Critici kernenergie
richten zich tot kerk
Een opwekkend woord
van Pier Pennings
Vandaag
Onze
adressen:
Er zijn twee soorten
christen-socialisten
Nieuwe boek
Rolduc heeft 35
seminaristen
Conferentie
TROUW/KWARTET DONDERDAG 18 SEPTEMBER 1975
KERK/BINNENLAND
door ds. Hans Bouma
Moeten de kerken het punt 'kernenergie' op hun agenda zetten? De 'Stroomgroep Stop Kalkar' vindt
duidelijk van wél. Door middel van een op grote schaal te verspreiden brief, getiteld 'bewerken en
bewaren', probeert de Stroomgroep de komende weken de bezinning binnen de kerken te stimu
leren. Zij hoopt daarbij, dat deze bezinning vooral de confessionele partijen zal beïnvloeden. Totnogtoe
zijn deze evenals het CNV vóór kernenergie.
Het is overigens niet alleen de
Stroomgroep Stop Kalkar, die het
nodig acht. dat de kerken zich uit
spreken over kernenergie. In de
maand juni van dit jaar organi
seerde de afdeling 'Kerk en Samen
leving' van de Wereldraad van Ker
ken in het Zweedse Sigtuna, zoals
gemeld een speciale hoorzitting
over de toepassing van nucleaire
energie.
Samenlevingsvraagstuk
Nucleaire energievoorziening is in
de eerste plaats een samenlevings
vraagstuk- Het is in de discussie
nauwelijks interessant of de tech
nici weg weten met de kernenergie.
Belangrijk is of de samenleving, die
met de kernenergie moet leven, er
raad mee weet. Juist deze kwestie
zal de kerken moeten beroeren
althans d kerken, die zich bekom
meren over de toekomst van de
samenleving.
Wat zit er immers zoal vast aan de
keuze voor kernenergie? Om te be
ginnen: de bereidheid om onvoor
waardelijk voort te gaan op de weg
van een steeds hoger energiever
bruik. Onze almaar toenemende
energiebehoefte staat dan in dienst
van een voortdurende produktie-
en consumptiestijging. Maar moet
er steeds meer geproduceerd wor
den?
Het gevolg zou zijnnóg meer ver
nietiging van de natuur. Met de
overvloed aan goedkope(?) energie,
die de kerntechniek ons aanbiedt,
wordt de wereld er bepaald niet
leuker op.
Er zit nog meer vast aan de beslis
sing voor kernenergie: de illusie
van een technische droomwereld.
Kernenergie zal op zichzelf wel mo
gelijk zijn (de techniek staat ten
slotte nergens voor), maar alleen in
een technisch paradijs. Een wereld,
waar alles gesmeerd loopt. Een we
reld. waar geen fouten, ook niet de
meest menselijke, gemaakt worden.
Een wereld zonder spanningen,
conflicten, oorlogen. Welnu, deze
wereld bestaat niet.
Sinds de laatste wereldoorlog heb
ben we een kleine honderd revolu
ties, gewapende conflicten en oor
logen meegemaakt. Het barst van
de onrust, argwaan, agressie, ge
weld. Nergens is de situatie veilig.
En voor de exploitatie van kern
energie is juist een duurzame toe
stand absoluut onontbeerlijk. Het
materiaal, waarmee men werkt, is
levensgevaarlijk. Plutonium is
30.000 maal giftiger dan blauwzuur.
Een kerncentrale van 1.000 mega
watt produceert jaarlijks 200 kilo
plutonium. Deze stof blijft maar
liefst zo'n 250.000 jaar zwaar radio
actief.
Vooral ook tijdens het transport
naar en de behandeling in de fa
brieken waar het afval wordt be
werkt moet het plutonium met de
grootste zorg worden omgeven. De
ze zorg is extra nodig omdat dief
stal van plutonium verleidelijk kan
zijn. Je kunt er bijvoorbeeld chan
tage mee bedrijven. Je kunt er ook
atoombommen van maken. Voor
één bom is acht kilo al voldoende.
