Buitengewoon onderwijs
samen met de gewone
basisschool is illusie
Machtigen
op de korrel
genomen
Jaarbeurs van het Oosten groeit
Groei ANWB stagneerde
door de energiecrisis
:h
Kinderpsychiater G. van Goor-Lambo:
Stichting meent
dat kampeerder in
kou komt te staan
Ondanks depressie aan economisch front
PPR wil speciale
(stads)raad voor
rijksgenoten
Stichting Hervormd Diakonale
Gezondheidszorg Sommélsdijk
Hagenaar (33)
tijdens ruzie
doodgeschoten
Europese criminologen in VU
'Super-Beier' Strauss
i fBOUW/KWARTET ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1975
BINNENLAND/KUNST 9
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG D eStichting Recre
atie Vindt, dat het voorontwerp Van een nnyer vert;laircrpupr<?
kampeervet van staatssecretaris Van een onzer verslaggevers
^gMwrt^tu^n^oveSei/ïn1eï ZUTPHEN Ondanks de depressies aan het economische front, wankelende industrieën, toe-
ploitant en dat te weinig aandacht nemende werkloosheid en een eindeloze reeks werktijdverkortingen, wordt de Jaarbeurs van het
wordt besteed aan de rechten van Oosten in Zutphen dit jaar wéér groter dan de vorige.
Van onze onderwijsredactie
AMSTERDAM Het is een il
lusie te denken dat een groot
deel van het buitengewoon on
derwijs gemakkelijk onderge
bracht kan worden bij de ge
wone basisschool. Onderwijsdes
kundigen en politici die zo den
ken kennen de werkelijkheid
van het buitengewoon onder
wijs onvoldoende.
Deze stelling verdedigt de Amster
damse kinderpsychiater mevrouw
van Goor-Lambo in het laatste
hoofdstuk van het proefschrift,
waarop zij gistermiddag promoveer
de aan de Vrije Universiteit te Am
sterdam.
Het proefschrift van mevrouw Van
Goor is getiteld 'Wat wordt er van
dat kind?' en is uitgegeven bij
Tjeenk Willink, Groningen. Haar
onderzoek betreft 220 oud-leerlin
gen van de Van Detschool te Am-
irdam, een van de acht pedologi-
:he instituutsdholen in Nederland.
De vaak zeer positieve ervaringen
van deze leerlingen in hun latere
Liven zijn volgens mevrouw Van
Goor in belangrijke mate te dan
ken aan de zeer gespecialiseerde
pak van het buitengewoon on-
wijs.
wrd
Vijf procent
j! A. E. J. van Detschool, voorzijde
ij B. Speelplaats voorzijde
C. Speelplaats achterzijde
D. Naast de school liggende af-
afbraakpanden
E. Gedeelte van afbraakperceel
De school heeft te kleine klaslo
kalen, gehorige gangen, slecht
j sanitair, etc.
Ongeveer vijf procent van de Ne
derlandse kinderen is niet in staat
het gewoon lager onderwijs zoals
dat nu is te volgen. Zij komen
terecht in een van de vormen van
buitengewoon onderwijs, ten dele
vanwege lichamelijke handicaps,
idele vanwege leer- en gedrags-
moeilijkheden. Een klein deel van
>n komt op een pedologisch insti
tuut. Bij elkaar zijn het er vijf a
'L«honderd, maar zij vormen wel
een zeer zorgelijke groep. Het zijn
kinderen bij wie het leerproces'
ernstig vertraagd of soms zelfs he
lemaal niet op gang gekomen is. De
achterstand bedraagt vaak twee
aar of meer. De meeste kinderen
kampen ook met psychische protole-
Meer dan de helft van de
kinderen heeft een licht defect aan
hersenen. De gezinnen waaruit
r.j komen zijn vaak problematisch.
De pedologische instituten (Ihet
eerst P.I. werd in 1931 opgericht
foor prof. dr. J. Waterink) hebben
dubbele taak. In de eerste
its worden hier kinderen geob-
■eerd van wie onduidelijk is
zij naar toe moeten. Daar
naast zijn er kinderen die jaren op
instituut blijven en voor wie
instituut dus een ('buiten)gewo-
stihool is. Sommige instituten
verbonden met een universi-
it. Enkele instituten hebben ook
internaat.
