slexico vraagt
ancties VN
|;egen Spanje
Rhodesisch verzet
weer in twee stukken
berechting Baader-Meinhof
j/rijwel onmogelijk geworden
Liberale winst
bij Bremer
verkiezingen
Vechten met politie in Tokio
Bezetting Lissabons
studio's wekt tumult
Uitlaatgassen in
Californië dodelijk
are internationale druk op Franco
Pnke boeren
«Zuid-Afrika
zen voor FLNA
edische deskundigen laten geen twijfel:
Leger in paraatheid gebracht
Beiroet begint te
geloven in bestand
ET H
AG 30 SEPTEMBER 1975
BUITENLAND
voor- C—
A. v.
lout-i 0
iking
;rijg-|TERDAM De internationale druk op de Spaanse regering
;in 3,1de gisteren onverminderd voort. Regeringen, politici en vak-
jingen spraken hun afkeuring üit over de voltrekking van
jodvonnissen in Spanje. De Mexicaanse regering ging het
door alle contacten met Spanje te verbreken. Alle Spanjaar-
n Mexico, die iets met de regering in Madrid te maken
:n, moeten voor woensdagmorgen het land hebben verlaten.
unse president Luis
rria stuurde een brief aan de
fcris-generaal van de Verenig-
Ities. Daarin werd de 'schen-
van de mensenrechten in
1 in de sterkst mogelijke be
ngen veroordeeld. De presi-
fj vroeg om een spoedtoij een
van de Veiligheidsraad om
ncties tegen Spanje te kun-
:ondigen.
paanse ambassadeur bij de
igde Naties heeft al officieel
jjeerd op de Mexicaanse sta-
ssadeur Jaime Pinies noem-
brief van Mexico 'absoluut
$vaardbaar'. Hij herinnerde er
>A (Reuter) De Portuge-
iriteiten in Angola die nog
hopen dat de drie elkaar
hèjdende bevrijdingsbewegingen
ft, FLNA en Unita elkaar wei
lij fodanig vastgelegd zullen heb-
slmii dat zij wel tot een nieuw
•mis moeten komen, maken
rgen over de huidige ontwik-
jen in het Zuiden. Daar dreigt
oegere MPLA-leider Daniel
ida, die vorig jaar met drie-
militairen naar de FLNA
'P, de strijd aan te binden
le Unita die deze streek be-
en gemene zaak te maken
talrijke Portugese kolonisten,
•weigeren hun landerijen hier
i geven. Tot nu toe heeft de
ale evacuatie van Portugese
listen uit Angola de Portuge-
een blanke rebellie bespaard,
deze zou In vereniging met de
Zaire gesteunde FLNA alsnog
en uitbarsten.
aan dat Spanje nooit om tussen
komst van de Veiligheidsraad heeft
gevraagd toen er in 1968 honderden
studenten omkwamen bij massa
betogingen in Mexico-stad. De
Mexicaanse politie trad daarbij
toen bijzonder hard op.
De betrekkingen tussen Spanje en
Mexico zijn sinds de Spaanse bur
geroorlog altijd slecht gebleven. De
Mexicaanse regering heeft nooit of
ficiële diplomatieke banden willen
aanknopen met het Franco-regiem.
Zwitsers protest
Het aantal Europese landen dat
ambassadeurs uit Spanje heeft te
rug geroepen is inmiddels uitge
breid met het neutrale Zwitserland.
De Zwitserse regering verklaarde
gisteren 'diep geschokt' te zijn door
de executies in Spanje. Oostenrijk
zal waarschijnlijk vandaag zijn am
bassadeur naar huis roepen. De
Franse president Giscard d'Estaing
gaf gisteren zijn ambassadeur op
dracht voorlopig niet naar Madrid
terug te keren. De diplomaat, die al
in Parijs was, had Giscard gisteren
verslag uitgebracht over de wijze
waarop de processen tegen de ver
zetsstrijders waren gevoerd.