Natuurlijk is er wel een samenle
vingsvorm denkbaar, die de kans
op diefstal, sabotage enz. vrijwel
schijnt uit te sluiten. Wanneer we
de maatschappij op dezelfde wijze
organiseren als het leger, dat ten
slotte al langer met radioactief ma
teriaal omgaat, lijken de risico's
uiterst gering te zijn. Maar dan
zitten we wél in een politiestaat,
een totalitair bewind, waar ieder
een iedereen controleert. Maar wie
wil er nu een dictatuur? Ook in
Sigtuna werd erop gewezen, dat de
invoering van kernenergie wel eens
het einde van de democratie zou
kunnen inhouden.
leven en overleven
Een derde consequentie van kern
energie is de toenemende versprei
ding van atoomwapenen. De rijke
landen spelen de arme landen deze
wapenen zelf in handen door de
(commercieel noodzakelijke) export
van nucleaire technologie naar deze
landen (vergelijk bijv. de transac
tie tussen West-Duitsland en Brazi
lië). Tenslotte betekent de invoe
ring van kernenergie een zware be
lasting voor talloze komende gene
raties.
Alleen al de taak om onze massa's
radio-actief afval fatsoenlijk te be
heren! Het is een dodelijke erfenis,
die we onze kinderen nalaten. Het
is zeer urgent, dat de kerken zich
diepgaand bezinnen op de gevolgen
van kernenergie. Het lijkt onver
mijdelijk, dat ze daarbij tot een
resolute afwijzing komen. Niet
minder dan de veiligheid en de
toekomst van de samenleving staan
op het spel. Invoering van kern
energie is in strijd met de- voor
naamste doelstelling van onze sa
menleving: leven en overleven, sa
men (bijv. samen met de Derde
Wereld en samen met de natuur)
en dat op een menswaardige
wijze.
Wie meer wil weten over de kerken-
actie van de Stroomgroep Stop
Kalkar: het adres is Herengracht,
109, -Amsterdam, tel. 020-22 62 42.
UIT
VAN LEZERS
De negen
De negen bekende anti-revolutio
nairen. die zich in een open brief
tegenover Aantjes opstelden, zijn
identiek aan die voormannen die
er de oorzaak van zijn dat vele AR-
stemmers een nieuw tehuis bij de
PPR zochten maar desondanks hun
eerste liefde niet vergeten kunnen.
Persoonlijk hinkte ik tegenover de
AR aanhoudend op twee gedachten
als daar bv. (ook door de vooraan
staande mannen) fraai klinkende
evangelische noties werden aange
reikt, die dan tenslotte in kleurloze
compromissen tezamen met de WD
werden gemaakt.
Het 'Links door de bocht' van dr.
Berghuis (eens voorzitter) en de
volledige ommekeer van een man
als dr. Bruins-Slot, dat vele harten
sneller deed kloppen (ook ten kwa
de). waren het' gevolg van een bij
bels politiek denken. Aantjes is een
integer voorstander van dit evange
lisch belijden en handelen ook voor
de politiek.
Helaas zijn er binnen de AR-partij
vooraanstaanden die hem op deze
weg niet vermogen te volgen en via
een open brief hun invloed willen
aanwenden. Zoals het dr. Berghuis
en dr. Bruins-Slot is vergaan, op
meer verborgen wijze, zo moet het
ook mr. Aantjes vergaan, nu zijn
wijze van denken en handelen
rechts onwelgevallig is. Voor mij
persoonlijk betekent dit momenteel
een keuze tussen de stijl van de
'Telegraaf en van 'Trouw'. Ik kies
voor de laatste, dat wil zeggen voor
een AR-partij die zich waar maakt
in een christelijke politiek waarin
het niet gaat om het getal noch om
de macht, maar om een radikaal
christelijk handelen.
Rotterdam
P. v. d. Honing
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
De negen (2)
Het verzenden van een brief door
negen AR-leden is geen democrati
sche zaak. Immers op 29 augustus
heeft het partijbestuur met 32 te
gen 5 stemmen uitgesproken, dat
het achter Aantjes bleef staan. Nu
probeert een vijftal van deze bestu-
deerders (vermoedelijk de tegen
stemmers) via deze brief alsnog het
democratisch genomen besluit on-
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM-/DORDRECHT:
Westblaak 9-11Rotterdam
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN:
Parkstraat 22. Den Haag.