Oud-leerlingen
De Van Detschool in Amsterdam
gaat uit van het gemeentelijk pe-
lotherapeutisch instituut. Mevrouw
fan Goor is hoofd van het MOB en
ie psychiatrische kinderpolikliniek
van de Valeriuskliniek en tevens
verbonden aan dit gemeentelijke
instituut. Zo kwam ze op het idee
te gaan wat er geworden was
van de kinderen die tussen 1951 en
1963 de Van Detschool bezochten,
oud-leerlingen waren op het
lent van onderzoek tenminste
jaar.
lekwart van alle oud-leerlingen
zich goed of redelijk in de
naatschappij handhaven. Bijna een
'wart had daar moeite mee en
bleef in de beschermde omgeving
ran sociale werkplaatsen, het ou
derlijk huis of inrichtingen. Voor
ie meeste leerlingen was de Van
Detschool eindonderwijs.
Een deel kon na een aantal jaren
overstappen naar andere scholen
(bijvoorbeeld lom-scholen, maar
ook lts en ulo). Uiteindelijk hadden
"er op de tien oud-leerlingen een
of ander diploma gehaald, vaak ook
via het avondonderwijs of het leer
lingenwezen.
Van de groep die zich goed in de
maatschappij kon handhaven had
den de meesten werk dat hen rede
lijk bevredigde. Een op de vijf jon
gens volbracht de militaire dienst.
Het percentage gehuwden lag onge
veer even hoog als het landelijk
gemiddelde voor de hele leeftijds
groep, al waren de huwelijken over
het algemeen minder duurzaam.
Tweederde van de oud-leerlingen
voelde zich sociaal geaccepteerd.
Een belangrijk gegeven was ook
dat negen van de tien oud-leerlin
gen min of meer geregeld las. On
danks de aanvankelijke leesstoor
nissen waren de meesten erin ge
slaagd behoorlijk te leren lezen
(minimaal op het niveau van eind
tweede klas lagere school).
Dankbaar
Voor mevrouw Van Goor zijn deze
en andere gegevens een bewijs dat
er met gespecialiseerd onderwijs
heel wat te bereiken is. Haar erva
ring is ook dat oud-leerlingen erg
dankbaar zijn voor alles wat ze
leren. Kennis is in onze maat
schappij nu eenmaal erg belangrijk
en ook in het buitengewoon onder
wijs moet je proberen het kind
zoveel mogelijk te üaten leren. Het
•kind blijkt dat ook zelf te willen.
Volgens mevrouw Van Goor mag je
hun problemen niet onderschatten
en hen al te gemakkelijk naar het
gewoon lager onderwijs verwijzen.
Zelfs als de basisschool geheel ver
nieuwd zal zijn, blijft er een aan
zienlijke groep voor wie het eerder
een nadeel dan een voordeel is op
de gewone school te gaan. Zelfs op
scholen met speciale afdelingen
voor specialistisch onderwijs kan
deze combinatie toch discrimine
rend werken, zo blijkt uit buiten-
lanlandse ervaringen. Zowel het
onderkennen van de problemen als
de behandeling vergen nu eenmaal
veel specialistische kennis, zowel
van de begeleiders als van de op
voeders.
Dit geldt ook voor het lom-onder- Pleidooi
wijs, dat volgens steeds meer poli
tici het eerst in aanmerking zou
komen voor hereniging met het ge
woon onderwijs. In 1972 waren er
191 scholen voor leer- en opvoe
dingsmoeilijkheden. Samen met de
scholen voor zeer moeilijk opvoed
bare kinderen en de pedologische
instituten biedt het lom-onderwijs
plaats aan 1.5 procent van de
schooljeugd. Dat percentage is ze
ker niet te hoog, meent mevrouw
Van Goor, als men bedenkt dat
waarschijnlijk wèl drie procent van
alle kinderen last van leesstoornis
sen heeft.
Mevrouw Van Goor heeft bij haar
proefschrift deze opvallende stel
ling: 'De afname van de betekenis
van de religie in de Nederlandse
samenleving, heeft bijgedragen tot
een toename van de behoefte aan
hulpverlening door medische en
psycho-sociale instanties.
de kampeerder.
