nvimbi: Ango la wacht hevige strijd Militairen in jagen lenigte uiteen Weinig verrassingen in rapporten kernenergie Derde bestand in roerig Libanon Brandt getuigt tegen Guillaume Syrië wijst verdrag met Israël af ^mjdingsbeweging UNITA krijgt steun van westerse landen gelijk in februari verkiezingen tse regering int met anti- rkloosheidsplan Commissie reactorveiligheid spreekt verstandige taal I/Vete* tel Geen nieuwe executiedatum voor Francaise Fretilin zegt Oost-Timor nu te beheersen Politieke leiders bijeen ET ERDAG 25 SEPTEMBER 1975 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 om PORTO (Angola) (Reutér) De bevrijdingsbewegingen in Angola gaan de komende weken Ootrijd snel opvoeren. Ze zullen alle drie proberen een zo groot mogelijk deel van het land onder ™Me te hebben voordat het op 11 november onafhankelijk wordt van Portugal. s <ie verwachting van Jonas vacty, de leider van de bevrij- «regtng UNITA (Unie voor ale onafhankelijkheid van n Q gesprek met het Britse pers- w ZJ Reuter zei Savlmbi dat de iorlog in Angola nog twee le jaar kan duren als niet en politieke oplossing wordt Jen. Maar de UNITA-lelder Ple%an overtuigd dat zijn bewe- 'iteindelijk de overwinning halen. A (Volksbeweging voor de ig van Angola), heeft het ïl dat zij de hoofdstad Loe- _i handen heeft, maar UNITA ™Jeert twee en een half mll- 1 de zes miljoen Angolezen, [Savimbi. (Het gaat groten- 1 leden van de Oemboendoe - de grootste van het land zuiden van Angola, red.). ^"A-leider zei verder dat zijn jingsbeweging de meest ïvolkte gebieden (de land- '^ovincies Hoeambo en Bie) den heeft. 'De meerderheid van de bevolking woont op het platteland. Daarom zijn wij opti mistisch. Uiteindelijk zal de bevrij dingsbeweging die er in slaagt het platteland te mobiliseren winnen'. Savimbi beweerde dat UNITA de provincies Mexico en Cuandi Cu bango en delen van Benguela, Huo- la Cuanza Sul en Malanja in han den heeft. In de provincie Benguela zal de UNITA op korte termijn proberen de stad Lobito te herove ren. Deze ligt aan het einde van de belangrijke Benguela-spoorlijn waarover Zambia tot voor kort een groot deel van haar koper uitvoer de. Afgelopen maand nam de MPLA de stad in, volgens Savimbi met behulp van Portugese troepen. (Volgens ooggetuigen waren inder daad Portugese troepen in de buurt maar deze zouden tijdens de strijd in hun kazernes zijn gebleven; red.). Een van de grootste problemen van UNITA is altijd de bevoorrading geweest omdat de beweging geen uitweg heeft naar zee. Gevraagd hoe UNITA aan wapens en ander oorlogstuig komt zei Savimbi: 'We krijgen ailes wat we nodig hebben. Militair gezien hebben we wat dat betreft geen enkel probleem. We zijn nu zelfs beter af dan drie weken geleden'. Savimbi weigerde bijzonderheden te geven maar zei dat onder de wapenleveranciers westerse landen waren. Het wapentuig komt over de weg en door de lucht (De enige wegen naar door UNITA bezet ge bied komen uit Zaïre,' Zambia en Namibië (Zuidwest-Arika; red.) Volgens Savimbi beschikt UNITA over veertig duizend militairen waarvan vijftien duizend onmiddel lijk kunnen worden ingezet. Hij zei verder dat de westerse lan den de morele plicht hebben UNI TA te helpen omdat zij altijd vrije verkiezingen in de Portugese kolo nie hebben voorgestaan. De MPLA probeert volgens Savimbi de verkiezingen in Angola te on dermijnen, terwijl UNITA democra tisch van karakter zou zijn. MPLA wordt volgens de Savimbi op grote schaal gesteund door de Sow- jet-Unie. 'Meer dan de helft van de wapens die wij op de MPLA buit maken is van Russische makelij', aldus Savimbi. 