafhankelijke rechter te geschieden. Buiten kijf staat dat het oneindig veel efficiënter is om meteen de politie de bevoegdheid te geven om mensen te straffen, en langdurig van hun vrijheid te bero ven. Namen van staten waar dit gebeurt, hoeven niet genoemd te worden: daar heerst het recht van de orde. 'Helaas' is er daar niet alleen geen 'criminele' vrijheid voor de burgers, maar meestal ook geen politieke vrijheid. Daar is de staat de grote terrorist. goede basis vormt voor de beslis sing over zo'n ingrijpend dwang middel als voorarrest. Ernstiger Lippendienst Een manier om minder in plaats van meer recht te realiseren, be staat daarin dat aan de rechtsorde slechts lippendienst wordt bewezen. Een geraffineerde vorm daarvan is het niet duidelijk in strijd met bepaalde regels van strafproces recht handelen, maar in strijd met de geest van het .strafprocesrecht, in strijd met een goede procesvoe ring handelen. En dit is wat er met de zaken van de vier gisteren te rechtstaande Syriërs aan de hand Is: een sluipende aanslag op een goede procesvoering. Het vervelen de van het sluipende is, dat elk te nemen strafprocessueel bezwaar op zich zelf te weinig betekenis heeft. Maar al te samen des te meer. Maar veel ernstiger is dat één van de drie rechters die als 'rechtbank in raadkamer' over de gevangen houding moeten beslissen - dertig dagen, in principe niet vaker dan twee maal te verlengen - óók me teen op de dag der arrestatie, even als de rechter-commissaris, de ver dachten op het politiebureau heeft verhoord. Zodoende worden de zes of twaalf dagen, die de wetgever heeft bedoeld om te onderzoeken naar aanleiding van oud of nieuw feitenmateriaal of voortgezette vrij heidsberoving wel zo noodzakelijk is. weggemanupuleerd. Bovendien verliest de verdachte er een rechts middel door: normaliter kan een verdachte van een bevel tot bewa ring opheffing vragen aan de rechtbank in raadkamer, maar dat is natuurlijk een farce, als dat de zelfde raadkamer is - en dat was in casu zo - die zojuist besloten heeft om ongeacht het verloop van het opsporingsonderzoek de veel ver der dan de bewaring gaande gevan gehouding te bevelen. Briljant ge motiveerd is wat, in hoger beroep tegen het bevel tot gevangenhou ding, het gerechtshof over deze gang van zaken opmerkt: geèn wettelijke bepaling verzet zich te gen een zodanige gang van zaken. Even strijdig met de goede proces orde is de uitsluiting, van de advo caten van het bijwonen van be paalde verhoren van de verdachten, hoewel er een gerechtelijk vooron derzoek was, waarin advocaten het recht van bijwonen der verhoren gegarandeerd wordt. De motivering voor de uitsluiting was o.a. dat de verhoren over andere zaken gingen dan waarvan de verdachten be schuldigd werden. Geen bericht De wet schrijft voor dat van de uitsluiting bericht aan de advoca ten gestuurd wordt. Aangezien ech ter het schriftelijk bericht achter wege bleef, konden de advocaten ook niet hiertegen in beroep gaan. Dit zou heel nuttig geweest zijn, want in het kader van het Europees verdrag voor de mensenrechten was nu juist in een Nederlandse zaak uitgemaakt, dat iemand die voor 'feit A' in het huis van bewaring zit, niet voor verhoor terzake van 'feit B' naar een politiebureau mag worden overgebracht. En hier is van een anologe situatie sprake. Dat echter van deze door anonieme functionarissen verrichte verhoren geen process©-verbaal zijn bijgesloten In het dossier, dat na Theatre uit Milwaukee in The Unnamed in Mickery. sluiting van het gerechtelijk voor onderzoek de advocaat compleet ter beschikking wordt gesteld, doet vermoeden dat hier misbruik van bevoegdheden heeft plaatsgevonden en dan waarschijnlijk door anderen dan politieagenten. Ik noem slechts: 1. een kort na de dagvaarding verzonden kennisge ving dat de terechtzitting niet op de in de dagvaarding vermelde plaats, maar elders, zal plaatsvin den. 2 .De rechtszaal als belegerde veste, hetgeen de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter niet illussoor hoeft te maken, maar de rechter toch anderzijds wel moet beïnvloeden. 