De Amerikaanse regering heeft gis
teren duidelijk gemaakt dat zij
geen diplomatieke stappen tegen
Spanje zal ondernemen. De woord
voerder van president Ford, Ron
Nessen, vertelde gisteren de pers
dat Ford zijn leedwezen had uitge
sproken over 'de kringloop van ge
weld' in Spanje. Met een dergelijke
formulering is een stellingname te
gen de Spaanse regering voorko
men. Nessen vertelde verder dat de
executeies geen gevolgen zullen
hebben voor de onderhandelingen
over de Amerikaanse militair bae-
ses in Spanje. Hij zei dat die on
derhandelingen en de executies
'strikt gescheiden' werden gehou-
Radicale Japanse studenten die zich voor de gelegenheid gekleed hebben botsen in Tokio op de oproer
politie bij betogingen tegen het bezoek van keizer Hirohito aan de Verenigde Staten. De keizer zou vandaag ver
trekken. Eerder is bericht, dat de keizer had afgezien van een bezoek aan de graftombe van generaal MacArthur
de man die in 1945 de capitulatie van Japan aanvaardde en een tijdlang de hoogste gezagsdrager in Japan was.
Het bezoek zou zijn geschrapt vanwege het overladen programma.
SALISBURY (Reuter) De Afrikaanse Nationale Raad in Rhodesië bestaat nu definitief uit twee
delen. Een congres ervan gedurende het afgelopen weekeinde, waarop Nkomo tot voorzitter werd
gekozen, werd door duizenden aanhangers van Nkomo's rivaal Sithole en van de oprichter bis
schop Moezorewa, geboycot. Die hebben nu aangekondigd op 19 oktober een eigen congres te zullen
houden.
Nkomo heeft al aangekondigd dat
dit congres ongeldig is. Door deze
ontwikkeling is de Raad die
destijds de twee jarenlang tegen
elkaar agerende verzetsbewegingen
ZANU en ZAPU in zich verenigde
weer overeenkomstig de oude
scheidslijnen uiteengevallen. Bis
schop Moezorewa, die al drie maan
den vrijwillig met Sithole in bal
lingschap in Zambia verblijft, heeft
nog niet laten weten of hij voor
het concurrerende congres naar
Rhodesië terug zal keren. Het con
gres kan slechts bijeengeroepen
worden door een vergadering van
het uitvoerend comité dat door een
quorum van meer dan de helft van
zijn 69 leden wordt bijgewoond.
Volgens Nkomo zullen zijn tegen
standers zulk een quorum nooit bij
een kunnen krijgen. Het congres
waarop hij was gekozen was door
43 leden van het uitvoerend comité
bijgewoond. Maar Moezorewa's
woordvoerder in Rhodesië. dr. Ga-
belilah, zei tegen verslaggevers dit
aantal met een korreltje zout te
nemen. Hij meende dat indien de
Rhodesische politie zich afzijdig zou
houden het door hem bijeen te
roepen congres zeker tienduizend
deelnemers kon verwachten. De
bijeenkomst waarop Nkomo werd
gekozen was door 5500 deelnemers
bijgewoond.
Beslissend over de vraag welke van
de twee fracties van het congres de
steun van de Organisatie van Afri
kaanse Eenheid zal krijgen acht
men de houding van Zambia en
Mozambique. Het rebellerende be
wind van Ian Smith beschouwt
Nkomo als een gematigd leider die
eventueel in een blank-zwart kabi
net zal bewilligen. Onmiddellijk na
zijn verkiezing heeft Nkomo. die
tien jaar in gevangenkampen van
Ian Smith heeft gezeten, een zwart
meerderheidsbewind geëist en met
intensivering van de guerrillastrijd
gedreigd als Smith dit zou blijven
afwijzen.
it L
'"■or J. den Boef
vandaag na een onder
ling van een week in
'tgart (de hoofdstad van de
»LgePtduitse deelstaat Baden-
nstjrttemberg) het proces tegen
d® Ireas Baader, Ulrike Mein-
lp Gudrun Ensslin en Jan
mei Raspe wordt hervat, zal
üstschien duidelijk worden, dat
lt® niet volgens de sinds 21 mei
ïncolgde methode kan worden
"is :tgezet.