'Zonder de voortdu rende wapenstroom uit de Sow jet- Unie had de MPLA nooit al deze overwinningen behaald'. Waarom heeft de Sowjet-Unle be sloten zo snel zo veel wapens te sturen', zo vroeg Savimbi zich af, als indirect antwoord op de vraag waarom westerse landen steun ge ven aan UNITA 'Was het alleen vanwege de ideologische band met de MPLA of was het de rijkdom van dit land en zijn strategische positie. Ik denk beide'. (Angola is rijk aan bodemschatten terwijl Moskou bovendien èen steunpunt zoekt in West-Afrika, red.). (De Amerikaanse minister van bui tenlandse zaken Kissinger heeft gisteren in New York zijn bezorgd heid uitgesproken over de betrok kenheid van buitenlandse mogend heden in Angola. Hij doelde kenne lijk op de Sowjet-Unie en China, hoewel de Verenigde Staten van hun kant via Zaïre de bevrijdings beweging FNLA (Nationale front voor bevrijding van Angola) steunen.) Gevraagd of zich Russische militai ren of adviseurs ophouden in door MPLA beheerst gebied zei Savimbi; 'Er zijn er wel. Maar er zijn meer, Cubanen, Algerijnen, Mozambika- nen en 'n paar Vietnamezen'. Voor al de Cubanen, Algerijnen en leden van het FRELIMO (Front voor de bevrijding van Mozambique) nemen aan de gevechten deel de anderen zijn vooral instructeurs, aldus de UNITA-leider. (Overigens zijn de beweringen van Savimbi dat Rus sen, Cubanen, Algerijnen, Mozam- bikanen en Vietnamezen in MPLA- dienst zijn nooit door onafhanke lijke ooggetuigen bevestigd. Wei zijn een aantal MPLA-commandan ten in de Sowjet-Unle opgeleid; red.). Gevraagd of UNITA veel krijgsge vangenen heeft gemaakt, zei Sa vimbi: 'Ja, bijna duizend. Zelfs Katange- zen', (In Angola bevinden zich veel Katangezem die hebben deelgeno men aan de mislukte staatsgreep van de Katangese leider Molse Tsjombe tegen de regering van het toenmalige Kongo (nu Zaïre). An gola heeft altijd geweigerd hen uit te leveren en nu vecht een deel van hen aan de kant van de MPLA indirect opnieuw tegen dat de FNLA steunt; red.) Jonas Savimbi Savimbi liet ook weten dat Zuidaf- rikaanse troepen zich nog steeds tot veertig kilometer over de Ango lese grens bevinden. Zij zouden vluchtelingen beschermen die An gola verlaten. O.ver de Ideologie van UNITA zei hij tenslotte: 'wij zijn gematigd, niet dogmatisch-socialistlsch' én 'wij zijn geen militairen, wij hou den niet van de oorlog'. I flBON (Reuter, UPI) Militaire politie heeft gisteravond inijchoten in de lucht een mensenmassa op het Rossio-plein in Antrum van Lissabon verjaagd. Honderd immigranten uit Ja renden in paniek weg toen ongeveer vijftig soldaten een 3 minuut lang een salvo in de lucht gaven. Volgens de laatste iten werd niemand gewond. igranten waren samen ge- voor een betoging it Angola 11 november onaf- 'jk wordt zullen in totaal 350 blanke kolonisten de kolo- enjrlaten hebben. Berooid, met 55jhiets meer dan de kleren die hebben en zonder uitzicht baan, komen zij in Portugal ?e autoriteiten hebben een rug georganiseerd tussen Loe- fen Lissabon en proberen voor g sting in Portugal te zorgen, ilang niet altijd met succes, a bnflicten met de immigranten lWkomen probeert de Portugese idhg ze te paaien met gratis me- zorg en speciale toelagen, t desondanks groeit de onte- Eerder deze maand be- immigranten het hoofdkan- ■offan de Bank van Angola in ion en eisten geld voor hun ^eloos geworden Angolese bank- Men. ;ste immigranten^ komen uit sjïonomisch weinig ontwikkeld van Portugal, per traditie 1 de meest behoudende |van het land. De militai- iitie die sympathiseert met links in Portugal zei dat zij jzig was om de orde te hand- De immigranten uit Lissa- ijn doorgaans behoudend en ;n de Portugese regering dat ;ola heeft prijsgegeven. Vol- milltaire politie hadden de al een half uur voor het ram een halve minuut drie of ihoten in de lucht