Tel. 070-469445.
Posbus 101.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
gedaan te maken. In de tweede
plaats is de inhoud van dien aard,
dat we ons afvragen, waar waarde
ring voor elkaar en respect voor
eikaars mening gebleven zijn. Wie
zullen om de onderlinge verdeeld
heid lachen? In de laatste plaats
zouden we het ARP-bestuur en
fracties willen vragen niet teveel
aandacht aan de brief te schenken.
Hij is het niet waard. Dus geen
water in de wijn op 27 september.
Indien mogelijk wel contact met
CHU en KVP houden. Eén vraag
aan de CHU-ers: aan welke kant
staat u nu toch?
Onstwedde
J. Haan
De negen (3)
'Trouw' heeft dunkt mij wat haas
tig geoordeeld over de open brief
van negen anti-revolutionairen be
treffende de grondslag van het
CDA. De auteurs noemen het twee
de deel van Aantjes' rede op het
CDA-congres van 23 augustus uit
drukkelijk koersbepalend. Dat zij
diezelfde Aantjes niettemin zouden
willen 'kisten', wil er dan ook bij
mij niet in.
Wel oefenen de briefschrijvers za
kelijke kritiek op Aantjes' opvat
tingen ten aanzien van de begren
zing van het CDA. Dit punt is van
het hoogste belang. Daarom is het
goed, wanneer het duidelijk bespro
ken wordt. Dat gebeurt in deze
open brief, die een heldere uiteen
zetting bevat van de vragen die
hierbij in het geding zijn.
Intussen is het niet voldoende als
er duidelijk over deze zaak gespro
ken wordt. Er moet vooral broeder
lijk over gesproken worden. Wat dit
betreft had ik de open brief graag
wat warmer van toon gezien en de
reactie van Trouw' wat minder fel.
Bij allen die in-deze discussie be
trokken zijn het is ook uit tallo
ze ingezonden stukken in deze
krant gebleken leeft immers de
zelfde zorg: die voor de toekomst
van de christelijke politiek in Ne
derland. Deze liefde voor dezelfde
zaak wettigt onderling vertrouwen,
ook bij tijdelijk verschil van in
zicht.
Laten de beraadslagingen op 27
september in deze geest worden ge
voerd. Dan komen wii door deze
crisis heen. Met de ARP. En met
het CDA!
Rotterdam
C. Groen
wordt. Wij gebruiken ons Dafje
hoofdzakelijk voor de communica
tie met onze kinderen, kleinkinde- -
ren, broers, zusters, verder voor de
kerk' (waarbij wij invaliden meene
men) en aangezien wij de leeftijd
der sterken bereikt hebben, zou dit
zonder auto of zeer moeilijk of
soms onmogelijk zijn. Ook vele sa
menkomsten zouden zonder auto
vrijwel niet mogelijk zijn. Verder is
de woonsituatie zodanig, dat een
auto in zeer veel gevallen beslist
noodzakelijk is. Het openbaar ver
voer is hierop beslist niet ingericht.
Extra belasting op de auto zou
vooral de kleine man treffen.
Rozendaal
P. van het Kaar
Eigen auto (7)
Onze auto (5)
Hc* denkt de heer Grevers te beta
len voor 'n paar honderd doden
ten gevolge van uitlaatgassen? Waar
blijft de vergoeding voor kilometers
woningen, onbewoonbaar geworden
door verkeerslawaai? De angst die
jé soms uitstaat op 'n zebra kan hij
misschien onderbrengen bij verma
kelijkheden. kunst is immers ook
soms eng. Honderden vierkante ki
lometers door lood vergiftigde
landbouwgrond bemediteert hij ln
zijn goed verzorgde voortuin en
mompelt: 'minimal art'.
Den Haag
G. F. van Wijnen
Kijk niet naar de woorden, maar
naar de daden! Aldus Kamerlid
Van den Doel op een regionale
partijbijeenkomst van de PvdA te
Rotterdam. Deze vond dat iedereen
gelijke kansen moet hebben om
een auto te kopen. Maar de daden
zijn dat auto-rijden duurder dus
onmogelijk wordt gen\aakt. Zet
uw auto dan maar onder een door
zichtige plastictent voor uw deur.
dan kunt u dagelijks zien hoe rijk
u bent om zelf een auto te bezitten.
