Gezagscrisis in
Portugese leger
Kissinger wacht
parafering van
Sinai-akkoord af
Ster
Kuiper
en Gevers
kampioen
Heldere (ontploffende) ster in 'Zwaan'
Warmste augustus
sinds 1706 - pag. 5
Het onderwijs waagt
niet Nieuwe Haaöse Courant en met Nieuwe Leidse Courant
In deze krant
Gongalves ook in nieuwe functie onaanvaardbaar
Vrouw om het
leven gebracht
Record dakzitten
Peru's nieuwe man toegejuicht
Frits Mehrtens verongelukt
Paard door trein
gedood, ruiter
blijft ongedeerd
Trouw - elke dag nieuw.
Doe er iets mee.
Welkomstvoordeel.
Tr0i
n.
v"" o, ,VI-L=^
hoortbHu^TUj
Trouw
33e JAAEGANG NO. 9613 - MAANDAG 1 SEPTEMBER 1975
Advertenties voor deze belangrijke
rubriek moeten uiterlijk op
donderdag (eerste post) ln ons
bezit zijn.
UITGAVE TROUW/KWARTET B.V. HOOFDREDACTEUR J. TAMMINGA DIRECTEUR ING. O. FOSTMA NIEUWE ZIJDSVOORBURGWAL 276-280, AMSTERDAM POSTBUS 859 TELEFOON 020-220383
ABONNEMENT 13,52 PER MAAND 40,55 PER KWARTAAL f 160,00 PER JAAR POSTGIRO 91133 BANK N.M.B. REKENINGNUMMER 69.74.64.148 GEMEENTEGIRO X 260 LOSSE VERKOOPPRIJS 0.50
Prol. B. Goudzwaard, die van
daag op pagina 3 aan het
woord is in de serie 'Het CDA
in discussie', gaat in feite in
op de vraag (die ook in de
lezersrubriek menigmaal
doorklinkt): 'hoe kon het zo
ver komen, waarom kwam het
conflict pas zo laat aan de
oppervlakte?'
Goudzwaard vertelt hoe tij
dens de voorbereidende dis
cussies waarin ook hij zijn
twijfels had tenslotte voor
hem de overweging doorslag
gevend werd dat een beperkte
mate van openheid aanvaard
baar zou zijn, mits ook maar
het principiële karakter van
partij en program voorop zou
staan en de openheid steeds in
afhankelijkheid daarmee gel
eien zou worden.
De lezers discussiëren vandaag
verder over het CDA op pagi
na
Wieteke van Dort wordt ge
boeid door sigarettepeukjes.
Het kan gebeuren dat, als
haar huis vol visite zit, zij in
eens met een volle asbak weg
loopt omdat zij daarin ma
teriaal ziet voor een schilderij.
Als het kan schildert zij elke
avond, vertelde zij aan Fred
Lammers, wiens verhaal op
pagina 6 staat.
Kerk
Hervormde wijkge-
meenten willen niet 'in
wording' blijven 2
Kunst
Nieuw soort acteursvir
tuositeit 7
LISSABON (Reuter, UPI, AP) Generaal Vasco Gongalves is weg als premier van Portugal, maar
de onrust binnen de Portugese strijdkrachten is gebleven. En de bron van moeilijkheden heet weer
Vasco Gangalves, die ook als chef-staf (zijn nieuwe functie) onaanvaardbaar is voor de meeste niet-
communisten opder de Portugese militairen.
JERUZALEM, AIEXANDRIË (Reuter, UPI, AP) De Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken Henry Kissinger blijft langer dan
in eerste instantie de bedoeling was in het Midden-Oosten.
Hij heeft zijn plan om morgen de
speciale zitting van de Algemene
Vergadering van de Verenigde Na
ties toe te spreken, laten vallen.
Dit zou er op kunnen duiden dat
het te verwachten Sinaï-akkoord
toch nog op enige moeilijkheden is
gestuit. Toch lieten Amerikaanse
functionarissen gisteravond weten
dat het interim-akkoord tussen
Egypte en Israël vrijwel zeker van
daag zal worden geparafeerd.
Beslissend
Nadat Kissinger gisteravond uit
Alexandrië in Jeruzalem terugkwam
trok hij zich terug met het Israëli
sche onderhandelingsteam voor wat
functionarissen noemden, de beslis
sende gespreksronde. Hij heeft gis
teren ruim drie uur met de Egypti
sche leiders gesproken, waarna een
Egyptische woordvoerder zei dat als
Israël akkoord zou gaan met de
voorwaarden die Kissinger nu bij
zich had, het akkoord snel kon
worden getekend. 'Als de Israëliërs
niet op het laatste ogenblik hinder
nissen opwerpen, is het een een
voudige zaak', aldus de woordvoer
der.