gelost. )t incident haalden de café- lars op het plein de stoelen 1 en sloten hun zaken, terwijl ïer en der groepjes mensen nelden. De toestand bleef ge en. alho loofd van de militaire veillg- lienst van Portugal, Otelo de iho, heeft gisteren In Atock- gezegd. dat over Angola een lationale conferentie bij een- >en zal worden Dit om te t>men dat één van de drie ese bevrijdingsbewegingen de ite macht aan zich trekt, ei verder dat er een kans it dat volgens jaar februari in parlementaire verkiezln- orden gehouden en dat Por- een democratie wil vormen >lj de macht aan de basis ligt EN (Reuter) De Britse re- heeft gisteren een program- an 145 miljoen pond sterling kondigd voor de bestrijding de toenemende werkloosheid, be behoren een bedrag van biljoen pond om de industriële leringen aan te moedigen en maatregelen op korte termijn [het scheppen van werkgele zo is namens de Britse Ing in het Hogerhuis bekend- zal 30 miljoen pond Jzen voor projecten die veel d vergen in gebieden waar een werkloosheid is. Hierdoor zul- 15.000 arbeidsplaatsen ontstaan vooral schoolverlaters zul- Deze zijn zwaar ge door de recessie. Momenteel Engeland 1.250.000 werklozen, overeenstemt met 5.4 pro- van de beroepsbevolking. Ook t 20 miljoen pond uitgetrokken scholing, waarbij vooral de ik komt te liggen bij program- voor jongeren. (bij het volk) in plaats van bij de top, zoals in de Oosteuropese lan den. Carvalho was één van de grote voorvechters van de sterk commu nistisch getinte regering - Congal- ves die begin deze maand plaats heeft moeten maken voor een meer gematigd kabinet. Formeel beoalen de militairen ech ter nog steeds de Portugese politiek via de militaire revolutionaire raad. Deze raad kan besluiten van de pas gevormde regering nietig verklaren. De leider van de Portugese demo cratische volkspartij (PPD) Francis co Sa Carbeiro heeft woensdag het recht van de militairen om Portu gal te regeren aangevochten en ge zegd dat het leger beter eerst in eigen kring orde op zaken kan gaan stellen. Wapens gestolen Carneiro zei dit nadat een legerof ficier bekend had gemaakt verant woordelijk te zijn geweest voor het ontvreemden van duizenden wa pens. naar zijn verklaring heeft hij de wapens uitgedeeld aan revoluti onaire groepen. In een intervieuw met een portugees radiostation zei hij dit te hebben gedaan voor de zaak van de revolutie De officier is gedeserteerd en is thans onderge doken. DUSSELDORF (Reuter, AP) De voormalige Westduitse bondskan selier Willy Brandt heeft gisteren in Dusseldorf getuigd in het pro ces tegen zijn vroegere medewer ker Günther Guillaume en diens vrouw Christel. Het. echtpaar Guillaume staat terecht op be schuldiging van spionage voor de DDR. Brandt en Guillaume spra ken niet met elkaar en vermeden zelfs elkanders blik. De voormali ge bondskanselier, die vanwege het spionage-schandaal aftrad zei dat de gevolgen van Guillaume's bezigheden 'aanzienlijk' kunnen zijn omdat niet bekend is wat hij allemaal heeft doorgespeeld, uit de vele voor hem toegankelijke stukken. Brandt zei nog dat de toenmalige minister van binnen landse zaken Genscher hem een maand voor de arrestatie van Guillaume nog had gewaarschuwd voor het doen en laten van 'een van de naaste medewerkers' van de oud-bondskanselier. Brandt was gisteren de enige getuige in het in juni begonnen proces. Van de drie studies over de aanvaardbaarheid van kerncentrales in Nederland die minister Lubbers vorige week naar de Kamer heeft gestuurd, is die van de Commissie reactorveiiigheid (CRV) verre weg de boeiendste. De conclusie van de Gezondheids raad dat de drie geplande centrales bij normaal bedrijf weinig aan ge zondheid en milieu zullen toe- of afdoen, kan