Meer strand dan sneeuw
in winterprogramma's
Onderzoek in
een kringloop
Zeeland wijst op
van paratyfus
Felle brand in Dordrecht
"i :;,è||yÉprïf v
Stedentrips
populair
Skiën in
Andorra
Prijzen lopen steeds verder uiteen
Rijnmond tegen
vestiging van
Pelletfabriek
Heel Nederland zo'n beetje onder de salmonella?
Ardennen en Eiffel nu in één brochure
De verkeersbureaus van België,
Duitsland en Luxemburg in ons
land hebben de handen ineenge
slagen en een brochure uitgege
ven over de landstreken Eiffel en
Ardennen, die zoals zij zeggen
geen rekening houden met de
landsgrenzen.
De folder is met name bedoeld
voor hen, die er in het najaar nog
'een weekend of langer op uit
willen. Onder meer vindt men er
een 200 km lange autoroute in
beschreven, die door alle vier lan
den gaat. Voorts wordt er in ge
wezen op de mogelijkheden voor
Weekendtrips voor
caravanners
Het recreatiecentrum Plörilympha
in het Overijsselse De Lutte bij
Oldenzaal organiseert in oktober
weekendtrips voor caravanners
De arrangementen beginnen vrij
dagavond met een kennisma
kingsavond en eindigen zondag
middag.
In het programma zijn onder
meer opgenomen een' sterrit met
de caravan door Twente, een rit
met de Jan Plezier naar het re
creatiegebied Het Hulsbeek. vis
wedstrijden. een competitie kloot
schieten en een behendigheids-
proef met de caravan op een
slipbaan.
's Avonds wordt voor entertain
ment gezorgd.
Wie wil. kan gebruik maken van
het restaurant. (Inlichtingen
Haerbroekstraat 18. Oldenzaal. tel
05410-3076).
kortere en langere arrangementen
in de landen.
Veel hotels berekenen in dit sei
zoen daarvoor aanzienlijk lagere
prijzen dan in de zomer (kortin
gen kunnen oplopen tot 25 pro
cent).
De brochure kan worden aange
vraagd bij de verkeersbureaus (al
le in Amsterdam gevestigd).
Een weekendje er tussenuit? Meer
dan vorige jaren wordt in de bro
chures van de reisorganisatoren
dit jaar andacht besteed aan de
steden en arrangementen. Lon
den. Parijs. Lissabon. Boedapest.
Praag. Istanboel cn Rome zijn
maar -nkele var de besiëm'nVn-
gen,/waar men in de-/» maanden
voor 'en paar honderdjes naar
toe kan reizen.
De prijzen van de arrairj<""»nicn
(tenminste 'reis. logies en or»"bij?
maar er zijn er ook d e mislu.
tend vliegen en de huur rn een
auto bieden) liggen ijk
onder de tarieven van een officieH
vïiegretourtje. Een paar vo"r-
beeidcndrie dagen Londen re
gies plus ontbijt vanaf 250 gui
den), drie dagen Guernsey 325
gulden (half pension) vier dagen
Boedapest 400 gulden (logies en
on'b'i'i. vier da?en Praig 375
guld a (half pension).
Reisorganisatoren putten zich uit
in het ontdekken van steeds meer
exclusieve bestemmingen voor va
kanties in winter, voor- ep na
jaar. Zo brengt Sterreizen voor
komende winter sneeuwvakanties
in Andorra (het dwergstaatje in
de Pyreneëen).
Centouri komt dit jaar voor het
eerst, met wintersportreizen naar
Noorwegen en Finland (in prijs
variërend van 1000 tot 1330 gul
den voor twee weken).
Wie een of meer weken naar an
dere werelden wil, krijgt dit jaar
eveneens aanbod in overvloed.
Drie programma's in deze sector
zijn er op de Nederlandse markt:
her verre reizen-plan van Necker-
mann. de Hotelplan-brochure en
het programma van de Duitse
touroperator Touropa Seharnow
(w..-.:mr Airtour en Long Range
l'rave: de boekingen verzorgen).
Wat deze laatste sector betreft:
•k h r geldt, dat kritische ver-
ijkirig van de programma's
voorriolen kan opleveren. In ieder
ièvai is het van belang na te
z-tirr/wat in de reissom Is inbe-
op n Sommige touroperators
b?r k-.uien hun prijzen vanaf
Frankfurt of Zurich, anderen bie
den pakketten aan vanaf Amster
dam
MAANDAG 6 OKTOBER 1975
BINNENLAND TROUW/KWARTET RH8
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM In een brief aan
gedeputeerde staten van Zuid-Hol
land heeft het dagelijks bestuur
van het openbaar lichaam Rijn
mond geadviseerd die stuwadoors-
maatschappij (Kruwal, een samen
werkingsorgaan van de Duitse
staal giganten Krupp, Mannesmann
en August Thyssen. geen vergun
ning te verlenen voor de vestiging
van een pelletfabriek in Europoort.