Volgens hoge functionarissen uit
het gevolg van Kissinger was er in
De benoeming van ex-premier Gon
galves tot chef-staf (vrijdagavond
bekend gemaakt dreigt regelrecht te
leiden tot een enorme gezagscrisis
binnen de Portugese strijdkrachten.
De 9 woordvoerders van de gematig
de stroming binnen het leger (de
groep van majoor Melo Antunes)
keerde zich zaterdag openlijk tegen
hun nieuwe hoogste chef. In hun
verklaring zeggen zij dat de benoe
ming van Gongalves onwettig is en
dat zij hem da?rom niet als chef
aanvaarden. Tot dit negental beho
ren twee van de vier districtscom
mandanten li Portugal. Een derde
districtscommandant, brigade-ge-
neeraal Eurico Corvacho, is wel op
de hand van Gongalves, maar
kampt met rebellie van zijn eigen
manschappen. De meeste eenheden
van zijn noordelijk district hebben
zijn aftreden geëist Verder heeft de
commandant van de Protugese
troepen op de Azoren zich tegen
Gongalves uitgesproken. En de nieu
we chef-staf kan al evenmin reke
nen op veel steun van de radicale
generaal Carvalho, die heeft gezegd
dat zijn speciale veiligheidstroepen
(de COPCON) niet onder het op
perbevel van Gongalves vallen.
Ontknoping
Meestal droog
VANDAAG: Perioden met zon
en op de meeste plaatsen
droog weer. Zwakke tot matige
wind uit noordelijke richtin
gen. Maximumtemperaturen
circa 22 graden.
MORGEN EN OVERMORGEN:
Eerst vrij zonnig, later moge
lijk enige regen en maximum
temperaturen omstreeks 22
graden.
Morgen: zon op: 5.52
onder: 19.27
Maan op: 1.28
onder: 17.15
Egypte volledige duidelijkheid ge
schapen over het bemannen van
waarnemingsstations door Ameri
kaanse technici, wat tot nog toe
een obstakel vormde.
Tijdens de vlucht van Alexandrië
naar Jeruzalem vertelden Amerika
nen dat de minister waarschijnlijk
niet nog eens naar Alexandrië hoeft
te gaan voor nader overleg. Wel zal
hij het ontwerp-akkoord, als en zo
dra dat gereed komt zelf naar
Egypte brengen om het door Sadat
te laten paraferen, aldus de zegs
man uit Kissingers gevolg.
'Uitgedunde zone'
Het Israëlische kabinet heeft beslo
ten zijn normale beraad vanzondag
een dag uit te stellen. Daardoor
kan het akkoord in ieder geval niet
voor vandaag worden geparafeerd.
Zie verder pagina 5, kolom 6
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG In een woning aan de
Haagse Stuwstraat is gisteravond de
25-jarige mejuffrouw F. P. J. Has-
selman dood aangetroffen. Zij is
waarschijnlijk door wurging om het
leven gebracht. Verdacht wordt de
24-jarige Hagenaar H. P. K., met wie
de vrouw samenwoonde. Deze ver
telde een vriend, een even oude Rijs-
wijker, gisteravond de vrouw ver
moord te hebben.
Hierop waarschuwde de vriend de
politie die de vrouw dood aantrof.
De drie kinderen van de vrouw wa
ren gistermiddag door K. bij familie
ondergebracht. De vermoedelijke da
der die gisteravond laat nog voort
vluchtig was, is twee jaar geleden
met de politie in aanraking geweest
wegens poging tot doodslag c.q. zwa
re mishandeling.
De pro-communistische Gongalves
werd vrijdagavond ten lange leste
afgezet als premier. Wekenlang
hadden gematigde militairen rond
om oud-premier Antunes en de
aanhang van de uiterst-linkse Car
valho campagne gevoerd tegen Gon
galves. Door de onderlinge ver
deeldheid van deze oppositie aarzel
de president Costa Gomes lang met
maatregelen. Vrijdagavond kwam
hij dan met de ontknoping: Gon
galves werd als premier vervangen
door de 58-jarige marine-comman
dant Pinheira de Azevedo. Deze vi-
ce-admiraal zonder een duidelijke
politiek gezicht, lijkt als regerings
leider aanvaardbaar voor zowel de
gematigden als de radicalen. De
Vice-admiraal José Pinheira de
Azevedo, de nieuwe premier van
Portugal. Azevedo is 58 jaar oud, en
is geboren in Angola. Over zijn
politieke kleur is niet zoveel be
kend. Hij naam deel aan de staats
greep van 1974, waarbij het fascis
tische regiem van Portugal omver
werd geworpen. Kort daarna werd
hij opperbevelhebber van de Portu
gese marine.
nieuwe conflictstof droeg president
Costa Gomes echter aan met zijn
tweede maatregel. Hij deed zelf af
stand van zun functie van chef-staf
om die over te kunnen dragen aan
Gongalves. Deze matste wordt daar
mee de chef van al die officieren,
die de afgelopen weken juist zo
hard hebben geprobeerd hem weg
te krijgen als premier. Bovendien
blijft hij als hoogste commandant
van de strijdkrachten ln het cen
trum van de politieke macht, die in
het Portugal van nu juist bij de
militaire leiding berust.