nd proces, dat na ruim vier maan
oog nauwelijks over zijn be-
altadium heen is gekomen, dreigt
le hand te lopen omdat volgens
verdedigers van de vier beklaag-
hun cliënten ongeschikt zijn
de behandeling van het hun
laste gelegde bij te wonen. De
v )caten beroepen zich op de rap-
slafcen van vijf internisten en
«hiaters, waaruit deze 'einge-
it 'ankte Verhandlungsfahigkeit'
lasgerkte geschiktheid om de be-
re< deling van het tegen hen lo-
le proces te ondergaan) zou
rot een.
igslhet aan de verdediging ligt, zal
proces worden afgebroken, om-
v uit genoemde rapporten afge-
ke< zou moeten worden, dat, als de
gingenen geen gelegenheid krij-
XI* geestelijk en lichamelijk te
sUtellen, alleen het getuigenver-
e al acht jaar zal vergen,
lotrechtbank zal er weinig voor
en. het proces af te breken om
een half jaar of langer helemaal
i voren af aan te moeten begin-
Om afbreking van het proces
'oorkomen kan de rechtbank het
een periode van 30 dagen on-
>reken. Die tijd zou gebruikt
a® ten worden om na te gaan of
verbetering optreedt in de al-
"toene gezondheidstoestand van
1 .„beklaagden,
elf
Het Baader-Meinhof proces in Stuttgart is vanaf het begin op 21 mei met de uitgebreide veiligheidsmaatrege
len omgeven. Hier worden bezoekers van het proces bij de ingang van de tot rechtszaal veranderde Stamm-
heimgevangenis aan een onderzoek onderworpen.
Mj)rmaal
een optimaal resultaat te ver-
Igen, zou de rechter de verdach-
in staat moeten stellen om zich
Ier de voorwaarden die normaal
jr gevangenen gelden, onder me-
■he behandeling te plaatsen. Alle
"aren uit veiligheidsoverwegin-
die thans nog oorzaak zijn van
lormale omstandigheden, zouden
ij gezet moeten worden,
inrectltbank kan ook besluiten.
proces op grond van de dit jaar
kracht geworden nieuwe para
bar 231 van de 'Strafprozessord-
pg' in afwezigheid van de ver-
Ihten voort te zetten. Het ligt
echter niet voor de hand. dat dit
zal gebeuren, al is het bepaald niet
helemaal uitgesloten. De verdedi
gers zullen het de rechtbank in dit
opzicht heel moeilijk maken. Zij
hebben nu al laten weten dat de
storingen die in de gezondheidstoe
stand van de gevangenen zijn op
getreden het gevolg zijn van de
afsluiting van de buitenwereld tij
dens langdurige preventieve hech
tenis.
Door nu reeds vast te stellen dat de
storingen niet het gevolg kunnen
zijn van de demonstratieve honger
staking (van juli vorig jaar tot
februari), willen de advocaten het
de rechtbank onmogelijk maken,
dat zij het argument van 'selbstver-
schuldeter Verhandlungsunfahigkeit'
(ongeschiktheid door eigen schuld
om het proces bij te wonen) zal
gebruiken, om de behandeling van
de zaak van de verdachten zonder
hun aanwezigheid te kunnen voort
zetten.
Uit de rapporten van de vijf medi
sche deskundigen concluderen de
verdedigers ten overvloede, dat de
rechtbank talrijke dagen met be
klaagden te doen heeft gehad, die
ongeschikt waren om terecht te
staan. Op een perconferentie in
Stuttgart verklaarde de advocaat
Viktor Pfaff dat uit de rapporten'
van de artsen is gebleken, dat bij
de vier gevangenen 'psycho-physi-
sche Erschöpfungszustande' zijn
vastgesteld.
Deze geestelijke en lichame
lijke uitputtingstoestanden zouden,
zo citeert de Neue Zürcher Zeitung
de verdedigers, de beklaagden aan
de^ rand van een situatie brengen,
waarin zij ongeschikt zijn om zich
te verdedigen.
