ïW: Geen
Donsverhoging
olgend jaar
ABN
CDA naar programma geen middenpartij
ABN
Boek fa reis.
Win fa prijs.
Verkeersfonds voor
bestrijding tekorten
van openbaar vervoer'
weden met compensatie prijsstijgingen
Nipo-enquête
Afgestudeerden
toch naar Rotterdam
Algemene Bank Nederland
Wiardi Beekman Stichting:
Conservatisme dreigt van rechts én van links
Algemene Bank Nederland
CDA in
discussie
>DAG £4 SEPTEMBER 1975
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
jonze sociaal-economische redactie
biiTERDAM Het NW is bereid voor volgend jaar af te zien
onïreële loonsverhogingen en zich tevreden te stellen met com-
van de prijsstijgingen. Op voorwaarde dat de koopkracht
de werknemers met een gemiddeld inkomen blijft gehand-
d, wil het NW óók met regering en werkgevers praten over
derifcentraal akkoord 1976.
igen-voorzitter Wim Kok verduide-
'd<£ gisteren op de vergadering
he de verbondsraad van het NW
he Lmsterdam dat er gezien de
wa te economische omstandighe-
meen ter wille van de collectieve
sjes leningen voor de werknemers
ei ts een zeer bescheiden verbe-
g van de arbeidsvoorwaarden
'Wanneer er in feite sprake is
ge een daling van de produktivi-
net ongeveer drie procent, die-
de lasten daarvan naar ons
iel gedragen te worden door
eei ien die daar het best toe in
len zijn', aldus Kok. Dit betekent
:anltns het NW dat de prijscom-
orn&tie voor de helft in een voor
liev gelijk bedrag en voor de helft
>iel irocenten moet worden uitge-
eer I-
he
schillen
>nz
uudie manier kan worden bereikt
dei de inkomensverschillen tussen
ager en hoger betaalden iets
rteiier ver uit elkaar zullen groei -
Bovendien zullen de lager en
jtbetaalden ook onder de huidi-
«nstandigheden toch nog een
ie krachtverbetering krijgen', al-
NW-voorzitter.
bekend hebben de Nederland-
mo hristelijke bond van overheids-
meel, die dit idee al eens eer-
>P0 heeft gelanceerd, en de hout-
da iouwbond CNV zich ook al uit
stekken voor een herverdeling
die de prijscompensatie,
litt
He NW wil snel zaken doen.
gneer de onderhandelingen op
sp< raai niveau half november
Itij uitzicht bieden op resultaat
de<t verder praten geen zin. Dan
aajer volgens de vakcentrale in de
en in de onderne-
Oofeen moeten worden geopereerd.
g< igens zijn volgens Kok de re-
is van de werkgevers tot nu toe
E hoopgevend. Hij legde er de
da uk op dat het gaat om voorlo-
standpunten van het NW. Pas
neer de maatregelen van de
heid op het gebied van de be-
(ngen en de sociale verzekerin-
ekend zijn, kan het arbeids-
ardenbeleid verder worden
ld.
theid
NW-voorzitter waarschuwde te-
het oproepen tot drastische be
igingen in de collectieve sector.
Idit verband noemde hij VVD-
Wiegel de kampioen van
zelfverzekerde botheid. 'Het is
toppunt van onoprechtheid
Jtneer het kappen .in de over
staken zo wordt voorgesteld dat
kleine man daar wél bij zou
k heb uw paraplu gebruikt
m uw nieuwe hoed te be-
chermen.'
varen. Alsof de collectieve voorzie
ningen, de moeizaam verworven so
ciale zekerheid, niet de paraplu
vormen die juist de kleine man in
het barre economische weer van
thans voor een nat pak kan behoe
den'.
De NW-voorzitter zei de hoofdlij
nen van het regeringsbeleid ten
aanzien van de aard en de omvang
van de collectieve voorzieningen te
kunnen onderschrijven, maar met
name de rol van de overheid in het
economische leven komt onvol
doende uit de verf. Zij blijft zich
volgens Wim Kok beperken tot
haar traditionele, dat wil zeggen
globaal corrigerende rol in de
maatschappij.
Uit een oogpunt van vermaatschap
pelijking van de produktie zou de
overheid niet bang moeten zijn om
waar nodig en gewenst, samen met
het bedrijfsleven te komen tot het
opzetten van economische aktivi-
teiten. Voor het NW gaat het hier
om een hoofdzaak in het regerings
beleid. 'Wanneer niet op korte ter
mijn een aanzet tot zo'n beleid
wordt gegeven betekent dit dat het
vertrouwen in deze regering een
geduchte knak zal krijgen en de
geloofwaardigheid in NW-ogen
ernstig zal worden aangetast' aldus
de heer Kok.