In een reactie op het voorontwerp
zegt zij een betere regeling van de
rechtspositie van de kampeerder in
het algemeen en van de zwakkere
kampeerder in het bijzonder te
hebben verwacht. Zij vreest, dat de
wet een prijsverhogend effect zal
hebben en daardoor de economisch
zwakkere kampeerder buitenspel zal
zetten. De stichting is daarom
voorstandster van een verplichte
prijzenclassificatie voor exploitan
ten.
De stichting betreurt het ook, dat
in het voorontwerp geen regeling is
opgenomen ten aanzien van het
recreatiewoonverblijf (zomerhuis)
dat niet deel uit maakt van een
complex. Het ontbreken van zo'n
regeling werkt, aldus de stichting,
snipperverkaveling in de hand en
vermindert de toegankelijkheid van
de re recreatiegebieden voor het
publiek.
Het kamperen bij de boer wil de
stichting vrijgeven in die zin, dat
zonder gemeentelijke vergunning
op het erf maximaal twee caravans
mogen worden geplaatst.
UTRECHT De PPR Utrecht wil
het dagelijks bestuur van de ge
meente voorstellen een speciale
raad te vormen voor de 10.000 Suri-
namers en de 1500 Antillianen in
de stad. Deze raad zou de belangen
van deze rijksgenoten moeten be
hartigen. Er zouden vertegenwoor
digers van Surinaamse en Antilli
aanse belangenorganisaties in moe
ten zitten, en verder gemeente
raadsleden en de wethouders van
maatschappelijke aangelegenheden.
De PPR wil met een dergelijke
raad de rijksgenoten een instru
ment in handen geven om zelf
invloed uit te oefenen op het beleid
dat ten aanzien van henzelf wordt
gevoerd. Ook ziet de PPR deze raad
als een middel in het proces naar
een volkomen gelijkwaardigheid
van een minderheidsgroep in onze
samenleving.
Deze negentiende jaarbeurs, de
grootste regionale zakenbeurs van
Nederland, die van 17 tan. 24 sep
tember wordt gehouden, wordt
woensdag geopend door mr. J. L.
Brinkhorst, staatssecretaris van
Buitenlandse Zaken.
De standruimte is volledig 'uitver
kocht'. Er was meer dan 15.000
vierkante meter beschikbaar. Niet
alleen werd er meer oppervlakte
verkocht, maar ook het aantal deel
nemende bedrijven steeg, namelijk
tot ongeveer tweehonderd. Met el
kaar omvatten zij een zestigtal
branches.
sprake meer van uitblaaslucht. In
stallatie van het geheel een
Amerikaanse vinding ligt in een
orde van tweeduizend gulden.
Leverworstje
Specialisten
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De ANWB heeft als gevolg van de energiecrisis nog
nooit zo'n geringe ledenaanwas gehad als vorig jaar: het aantal
nam slechts toe met 62. Afgezet tegen een groei van 100.000 ge
durende de laatste jaren en het totale ledenbestand van ruim
1.650.000 betekent dit in feite een stilstand.
Een en ander staat te lezen in het
zojuist verschenen jaarverslag van
de bond. Hoewel'de crisis aanvan
kelijk ook zijn weerslag leek te
krijgen op de reislust, bleek dat in
de loop van het jaar mee te vallen,
al bleven velen dichter bij huls dan
normaal.
Dat in totaal minder kilometers
werden gereden, merkte de Alarm
centrale van de bond aan een vrij
sterke afname van het aantal repa
triëringen van personen: van 539
in 1973 tot 392 vorig jaar. Het
aantal repatriëringen van bescha
digde voertuigen daalde met 18
procent van 2828 tot 2331. Ervarin
gen van de centrale leerden ook,
dat bijna de helft van het aantal
toeristen, dat per auto op vakantie
ging niet verzekerd was.
De bond houdt een pleidooi voor
positieve maatregelen, die het se
lectieve kutogebraik bevorderen.
