Tweetalig onderwijs in Friesland wint terrein dichtbij jmmentaar Lanser voor 'open' CDA irster/Kaoenda (1) rster/Kaoenda (2) ofdverpleger jft in arrest drijfsbezetting na irleg beëindigd het weer - Zonnig weer weerrapporten Srandverwachting met a.v. over b.o. naar de h.a. 'paspoort' legerpredikante revolutie invloed I.7*T 4-RH ROUW/KWARTET WOENSDAG 27 AUGUSTUS 1975 BINNENLAND 5 con Balthasar Vorster is stellig de tamste en soepelste regeerder die •Afrika sinds de machtsovername de Afrikaners in 1948 heeft ge- Hij heeft beter dan Malan, Ver- of Strijdom ooit gekund zouden de jonge zwarte staten van continent toch al bereden door el zorgen het gevoel gegeven ze een hoop gemak van Zuid- ka kunnen hebben, zolang ze dit niet gewapend te lijf willen. vej bescheiden, zonder een zweem const kritiek op de samenlevingsvorm ze hebben gekozen, zonder een weerwoord voor de verwijten racisme die hem om de oren :en. J ;Q> heeft Vorster langzamerhand r! Di .netwerk van relaties opgebouwd regeringen die zijn binnenlands d verfoeien. 'eriHI jongste triomf is dat Kaoenda er >ok geen bezwaar meer tegen heeft in zijn gezelschap gezien te wor- Kaoenda is de belangrijkste ver ingsschakel met de Organisatie Afrikaanse Eenheid en heeft van latste vergadering ervan ook al hij er zelf afwezig uit afkeer van zitter Am in weer een mandaat d om verder te praten met Zuid- ka. Het belangrijkste doel is na- jk het zonder oorlog vrij krijgen Rhodesië en Namibië (Zuidwest- 0- rhouding tussen beide regeerders grotendeels in stilte zo :rd dat zij ook tot een rolverde- :ijn gekomen: Vorster blijft zijn icht aanwenden om te zorgen Smith een toontje lager zingt :nda van wiens gastvrijheid ijdingsbewegingen afhankelijk zet de zwarte nationalisten druk om niet teveel ineens te alle eecke sy d het sien e sla op d lankelijk van het resultaat van r- pogen dat ziet er nog niet £st uit is alleen reeds dit tenlijk optreden een niet weg te Jen succes voor Vorster. zijn niet opdringerige maar wel tiefrijke diplomatie naar buiten it Vorster een guerrillaoorlog te- ""Szijn blanke bewind af te kopen, eft er een tijdstip voor uitge- ■tt, waarin Kaoenda ten eerste moe n de onderlinge conflicten tussen bevrijdingsbewegingen op zijn Igebied en ten tweede tot de uiging is gekomen dat oorlogsge- van buitenaf geen schijn van maakt als middel om aan de dering van zijn zwarte broeders uid-Afrika een eind te maken, afnemen van de dreiging van bui kan Zuid-Afrika uiteraard heel gebruiken: het zal de komende n genoeg tc stellen krijgen met de fte bewustwording in eigen land. staat wel vast dat de Zuidafri- se propaganda Vorsters succes de d in zal toeteren in een poging iet protest tegen de apartheid te achten. Anti-apartheidsbewegin- cenfza' verweten worden roomser te zijn dan de paus of zwarter dan nda. Maar het feit dat verant- delijke leiders als Zambia's presi- een dialoog met Zuid-Afrika zoe- Dm een doel op korter termijn te izenlijken (namelijk zelfstandig voor Rhodesië en Namibië) hoeft niet tot maat aller dingen te ouden hoogst ongelukkig zijn als uit hun optreden de conclusie ten trekken dat het protest tegen lartheid geen zin meer had. Om te zwijger van de miljoenen in Afrika zelf, tegenover wie Vor en de zijnen hun verplichtingen niet kunnen afkopen met een aam buitenlands beleid. een verslaggever STRICHT De rechtbank besloten de 39-jarige hoofd- eegkundige F. H. uit Kerkrade ervan wordt verdacht een of bejaarde patiënten in de erheidekliniëk in Kerkrade te len gedood in verzekerde bewa- te houden. F. H. werd enkele n geleden