immers niemand ver rast hebben. Wel aardig is de uit spraak dat er 'geen algemeen aan vaarde wetenschappelijke methode' bestaat om de zeer ernstige gevol gen van een zwaar reactorongeval af te wegen tegen de zeer geringe waarschijnlijkhid dat het gebeurt. De raad kan daarom geen uitspraak doen over de aanvaardbaarheid van dat risico, en zou dat trouwens ook niet willen. Want de aanvaarding van een risico voor de hele bevol king. vindt de Gezondheidsraad, moet niet gebeuren door een clubje deskundigen maar door de verte genwoordigers van deze samenle ving. Daarom worden de rapporten dan ook naar het parlement ge stuurd. Wat meer zekerheden stralen ons tegemoet uit de lijvige risico-analy se die door de exploitanten van kerncentrales is Ingeleverd. Echte rampen met grote aantallen dode- l'jke slachtoffers zullen niet vaker dan twee tot vijf maal per miljoen jaar gebeuren, melden zij. Dat wijst op een wel zeer bewonderenswaar dige nauwkeurigheid bij het uitre kenen van het bijna onmogelijke. Maar we zullen er waarschijnlijk nooit achter komen of die bereke ningen er een factor tier of hon derd naast zitten. En zeker weten doen we niets. Verder ook in deze risico-analyse weinig verrassingen. Behalve mis schien dat de exploitanten zich kennelijk voorstellen, de mensen die in kerncentrales werken gemid deld drie rem straling per jaar te laten oplopen. Dat is als gemiddel de knap veel het toegelaten in dividuele maximum is vijf rem per Jaar, en hoe verder men daar onder blijft hoe mooier het is. Onzekerheid Intussen is het risico op rampen naar mijn smaak door de Commis sie reactorveiligheid het meest rea listisch tegemoetgetreden. De CRV, een adviescollege van de minister van sociale zaken, stelt principieel dat het niet mogelijk is om alle mogelijkheden op ongevallen te voorzien, en dat dat ook nooit mo gelijk zal worden. Evenmin is het mogelijk om nauw keurig een 'spectrum van ongeval len' te berekenen, een rangschik king van ongelukken volgens toe nemende ernst, met daarbij aange geven de kans dat ze zullen gebeu ren. Wat wij gedaan hebben, aldus de CRV, is naar beste weten drie zeer ernstige voorbeeld-ongelukken bij de kop nemen, en daarvoor de kans vast te stellen dat ze werke lijk zouden optreden. Wij hebben de overtuiging, aldus de ■•ommissie, dat die drie gevallen goede voorbeelden zijn uit een spectrum van ongevallen waarbij de kern van een reactor smelt. En dat is het type ongeluk waar het cm gaat, waarbij grote hoeveel heden radioactiviteit in de omge ving vrijkomen. Het spectrum van ongevallen dat de CRV op deze behoedzame manier benadert, ziet er zo uit dat naar mate een onge luk ernstiger is, de kans dat het zal optreden kleiner is. Wat de cijfertjes betreft, komt men dan aardig in de buurt van de risico's die de exploitanten rappor teerden, want het fundamentele re kenwerk waar iedereen op terug valt, Is vorig jaar in Amerika gepu bliceerd door Rasmussen. Maar het verhaal van de CRV legt in ieder geval een gepaste nadruk op de onzekerheden daaromheen. Hoewel de geruststelling dat niet onder kende soorten van ongelukken geen belangrijke wijzigingen zullen ver oorzaken in het benaderde spec trum, misschien toch wat ver gaat. Toen bijvoorbeeld een half Jaar ge leden twee monteurs in de Ameri kaanse kerncentrale Browns Ferry met een kaarsje op zoek waren naar een lekke kabeldóorvoer waar bij uiteindelijk hele bundels kabels In brand raakten, veroorzaakten zij daarmee een reeks gelijktijdige sto ringen die in de filosofie van Ras- ïussen toch wel een vrij uitzon derlijke samenloop van omstandig heden moest zijn. Het ging alle maal goed, dat wel. Verstandig Om te zorgen dat er ln een kern centrale geen