Negatieve maatregelen ten opzichte
van die automobilist noemt zij on
toelaatbaar discriminatoir. Zij
vindt overigens, dat pas maatrege
len kunnen worden genomen als
daar een gedragswetenschappelijk
onderzoek aan vooraf is gegaan.
Ook de financiering van het we
gennet baart de bond zorgen. De
inkrimping van de budgetten voor
onderhoud, verbetering en aanleg
van wegen noemt zij een orusntba-
rend verschijnsel.
Belangrijk op de Jaarbeurs van het
Oosten zijn sinds jaren de zoge
naamde handelsdagen of landenda-
gen. Op deze dagen, die voorbereid
worden door de Kamers van Koop
handel en fabrieken in Gelderland
en Overijssel, zijn specialisten uit
verscheidene landen aanwezig om
informatie te geven over zaken als
marktsituatie, de mogelijkheden om
agenten en vertegenwoordigers te
vinden en wat verder nuttig is te
weten, om tot een geslaagde export
dan wel import te komen.
Het gaat hierbij dus om het leggen
van contacten voor handelsverkeer-
.Er is altijd 'een grote belangstel
ling voor, hetgeen ook blijkt uit het
feit, dat vooraf reeds meer dan
honderd vrzoeken om inlichtingen
zijn binnengekomen. Voor de eerste
keer rich t men zich ditmaal ook
op de Sowjet-Unie en Hongarije.
Tot nog toe waren er van de Oost-
Europese landen in dit opzicht al
leen relaties met de DDR, die ook
nu weer van de partij is. Nieuw is
ook dat het Midden-Oosten thans
vertegenwoordigd zal zijn.
Evenals vorige jaren zijn er ook
weer speciale dagen, die in het
teken staan van de Verenigde Sta
ten, Canada, de Skandinavische
lknden, België. Frankrijk, Engeland
en West-Duitsland.
Gevarieerd
Het assortiment artikelen dat in
Zutphen wordt getoond, zowel van
Nederlands fabrikaat als uit het
buitenland, si van de uiteenlopend -
ste aard. Het varieert van vakantie
bungalows en hijskranen tot elek
tronische orgels en schrijfmachi
nes. Van hete luchtkanonnen en
douchekabines tot frisdranken en
cosmetica. Van kasregisters en juke
boxen tot relatiegeschenkjes en
kunstnijverheidsprodukten. Eén
van de nieuwste dingen, waarmee
kan kan kennis maken is het cen
trale stofzuigersysteem, dat vanuit
Deventer wordt gepresenteerd.
Daarbij wordt in bijvoorbeeld een
kelder, berging of garage, die ge
luiddempend is, de apparatuur aan
gebracht. Op vier tot zes plaatsen
in huis kan men aansluitpunten
maken. Deze staan via een onder
grondse leiding in verbinding met
de apparatuur. Het is zodoende niet
meer nodig met een zware stofzui
ger door de woning te slepen. Een
slang, die een bereik heeft van
zeven of negen meter, is voldoende.
Bij deze apparatuur is er geen
roept, voor haar gecombineerd verpleeghuis „DE SAMARITAAN"
(155 bedden), in verband met de ingebruikname van het eerste
paviljoen rond 1 december a.s., sollicitanten op voor de volgende
funkties.
a) een paviljoenshoofd
(verpleegkundige met A- en B-diploma)
b) een verpleegkundige
(met A- en/of B-diploma)
c) een eerste ziekenverzorgende
(gediplomeerd)
d) ziekenverzorgenden
(gediplomeerd)
e) verpleeghulpen
Gezien het karakter van onze Stichting, verwachten wij van
belangstellenden een positief christelijke levensovertuiging.
De salariëring en de secundaire arbeidsvoorwaarden zijn in
overeenstemming met de N.Z.R.-richtlijnen. Er zijn voldoende
huisvestingsmogelijkheden aanwezig.
Eventuele inlichtingen worden verstrekt door de verpleeg
kundig direkteurde heer A. W. Hovenier (01870 - 2500),
terwijl schriftelijke sollicitaties kunnen worden gericht aan
Stichting Hervormd Diakonale Gezondheidszorg Somméls
dijkPrinsesselaan 51, Sommélsdijk afd. Personeelszaken
Van totaal andere aard is een
nieuwtje dat uit Groningen komt.