Soares tegen
Geen wonder dat ook de socialisti
sche leider Mario Soares zich tegen
de benoeming van Gongalves keerde.
Sprekend was dat de communisten
en de pro-communistische pers in
Lissabon duidelijk instemming toon
den met de funcüe-wljzlglng voor
Gongalves.
Zijn benoeming tot chef-staf volg
de vrijdagavond op een vergadering
van de militaire Revolutionaire
Raad, momenteel het sterkste or
gaan in Portugal. Voor deze bijeen
komst waren de negen gematigde
leden van de groep-Antunes niet
uitgenodigd en daarom noemen zij
nu Gongalves' benoeming onwettig.
De negen werden eerder deze
maand geschorst als lid van de
Revolutionaire Raad nadat zij him
manifest tegen Gongalves hadden
gepubliceerd. Begin vorige week
werd deze schorsing echter opgehe
ven.
Spanning in noorden
De rebellie van de militaire eenhe
den ln het noorden veroorzaakte
zaterdagavond grote spanning. De
troepen werden in verhoogde staat
van paraatheid gebracht, maar dat
bevel werd later weer ingetrokken.
Doelwit van de opstandige militai
ren, districtscommandant Corvacho,
heeft zijn troepen verkiezingen be
loofd. Een van zijn officieren rea
geerde daar op met de verklaring:
'Wij hebben geen verkiezingen no
dig. Wij denken er allemaal gelijk
over. Hij moet weg'. Vannacht was
nog onduidelijk wat er ln het
noorden zou gebeuren als Gongalves
aanblijft, zal Gongalves moeten be
slissen.
Zie verder pagina 5, kolom 1
Van onze sportredactie
YVOIR De wereldkampioen
schappen wielrennen 1975 zijn een
groot succes voor Nederland gewor
den. Tijdens het afgelopen week
einde werden nog twee gouden
medailles aan de vier reeds vero
verde toegevoegd. Ad Gevers werd
zaterdag wereldkampioen bij de
amateurs op de weg, terwijl giste
ren de belangrijkste titel, op de
weg bij de profs, terecht kwam bij
Hennie Kuiper.
Vooral het succes van Hennie Kui
per verdrong het andere sport
nieuws dit weekeinde. De Nederlan
der dankte zijn wereldtitel niet al
leen aan een uitgekiende ontsnap
ping maar ook aan voortreffelijk
verdedigend werk van Joop Zoete
melk en Gerrie Knetemann.
Onder leiding van ploegleider Jan
Jansen v/as een taktiek uitgestip
peld die in eerste aanzet tot doel
had Joop Zoetemelk aan de titel te
helpen. Maar van hem werd ook
verwacht dat hij in de slotfase
kansrijke ploeggenoten zou steu
nen.
Vijfentwintig kilometer voor het
einde ontsnapte Hennie Kuiper uit
de kopgroep. En hoewel zijn spon
sor De Vries hoofdschuddend riep,
CAMBRIDGE, Massachusetts (Reuter, UPI)
Een Japanse amateurastronoom heeft vrijdag
nacht een exploderende ster ontdekt in het
sterrebeeld Zwaan (Cygnus). Een dergelijke
*nova' wordt in korte tijd honderdduizenden
malen helderder, om in verloop van een of
enkele jaren weer naar het oorspronkelijke
niveau terug te zakken. Nova Cygni 197c is
gemakkelijk met bet blote oog waar te nemen,
wat voor de amateur overigens weinig specta
culair is. Wie de sterrenhemel kent, ziet alleen
een ster 'te veel' ten noorden van Deneb, de
helderste ster in de Zwaan.
Maar de astronomen zijn zeer geïnteresseerd
in de optredende kleurverschuivingen in het
licht van een nova, waaruit zij de conclusies
kunnen trekken over wat er precies in de ont
ploffende ster gebeurt. Zo 'zien' zij bijvoor
beeld dat de buitenste gaslagen van de nova
Het sterrebeeld Zwaan met daarin de
'nieuwkomer' Nova Cygni 1975 schuin
boven de helderste ster, Deneb.
met snelheden van ongeveer duizend kilo
meter per seconde de ruimte in worden ge
slingerd. Hiermee verliest de ster overigens
maar een kleine fractie van zijn totale massa.