Dit bedrijf, dat door het mengen
van vier tot zes verschillende erts
soorten vervolgens komt tot de ver
vaardiging van entsknikkers, een
van de belangrijkste grondstoffen
voor een hoogoven, zou volgens
Rijnmond tot ernstige milieu-over
last leiden voor de omgeving en
met name in Hoek van Holland.
Het plan van Kurwal voor de erts-
knikkerfabriek in Europoort, die
naast het bestaande ertsoverslag.be-
dri'jf Europoort C.V. zou moeten
worden gebouwd, heeft betrekking
op een investering van ongeveer
driehonderd miljoen gulden en zal
aan ongeveer tweehonderd mensen
werk kunnen bieden.
Vervolg van pagina 1
Volgens wat de vijfjarige Sharodj
later aan de politie vertelde, had
zijn twee jaar jongere broertje Soe-
radj met de aansteker gespeeld.
Plotseling, zo zei het kind. stond
het gehele raam in brand. De kin
deren schrokken daar zo van dat zij
naar de overloop vluchtten.
Alarm
Op dat moment kwam juist een der
broers, de 31-jarige Djowalpers^d
Asarfi naar beneden om naar het
toilet te gaan. Tot zijn ontsteltenis
sloegen de vlammen hem vanuit de
woonkamer tegemoet. Hij sloeg
alarm maar kon, ook al ten gevolge
van de plotseling optredende hevige
rookontwikkeling niet meer naar de
slaapverdieping.
Hij greep de drie kinderen' beet en
bracht hen via de trap na.ar de
voordeur op straat in veiligheid.
Het in het voorkamertje verblijven
de meisje Sharda (9) stond in
doodsangst voor het raam. Een
buurtbewoner, de heer B. Grooten-
boer, zag het kind en wilde langs
de trap naar boven. Halverwege
moest hij echter terug.
Gevallen
Even later haalde hij het kind met
behulp van een ladder uit het ook
al fel brandende kamertje. De heer
Soekhram had, zoals hij later ver
klaarde, het geroep van zijn zwager
niet gehoord, omdat hij naar de
radio had liggen luisteren.
Toen vuur en rook ook de slaapka
mer van het gezin binnendrongen
en hem duidelijk werd dat het dak
de enige mogelijkheid tot vluchten
bood, klom hij uit een raampje met
de bedoeling voor vrouw en kinde
ren de weg te banen. Hij gleed
echter uit en'viel in een meter
lager liggende achtertuin.
Te laat
Ook de uit de voorslaapkamer toe
gesnelde broer Soerdjpersad kon
niets meer doen. Zijn stoffelijk
overschot werd in de nabijheid van
dat van zijn zuster aangetroffen.
De Dordtse brandweer" die enkele
minuten na de melding ter plaatse
was, drong met persluchtmaskers
de woning binnen.
Vanaf een hoogwerker werd het
vuur op de zolderverdieping bestre
den, maar voor de slachtoffers was
het te laat. Het gezin Soekhram
was nog maar kort herenigd. De
man was met drie kinderen al eer
der naar Nederland gekomen.
Daarna kwam nog een kind over en
pas drie weken geleden had mevrouw
Soekhram zich met de c}rie jongste
kinderen bij haar echtgenoot ge
voegd. De heer Soekhram is met
een gescheurde nier en zijn zwager
Djowalpersad met een shock in een
ziekenhuis opgenomen.
Maasdam
Oud Feyenoörd
Maasdam speelt maandag 13 ok
tober om half acht een licht-
wpdstrijd tegen Oud-Feyenoord.
Iri het elftal van Feyenoord zul
len onder andere acteren: Eddy
Pieters Graafland, Coen Moulijn,
Gerard Kerkum, Aad Veldhoen,
Rinie van Woerden, Frans
Bouwmeester en Reinier Krijer-
maat. De baten van het duel
komen ten goede aan het be-
jaardenwerk van de bejaarden.
Scheidsrechter De Graaf uit
Delft leidt de wedstrijd, die
wordt opgeluisterd door de mu
ziekvereniging Wilhelmina.
ja i i
J!