aangehouden na de van een 79-jarige patiënte. Bij inderzoek naar het gedrag van erdachte zijn meer belastende i aan het licht gekomen. H. diefstallen van sieraden en re verduisteringen ten nadele iemente bejaarden bekend, ge- d. Ook is gebleken dat hij wrloofde medische handelin- verrichtte. waardoor mogelijk patiënten vroegtijdig zijn eden. een verslaggever BOSCH Na langdurig over- net de directie van Crosland heeft het personeel van het albedrijf gisteravond besloten ie drijfsbezetting te beëindigen, geitters en directie hebben inge- wtó met een onderzoek door een tr ïankelijke deskundige van de atefaijverheidsdienst. Dit onder- 1 zal door beide partijen als stafgevend worden beschouwd ssa het toekomstige beleid, ne iireóTse van Crosland Filters I- toegezegd geen maatregelen nemen tegen de leiders de bezetting. door Piet Hagen LEEUWARDEN Voorstan ders van het Fries op school kunnen de buit binnen halen. De minister van onderwijs was gisteren zelf naar Leeuwarden gekomen om te demonstreren hoezeer hij overtuigd is van het belang van tweetalig onderwijs. Dat heeft twee redenen: allereerst hebben Friestalige kinderen er recht op dat zij ook op school in hun eigen taal onderwezen worden. In de tweede plaats wijst de invoe ring van het fries als verplicht vak voor alle basisscholen op een her nieuwde waardering voor de eigen cultuur van de Friese samenleving. Aanleiding tot de bijeenkomst gis teren in de Fryske Akademy was de publicatie van het rapport-Sinne- ma. In dat rapport worden voor stellen gedaan omtrent de wijze waarop het fries als verplicht vak kan worden ingevoerd. Die ver plichting is mogelijk gemaakt door de wijziging van de lager onder wijswet per 1 januari Jongstleden. De invoering daarvan is echter af hankelijk gesteld van de ontwikke ling van leerplannen en leermidde len en van de bijscholing van on derwijzers. Nu minister Van Keme- nade daar geld voor heeft beschik baar gesteld, kan het Fries (dat nu hier en daar op vrijwillige basis gegeven wordt) omstreeks 1980 ver plicht worden gesteld. Voertaal Daarnaast is door de wetswijziging van 1 januari nog een andere ont wikkeling mogelijk gemaakt. Basis scholen in gebieden waar overwe gend Fries gesproken wordt, mogen voortaan tot in de zesde klas het Fries als voertaal gebruiken naast het Nederlands. Tot nog toe kon dat alleen in de laagste drie klas sen, nu mag het ook in de hogere leerjaren. Overigens waarschuwde de minister ervoor die nieuwe mogelijkheid nog niet al te massaal uit te buiten. Er is nog een onderzoek gaande naar de voor- en nadelen van de tweeta lige school. Het is verstandig de uitkomst daarvan nog even af te wachten. Op dit moment zijn er ongeveer zeventig tweetalige scho len op een totaal van ruim vijfhon derd. De wet voorziet ook in de mogelijk heid van vrijstelling voor het geval ouders of de hele school zich ver- Van een onzer verslaggevers UTRECHT In een toespraak bij het afscheid van drs. R. Zijlstra als voorzitter van de CBTB, heeft de heer J. Lanser als lid van het Convent van Christelijke Sociale Organisaties gisteren gepleit voor een 'open' CDA. In een hartstochtelijk betoog (dat later door de heer Zijlstra indruk wekkend werd genoemd, erbij aantekenend dat die woorden 'niet toevallig hier werden gesproken') zei de voorzitter van het CNV, dat christelijk handelen niet alleen voorbehouden is aan degenen die zich christen noemen. Ook anderen kunnen christelijk handelen en heilzaam bezig zijn. Als CNV hebben wij daar ervaring mee, zo voegde hij daaraan toe, erop wijzende dat mensen die zeg gen geen christen te zijn en vreemdelingen met een andere reli gie volwaardige leden van het christelijk vakverbond zijn. In het CNV is ook plaats voor anderen die daarin mee willen doen en wij denken er niet aan mensen geen kansen be geven om dat zij geen christenen zijn'. De heer Lanser meende, dat we vertrouwen moeten hebben in el kaar, moeten durven, al geeft dat misschien inderdaad enig risico. 