De bevestiging van de beperkte
'Verhandlungsfahigkeit' van de ver
dachten (door medische deskundi
gen die hun onderzoek op verzoek
van de rechtbank hebben gedaan)
is wat haar gevolgen betreft een
succes voor de verdediging. Vier
maanden lang hebben zij gepro
beerd deze ongeschiktheid aan te
tonen. De deskundigen hebben
vastgesteld dat de vier gevangenen
veel te weinig wegen. Baader heeft
een veel te lage hartfrequentie en
lijdt aan articulatie-stoornissen.
Ulrike Meinhof heeft waarne
mingsstoornissen en kan zich niet
meer concentreren. Bij Gudrun
Ensslin zijn het duizeligheid, lage
bloeddruk en een verminderd pres
tatievermogen. Dit laatste is in nog
sterkere mate bij Raspe geconsta
teerd.
Eigen schuld?
Uit de rapporten blijkt voorts, dat
de deskundigen geen uitspraak
doen over de vraag, of de storingen
in de gezondheidstoestan van de
gevangenen al dan niet door hun
eigen schuld werden veroorzaakt.
Wél zijn zij var "ning, aldus de
Frankfurter Alle ne Zeitung. dat
de langdurige hongerstaking die in
februari eindigde, voor de huidige
gezondheidstoestand van de ver
dachten niet relevant is. Zij zijn
eerder geneigd om aan te nemen
dat de ongewone bepalingen, waar
aan zij als gevangenen waren onder
worpen, er toe hebben bijgedragen.
Eén van de deskundigen, de West-
berlijnse psychiater Wilfried Rasch
(die evenals de internisten Walter
Müller en Joachim Schroder uit
Stuttgart van de gevangenen mede
werking kreeg bij zijn onderzoek),
heeft rechter Theodor Prinzing
voorgesteld, de beklaagden eenzelf
de behandeling te geven als nor
maal is voor gevangenen. Zonodig
zouden de vier verdachten samen
gebracht moeten worden met ande
re in gevangenschap levende leden
van de 'Rote Armee Fraktion'. Rasch
is zich er terdege van bewust dat
dit wat de veiligheidsaspecten be
treft met grote moeilijkheden ge
paard kan gaan. Hij laat een con
clusie echter aan Prinzing over.
De psychiater Werner Mende uit
Marburg (die evenals zijn collega
Helmut Erhardt geen gelegenheid
kreeg, de verdachten te onderzoe
ken) gaf de rechter het advies, niet
langer dan drie uur per dag. onder
broken door korte pauzes, zitting te
houden. Ook hij is er voorstander
van. de omstandigheden, waaronder
de beklaagden hun gevangenschap
doorbrengen, te verbeteren om een
geleidelijk opheffen van de 'sociale
afzondering' mogelijk te maken. De
internisten (die de gevangenen wel
mochten onderzoeken) kwamen in
een gezamenlijk rapport van twaalf
bladzijden tot een soortgelijke con
clusie.
Vergelijking
De Frankfortse krant herinnert er
aan. dat het proces tegen een an
der lid van de Rote Armee Faktion,
Astrid Poll, begin vorig jaar werd
afgebroken, nadat zich problemen
hadden voorgedaan, die vergeleken
kunnen worden met de moeilijkhe
den. waarvoor de Stuttgartse recht
bank zich thans geplaatst ziet.
Astrid Proll werd om gezondheidsre
denen in vrijheid gesteld. Twee we
ken later bleek zij te zijn onderge
doken.
Zullen de vier van Stuttgart ook
worden vrijgelaten, of zal rechter
Prinzing nog proberen door onder
breking van het proces de verdach
ten in staat te stellen 'verhand-
lungsfahig' te worden? Hij zou dan
in een later stadium nog kunnen
pogen, het proces zonder aanwezig
heid van de beklaagden voort te
zetten, als gebleken zou zijn. dat zij
door eigen schuld niet terecht kun
nen staan. Voorlopig ziet het er
niet naar uit. dat hij opgeeft.
TROUW/KWARTET 7
LISSABON (UPI, Reuter) Alle Portugese strijdkrachten zijn
maandag in staat van paraatheid gebracht met het oog op de
toenemende demonstraties tegen de regering in Lissabon.