Zien de mensen de camouflage nu
heus niet meer? Is iedereen nu
gelukkig met dit kabinetsbeleid?
Straks worden de garages weer ge
sloten. dus meer werkloosheid. De
werkenden zullen straks nog zwaar
der belast dienen te worden.
Utrecht
J. C. ten Cate
Dr. Möller
Ds. A. A. Spijkerboer maakt in
Trouw van 16 september een serie
kritische opmerkingen over dr.
Möller. Als je bij deze charismati
sche conferentie geweest bent. weet
je dat hij Beyers Naudé niet is
afgevallen, slechts kritisch bena
derd heeft: 'Er zijn uiteenlopende
meningen over Beyers Naudé. Vol
gens sommigen dient hij de gerech
tigheid niet. Onderzoek eerst en
oordeel dan. Zijn werk goed
bedoeld kan verkeerd uitwerken'.
Wanneer Zuid Afrika zo'n ver
schrikkelijk land is, waarom gaan
er dan zoveel negers heen. inplaats
van naar het 'vrije' Angola of Mo
zambique? Is een blanke orde toch
te preferen boven een zwarte wan
orde? Het is niet de taak van de
kerk. richting te geven aan vak
bonden en politieke partijen. Haar
roeping is: Zoek eerst het Konink
rijk van God, d.w.z. leid mensen
tot Gods Koninkrijk, door wederge
boorte, Daaruit zal maatschappelijk
en politiek welzijn voortkomen. Je
kunt geen christelijke maatschappij
opbouwen met niet-christenen.
Den Haag
Ing. F. G. Poot
redacteur Informatiebulletin
Broederschap van Pinkstergemeen
ten
Doop
Onze auto (6)
In de argumentatie van minister
Gruijters en ook ln uw artikel (Tr.-
Kw. 6 sept.) mis ik een zeer be
langrijk argument vóór het gebruik
van de auto. namelijk de betere
communicatie tussen mensen, die
door de auto mogelijk gemaakt
Een dominee en een ouderling te
Zevenaar hebben de kerkeraad
schriftelijk laten weten de kinder
doop niet meer te willen bedienen
en daaraan ook geen medewerking
meer te willen verlenen. Meer dan
dertig miljoen baptisten en alle
pinkstergroeperingen wijzen met
beslLstheid de zuigelingendoop af.
Nu de traditionele kerken steeds
meer leeglopen kon het weieens zó
zijn dat ten diepste de op menselij
ke inzettingen berustende dogma
van de kinderdoop de grondoorzaak
hiervan is.
J. Pasveer
De brief over Suriname in de krant
van gisteren was vah de heer M.
Nieuwcnhuijs te Doorwerth.
door A. J. Klei
Pier Pennings schudt krachtig van nee wanneer ik
op hartelijke toon beweer dat het CJV (christelijk
jongeren verbond) een hervormde club is. We zijn.
zegt hij, van huis uit een oecumenische beweging en
we zijn dat nog. Hij heeft gelijk. In de alleszins
vertrouwenwekkende christelijke encyclopedie van
Kok in Kampen staat over het CJV: 'Van het begin
af stond de pioniers eeh organisatie voor ogen.
waarin voor iedere jonge man die de bondsgrondslag
onderschreef, plaats zou zijn, ongeacht zijn kerkelij
ke binding
Toch heb ik niet helemaal ongelijk. In de praktijk is
het CJV hervormd en heus niet van vandaag op
gisteren. De (emeritus) professor Van Itterzon is
jarenlang voorzitter van het CJV (toen nog: CJMV,
christelijk jonge mannen verbond) geweest en toen
hij als Haags hervormd predikant jubileerde, had het
hoofdbestuur op de voorpagina van 'De Jongeman'
van 10 september 1949 een huldigingsartikel, waarin
met grote vanzelfsprekendheid over 'onze' hervormde
kerk werd geschreven. Helaas kan ik Pier Pennings
niet met dit treffend citaat om de oren slaan, want
ik kwam het pas na afloop van ons gesprek in het
archief van de krant tegen.