Daar heeft een vleesbereidingsbe-
drijf een handzaam leverworstje
ontwikkelt. Tot nog toe werd de
Groninger boerenleverworst, waar
men vooral ook in Oost-Nederland
nogal waardering voor blijkt te
hebben, alleen maar in een gewicht
van één kilogram geleverd. Wie
minder leverworst wenste, moest er
een stukje vanaf laten snijden, of
een rechtstandig staafje kopen. De
Groningers vonden dat niet leuk en
rustten niet voordat zij een worstje
hadden gemaakt, dat slechts vijf
honderd gram weegt, ambachtelijk
genoemd mag worden en gans rond
is zoals het behoort te zijn.
Ook consumenten
De Zutphense beurs blijft in de
eerste plaats een detaillistenbeurs.
Een beurs dus voor zich oriënteren
de winkeliers en dergelijke. Maar
winkeliers zijn ook consumenten.
En omdat de zaak op deze wijze
toch al door elkaar heenloopt zijn
tegenwoordig ook andere consu
menten méér welkom dan vroeger.
Het liele patroon van zakendoen
heeft er trouwens aan meegwerkt.
Buiten de strikt bedrijfsmatige
stands zijn er ook vele stands met
een ander karakter. Zo is de politie
(vriend van het publiek), PTT, het
Nederlandse Astmafonds, de NS, de
Stichting Melaatsen werk Ethiopië,
defensie, de stichting Philadelphia
en het Bureau Moderne Voeding
aanwezig.
Het ministerie van Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening is present
om inlichtingen te geven over aan
gelegenheden als renovatie en der
gelijke. En verder zit er een make
laar met een computer. Niet gloed
nieuw weliswaar, maar in Zutphen
heeft hij zijn kunsten nog niet
eerder vertoond. Wie een huis wil
kopen en zich afvraagt of hij het
wel kan opbrengen, kan bij de
computer terecht. Men stopt er een
hoeveelheid cijfers in en de make
laar vertelt even later dóór of het
een haalbare zaak is.
Van een verslaggever
DEN HAAG Bij een schietpartij
in de Zero-club in Den Haag is
gistermorgen de 33-jarige Haagse
portier H. A. Krüger om het leven
gekomen. Het slachtoffer kreeg
rond vijf uur ruzie over een geldle
ning met een 30-jarige Hagenaar.
Deze verliet de bar en riep op
straat of de portier even naar bui
ten wilde komen. Bij de vechtpartij
die daar ontstond werd de heer
Krüger in het hoofd getroffen door
een pistoolschot. Hij overleed ter
plaatse. De dader wist aanvankelijk
te ontkomen, maar werd later door
de politie gearresteerd. De man was
gewond geraakt en werd in de loop
van de middag naar het ziekenhuis
van de Scheveningse gevangenis
overgebracht.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Ongeveer 150 criminologen, afkomstig uit
verschillende Europese landen, hebben zich deze week in het
hoofdgebouw van de Vrije universiteit beziggehouden met
misdaden waarover in wet- en handboeken van strafrecht
meestal niet wordt gerept. 'Misdaden van de machtigen' was
het thema van een gisteren beëindigde conferentie van een
gezelschap sociologen en criminologen dat zich toelegt op de
studie van afwijkehd gedrag.
Franz Josef Strauss, de leider van de CSU heeft deze week als 'super-Beier'
zijn zestigste verjaardag gevierd. Het werd een uitbundig feest in Rottacli-
Egern, waar het genootschap van bergjagers in Mittenwald hem bevorderde
van gemeen soldaat tot officier. Op de foto Strauss trots met zijn nieuwe
sabel.
Gastheer van de groep, die dit
jaar voor de derde keer een con
ferentie hield, was de crimino
loog dx G. Snel, wetenschappe
lijk hoofdmedewerker aan de
Vrije Universiteit. Hoewel de
groep niiet in het verborgene
werkt, vermijdt zij het de trom
te roeren en probeert zij zich
ook verre te houden van alle
bombast die internationale stu
dieconferenties wel eens willen
omranken.