gekke dingen gebeu ren, moet Je zorgen dat hi.' degelijk gebouwd is, dat hij goed bediend wordt en dat er doeltreffende vel- door drs. Rol ligheidscontrole is. Op alle drie ter reinen bevat het advies van de Commissie reactorveiiigheid ver standige taal. De mensen die het programma ter waarborging van de kwaliteit van de centrales gaan uitvoeren, moe ten worden ondergebracht in één centrale organisatie die ten behoe ve van alle elektriciteitsbedrijven werkt. Dat bevordert de opbouw en handhaving van hun deskundig heid. en verschaft hen een onaf hankelijke positie bij de uitvoering van hun taak. De mensen die de centrales gaan bedienen, zullen moeten voldoen aan eisen van deskundigheid die door de overheid zijn opgesteld en onder overheidstoezicht worden ge toetst. En om de nodige onafhankelijkheid van de interne veiligheidsdiensten van de centrales te waarborgen, aldus de CRV, is het gewenst om te bekijken of die diensten onderge bracht kunnen worden bij de te stichten centrale organisatie die een belangrijke rol speelt bij de oprichting van de centrales. Dat lijkt een heel nuttig idee, want vervelende toestanden op dit punt zijn er ln Dodewaard al eens ge weest. Op afstand Heilzaam is ook dat de CRV het uiterst noodzakelijk noemt, appara tuur voor inspectie en onderhoud te ontwikkelen die op afstand kan w>rden bediend. Daardoor kan de ontvangen hoeveelheid radioactieve straling bij de werknemers zo laag mogelijk worden gehouden. Dat kunnen constructeurs en exploitan ten van kerncentra'es zich aantrek ken. PARIJS (AP. UPI) De Tsjadl- sche rebellenleider Hissen Habro heeft geen nieuwe datum bepaald voor de terechtstelling van zijn Franse gijzelaar, de archeologe Frangoise Claustre. Dit hebben Franse regeringsfunctionarissen in Parijs meegedeeld. Voorts beeft een woordvoerder van het Elysee bekend gemaakt dat een Franse delegatie, vergezeld door twee Afrikaanse waarnemers, van daag een ontmoeting heeft met de opstandelingenleider. Habre annuleerde de op afgelopen dinsdag bepaalde executie van Claustre nadat Franse onderhande laars erin hadden toegestemd nog deze week zijn eisen, waaronder een losgeld en militaire uitrusting met hem te bespreken. Er wordt nu verwacht dat Frankrijk ingaat op Habres eis zijn beweging uit te rusten met radio's, transportvlieg tuigen, uniformen en ander materi aal. Protest De regering van Tsjaad protesteert heftig tegen Frankrijks onderhan delingen met de rebellen. De Tsja- dische minister van buitenlandse zaken, Abdel Kader Kamougue, heeft in New York gezegd dat Frankrijk het hele volk van Tsjaad in een bloedige burgeroorlog drijft 'alleen maar om het leven van een persoon te redden, die nutteloze risico's nam'. Een woordvoerder van de Franse regering heeft overigens ontkend dat Frankrijk tijdens de bijeen komst met de Tsjadische rebellen leider wapenleveranties zal bespre ken. De discussie zal alleen betrek king hebben op de afgelopen juli gesloten overeenkomst om geld en goederen te sturen. 'Het akkoord van juli betrof géén wapens', aldus de woordvoerder. DAMASCUS (Reuter, UPI. AP) De Syrische minister van buiten landse zaken Khaddam heeft giste ren met nadruk gezegd dat zijn land geen onderhandelingen met Israël over de Golan-hoogten wU. •Berichten over besprekingen zijn uit de lucht gegrepen. We hebben niet om onderhandelingen gevraagd en zullen dat ook nooit doen', aldus Khaddam. Zijn uitlatingen gaan veel verder dan die van de Syrische premier Al-Ayoubi. die het parlement maandag zei dat Syrië niet op de zelfde voorwaarden als Egypte met Israël wil onderhandelen. De commissie voor buitenlandse za ken van de Amerikaanse Senaat heeft gisteren van de regering geëist dat alle