We zitten te praten in een authentiek bruin café,
dat zich uitstekend leent voor een ernstig onder
houd. Pier Pennings is de (26-jarige) man van het
CJV die de relaties met de buitenwacht moet onder
houden. Hij heeft een opwekkend woord voor het
'open huis' dat het CJV komende zaterdag van tien
tot vijf op z'n eigen Ernst Sillem Hoeve in Lage
Vuursche houdt (toegang gratis en de koffie ook),
omdat de hoeve weer een stap dichter genaderd is tot
haar toekomstige bestemming van internationaal
centrum.
Over internationaal gesproken, dit aspect van het
CJV is. evenmin als de oecumenische trek, een
modesnufje. Het CJV, in 1853 in de wieg gelegd als
Nederlandsch Jongelings Verbond en de oudste jeugd
organisatie van ons land, had van het begin af aan
in zijn blad 'De Jongelingsbode' bijdragen van leden
van buitenlandse christelijke jongemannen-vereni
gingen en werd ook terstond lid van de internatio
nale organisatie van CJMV's (de YMCA). In ons
land was en is het CJV vooral een zaak van 'gewone'
hervormden sinds de gereformeerde jongelingen een
eigen bond kregen (die er onder leiding van domi
nee Vonkenberg niet om loog) en de hervormd-
gereformeerden zich apart verenigden.
Het aardige van het CJV is. naar mijn gevoel, dat
het in de vele jaren van zijn bestaan steeds zichzelf
is gebleven. Het verbond heeft nooit dat hevig
belijnde, die drang naar het veroveren van alle
terreinen des levens gekend, al hield en houdt het
de C in zijn naam hoog. In de oudste papleren van
het CJV staat geen strikt dogmatische omschrijving
van Christus, maar: 'Algenoegzame Zaligmaker', en
er wordt niet druk gepraat over kerk, staat en
maatschappij, maar over bevorderen van de geeste
lijke, verstandelijke, maatschappelijke en lichamelij
ke opvoeding. Goed-hervormd zou ik met excuses
aan Pier Pennings willen zeggen. Trouwens anders
had Van Itterzon er ook niet zoveel jaren de baas
van willen zijn.
Jawel maar vandaag lees Je ln een 'werkformule'
van het CJV over Jezus als inspirerend persoon en
over gelijke rechten voor alle mensen. Ga je op die
manier niet de kant uit van wat met een lelijk woord
'veralgemenisering' heet? Pier Pennings schudt weer
van nee en nu heftiger dan de eerste keer. In het
CJV houden ze nadrukkelijk aan die C vast. Daarge
laten dat een werkformule niet hetzelfde is als
statuten, op dlè C spreken ze elkaar aan: bij de
jeugdclub en op het voetbalveld, in de jongerensoos
en op een weekend, in een kamp en bij het
bestuderen van instruktiemateriaal. En de aandacht
voor het eigen Ethopië-project, waarover Pier Pen
nings graag eens apart wil komen praten, is geen
vlucht omdat ze met die C in hun maag zouden
zitten, die aandacht komt juist uit het wéar-willen-
maken van die C voort. Want, zegt Pier Pennings,
Embleem van het CJ V-kamp werk
het evangelie stuurt je de straat op. drukt je met je
neus op (in dit geval) de honger in Ethiopië.
Maar nu dat 'open huis'. Een gelegenheid om van
dichtbij kennis te maken (of de kennis te verstevi
gen) met het CJV-werk en om vast te stellen dat de
al Ln 1926 aangekochte Ernst Sillem Hoeve haar
status van internationaal centrum steeds meer waar
dig wordt. Eerste-steenleggerig zijn ze bij het CJV
niet. Toen de eerste bouwfase (slaapaccommodatie)
achter de ~rug was. kregen we 'open huis', zaterdag
weer en nu omdat de tweede fase gereed is, als
gevolg waarvan we ruimten gaan aanschouwen
waarin bezigheden als koken en eten plaats zullen
hebben. De derde fase houdt de restauratie en
aanpassing van het oorspronkelijke gebouw in.