'Maar dat moeten we aanvaarden. J. Lanser als we willen dienen', zo voegde hij hieraan toe. Tegen deze achtergrond bepleitte hij een grote openheid, die plaats biedt aan allen die een plaats wil len hebben in die organisatie (CDA). Overigens vond hij het moeilijk in de praktijk concrete vorm te geven aan het Evangelie. 'Als het erom gaat welke keuze er concreet moet worden gemaakt, zitten we dikwijls met de handen in het haar. Bij christelijke politiek en sociale actie vanuit het Evangelie is het vaak zoekende en tastende een weg vin den'. (zie ook pagina 15) zetten tegen het Fries als verplicht vak. Een dergelijke 'ontsnappings mogelijkheid' voor niet-Friezen is er eigenlijk nauwelijks als in een bepaald dorp alleen een tweetalige school staat. Volgens hoofdinspec teur J. Sinnema doen zich daar mee in de praktijk zelden of nooit moeilijkheden voor. Het is echter denkbaar dat ouders, die niet willen dat hun kind in het Fries onderwijs krijgt, een school in een naburige plaats opzoeken en dan een reiskostenvergoeding clai men op grond van artikel 13 van de lager onderwijswet (waarin staat dat ouders het recht hebben dat onderwijs te kiezen dat zij zelf wensen) Tegelijkertijd met het rapport-Sin- nema werd gisteren ook het boekje 'Tweetalig lager onderwijs, inzon derheid in Friesland' aangeboden. Het is (in het Nederlands) geschre ven door de heer Kr. Boelens en daarna door de auteur zelf her schreven in het Fries. Het is de bedoeling dat er ook vertalingen in het Frans. Duits en Engels komen. Baas in eigen mond Dat laatste is niet verwonderlijk gezien de strekking van het boekje, dat niet alleen de tweetaligheid in Friesland, maar ook elders in Ne derland en in andere landen be spreekt. Niet alleen voor Friezen, ook voor Franstaligen in Canada, voor Bre tonse kinderen in Frankrijk, voor Welsh-sprekende kinderen in Wa les, voor Turks-sprekende kinderen van gastarbeiders, voor Maleisspre- kende Ambonnezen of voor Twents sprekende Nederlanders geldt dat zij 'baas in eigen mond' zouden moeten zijn. Niet alleen in Fries land, maar overal elders in de we reld neemt de waardering voor de eigen cultuur en taal van minder heden weer toe. constateert de heer Boelens. Dat baas in eigen mond wordt al jaren in praktijk gebracht op de openbare lagere school te Beers, waar de heer J. H. Piebenga dan ook enthousiast reageert op de maatregel ten gunste van het Fries. Op zijn driemansschool gaat het Jan Rodenhuis, vijfdeklasser van de lagere school in Beers, schrijft op het bord: 'read- boarstke' (roodborstje) en 'swel- tsje' (zwaluw). onderwijs in de eerste klas volledig in het Fries. In de hogere klassen wordt dat steeds minder, maar wel wordt in alle leerjaren een uur Fries per week gegeven. Er doen zich nauwelijks problemen voor met kinderen die niet-Friestalig zijn. Ze verstaan het allemaal en voor zover nodig krijgen ze in aparte groepjes in het Nederlands les. Er zijn eigenlijk geen ouders die om deze reden de school mijden. Zelf is Piebenga Fries in hart en nieren. Zijn twee 'jonge collega's zijn allebei enthousiast bezig om de akte Fries te halen. Geen enthousiasme Hemelsbreed