documenten met betrek king tot het Sinal-akkoord bekend worden gemaakt voordat de com missie verslag uitbrengt aan de Se naat. Dit houdt in dat een beslis sing over de stationering van twee honderd Amerikaanse burgertechni ci op de waarnemingsposten in de Sinal zeker een week wordt ver traagd. Zonder goedkeuring van het Congres kan het akkoord niet in werking treden, omdat Israël de on dertekening afhankelijk heeft ge steld van de Congres uitspraak. De eerste stap bij de uitvoering van het akkoord wordt op 5 oktober gezet wanneer Egyptische technici aankomen op de olievelden van Ras Soadar. aldus de Jeruzalem Post. Volgens het blad blijven de Israëlische troepen nog tot 15 op de olievelden en uaarna dragen zij het gebied over aan de VN-vredes- macht. die het op haar beurt aan de Egyptenaren overdraagt. Israël ontruimt op 30 november de velden van Aboe Rodeia, waar 60 procent van de Israëlische olie vandaan komt. DILI (Reuter) Het revolutionaire front voor de onafhankelijkheid van Oost-Timor (Fretilin) heeft gisteren verklaard de laatste weer stand op het eiland te hebben ge broken met de verovering van de stad Butagade nabij de grens met het Indonesische gedeelte va<i Tl- m0r- rnvr De laatste harde kern van de UDT, de democratische unie van Timor, zou weinig weerstand hebben gebo den toen driehonderd soldaten van het front de stad binnenvielen. Een correspondent van het persbu-; reau Reuter die drie dagen met de troepen van Fretilin optrok, meldde slechts twee doden aan de zijde van de UDT. Naar verluidt werden in Batugade meer dan zeshonderd Tlmorezen en 25 Portugese solda ten gevangen gehouden, door de democratische unie. Deze zijn waarschijnlijk meegevoerd door de UDT-troepen die ln de richting van Indonesisch-Timor zijn gevlucht. De militaire leiding van het Freti lin heeft geen nieuwe grensover schrijdingen gemeld van Indonesi sche troepen sinds vorige week de stad Maiana door Indonesische troepen werd aangevallen. Maandag werd een Indonesische korporaal gevangen genomen die volgens het Fretilin de leiding had over de soldaten die de afgelopen drie we ken op Oost-Timor opereerden. BEIROET (Reuter, UPI, AFP) De Libanese premier Karaml heeft gistermiddag een nieuw bestand tussen de strijdende par tijen, de christenen en de moslims, bekend gemaakt. Het is het derde bestand binnen een week en het is zeer de vraag of het werkelijk in praktijk zal worden gebracht. De premier zei dat alle gewapende mannen zich voor vijf uur plaatse lijke tijd uit Beiroet en de voorste den moesten terugtrekken en dat de wegversperringen moesten wor den opgebroken. Ontvoerde perso nen moeten worden vrijgelaten. Karaml zei dat de binnenlandse veiligheidstroepen, die de afgelopen week nauwelijks met resultaat kon den optreden, hun taken zullen hervatten. Het bestand werd bereikt nadat de premier had gesproken met de Syrische minister van buitenlandse zaken en bemiddelaar ln het Liba nese conflict Khaddam en met Li banese en Palestijnse leiders onder wie PLO-leider Yasser Arafat. Ka raml deelde mee dat er een twintig man tellend comité is gevormd, dat de politieke kant van de strijd gaat bestuderen en bespreken. In het comité zitten onder meer de faian- gistenlelder Gemayel en de leider van de socialistische partij Jun- blatt. De groep komt vandaag al bijeen ln het palels van president Franjieh. Gisteravond klonk enkele uren na het van kracht worden van het bestand nog op grote schaal ge weervuur in de straten van Beiroet. De falan gisten deelden mee dat zij niet van de straat gaan voor het gezag is hersteld. (ADVERTENTIE) ^„eO«^°men ^eentefcor, aan vitamines van het B-complex.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7