Er is al gezegd dat het CJV sterk internationaal
georiënteerd is als Nederlandse afdeling van de
YMCA. Welnu, de Europese YMCA zocht een nieuw
onderkomen en daarvoor is, na de nodige vijven en
zessen, de Ernst Sillem Hoeve gekozen. De verbou
wing leverde een tekort van drle-en-een-halve ton
op. maar het is niet voor niets. Jeugdwerk houdt
allang niet meer bij de grenzen van eigen land op
en is ook niet bekeken met een vakantie-uitstapje
naar een bevriende buitenlandse jongerenclub. Als
ik Pier Pennings goed begrijp, wil hij dat ik nog
verder uitpak over de Ernst Sillem Hoeve als inter
nationaal centrum, maar lk hoop nu reeds zijn
opwekkend woord in een voldoende wervend stukje
te hebben neergelegd en verwijs belangstellenden,
hervormd en niet-hervormd (dat weten we inmid
dels) naar de bijzonderheden die ze zaterdag in Lage
Vuursche (Soestdijkerweg 10b) voorgeschoteld krij
gen.
De theoloog en filosoof dr. C. P. van Andel, thans directeur van de
Anne Frank Stichting te Amsterdam acht de discussie, zoals hij
in onze krant gevoerd is tussen dr. H. M. de Lange en de beweging
Christenen voor het socialisme niet geheel bevredigend. In een
navolgende bijdrage aan het gesprek tracht hij bij te dragen aan
wat meer orde op zaken.
Om het strijdgewoel een beetje te
kunnen plaatsen, zou ik graag een
onderscheid willen maken tussen
twee categorieën. Er zijn christenen,
die vanuit een oprechte bezieling
maatschappelijk onrecht willen be
strijden en daarvoor onvoldoende
steun vinden in christelijke partij
en. Als zij willen opkomen voor het
recht van de armen, naar bijbels
model, dan geeft een socialistisch
program hun meer politiek houvast
dan het confessionele. Het demo
cratisch socialisme kan tot een
'keerpunt' leiden, wat hier en daar
in het regeringsbeleid tot uitdruk
king komt. Steeds minder christe
nen hebben nog moeite met een
keuze voor dit soort socialisme.
Er is echter ook een andere catego
rie christenen, die voor socialisme
kiezen. Voor hen is het christelijk
geloof niet zozeer de inspiratiebron
voor politieke keuze in socialisti
sche zin. maar voor hen is geloof
■praktisch' hetzelfde als politiek
handelen. Voor hen helpt het ge
loof niet bij de politieke keuze,
maar voor hen is gelpof politiek.
Voor hen is niet de vraag of een
christen socialist of communist kan
zijn, maar of hij/zij gegeven een
maatschappij van heren en knech
ten. van heersers en overheersten
met zijn hele persoon en functie
politiek actief is als revolutionair,
als socialist of als communist.
Hij/zij brengt niet iets christelijks
in. hij brengt zichzelf ln.
Verschil
De eerste groep handelt in de over
tuiging. dat er socialisme is voor
christenen: de tweede groep denkt
en handelt in die zin. dat christe
nen er zijn vóór het socialisme. De
eerste groep zal zeggen: wij willen
gerechtigheid. De tweedé groep ver
klaart deel te nemen aan de per
manente revolutie. Het verschil is
groot. Men treedt elkaar niet be
grijpend tegemoet. Een gezonde
spanning tussen beide stromingen
zou denkbaar kunnen zijn. maar
zover Is het nog niet.
Het'spijt mij. dat dr. De Lange, die
zelf de eerste aanzet tot een dis
cussie gaf ln zijn tweede bijdrage
nogal direct reageert op de tegen
hem ingebrachte bezwaren zonder
eerst de standpunten eens rustig
met elkaar te vergelijken. Had hij
zich daartoe de tijd genomen, dan
zou hij meer gelegenheid tot dia
loog geboden hebben.
Nu plaatst hij de tweede categorie
kort en bondig in het marxistische
veld en verklaart, dat zowel het
vertrekpunt als de methode van de
marxistische maatschappijvisie on
voldoende is om een antwoord te
vinden voor de belangrijkste poli
tieke vraagstukken van onze tijd.