nog geen vijf kilome ter van Beers verwijderd staat de Antillenschool in een zuidelijke nieuwbouwwijk van Leeuwarden. Het schoolhoofd J. A. van der Baan beheerst zelf goed de Friese taal, maar op zijn school wordt zelfs geen facultatief uurtje Fries gege ven. Waarom niet? De meeste ou ders (import uit het westen) voelen er ndet voor. Er zijn eigenlijk geen Friesspreken de ouders die om onderwijs in het Fries vragen. Van de overige vijf leerkrachten van de school zijn vier in Friesland geboren en getogen. Maar niemand is enthousiast voor de taal. De Antillenschool is een duidelijk voorbeeld van een school die niet zo enthousiast zijn met de nieuwe bepalingen. Voor Nederlandstalige kinderen is die verplichte Friese les niet zo zinvol .vindt men. Je zou iets aan de culturele achtergrond kunnen doen, maar echt de taal leren zou overdreven zijn. De heer Van de Baan hoopt dat men bij de invoering van het ver plichte zo soepel zal zijn dat Neder landstalige 'minderheden' niet in opstand komen. Van onze weerkundige medewerker Enkele mensen keken gistermiddag bezorgd naar de lucht toen daar ■plotseling hoge wolkjes zichtbaar werden, ondermeer windveren en wat sluiers. Daarin verscheen een ge kleurde bijzon. Hoewel cirrusbewol- king vaak een depressie aankondigt, was dat gisteren toch niet zo. De uit ijskristallen bestaande sluiers waren afzwaaiers en bovendien zeer belegen. Zij waren zo oud dat er niet eens een gewone halokring van 22 graden in ontstond wan neer zich omgekeerd wel een felle kring aftekent, wijst dit op iets jongs en actiefs, meestal uitlopend tot regen). Bovendien kwamen de cirri uit noord tot noordoost, een vertrouwenwekkende richting die duidde op een hogedrukcirculatie De weerkaart vertelt dan ook dat een omvangrijk hogedrukgebiehet oppertoezicht houdt over Zuid-En- geland, het grootste deel van Duits land en de Lage landen. Het heeft zich van de Azoren uit naar de Noordzee ontwikkeld en vandaar verbinding gekregen met een maxi mum bij zuidwest Noorwegen dat op zijn beurt weer een dreigende vinger" tegen de IJslanddepressie opheft, die helemaal tot het Kola- schiereiland reikt. De 1030 mb-lijn kwam gisteravond om zeven uur via Plymouth Zuidwest-Engéland bin nen om daar enigszins grillig te ver lopen en via 't zuidwestelijk deel van de Noordzee, juist ten westen van Den Hélder langs, naar 't zuidwesten terug te lopen. Bij ons blijft de lucht de komende dagen verrukke lijk blauw en er is weer volop tijd voor 'sessions' (zittingen) in de tuin. Wel zijn de avonden veel killer dan eerder deze maand. Het zal iedereen duidelijk zijn dat een prognose van aanhoudend droog. Weerrapporten van gisteravond 7 uur, ma ximumtemperatuur en neerslag. Amsterdam half bewolkt 22 0 De Bilt licht bewolkt 21 0 Deelen zwaar bewolkt 22 0 Eelde onbewolkt 21 O Eindhoven licht bewolkt 22 O Den Helder onbewolkt 20 0 Luchth. Rtd. licht bewolkt 21 0 Twente licht bewolkt 22 0 Vllsslngen licht bewolkt 20 0 Zd. Limburg licht bewolkt 21 0 Aberdeen half bewolkt 27 0.1 Barcelona onbewolkt 28 0 Berlijn halfbewolkt 23 0 Bordeaux onbewolkt 24 0 Brussel halfbewolkt 21 0 Frankfort licht bewolkt 22 0 Genève zwaar bewolkt 18 0 Helsinki zwaar bewolkt 17 1 Innsbruck regen 13 3 Kopenhagen zwaar bewolkt 20 0 Lissabon onbewolkt 34 O Locarno licht bewolkt 25 0 Londen onbewolkt 26 0 Luxemburg licht bewolkt 22 0 Madrid onbewolkt 26 0 Malaga licht bewolkt 28 0 Mallorca onbewolkt 26 0 München motregen 15 13 Nice zwaar bewolkt 27 0 Oslo half bewolkt 22 0 Parijs half bewolkt 22 0 Rome zwaar bewolkt 24 O Spilt zwaar