SPFT:'.- A:,;'
■x
In een aantal Spaanse steden is zaterdag betoogd tegen de golf van buitenlandse kritiek op de te
rechtstelling van de vijf guerrillastrijders, die een week eerder werden geëxecuteerd. In het plaat
sje Fuengirola deden ook in Spanje woonachtige Nederlanders aan een demonstratie mee, die
blijkens hun spandoek 'criitek' hebben op de aktiviteiten van de Nederlandse regering.
door Barend Mensen
WALCHEREN In Neder-
land sterven per jaar twintig a
dertig mensen aan paratyfus.
Een kleine achtduizend mensen
zijn er kortere of langere tijd
doodziek van. Dit aantal is
maar een zeer klein percentage
van het totaal aan gevallen van
salmonella-besmetting. Een
ziek- of onwel-zijn wordt vaak
niet als zodanig herkenden
wordt dan afgedaan met 'voed-
selvergiftiigng' of, nóg simpeler,
met 'iets verkeerds gegeten'.
Een Jarenlang, op Walcheren uitge
voerd, onderzoek dat nog altijd
voortduurt, heeft aan het licht ge
bracht dat er ten aanzien van pa
ratyfus sprake is van een vicieuze
cirkel. De besmetting voltrekt zich
in de voedselketen, maar blijkt ook
in het milieu te zijn doorgedron
gen.
Zit heel Nederland dan zo'n bettje
onder de salmonella? 'Het begint er
aardig op te lijken', aldus dr. W.
Edel van het Rijksinstituut voor de
volksgezondheid in Bilthoven. die
ons informeerde over het onderzoek
op Walcheren. 'Maar er is geen
enkele reden tot paniek. De kring
loop kan onder m.;er worden door
broken door het veevoedermeel
(want daarmee begint, het) zodanig
met stoom te verhitten dat de bac
teriën gedood worden en de voor
consumptie bestemd» dieren de be
smetting niet mesr kunnen over
brengen.
'Het tegenenan van de verspreiding
in het ^ergt uiteraard een
andere aan'En verder hebben
de mensen de hand In
-1» i-w-nriphV' e»v'0-
Alle sombere berichten over
economische recessie ten spijt,
blijkt de reislust niet of nau
welijks te zijn aangetast. Hoe
wel stijging' van het aantal
boekingen er wat de georga
niseerde reizen betreft af
gelopen zomer niet bleek in te
zitten, lijken herfst en winter
voor de reisorganisatoren weer
iets goed te gaan maken.
Hotelplan-directeur drs. H. F. W.
Roothaert sprak een paar weken
geleden zelfs over een verbazing
wekkende ontwikkeling en knoop
te daar de conclusie aan vast. dat
de Nederlander zich, wat er ook
gebeurt, zijn vakantie niet laat
ontnemen. Een vakantiereis is
voor de meesten een vast onder
deel gaan vormen van hun beste-
dingsprogitamma, net als de auto
en het huis.
Andere touroperators bevestigen
die ontwikkeling. Hoewel de zo
mer nog maar net voorbij is en
het nazomerweer de laatste weken
weinig reden heeft gegeven nu al
te denken aan winterzon of
sneeuwpret, blijkt het aantal boe
kingen voor winterreizen toch al
zodanig te zijn, dat men dit twee
de seizoen optimistischer tege
moet ziet dan begin dit jaar het
zomerseizoen. Nu al zijn veel
Kerst-arrangementen zelfs geheel
uitverkocht.
Boven 700.000
Als de Ontwikkeling van de laat
ste weken zich blijft voortzetten,
zullen er komende winter wel
eens aanzienlijk meer Nederlan
ders naar het buitenland kunnen
gaan dan vorig jaar. Dat waren er
tie regelt In de naaste toekomst
zal gaan veranderen.
Die verwachting baseren zij op de
groeiende belangstelling voor de
zonlanden, waar je in de winter
niet zo gemakkelijk met eigen au
to naar toe rijdt. De Canarische
eilanden, Mallorca en de Spaanse
Costa del Sol blijken het elk jaar
beter te doen. Niet in de laatste
plaats door de in verhouding met
Alpenbestemmingen sympathieke
re prijzen.
Wie de aanbiedingen vergelijkt,
ontdekt al gauw, dat je bijvoor
beeld voor een georganiseerde
tweeweekse wintersportvakantie
naar Zwitserland vrijwel nooit
onder de duizend gulden wegkan.
In de. meeste gevallen moet zelfs
veel meer worden betaald tot
1700 gulden toe. Voeg daarbij de
extra kosten, die het gebruik van
kabelbanen en skihuur meebren
gen en het'is duidelijk dat vakan-
tievieren in de Zwitserse sneeuw
een vrij dure zaak aan het wor
den is.