3. De rechter-commissaris, die de bewaring - dat is zes of twaalf dagen vrijheidsberoving in een huis van bewaring - kan bevelen, heeft hiertoe de verdachten op het poli tiebureau verhoord, en niet in het instructiegebouw, terwijl dit laatste als goede reden heeft dat de entou rage van een politiebureau geen (ADVERTENTIE) JONGE JENEVER Bezwaren Afgezien van de vermoedelijke ver menging van veiligheidsonderzoek met politieonderzoek, die op zich zelf al bedreigend is voor de bur gerlijke vrijheid, heeft deze ver menging ook ernstige processuele bezwaren, in die zin dat voor advo caten niet meer valt na te trekken hoe het bewijsmateriaal tot stand ls gekomen, en hoe betrouwbaar het is. Want daar begint deze zaak - en vele andere -mee: met een 'anonieme tap. Voor een advocaat is hierdoor niet uit te vissen of de hele strafproce dure, met name het verzamelen van bewijs, wellicht onrechtmatig be gonnen is. En de ellende van het huidige Nederlandse bewijsstelsel is- dat onrechtmatig bewijs toch ui teindelijk mee kan spelen in de rechterlijke oordeelsvorming. Leert ons de armetierige aanpak van de onderhavige strafzaken iets? Ik dacht van wel: onze politie en Justitie blijken zich even snel als sommige buitenlanden uit het lood te laten slaan als er iets 'ergs' gebeurt. Bedacht moet worden dat als regels enige zin hebben, dat juist is in situaties die ongewoon zijn. Strafprocessen marcheren wel, hoe weinig Ideaal soms ook. Maar juist als er een penibele situatie ls, moet de Justitie zich van zijn prin cipiële kant tonen. Of fair play in een penibele situatie bewondering of aanvaarding van veroordeelden en hun sympathisanten afdwingt, is onzeker. Véél meer zeker is dat géén fair play rancune oproept bij deze personen. Bovendien zet een gebrek aan fair play de orde van het recht op de tocht. door André Rutten AMSTERDAM 'Griezelen met auteur Lovecraft' kondigt Mickery aan bij het optreden van Theatre uit Milwaukee, een groep bestaande uit twee actrices en twee acteurs. En inderdaad is hun programma "The Unnamed' gebaseerd op een griezelverhaal 'The baunter of the dark' iets dat in het donker rondspookt van H. P. Lovecraft. Maar als toéschouwer bij de voor stelling kom je niet tot griezelen. Wel.zie Je een man op een indruk wekkende manier langer hoe meer aan angsten ten prooi worden en, er tenslotte aan- sterven. Het is vooral een bewonderens waardige acteurs-prestatie van John Schneider, die op het eind innemend-bescheiden voor het ap plaus dankte: 'het is een eer voor ons hier te mogen spelen en wij zijn blij dat u ingenomen bent met onze voorstelling'. Hij speelt in een kale ruimte, afge sloten door een zwarte achterwand, waarop bij gedeeltes een krijtfiguur getekend wordt. De kamer, waarin een deel van het spel zich afspeelt, wordt aangeduid door een oude schemerlamp en een stoel. de functie de beklemmingen van de man door hun bewegingen vergro tend uit te beelden en dat doen zij wel suggestief, maar toch niet zo dat er een werkelijk beklemmende werking van uitgaat. De duisternis, die meestal in stand gehouden wordt rond de wisselende lichtplek ken waarin gespeeld wordt, werkt ook niet echt. Het meest suggestieve ls het ge deelte, dat in een totaal duistere kerk speelt, en waarbij de man alleen een zaklantaarn gebruikt, daar werkt goed, al blijf je natuurlijk kery wel goed, al blijf je natuurlijk zien dat het toch niet een kerk is. Voor de hele voorstelling geldt dat je eigenlijk telkens net niet hele maal meegenomen wordt. Suggestief door W. H. Wolvekamp ROTTERDAM Dinsdag speelde in de Doelen het Odense Symphonie Orkest onder leiding van zijn tweede dirigent Borge Wagner. Een middelgroot, provinciaal ensemble van circa zeven tig leden, dat, het kan zonder enige reserve worden gezegd, een uitstékende indruk heeft achtergelaten. De drie andere spelers, ln zwarte broek en trui, hebben, globaal ge zien, tot taak de ruimte suggestief te vullen. Soms zijn zij voorbijgang