bewolkt 22 8 Stockholm half bewolkt 20 0 Wenen regen 16 0.2 ZUrlch motregen 14 1 Casa Blanca onbewolkt 27 0 zonnig en vrij warm weer ook in de tweede helft van deze week nauwe lijks mis kan gaan, hoewel je het met het weer nooit zeker weet. In Oostenrijk en Zuid-Duitsland was het gisteren nog altijd niet droog. München rapporteerde gisteravond 13 mm overdag regen, Linz 15 mm bij slechts 13 graden celsius maxi mumtemperatuur. De hoogste tem peraturen bij ons waren 20 tot 22 graden, maar ten noorden van Londen 27 graden C en daarom heen 25 graden. Een lezer in Alphen aan de Rijn merkte op dat de kleigrond in de zomer van 1947 net als nu grote scheuren vertoont. Hij betrapte zich er toen op dat hij, voor zaken met de auto in Rotterdam, in shirt enop zijn pantoffels op straat liep. Overigensdie zomer van 1947 haalt het seizoen van 1975 bij lange na niet In, althans gelet op de streep van 1 september. Wel misschien die van 1959, maar dan uitsluitend gelet op het tijdvak 1 juni tot 1 september. Geen vuiltje aan de lucht. Aanhou dend mooi, zonnig, droog en vrij rustig strandweer. HOOGWATER voor donderdag 28 aug. Vllsslngen 5.27-17.38: Harlngvlletslulzen 7.01-19.16: Rotterdam 8.11-20.12; Scbeve- nlngen 6.24-18.46; IJmuiden 7.08.19.30: Den Helder 11.00-23 02: Harllngen 1.11- 13.26; Delfzijl 3.26-15.33. onder redactie van loessmit Tussen de twintig en dertig keer stond er gisteren een afkorting op de voorpagina van dit och tendblad. Afkortingen als NOS, KVP, CHU, UP1 AP, AH EN ARP dagelijks voorkomende letter combinaties die ons allen ver trouwd in de oren klinken, wel ke krant we ook opslaan. Zelfs de lezer van een eenvoudig ge stencild clubblad ontkomt daar niet aan, want wij Nederlanders zijn nu eenmaal dol op afkortin gen. De aktievoerende binnenschip pers doen daar als goeie Neder landers niet voor onder. Die gaan al zo ver dat ze de evenre dige vrachtverdeling (om de door Van Huiten gewenste af schaffing daarvan draait de hele herrie) in de wandeling afkorten met EV en die zelfs op hun schepen kalken. Hun aktiecomi- té Behoud Evenredige Vracht verdeling zal binnenkort dan ook wel gebombardeerd worden tot het BEV of wellicht tot het iets makkelijker in het gehoor liggende ABEV. Zolang de schippers blijven pro testeren, zal die EV nog wel thuis te brengen zijn, net zoals de ingeburgerde afkortingen in hun verband. Want dan begrij pen negen van de tien mensen bijvoorbeeld best dat CDA Christen-Democratisch Appèl be tekent, maar die ene die in deze materie niet of slecht thuis is, zal er misschien wel Centrale van Druggébruïkende Automobi listen of Communistische Dro gisten Associatie van maken. We noemen maar wat. Wij denken bij het lezen van NS automa tisch aan de Nederlandse Spoor wegen, maar je kunt het iemand in de doolhof van afkortingen in onze taal nauwelijks kwalijk ne men als hij daar iets als het omstreden Naaktstrand uit be grijpt hoewel het onwaar schijnlijk is dat je daar treinen zou aantreffen, maar daarente gen weer waarschinlijk dat er een conducteur of machinist rondloopt, al zal die aan zijn uiterlijk moeilijk als zodanig te herkennen zijn. En achter NOS kan een na een twintigjarig ver blijf buitenslands net terugge keerde Nederlander evenzo goed Noodkreet Onderbetaalde Staats secretarissen zoeken. Het is wel niet juist, maar waarom zou je niet? Vrijheid, blijheid. Zolang de binnenschippers van EV spre ken, kun je met evenveel rech naar de HA (huisarts) stappen om je AV (angstige vermoeden) uit te spreken dat je wellicht aan een BO blindedarmont steking) of een