Het kabinet probeert zoveel moge-
Lijk inhoud te geven aan doelstel
lingen die ook die van de vakbewe
ging zijn: het spreiden van inko
mens, macht en kennis. Maar dat
wil niet zeggen dat het NW het
met alles eens is. Als voorbeelden
noemde de heer Kok het vrijwel
ontbreken van aandacht voor het
verdere emancipatieproces van de
vrouw en de geringe geïnspireerd
heid die spreekt uit het milieube
leid.
Onoverkomelijke bezwaren heeft
het NW tegen het feit dat de
bevriezing van de kinderbijslag
voor het eerste kind rechtstreeks
tot uiting komt in een premiever
lichting voor de werkgevers. Dit geld
moet volgens het NW ten goede
komen aan een vermindering van
de werknemerspremie AOW en aan
de aanvullende pensioenverbeterin
gen.
Uitsluitend beperking
Opvallend noemde de NW-voorzit
ter het dat de regering zich bij het
aanduiden van beleidsmaatregelen
uitsluitend richt op een beperking
van de loonkosten. Over een be
heersing van de technische ontwik
keling om de uitstoot van ar
beidsplaatsen te voorkomen en
over de aanpassing van de vraag
wordt niet gesproken, terwijl ook
factoren als de rentevoet en de
over-investeringen in het verleden
voorbij wordt gegaan. Hoewel hij
de rol van de loonkosten niet wilde
ontkennen, raadde hij met name
de ondernemers aan zich in andere
economische opvattingen te verdie
pen dan in die waardoor het eigen
groepsbelang het best wordt ge
diend.
De NW-voorzitter wierp ook de
vraag op of een kwart van de
gelden die voortvloeien uit de ver-
mogensaanwasdeling ten goede
zouden mogen komen aan de indi
viduele werknemers in plaats van
aan een collectieve bestemming zo
als verbetering van de pensioenen.
Een aantal bonden, onder andere
de Industriebond NW en de amb
tenarenbond, voelden daar niets
voor en wensten vast te houden
aan een collectieve verbetering van
de pensioenen.
NW-voorzitter Wim Kok tijdens zijn toespraak op de verbonds
vergadering in het RAI-congrescentrum.
Vervolg van pagina 1.
Op de vraag van het NIPO of de
godsdienstige overtuiging een rol
moet spelen bij Kamerleden, die
het CDA in het parlement verte
genwoordigen werd het volgende
geantwoord: Van de AR-kiezers
vindt 63 procent dat hun vertegen
woordigers aangesloten moeten zijn
bij een christelijke kerk. 32 procent
vindt dat het instemmen met de
beginselen van het CDA voldoende
is, en vijf procent heeft geen me
ning. Bij de CHU-kiezers zijn die
percentages achtereenvolgens: 57,
34 en 9; bij de KVP kiezers: 30, 52
en 18.
Voor of tegen CDA?
Uit antwoorden op de algemene
vraag 'bent u voor of tegen vor
ming van een grote, christelijke
partij, het CDA, bleek dat zestig
procent van de KVP-stemmers nu
voor vorming van het CDA is (te
gen 81 procent op 1 april vorig
jaar). Het percentage tegenstanders
onder de KVP'ers is nu dertien
(vorig jaar elf), Geen mening had
27 procent (vorig jaar acht). Ook
bij de ARP-stemmers is het aantal
voorstanders van het CDA vergele
ken met 1 april vorig jaar teruggelo
pen (van 87 naar 78 procent). De
tegenstanders bleven bijna gelijk:
acht procent, tegen negen procent
vorig jaar. Geen mening had onder
de AR veertien procent (tegen vier
vorig jaar). Alleen bij de CHU is de
animo voor het CDA vergeleken
met vorig jaar toegenomen nu 72
procent voor, vorig jaar 65.
Het aantal tegenstanders in de
CHU nam sterk af: nu elf procent,
vorig jaar 29. Ook bij de CHU'ers
velen met 'geen mening': nu ze
ventien procent tegen zes procent
vorig jaar.
Bekijken we de antwoorden van
alle ondervraagden (dus ook van
hen die op een andere partij stem
men dan CHU. ARP of KVP). dan
blijkt 52 procent van de Nederland
se kiezers, een kleine meerderheid
dus. voor het CDA te zijn.