Op theoretische gronden vermoedt men dat in
ons melkwegstelsel ongeveer dertig tot vijftig
nova's per jaar voorkomen een dergelijke
explosie is een vast onderdeel van de ontwik
keling van veel sterren zoals de theoretici zich
die voorstellen.
Maar de meeste gebeuren zo ver weg dat ze
niet opvallen, en dat maakt een heldere nova
toch tot een zeldzame gebeurtenis. De laatste
vergelijkbare was Nova Puppis 1942.
De bekendmaking van de ontdekking ge
schiedde zaterdag door een woordvoerder van
het Smithsoniun observatorium in bet Ameri
kaanse Cambridge, Massachusetts.
't Valt bar mee!
De nieuwe president van Peru, generaal Morales Bermudez, sprak
zaterdag in Lima de conferentie van de niet-gebonden landen toe.
Hier verlaat hij het Congres-paleis, waar de conferentie werd ge
houden. De nieuwe machthebber werd door de omstanders toege
juicht. Zie pagina 5.
Kerkmusicus en organist
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De kerkmusicus
Frits Mehrtens is door een autobot
sing om het leven gekomen. Het
ongeluk gebeurde vrijdagavond
toen hij uit Amsterdam, waar hij ln
de Maranathakerk het orgel be
speeld had bij het wekelijks avond
gebed. op weg was naar zijn woon
plaats Naarden. Frits Mehrtens was
53 Jaar.
De heer Mehrtens had grote be
kendheid door zijn televisierubrie
ken 'Zingend geloven' en 'Het lied
van de week.' Ook zijn radio rubriek
'Zingt het voorbedachte lied' trok
veel geïnteresseerde luisteraars. Als
organist en componist werkte hij
meer dan 25 jaar bij de omroep,
eerst bij de NCRV en de laatste
twintig jaar bij het IKOR. In het
nieuwe liedboek staan vijftien door
hem gecomponeerde melodieën.
Frits Mehrtens was o.m. lid van de
hervormde commissie voor de kerk
muziek, can tor-organist van de Ma
ranathakerk in Amsterdam-Zuid eD
leraar kerk- en koormuziek aan het
hervormd seminarie ln Driebergen
en aan het
lyceum.
Amsterdams muziek-
Zie ook pagina 4.
EDE Op een overweg in Ede is
een paard door een trein gedood:
de 24-jarige ruiter bleef wonder
boven wonder ongedeerd.
De heer L. Aarts uit Leiden bevond
zich met zijn paard midden op de
overweg toen opeens de bomen
dichtgingen. Verstijfd van schrik
bleef hij staan; toen hij even later
probeerde van zijn paard af te
springen, bleef hij met een voet in
de stijgbeugel hangen. Juist op dat
ogenblik werd het paard door de
trein gegrepen. Door de klap schoot
de voet van de jongeman uit de
beugel en hij rolde ongedeerd de
berm in.
- 1
Hennie Kuiper in de regenboogtrui, geflankeerd door Roger de
Vlaeininck (links, tweede) en de Fransman Danguillaume (derde).
'Wat rijdt die Kuiper dom, zo wordt
hij nooit wereldkampioen', bouwde
hij een rond de 35 sec. schomme
lende voorsprong op. Aanvallen van
Merckx, De Vlaeminck, Danguillau
me en Moser werden door Zoete
melk en Knetemann gepareerd en
Kuiper kon honderd meter voor de
finish zich al oprichten en zijn
vreugde over zijn wereldtitel uiten.
Van de ene nacht op de andere zie je een nieuwe ster
als je naar boven kijkt. Nova, noemen sterrekundigen
dat, en ze kunnen er helemaal opgewonden van raken.
Wij dus ook. Een krant lééft van nieuws. Ver weg of
vlakbij. Gewogen. Geordend. Toegelicht.
Nieuwe abonnee:.
Straat:
Plaats:
Opgegeven doori
T^aarn'
„Giro:.
Betaalt per kwartaal
Adres:„
Plaats:.
Ik ontvang graag:
O 1 fraaie zwuri-k'unst lederen onderzetters met zilver bedrukte ouder
wetse locomotief modellen. Werkelijk een sieraad op uw tafel.
O Praktische, kleurrijke eeuwigdurende rlemknlender. Modern, ori
gineel. Voor de kinderkamer, de keuken of waar dan ook.
O Tekening IJ I O Tekening IJ O Tekening IJ 3 O Tekening IJ 4
De nieuwe abonnee krijgt een welkomst-voordeel. Hij betaalt
(na twee weken gratis ter kennismaking de krant te hebben fy
ontvangen) zes gulden minder voor de eerste termijn.
Schrijf op de envelop: De Christelijke Pers,'antwoordnummer
2792, Amsterdam.
Een postzegel is niet nodig. Die betalen wij.