LW (lintworm) lijdt. Of tegen de HHWB (war me bakkers) zeggen dat je de kwaliteit van het DVKB (dwars- gebakken volkorenbrood) niet zo best meer vindt tegenwoordig. Of tegen de CA (controlerend arts) dat je je DT (dagtaak) niet kunt verrichten, omdat je pijn hebt in je GT (grote teen) zodoende niet op je RV (rech tervoet) kunt staan en je der halve AO (arbeidsongeschikt) voélt. Toegegeven: de fantasie gaat hier wel wat op de loop, maar zo ver gaan naar ons de BS (bin nenschippers) ook met hun AK (afkorting) EV. Hun ABEV mag wel oppassen dat het voor het NV (Nederlandse Volk) ver staanbaar blijft. Daar heeft deze rubriek DEV in elk geval een KS (klein steentje) toe willen bij dragen. Moeilijk te begrijpen was het laatste regeltje van 'paspoor en de kaartenbak' gisteren in deze rubriek. 'Zoiets als 'n anaaqSET- HAROD' stond er. Alweer een af korting? Welnee. Machines ma ken ook fouten (een hele troost) en in plaats van deze zeer vreemde taal had er gewoon 'zoiets als een kerkelijk pas poort' moeten staan. Een emeri tus-predikant, bedroefd over de nonchalance waarmee sommige kerkleden toch al met hun at testatie omspringen, wil er nog iets aan toevoegen: zo'n attesta tie is weliswaar persoonlijk ei gendom, maar de kerkeraden gaan er wel bij voorbaat van uit. dat de eigena(a)r(es) er met de nodige zorgvuldigheid, als ver antwoordelijk lid van de kerk, mee handelt. Waarvan hierbij akte. Met Christine Miller heeft de Amerikaanse lutherse kerk nu de beschikking over zes vrouwelijke predikanten, maar Christine, dochter van een Amerikaanse marine-officier, is wel een bij zondere: zij wordt de eerste lu therse vrouwelijke predikant in het Amerikaanse leger. Volkens ELK, het blad van de Evange lisch Lutherse Kerk, verwacht legerpredikante Miller als vrouw in het leger geen grote moeilijk heden: 'In sommige opzichten zijn leger en vloot opener dan een gemeente', vindt ze. paardrijden, fietsen, wemmen, alles Zoveel invloed heeft volgens het blad 'Adformatie' de STER op kinderen die zo graag naar tele visiereclame kijken. Wat wilde Michiel van zeven voor zijn verjaardag? Een tam pon. Waarom? 'Dan kun Je Eldridge Cleaver, voormalig lei der van de Zwarte Panters in Amerika, staat op het punt een nieuwe revolutie te ontketenen zegt hij zelf. Zijn revolutie heeft ditmaal niets met politiek te maken, maar schuilt in een splinternieuw soort herenpanta lon. Nieuw is het goede woord eigenlijk niet. omdat de ontwer per teruggrijpt op de middel eeuwse mannenkleding. Sinds zijn vlucht uit de Verenigde Sta ten nadat zijn voorwaardelijke vrijheid was ingetrokken omdat Cleaver betrokken zou zijn ge weest bij een schietpartij met de politie in Oakland in Californië woonde de nieuwbakken ont werper met het oudbakken idee achtereenvolgens in Cuba en Al gerije. De laatste twee Jaar ver blijft hij in Frankrijk, waar hij op het idee van het oude kle dingstuk kwam tijdens het schrijven van verhandelingen over 'in kleren uitgedrukte ideo logieën' en 'een interpretatie van de vijgebladmentalitelt'. In zijn hart ergert hij zich blijk baar gruwelijk aan de unisex- mode. waarin mannen en vrou wen dezelfde kleren dragen. Als zijn revolutionaire creatie er door zal zijn. voorspelt hij. zal een herenbroek van nu er uit zien als een typische vrouwen pantalon. Cleaver heeft allerlei broekenfabrikanten benaderd, onder wie zegt hij nog steeds Nederlandse. We zullen het dus wel zien. Misschien. ceewSHAu S, ///t »- 'Na dit spelletje wisselen we van plaats, Simpkins.'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 5