DEN HAAG De Tweede Kamer is
gisteren akkoord gegaan met een
wetsontwerp dat de toelating regelt
van afgestudeerden aan 'Nijenrode'
tot de interfaculteit bedrijfskunde
Rotterdam-Delft. Als de Eerste Ka
mer ook akkoord gaat zullen afge
studeerden aan het Nederlands op
leidingsinstituut voor het buiten
land 'Nijenrode' op kandadaatsni-
veau kunnen beginnen.
(ADVERTENTIE)
Als u voor uw wintervakantie gaat boeken bij de ABN,
profiteert u van meer dan alleen de uitgebreide
keuzemogelijkheden. Er is namelijk ook nog een kans
op een plezierige financiële meevaller.
AMSTERDAM De Wiardi Beekman Stichting (WBS), het we
tenschappelijk bureau ten dienste van het socialisme, bepleit in
haar zojuist verschenen nota 'Verkeerd verkeer?' de instelling van
een algemeen verkeersfonds, waaruit de voorzieningen en de te
korten van een goed functionerend openbaar vervoer, maar ook
de kosten voor particulier vervoer kunnen worden bestreden.
(ADVERTENTIE)
De stichting suggereert, dat dit
fonds zijn middelen zal moeten
putten uit: verhoging van de benzi-
ne-accijns en de wegenbelasting:
parkeerbelastingen; heffingen op
het grondgebruik (bereiikbaarheids-
belasting) speciaal voor bedrijven
en instellingen en leningen. Omdat
de WBS erkent, dat de auto in de
huidige maatschappij niet meer is
weg te denken, bepleit de stichting
naast verbetering van het openbaar
vervoer ook dat kleinere plaatsen
met een aanvullende wegennet
worden aangesloten op de autosnel
wegen. Het rapport vermeldt, dat
de particuliere auto in 1970 ruim 80
miljard reizigerskilometers voor
zijn rekening nam dat wil zeg
gen: 80 miljard mensen vervoerde
over één km. Trein en andere vor
men van openbaar vervoer kwamen
tot 18 miljard reizigerskilometers.
'Het ziet er voorlopig niet naar uit,
dat in deze ontwikkeling verande
ring zal komen', aldus de WBS.
Vroeger werd 20 procent van een
nieuwe woonwijk toegemeten aan
het verkeer. In nieuwe wijken
wordt nu in vele gevallen ongeveer
33 procent van de grond voor auto
verkeer en -stalling gereserveerd.
Openbaar vervoer biedt volgens het
rapport talloze voordelen boven het
particuliere autovervoer. Het ver
keer eist tegenwoordig 3200 men
senlevens per jaar en meer dan
68.000 gewonden. Bij een verschui
ving naar het openbaar vervoer zou
dat cijfer zeker dalen. 'Ter bescher-.
ming van het natuurlijk milieu, ter
vermindering van de luchtvervui
ling (het schadelijke koolmonoxyde
wordt voor meer dan 90 procent
door de auto in de lucht gebracht),
ter redding van ons stedelijk cul
tuurbezit, ter vergroting van de
verkeersveiligheid en ter bestrij
ding van de verspilling van energie
en grondstoffen lijkt er dus van
alles voor te zeggen het openbaar
vervoer te bevorderen boven het
particuliere vervoer', aldus het rap
port.
Om daarmee op korte termijn eni
ge vordering te maken, dienen zo
snel mogelijk kruispunten gelegen
in routes van openbaar vervoer te
worden aangewezen als voorrangs
kruisingen en moeten verkeerslich
ten ten gunste van bussen en
trams worden beïnvloed. Verder
zouden er meer vrije banen voor de
trams en bussen moeten komen en
moet er meer eenrichtingsverkeer
in nauwe straten worden ingesteld.
door drs. R. F. M. Lubbers
Hoe men het ook draait of keert, de realisatie van het CDA ia een verschrikkelijk
pretentieuze zaak. Voor een KVP-er als ik ben, is het nog heel iets anders of men
op basis van een politieke traditie en de feitelijke verantwoordelijkheid, die een
politieke partij door haar bestaan zelf draagt, probeert de praktijk naar en door
het Evangelie te oriënteren, of dat men vandaag een nieuwe politieke organisatie
mee helpt stichten die zich uitdrukkelijk op het Evangelie wil laten aanspreken.
(ADVERTENTIE)
Als u op wintervakantie gaat, kunt u 't best boeken
bij de ABN. Want dan kunt u tot
1 novembera.s. meedoen aan een gemakkelijke prijsvraag
met twintigduizend gulden aan geldprijzen.
Wie weet, maakt u zo uw vakantie 'n flink stuk goedkoper!