gersj op straat, soms maken zij hoorbaar wat de man (die schrijver Is) denkt, soms geven zij zo maar commentaar, soms zijn zij dreigen de schaduwen, of schimmige angst gedachten. Zij hebben eigenlijk ook Van onze weerkundige medewerker Twee luchtdruksystemen botsten. Een sterk hogedrukgebed van 1035 millibar boven Schotland en een actieve depressie van 990 mb boven Finland (Gistermiddag al aange kondigd bij Moskou). Het maximum trachtte de depressie Europa uit te jagen, maar het minimum gaf niet thuis. Slechts centimeter voor cen timeter week het naar het oosten en het gevolg was dat de isobaren in noordoost-Nederland, noordwest- Duitsland, Denemarken en zuid west-Zweden dicht opeen kwamen te liggen en de noordwestenwind steeds verder aangroeide. Langs dit wrijvingsvlak ontstond dinsdag een groot tumult. De noordwesterstorm was zo hevig, dat een veerboot uit Denemarken drie uur voor de kust van noord-Duitsland heen en weer moest kruisen alvorens af te kun nen meren. Door een en ander liep de Scandinavlë-expres naar ons land uren vertraging op. Dat speel de zich eergisteren af. Gisteren was het weer wat dragelijker en buien vielen er niet. Dit betekende overi gens bepaald niet dat het Britse hogedrukgebied nu de alleenheer schappij bezat. Langs de oostelijke flank van het maximum, waarvan het centrum gisteravond met 1028.6 millibar in Aberporth in zuidwest- Wales werd aangetroffen, kwam er gens in de buurt van Schotland in de Shetlands een kleine storing tot ontwikkeling die een vrij belangrij ke regenzone deed ontstaan. Ler wick op de Shetlands kreeg er tot woensdagavond acht millimeter water van. Ook in west-Jutland re gende het gisteravond. Via de Noordzee trok de regen en motre gen ook ons land binnen en van daag zal het dus aanvankelijk niet zo mooi zijn. Later op de dag ver wachten we echter opnieuw opkla ringen. Vanuit het noorden kan een rug van hogere druk terrein Weerrapporten van gisteravond ze maximumtemperaturen en neerslag van 7-19 uur: Amsterdam zwaar bewolkt 14 0 Den Helder half bewolkt 14 0 Luctath. R'dam zwaar bewolkt 14 0 Twente zwaar bewolkt 13 0 Vllssingen zwaar bewolkt 14 0 Zuid-Limburg zwaar bewolkt 13 0 Berlijn zwaar bewolkt 12 0 Brussel zwaar bewolkt 13 0 Genöve zwaar bewolkt 15 0 Kopenhagen licht bewolkt 13 0 Locarno geheel bewolkt 21 0 Londen zwaar bewolkt 14 0 Luxemburg zwaar bewolkt 10 0 Oslo half bewolkt 12 0 Parijs half bewolkt 14 0 Rome licht bewolkt 24 0 Spilt onbewolkt 23 0 Wenen half bewolkt 14 0 Tel Avlv onbewolkt 27 0 Casablanca zwaar bewolkt 24 0 winnen, wat ook tegen het weekend de zonnige perioden zal verbreden. Een gevolg zal echter ook zijn dat de nachten flink koud zullen wor den. Dat zal speciaal in het bin nenland zo zijn. Over het geheel gezien blijft het weertype nog wel wisselvallig en een enkele bui blijft mogelijk. De maximumtemperatu ren blijven van een niveau van 13 a 14 graden Celsius. De storing had tot gisteravond zeven uur in Aber deen nog geen meetbare regen ge bracht en ln Kinloss aan de Schot se oostkust slechts 0.2 mm. Dat wij al wat dieper de herfst induiken blijkt uit de natte sneeuw die her haaldelijk uit Finland wordt ge meld. Gisteravond gaf zelfs ook het station Tampere in zud-Flnland dit verschijnsel door. De tempera tuur was op dat moment in het noord-Zweedse Kvlkkjokk -2 gr C na een maximum van +1. Koud was het gistermiddag ln zuid-Duits- land met 11 graden Celsius onder meer in Neurenberg. Op Jan Mayen, dat kleine eilandje In de noordelijke IJszee tussen Groen land en Noorwegen, wees de baro meter gisteravond 1026 millibar aan, maar de as van de hogedruk- uitloper was het station voorbij want de wind was zuidwest geworden. Bij Newfoundland trok een uitdiepende stormdepressle van Het Orkest is wat de verschillende Instrumentale groepen betreft kwantitatief zowel als kwalitatief evenwichtig van samenstelling. Bij een fraaie en buigzame klank treedt onder de rustige en exacte leiding van Borge Wagner een or kestdiscipline aan de dag die o.a. tot uitdrukking