De heer Snel vertelt dat aan het
eind van de jaren zestig een
aantal Engelse sociologen zijn
onvrede uitte over de weten
schappelijke benadering van af
wijkend, waaronder crimineel,
gedrag. Bij de Britten sloten
zich gelijkgestemden uit andere
Europese landen aan, wat tot de
oprichting (als dat niet een te
officieel woord is) van de groep
leidde. In 1972 werd in Florence
de eerste conferentie gehouden.
De Europese groep is minder
geïnteresseerd dn door individu
en gepleegde diefstal, doodslag,
moord of' verkrachting dan in de
machtsverhoudingen dn de
maatschappij die tot de traditio
neel als ziekte beschouwde cri
minaliteit aanleiding kunnen
geven. Daarbij wordt aansluiting
gezocht bij bewegingen die de
heersende systemen in gevange
nissen en psychiatrische inrich
tingen aan den lijve hebben on
dervonden en naar hervorml-
gen strevne. Zo'n bewegig is in
Engeland de Radical alternative
to prison, in Nederland de Be
langengroepering wetsovertre
ders.
Kloof
Binnen de groep opererende
werkgroepen houden zich bezig
met de bestudering van aspecten
van de criminaliteit, zoals het
gevangeniswezen en de crimina
liteit van vrouwen (Snel: 'Hoe
komt het dat vrouwen minder
afwijkend gedrag vertonen dan
mannen en wijzigt zfch dat
naarmate vrouwen geëmanci
peerder raken?'). Met die werk
groepen wordt mede beoogd een
brug te slaan tussen wetenschap
en praktijk, omdat de groep, zo
als de heer Snel zegt, preten
deert op te komen voor degenen
jlie in de maatschappij onderlig
gen.
Dat zoiets makkelijker gezegd
dan gedaan is, blijkt uit wat
zich op de tweede conferentie in
het Engelse Essex heeft afge
speeld. Snel: 'Een van de jon
gens van de Radica alternative
to prison stond daar op een
gegeven ogenblik op en riep ons
toe dat we wat praktischer
moesten worden. Geef ons, zei
hij, maar wat geld van jullie
rijke salaris. Er is toen een col
lecte gehouden. Ik weet niet of
dat nou de goeie manier is. Er
blijft natuurlijk toch altijd een
kloof. Wij zijn zelf geen devian-
ten'.
Al even problematisch is het
antwoord op de vraag of het
werk van de groep vruchten af
werpt voor hen die als slachtof
fers van een maatschappijstruc
tuur worden gezien. Van al dan
niet hooggestemde referaten
worden die slachtoffers ten slot
te niet direct wijzer. In Enge
land, vertelt Snel, is enige tijd
geleden een boekje verschenen
over de behandelihg van langge
straften. De auteurs. Taylor en
Cohen, hekelden met name een
bepaalde afdeling voor langge
straften. Die afdeling werd na
verschijning van het boekje op
geheven, maar enige tijd later
op een andere plaats heropend.
Watergate
Het accent dat de groep legt op
machtsverhoudingen in de sa
menleving heeft dit jaar gere-
suteerd in beschouwingen over
onder meer de martelingen in
Noord-Ierland en de Watergate -
affaire. Daaraan wordt veelal
niet gedacht als het over mis
daad gaat. Snel: 'Ook in de offi
ciële handboeken gaat het over
de kleine criminaliteit en zelf
den over bijvoorbeeld de crimi
naliteit van grepen, zoals staats
instellingen of de mafia'.
Met min of meer Informele bij
eenkomsten als deze week in
Amsterdam gehouden, wil de Eu
ropese groep de criminaliteit
vanuit een andere invalshoek
dan die van de kruimeldiefstal
benaderen. 'Wij willen ons ver
diepen', zegt Snel. 'in die crimi
naliteit die bepalend is voor de
maatschappij. Het is belangrijk
dat je weet hoe zoiets als Water
gate kan ontstaan, of allerlei
andere vormen van machtsmis
bruik. Daarbij gaat het ons meer
om de ontmaskering van de
machtigen, de mensen die aan
de touwtjes trekken, dan om een
bestraffing. Misschien dat je
met bestudering van machtsmis
bruik bepaalde dingen voorko
men kunt'.