Huiver bevangt je dan. Hui
ver ook omdat in de geschie
denis in naam van de christe
lijke politiek het nodige nage
laten is. Huiver ook omdat de
feitelijke presentatie van een
aantal christen-democrati
sche partijen in de wereld
van vandaag je al te vaak een
stempel lijkt op te drukken
waaraan je je wilt onttrek
ken. Huiver ook, en dat is
misschien het belangrijkste,
omdat de afstand tussen het
Evangelie en zijn harde
boodschap en de feitelijke
politiek zo groot is. Ons ge
loof zal werken als een
voortdurende aanklacht,
waar wij ons aan blootstel
len.
Toch willen wij het avon
tuur aangaan. Het is moei
lijk alle motieven te wegen.
Zij zijn ook niet voor ieder
gelijk. Als deze serie in
'Trouw' echter gaat over de
vraag naar de openheid als
één van de richtgevende
motieven, dan beperk ik mij
tot drie aspecten daarvan.
Eén daarvan is de oecume
nische invalshoek: waar wij
als christenen ook in de po
litiek gestalte geven aan on
ze fundamentele oriëntatie,
dan willen wij met, onze
blote handen de muren af
breken die ons in taalge
bruik, visie en eigengereid
heid er van afhouden een
teken van tegenspraak te
ziin. Dat kost vingerletsel
en soms mèèr, maar dat is
het wel waard.
Daarnaast willen wij de
openheid inhoud geven door
een sterk accent op het pro
gramma en de politieke
praktijk. Dat is immers de
weg waarlangs wij in de po
litiek gestalte geven kunnen
aan de noodzaak als christe
nen in de wereld in deze
tijd te staan.
Tenslotte heeft de openheid
een fundamentele intermen
selijke betekenis: de kerste
ning van en door mensen
houdt niet op bij de grenzen
van hen, die zich als lid
maat van een kerk be
schouwd willen zien. Dit
laatste speelt bij katholie
ken zo'n grote rol, omdat
wij de structuren van de
kerk als te gesloten .zijn
gaan ervaren om werkelijk
in de wereld te staan. De
openheid naar de wereld via
ons programma en onze po
litieke praktijk kan alleen
waarachtig zijn naarmate
wij allen in dat werk wel
kom heten, die dat werkelijk
mee willen maken
Geen woordenspel
Soms denk ik wel eens: ik
noem mij christen, maar
ben ik het? en anderen die
zich geen christen noemen,
kunnen die geen christen
zijn? Het gaat hier niet om
woordenspel en sofismen
het gaat er wél om vast te
stellen dat onze basisopstel
ling, zoals die in statuten
verankerd ligt, ons bestem
pelt tot een christelijke par
tij: 'en waar twee of drie in
Mijn naam verenigd zijn,
ben Ik hun midden.'
De huiver waarvan ik boven
sprak, kan ik alleen over
winnen vanuit deze troost
rijke gedachte; maar dat
zou dan toch ook voldoende
moeten zijn. Een troostrijke
gedachte, geen verdienste;
het is immers niet de vraag
wat wij met het Evangelie
doch de vraag is wat het
Evangelie met. ons doet. en
die werking houdt niet op
bij de grenzen van een
kerkgemeenschap.
Het kan zijn dat de KVP
een aantal jaren te oneven
redig veel aandacht gegeven
heeft aan haar program
ma's: de huidige statuten
van het CDA herstellen dat
evenwicht dan toch ruim
schoots. Ik ben daar geluk
kig mee.
Het staat niet vast wie
straks lid zullen willen wor
den van het CDA. Als men
lid wordt, aanvaardt men
voor het politiek handelelen
van het CDA de werking van
het Evangelie. Tegelijk zal
dat een grond van
kritiek zijn en een bijzonde
re verantwoordelijkheid be
tekenen. Die verantwoorde
lijkheid gaat men als lid
aan en zij zal nog zwaarder
drukken als men politieke
functies gaat vervullen.
Ik begrijp natuurlijk het
fundamentele onderscheid
tussen hem die slechts op
het CDA stemt en hem die
er lid van is. Ik zie niet het
principiële onderscheid tus-
sen hem die tot een bijzon
der ambt geroepen wordt en
hem die als lid in woord,
geschrift en gedrag de poli
tieke ontwikkeling van de
partij gestalte geeft. Men
kan hoogstens zeggen dat
men op het moment van de
kandidaatstelling zijn ver
antwoordelijkheid en kwets
baarheid scherper zal moe
ten ervaren. Zou men bang
zijn voor papieren lieden,
dan kan het zinvol zijn bij
een kandidaatstelling te
wij zen op de statuten en de
consequenties daarvan. Mijn
voorkeur zou het overigens
niet zijn. Die spiegel past
immers ieder lid.