komt door goed sluitend samenspel. In de als openingsstuk gespeelde 'Linzer' symfonie (no. 36) van Mo- iart traden deze kwaliteiten al di rect ondubbelzinnig naar voren. Na Mozart hoorden wij het hier te lande betrekkelijk weinig uitge voerde vioolconcert van Sibelius. Soliste was Emmy Verhey. Haar spel klonk technisch weer goed verzorgd, het cantabile, vooral op de g-snaar, was van grote klank schoonheid en intensiteit. Vaste hand De dirigent leidde het geheel met vaste hand zodat onze landgenote alle kansen kreeg om haar goede ••eputatie te handhaven. De verras sing van deze avond werd de na de pauze gespeelde tweede symfonie van de Deense componist Carl Nielsen (1865-1931). Deze compo nist, tot voor kort hier weinig be kend. komt de laatste tijd Ineens ln de publieke belangstelling te staan. Hij heeft o.a. 6 symfonieën, opera's (naar Holberg) en een bijzonder mooi fluitconcert geschreven, dat verleden week door het Rotterdams Phllharmonisch Orkest met Ruud Maas als solist werd uitgevoerd. Ook deze tweede symfonie (men kan zich haast niet voorstellen dat Nielsen de conservatieve Mendels- sohn-epigoon Niels Gade tot leer meester heeft gehad) munt uit door voortreffelijke thematische behan deling en een uitgekiende instru mentatie. Muziek die nergens in zinkingen vertoont, overloopt van spontane Invallen en ondanks haar vasthouden aan de tonaliteit van een grote muzikale persoonlijkheid blijk geeft. Het Orkest hield een vurig pleidooi voor dit werk, waar van met name het triomfantelijke slotdeel zeer geïnspireerd klonk. Woensdagavond trad hetzelfde or kest onder dirigent Karol Strya voor het voetlicht in het Amster damse Concertgebouw, eveneens met Emmy Verhey als soliste, nu in het Vioolconcert van Mendelssohn. HOOQ WATER voor vrijdag 10 oktober Vllssingen 5.0017,27. Harlngvlletslulzen 6.55—19.15, Rotterdam 7.59—20.27, Sche. venlngen 6.1418.35, IJmuiden 6.58 19.19, Den Helder 11.00—23.26. Harllngen 1.05—13.16, Delfzijl 3.09—15.33. 980 mb ln noordoostelijke richting de oceaan op. In de middellandse zeelanden zomert het nog steeds met ln Italië 26 gr, gemeten in Catania op Sicilië, Amendola aan de oostkust en in Messina. In de Po-vlakte en aan de Italiaanse rl- vièra werd het niet warmer dan circa 22 graden. Van 25 oktober tot 24 november wordt r in het Stedelijk Museum weer de Salon van de Maassteden gehouden, een tweejaarlijkse ten toonstelling die laat zien wat er op dit moment op het gebied van de beeldende kunst in het Rijnmond gebied gebeurt. In de Eurohal ln Maastricht wordt van 29 november tot 7 de cember een internationale kunst beurs 'PIctura 75' gehouden waar voornamelijk oude meesters uit de 17e tot en met de 19de eeuw aanbod zullen komen. Studenten en docenten van kunst academies in Amsterdam hebben besloten een driedaagse kunstmani festatie (17, 18 en 19 oktober) te houden op het Amstelveld ln de Amstelkerk en de R.K. kerk De Duif, met o.a. een kunstveiling en een kunstmarkt, waarvan de op brengst ten goede zal komen aan gezinnen van politieke gevangenen in Spanje. LEIDEN Niet zo dramatisch als het lijkt: 'Levenslang zitten' tot 3 november ln het Stedelijk Museum De Lakenhal te Lelden is een expo sitie van stoelen. De oudste stamt uit de 17e eeuw, de jongste is van vandaag. Ze zijn er in alle soorten, naast een kinder fauteuil ln Louis XVI-stijl is er een zlg-zag stoel van Rietveld uit 1934. Een opblaasbare stoel uit de Jaren zestig contrasteert met een 'fauteuil Voltaire'. In de collectie bevinden zich alle daagse stoelen uit huiskamer, eet kamer en werkvertrek, naast meu belen voor bij zonderen gelegenhe den, zoals bijvoorbeeld een 19e eeuwse besnijdenlsbank of de troon van Willem II. Dat alles is nog eens met foto's en schilderijen aangevuld. 'Levenslang zitten' ls een reizende tentoonstel ling, die werd samengesteld door het Bureau van de Rijksinspecteur voor Roerende Monumenten. Dagelijks 10 - 17 uur, zondagen 13 - 17 uur, 3 oktober 10 - 12 uur.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 5