Bij het vertrekpunt van Marx denk
ik aan de doorlichting van de
maatschappelijke verhoudingen in
het tijdperk van het kapitalisme
Een tijdperk dat nog niet tot zijn
einde gekomen is. Misschien is de
marxistische analyse vandaag niet
meer toereikend, maar daarom
heeft het marxisme nog geen on
voldoende verdiend.
Als het waar is, dat de aanpak van
hedendaagse marxisten in strijd is
met het christelijk geloof, moet
dan niet juist geprobeerd worden
om tot een andere aanpak te ko-
iqen? Moeten christenen dan niet
opkomen voor de werkelijke bedoe
ling van het marxisme?
Vertrekpunt
De Lange weet beter dan ik. dat er
zowel in Oost-Europa, als in Latijns
Amerika en zuidelijk Afrika heel
veel christenen zijn, die proberen
voor het socialisme op te komen
omdat dit in hun land als vertrek
punt en als methode levensgroot
aan de orde is. Misschien hebben
wij in ons deel van de wereld ook
wel zulke christenen nodig. In de
partij van de arbeid krijg je hen
niet zo gemakkelijk onder dak.
Men krijgt de indruk, dat De Lange
een beweging van christenen voor
een op Marx' visie georiënteerd soci
alisme weinig vertrouwen schenkt.
Toch moet het minstens in over
weging genomen worden, dat zulk
een beweging van christenen voor
het socialisme op wereldniveau be
langrijk kan worden. Belangrijker
dan een christelijke bijdrage tot de
sociale democratie zoals wij die in
Nederland en andere landen ken
nen.
Om kort te gaan: er zijn christe
nen, die best een beetje socialisme
AMNESTY
Deze week wordt weer
kanten. volkomen terecht
broodnodig, het werk van
International in onze aandacht
bracht. Huiveringwekkende aai
len van mensen die om hun
ning gevangen gehouden wo
worden genoemd. Ook ontbreke
navrante beschrijvingen van
telingen niet. Die kunnen ook
gemist worden. Wij moeten hei
ten en horen vertellen er er si
tegen protesteren. Een aani!
tegen 107 landen ligt op onze
Daar kunnen we niet omheen,
tien landen zijn bijzonder sch
in dit opzicht en onder die <fc
spannen de Sowjet-Unie. Indcf11
en Iran nog weer de kroon,
moeilijke situatie als schuldigejppn
met naam en toenaam op*
ranglijst genoemd worden,
hoogmoed ligt als een valstrik
de deur. Maar dit alles zal
wijkbaar zijn willen wij de vel
woordelijkheid voor elkaar hlf1Jl
laten geiden. Wie de berichten
de door militairen geregeerde
den leest huivert. Hervormd I
land kwam dit weekend m
onthulling van de meer dan oi
selijke plannen van Banzer, dt
tator van Bolivia. En hoe is li
de andere landen? De titel was
van geruststellend 'Schandalig
om kerk te ontmantelen'.
Libelle liet de vorige
een kritisch artikel lezen ovqbeld<
toestanden in Iran. Toch is
geneigd zich af te vragen hoè
dan dicht bij huis is. De vorigept f
zijn er op het criminologenci
'de misdaad van de machtigen
houden op de V.U. in Amstei|ePei
onthullingen gedaan over de
achtige methoden die het
leger experimenteert in lei
an, A
ht
V J
naa
de
taal
Het lust mij niet daarvan et «srn
schrijving te geven. De men ze£
aan zo'n experiment wordt blo
steld ondergaat iets dat mijn I
beschrijft met: het slach &ber
wordt ln een psychotische stai
bracht die hem letterlijk uil
eigen geest verdrijft'. Ik ben
dat niet iedere Engelsman bi
op de hoogte zal zijn. Wet«
wat er bij ons gebeurt? Of gt 1
er niets'. Dat zou ik dan ooi
willen weten voordat er op ?c
Engels congres gruwelverhalen ^uijl
teld worden van ons eigen lan£!d
n
sch
binc
te
kkat
g<
zij:
NED. HERV. KERK
Beroepen te Haamstede (tc
StehouweT te Nijverdal;
Aangenomen naar 's-Heer
diriJkskinderen(toez.): H. J. d
te Streekgemeenten Maas en
(Druten)
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Urk: W.