De veiligheidschef generaal Otelo
Saraiva de Carvalho moest door
speciale eenheden ontzet worden
nadat hij door een woedende me
nigte waaronder zich muitende le
den van de militaire politie ge
mengd hadden, was ingesloten bij
het ministerie van Voorlichting.
De militaire politie was juist op de
menigte afgestuurd om deze in be
dwang te houden. Soortgelijke tafe
relen hadden zich ook eerder op de
dag voorgedaan: militairen die
naar twee radio- en televisiestati
ons gezonden waren om deze te
bezetten hadden gemene zaak met
het protesterende studiopersoneel
gemaakt.
Na de afkondiging van de militaire
paraatheid verscheen premier Aze-
vedo voor de televisie om het pu
bliek een inzicht te geven in de
crisis waarmee de regering werd
geconfronteerd. 'Ik verzeker het
Portugese volk, welks ongerustheid
ik geheel versta, van mijn vastbe
slotenheid en van de beslistheid
van de Beweging van de Strijd
krachten om toenemende politieke,
economische en sociale instabiliteit
een halt toe te roepen', aldus de
premier. Ondertussen had zich een
menigte rondom het uit de radio-
en tv-studio's verwijderde personeel
verzameld, die het voornemen te
kennen gaf, een van de studio's
met geweld terug te nemen. Deze
was na de muiterij van de aanvan
kelijk gezonden eenheden door an
dere troepen overgenomen.
De Portugese socialistenleider Ma
rio Soares heeft een voorgenomen
reis naar Stockholm, waar hij het
congres van de Zweedse sociaalde
mocraten zou bijwonen, gisteravond
op het laatste nippertje afgelast.
Ook dit wordt gezien als een aan
wijzing van de ernst van de crisis
in Portugal.
De aanleiding tot de bezetting van
de studio's was volgens een eerder
communiqué van premier Azevedo
de aanmoediging die in radio- en
tv-uitzendingen was gegeven aan
de demonstranten die d e Spaanse
ambassade voor een deel hadden
verwoest en aan de protestbetoging
van oorlogsinvaliden, welke tot
proporties was uitgegroeid die het
leven in de hoofdstad dreigden lam
te leggen. De nieuwe minister van
voorlichting Almeida Santos noem
de de afgelopen dagen voor Portu
gal de spannendste sinds de mis
lukte coup van Spinola op 11 maart
van dit jaar.
Teken aan de wand voor Schmidt?
Van een onzer redacteuren
De Westduitse socialisten zijn bij de zondag gehouden verkie
zingen voor de stadstaat Bremen teruggevallen van 59 naar
52 zetels. Met de winst gingen vooral de liberalen van de FDP
strijken die gingen vooruit van 7 naar 13 zetels. De chris
tendemocraten gingen er één zetel op vooruit: van 34 naar 35
zetels.
Als er uit het resultaat van deze
verkiezingen al een conclusie
valt te trekken voor de West
duitse politieke verhoudingen,
dan valt die heel gunstig uit
voor de liberale FDP. Want niet
de CDU maar de partij van vice-
kanselier en minister van bui
tenlandse zaken Hans-Dietrich
Genscher heeft geprofiteerd van
het gevoelige verlies dat de SPD
heeft geleden.
Het is altijd al moeiüjk uit een
verkiezings-uitslag in een deel
staat (want dat is de stad Bra
men) nationale conclusies te
trekken. Daar komt nog bij, dat
de Bondsdagverkiezingen pas in
de herfst van volgend jaar ge
houden moeten worden. En op 4
april moet de bevolking van de
deelstaat Baden-Württemberg
eerst nog naar de stembus. Daar
hopen de sociaaldemocraten een
nationaal succes te boeken, door
de christen-democraten in het
Stuttgartse parlement him meer
derheid te ontnemen.
Niettemin zal het resultaat van
Bremen niet zonder invloed blij
ken op de verhoudingen in
Bonn. De liberale regeringspart
ner van de SPD kan in de ver
leiding komen, de nederlaag van
deze partij te zien tegen de ach
tergrond van het tegenvallende
financiële en economische be
leid. Dat wordt vooral bepaald
door kanselier Schmidt en diens
eveneens sociaal-democratische
minister van financiën Hans
Apel. Zij bepalen samen in be
langrijke mate de speelruimte
van de liberale minister van
economische zaken Hans Fride-
richs.