Toegegeven: Zwitsers bieden waar
voor dat geld. maar zal het de
gemiddelde toerist een zorg zijn
het in een Oostenrijks hotel zon
der telefoon of radio te moeten
doen, als hij daarmee ook gelijk
een paar honderd gulden uit
spaart?
De toeroperatofrs geloven van niet,
getuige het. accent dat zij in hun
programma's leggen op Oosten
rijkse bestemmingen.
Overigens dienen vooral die voor
delige aanbiedingen wél zeer kri
tisch te worden beoordeeld, want
lage prijzen hebben natuurlijk
een oorzaak. Die is meestal lang
niet altijd alléén de kwaliteit van
de accommodatie, maar ook vaak
de ligging Hotels in sneeuwzekere
gebieden boven de 1800 meter
vragen al direct een paar honderd
gulden per week meer dan de
lager gelegen bedrijven.
Wie voordelig boekt, loopt dus de
kans het zonder sneeuw te moe
ten doen. Weliswaar zal het de
actieve wintersporter weinig
moeite kosteh die sneeuw hogerop
te vinden, naar dat kost natuur
lijk geld. Je elke dag met een bus
naar de piste te laten rijden, kan
flink in de papieren gaan lopen.
En dan blijft er van dat voor
deeltje uiteindelijk maar weinig
over.
Meer strand
Een sneeuwvakantie is dus zelden
een voordelige zaak. En wie uit
sluitend financiële overwegingen
een'rol laat spelen, komt al gauw
tot de conclusie, dat dat weekje
overgebleven vakantiedagen eco
nomischer besteed kan worden in
de zonlanden.
Twee weken (met volpension)
aan de Costa del Sol hoeft niet
meer dan 500 gulden te kosten, 15
dagen Madeira (een heel stuk
verder dan de Alpen) wordt al
aangeboden voor minder dan dui
zend gulden. En wie nog verder
wil, wél die kan al voor weinig
meer dan een Zwitserse vakantie
naar verre oorden als Kenya en
Ceylon.
Het is niet voor niets, dat de
meeste toer opera tors vooral op
deze bestemmingen de nadruk
leggen in hun winter brochures.
Palmen en strand overheersen er
in. Sneeuw wordt dit jaar slechts,
mondjesmaat opgediend. Evenals
trouwens de overwifteringsreizen.
Wie afgaat op de omvang van het
aanbod in deze sector, komt al
gauw tot de slotsom, dat de ver
wachte groei hier is uitgebleven.
Een maand of langer overwinte
ren voor afbraakprijzen, blijkt
minder populair dan reisorganisa
toren aanvankelijk hadden ge
dacht. i
den, er moet goed gebakken en
gebraden worden en het eten van
rauw vlees (vooral van gehakt) is
absoluut uit den boze. Dat kan
trouwens ook andere baeteriële of
parasitaire infecties, tot gevolg heb
ben. Wij wijzen er altijd op dat het
onderzoek nu wel paratyphus be
treft, maar dat de uitkomsten over
het algemeen genomen even zeer
voor andere infectieziekten gelden'.
Explosief
Na de oorlog nam het aantal pa-
ratyfusgevallen elk jaar toe. In de
zomer van 1959 kreeg de ziekte
zelfs een explosief karakter. Toen
eigenlijk ai werd het startsein ge
geven voor een grondig onderzoek.
Al doende kwam men tot het in
zicht dat er sprake was van een
kringloop. Met het oog daarop werd
besloten het onderzoek te concen
treren op een beperkt gebied met
een min of meer geïsoleerd karak
ter. De keus viel op Walcheren.
Niet omdat daar de toestand anders
zou zijn dan elders, maar omdat
het met zijn negentigduizend inwo
ners, veertien rioolwaterzuiverings
installaties, twee slachthuizen en
zestig slagerijen een overzichtelijk
proefgebied zou zijn. Het in 1971
begonnen onderzoek is een geza
menlijk project van vier hoofdin
specties van de volksgezondheid
(de geneeskundige, de veterinaire,
die voor de hygiëne van het milieu
en die voor het toezicht op levens
middelen). Aan de door deze
hoofdinspecties .gevormde 'Werk
groep microbiologische verontreini
ging van voeding en milieu', die
het onder/oek uitvoert, werken mee
allerlei srreek- en plaatselijke in
stanties. de keuringsdienst van wa
ren. het Sf reeklaboratorium Zee
land. de Gezondheidsdienst voor
dieren en de Walcherse huisartsen.