stra te Leek
Aangenomen naar Haarlem: (n
Velde te Oosterhout.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Oudmirdum: R.
gaard te Leiden
Bedankt voor Leerdam: A. jpf
man te Rijssen: voor Lynden
drs. A. Vergunst te Veen
OUD GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Den Haag (Gasl Hing
A. Kot te IJssehnuiiden.
Conferenties
et j
ga'
he
lerige
dat
ie se
vast.
in
et
nidd
g nii
kal
k.
Spaanschen Brabander van
Bredero; uitgegeven door 1 j
Willink-Noordui.jn in Culen rd
399 blz. prijs (bij intekening) dppe
en los 49.-.
Een deel uit het Verzameld
van Bredero, dat onder
Dr. C. P. van Andel
in hun politiek willen doen. Er zijn
ook christenen, die zich voor een
op marxistische vi6ie berustende
politiek mede verantwoordelijk wil
len stellen maar die althans in
west-Europa geen kansen krijgen.
Zou een felle dialoog tussen die
•twee bij voorbaat onmogelijk zijn?
ten
et r
t paart
Be:
c gei
Beli
l, I
rhind
KERKRADE Mgr. Gijsens semi
narie Rolduc telt dit jaar 35 stu
denten, twaalf bestemd voor het
bisdom Rotterdam en 23 voor Roer
mond. Begonnen in 1973 als con
vict met 13 leden, werd dit het
vorig jaar uitgebouwd tot seminarie
met 21 studenten. Rolduc heeft dit
studiejaar 11 hoofddocenten en
tien nevendoceinten.
Het seminarie omvat nu naast een
introductie twee jaar filosofie en
een jaar theologie. De eerste jaars
ontvangen een deel van hun oplei
ding bi de benedictijnerabdij Ma
melis bij Vaals.
Evenals vorig jaar, organiseert het
seminarie in Januari 1976 studie-
en bezinningswekenOver het the
ma 'De God. die wij als christenen
de wereld te verkondigen hebben'
spréken ondermeer prof. dr. J. Wal-
grave uit Leuven, seminarieprofes
sor dr. P. van den Berghe uit Gent.
de Regensburger hoogleraren Gross
en Ratzinger en bisschop De Smet
van Brugge.
van prof. dr. G. Stuiveling gevo
Tjeenk Wiillink-Noorduijn
uitgegeven. Deze heruitgave
Bredero''s meest geprezen
stuk is van een inleiding i
lichting voorzien door prof.
F. P. Stutterheim. Achterin d naai
vende deel van het verzameld ;t er
staan enkele fragmenten uit
nuechlijke ende cluchtighe
van Lazarus van Tormes, e
derlandse vertaling van een S L Ee
se schelmenroman, waarop B bede
zijn Spaanse Brabander gedee
baseerde
Bij dezelfde uitgeverij is een
back-editie uitgekomen van hi
jaar geleden verschenen Mem
van Bredero. Het heet in
andere uitvoering: Gerbrand
aensz. Bredero, Amsterdamm 1 eer
die tdtelverandering heeft n*
jubileum van de stad Amsterd ^nd
maken. Het is een kruising s vr
een prentenboek en jaartallef&t
zoals samensteller Stuivelii
merkt, wat niet uit het hoo
leerd of doorgebladerd moet
den, maar gelezen. Het lijkt
de schrljversprenteboeken,
informatie over werk en leve
auteurs wordt aangevuld met
illustraties en handschrifl
boek telt 258 blz. en kost 16
Lv
1so#/
Ontmoetingsdag georganiseerd Ugebn
de Stichting Kleine Kracht w,t'e
terdag 20 september 2.30 tot 5 F*®»
Immanuelkapel Binnen DM JJW'1
straat 7, Amsterdam. Aanweï
zendelingen Ton Goldberg' Uit 0
en Rob Roesenboom uit S;
Film over zending-jp. JapaflTweer
het echtpaar Molowkamp.
bij
weri
voo:
eir
sch
al v
en
wille