Volkspartij
Als men, en dat doe ik, hui
vert voor het CDA als chris
telijke partij, dan past het
je je af te vragen wat de
functie en plaats van het
CDA zou kunnen zijn. Ge
zien de plaatsruimte beperk
ik mij tot een enkele op
merking.
Allereerst meen ik dat het
CDA een echte volkspartij
zou moeten zijn. Ik veraf
schuw het begrip midden
partij. Feitelijk is het CDA
ook alleen maar middenpar
tij, voorzover de twee ande
re grote politieke stromin
gen zich exclusief zouden
blijven richten op al te uit
sluitend respectievelijk de
armere en de rijkere men
sen. Het CDA zelf ls op zijn
programmapunten, of het
nu kwesties van leven en
dood of dt sociaal-economi
sche kwesties betreft, in fei
te geen middenpartij.
Juist zijn fundamentele op
vattingen, ook met betrek
king tot de noodzaak de
ïconomische orde en de
oriëntatie van onze welvaart
ie wijzigen, hebben haar
vervreemd van de liberalen.
Evenzo blijft-er onzekerheid
of de socialisten de wezen
lijk personalistische maat
schappijbeschouwing, welke
meer op verantwoordelijk
heidsbeleving dan op cen
tralisme gebaseerd is, willen
respecteren. Dat blijft een
risico inhouden voor de sa
menwerking die thans de
beste perspectieven lijkt te
bieden. In feite gaat het
hier om conservatisme van
links en rechts, waar tegen
opgetornd zal moeten wor
den. Onder conservatisme
versta ik dan de dreiging
die iedere politieke partij
kent om de belangen van de
groepen waar men de mees
te leden uit recruteert, zó
voorop te stellen dat men de
werkelijke maatschappelijke
vooruitgang vertraagt. Het is
tegen dat conservatisme
waartegen het CDA zichzelf
ook steeds weer moet wape
nen.
Tolerantie
Sommigen zien de rol van
het CDA als de verzoener
van de tegengestelde belan
gen. Ik betwijfel of dat
voorop moet staan. Natuur-
lijk, het misstaat ook een
CDA-politiek niet ora bij te
gengestelde belangen toch
tot praktische uitkomsten te
komen. Dat is een zaak van
tolerantie en vakmanschap.
Dit vakmanschap is CDA-
politici echter al te vaak
weer als verwijt tegengewor
pen. Zij zouden slechts com-
promissenmakers zijn. Wij
zullen deze verwijten moe
ten weerleggen en voorko
men. De praktische uitkomst
zal daarom altijd een begin
van oplossing, een daadwer
kelijke stap vooruit moeten
zijn.
Het is juist dat politiek al
tijd een stuk belangenbe
hartiging betekent. Het CDA
zal zich daar niet geheel aan
kunnen onttrekken. Bepa
lende r zal echter zijn de vi
sie die men opbrengt om
over de grenzen van van
daag heen te springen. Zij
die het het summum van
duidelijkheid vinden een po
litieke partij te versmallen
tot een stuk belangenbehar
tiging, vergissen zich gron
dig. Dat zullen ook socialis
ten en liberalen zich niet
laten gezeggen.
Maar als het dan gaat om
een stuk visie en een wil en
organisatie om die visie
maatschappelijke gestalte te
geven, dan is er belangrijke
ruimte voor het CDA. Wei
nigen zullen immers ont
kennen dat liberalen en so
cialisten ontzagwekkende
moeite hebben zich niet
door dogma's uit het verle
den te laten ketenen. Ook
in het CDA kennen wij die
spanningen, maar wij willen
doelbewust op weg zijn. Wij
zijn immers bezig met een
stukje heilsgeschiedenis,
waarbij wij ons er van be
wust zijn, dat h£t Evangelie
wezenlijk vooruit ligt op wat
mensen kunnen bereiken.
Daarom ook mag het Evan
gelie noodt als confirmatie
gebruikt worden van een
reeds ingeslagen politieke
richting, maar moeten wij
ons wel laten beroepen door
datzelfde Evangelie. De ge
loofwaardigheid waarmede
wij dat doen zal de maat
zijn van onze openheid, en
voor hen die bewust die
openheid willen dienen zal
ons huis niet gesloten mo
gen zijn.
Drs. R. F. M. Lubbers is
minister van econo» ische
zaken. Hij b lid van de
KVP.