Nu al vier jaar dus is men bezig
gegevens te verzamelen en de ge
vonden uitkomsten t« analyseren.
Nauw verband
Dr. Edel: 'Het salmonella-centrum
in het Rijksinstituut te Bilthoven
krijgt per jaar zo'n 20.000 monsters
bacteriën te typeren. Het daaruit
verkregen beeld van wat er in wa
ter zit, wat bij mens en dier voor
komt en wat op vlees en in veevoer
ligt voor Nederland zo ongeveer ge
lijk. In feite hebben we bij 90 a 95
procent van alle gevallen te maken
met slechts drie types van de sal
monella bacterie. Als je nu op di
verse materialen, zowel bij mens,
dier en voedermiddelen voor het
dier, regelmatig dezelfde types te
rugvindt. mag je concluderen dat
het één nauw verband houdt met
het andere, dat de besmetting on
dergebracht is. Daarom spreken we
van een kringloop. Op Walcheren is
het bestaan van zo'n cirkel overtui
gend gebleken. Bijna alle onder
zochte materialen en dieren (vooral
varkens) bleken besmet te zijn met
paratyfusbacterieën. In ieder ander
gebied in Nederland zou men onge
twijfeld tot dezelfde ontdekkingen
zijn gekomen'.
Voedermeel
Het. in grote hoeveelheden geïm
porteerde plantaardige voedermeel
blijkt een vrij grote bijdrage tot de
instandhouding van de kringloop, te
leveren. Logischerwijs lopen de
beesten, die dat voer eten. de kans
besmet te worden. Dat wil niet
zeggen dat ze ook ziek worden. Als
dat zo was zou het probleem sneller
kunnen worden opgelost.. De koei
en. die 's zomers in de wei staan.
door Dick Ringlever
nemen er veel minder van op enki
lopen dus ook minder gevaar. Maaivi
varkens, mestkalveren en slacht- v<
kuikens, die maar kort leven en als ei
elk jong individu het meest vatbaat
zijn, brengen het salmonella-gevaar
in slachthuizen en slachtbedrijven
Als het vlees, dat zelf nooit wordijg
besmet, toevalligerwijs met dar-
minhoud wordt bezoedeld of op an-jv.
dere wijze in aknraking komt meid
iets dat al besmet is, is er weer eenjh
schakel gesloten. Altijd aan de op-w
pervlakte dus: vandaar dat bij voor-
beeld lekwater uit het pakje vlee&p]
op het aanrecht gevaarlijker is dar.a!
het vlees zelf, dat toch de par h>
ingaat.
hi
Men heeft op Walcheren, behalvsin
dieren, vlees en vleeswaren, hak-w
blokken. geveedschappen en derg^-i;
lijke. ook de rioolafvoeren van dedi
slachthuizen en slagerijen en af
slibreservoirs van de rioolwaterzui-mi
veringsinstallaties onderzocht fr
Daarbij blepk dat. kleinere dieren»
vogels en insekten de kring van djft
salmonella-verspreiding sluiten. Zijlo
brengen via wat zij uit de afval-1<
stoffen aan voelsel oppikken
paratyfus-baoterié over in het mi-fl
lieu, aldus het. gevaar voor het dier
direct, of indirect weer vergrotend d
In welke mari het cv allemaal tof hi
bijdraagt, meet nader worden on r
derzocht. y
Dr. Edel 'Wij moeten bij de broflg
beginnen en dus voorkomen da'.
het slachtvee direct al door de voe-,.
ding wordt, besmet. Daarbij moeten
we trachten met andere maatrege-jj
len neem bijvoorbeeld het weren
van knaagdieren en insekten rtg,
varkensstallen de verdere moge-0
lijkheden tot overbrenging af
snijden. Op die manier kunnen v?f
de paratvfus een geducht eind te-e
ruertfrinsm'
toen zo'n 700.000. van wie 48 pro
cent naar' de wintersportlanden
ging, 28 procent de zuidelijke zon
opzocht, 12 pet dichter bij huis, in
België. Frankrijk en Duitsland
bleef en de rest hun vrije dagen
elders over de grens doorbracht.
Weliswaar waren dat voor het
grootste deel toeristen, die op ei
gen gelegenheid op stap gingen
en geen gebruik maakten van de
alles inbegrepen-pakketten van de
reisorganisatoren, maar er is wel
mee aangetoond, dat die tweede
vakantie voor een steeds grotere
groep haalbaar wordt.
Prijzen
Overigens rekenen de touropera
tors er op. dat die voor hun on
gunstige verhouding tussen geor
ganiseerd reizende toeristen en de
groep, die zijn eigen wintervakan-