Het streven van Schmidt om een
meer persoonlijk stempel op het
kabinetsbeleid te zetten, kan er
toe hebben geleid dat talrijke
zwevende kiezers hun vertrou
wen in de SPD hebben opgezegd.
Als zij in de toekomst in de
gehele bondsrepubliek het voor
beeld van Bremen volgen kan
dat uitgelegd worden als een po
ging van de kiezers om de ver
houding binnen de coalitie van
SPD/FDP ten gunste van de li
berale partij te wijzigen. Van
een voorkeur voor de terugkeer
van de CDU/CSU als regerings-
spartij is dan geen sprake.
Gedeelde macht
Het heeft er veel van weg dat
een belangrijk deel van het
Westduitse electoraat de betrek
kelijk kleine FDP versterkt wil
zien om te voorkomen dat één
van de grote partijen het alleen
voor het zeggen krijgt. Dit ster
ke vermoeden zal ongetwijfeld
medebepalend zijn voor de rol
die de FDP tijdens de verkie
zingscampagne in Baden-
Württemberg gaat spelen. Het is
in dit verband bijzonder interes
sant te signaleren dat de libera
len in die deelstaat bereid zijn,
een coalitie met de CDU te
overwegen.
In Bonn heeft deze bereidheid al
de nodige consternatie veroor
zaakt, omdat zij de toch al wat
moeizaam geworden samenwer
king tussen SPD en FDP nog
zwaarder belast. Met het uitblij
ven van een door Schmidt in
het vooruitzicht gestelde ople
ving van de Westduitse econo
mie, breekt voor de kanselier en
zijn sociaal-democratische partij
een periode aan, waarin veel het
tactisch inzicht en kunnen van
de kanselier wordt gevraagd.
BERKELEY, Californië De ver
mindering van de hoeveelheid uit
laatgassen van auto's tijdens de
oliecrisis van vorig jaar, viel samen
met een duidelijke en plotselinge
daling van de sterftecijfers in twee
districten in Californië. De meest
voor de hand Liggende verklaring is
dat het een het gevolg was van het
ander, en er zijn tal van bijzonder
heden die in die richting wijzen,
aldus Stephen Brown en medewer
kers, van de universiteit van Cali
fornië in Berkeley.
In het eerste kwartaal van 1974 lag
de verkoop van autobenzine, en dus
ook de produktie van uitlaatgas. 9.5
procent beneden normaal. De sterf
te aan alle oorzaken behalve ver
keersongelukken lag in Los Angels
County 13.4 procent lager dan het
gemiddelde van de eerste kwartalen
van 1970-'73. In het meer landelij
ke Alameda County bedroeg die da
ling 7.7 procent.
Van uitlaatgas wordt vooral een
kwade invloed op hart- en long
ziekten verwacht. Dat klopt met de
cijfers. De sterfte aan hart- en
vaatziekten daalde met 16.7 respec
tievelijk 11.2 proeent in Los Ange
les en Alameda. De sterfte aan
longziekten (astma, chronische
bronchitis, emfyseem) liep zelfs
met 32.9 respectievelijk 38,0 pro
cent terug.
Hierbij moet bedacht worden dat
Californië door de intense smog-
vorming zo ongeveer het ernstigste
uitlaatgasprobleem ter wereld heeft.
De cijfers werden gepubliceerd in
Nature (vol. 257, pag. 306-307).
BEIROET (Reuter UPI) De be
woners van Beiroet beginnen lang
zamerhand enig vertrouwen te krij
gen in het bestand dat een einde
moet maken aan de strijd tussen
de diverse bevolkingsgroepen. Hoe
wel het merendeel van de winkels
maandag nog gesloten was en het
openbaar vervoer niet reed. ver
toonden de straten van de Libanese
hoofdstad de gebruikelijke drukte.
Arbeiders zijn begonnen aan het
opruimen van het puin van ruim
2.000 huizen, winkels en andere ge
bouwen die in de afgelopen weken
geheel of gedeeltelijk zijn verwoest.
