fabiao komende iian in Portugal chlesinger gevaarlijke ioketterie met kernoorlog t Verenigde Staten en Sow jet-Unie dienen mooi-weer-verdrag in Israëli's ontvangen Kissinger met acties Geen wijziging in Spaanse regering H1 gentijnse oud-president lagt Peron af te treden ief-staf genoemd als nieuwe premier ge oplossing voor crisis' Minister met helicopter naar hotel Geruchten officieel tegengesproken Marokko's koning wil Spaanse Sahara ».1 Bangladesj geen moslemrepubliek Tass: marine Sowjet-Unie niet te sterk IW/KWARTET VRIJDAG 22 AUGUSTUS 1975 S, BUITENLAND &BON (UPI, Reuter) De gematigden onder de Portugese militaire leiders zijn bezig bij de trachten steun te vergaren voor een nieuwe regering met zo weinig mogelijk invloed van de lunisten. De belangrijkste kandidaat voor de post van premier in dat nieuwe kabinet is gene- "los Fabiao, chef-staf van de Portugese strijdkrachten. ka: lie ial Fabiao heeft volgens ml- pms kringen in Lissabon het ver- iu!a van de gematigde vleugel i leiding van majoor Antunes. dien is hij aanvaardbaar voor ji rst-linkse generaal Carvalho. én Carvalho reisden giste naar de commandant enwerfe strijdkrachten in Midden va haai. Aangenomen wordt dat Fraize regionale commandant kleinji gepolst over de steun, die van de sfcrijd- zal krijgen, ei lerijeiij midd^ naai Coi -ht. ntooi n va nmii overbruggen' itste opgave voor de nieuwe zal zijn het overbruggen kloof tussen de gematigden radicalen binnen de strijd- >n. Chef-staf Fabiao is bij de woordenstrijd tussen deze 'leugels nooit sterk naar vo- Generaal Fabiao Ar' ren gekomen. Hij behoorde niet tot de onderteke naars van de open brief van negen gematigde officieren, waarmee de huidige discussie binnen de strijd krachten begon. Fabiao greep wel in toen communistische officieren maatregelen eisten tegen deze ne gen ondertekenaars Eén van de communisten werd toen door hem van zijn functie ontheven. Onduidelijk was gisteren wat de nog zittende premier Vasco Gon- galves van plan is. Hij vergaderde gisteren geruime tnd met, enkele hoge functionarissen, onder wie zijn woordvoerder. Nu hij deze week openlijk de steun van de communisten heeft verloren zijn de overlevingskansen van zijn rege ring tot praktisch nul gedaald. Vol gens enkele Portugese bladen heb ben de militaire leiders van presi dent Da Costa Gomes geëist dat hij premier Gongalves binnen een week ontslaat. GENEVE (UPI, Reuter) Elke vijandige verandering van het aardse milieu is verboden wanneer die 'wijd verspreide, langdurige of ernstige schadelijke effecten voor het menselijk welzijn zou kunnen hebben. Zo luidt het kernartikel van een en geld zijn geïnvesteerd In de itehui Jieki n f Tweeslachtig [OS AIRES (UPI, AP) De Argentijnse oud-president Ar- luwbej mi heeft gisteren tijdens een lunch met leden van de op- president Isabel Peron gevraagd af te treden in het belang seweiet. land. Mevrouw Peron heeft het verzoek met leden van ntra^egering besproken. Het is de tweede maal in vier weken dat igd is af te treden. Gongalves heeft overigens nog wel enige steun bij de Portugese mari ne. De vertegenwoordigende verga dering van de marine betuigde gis teren in een verklaring haar steun aan de zo zwaar belaagde premier. Het standpunt van'de marine leek wat tweeslachtig, wént in de ver klaring werd ook steun betuigd aan het plan voor een raden-republiek in Portugal, zoals dit is opgesteld door generaal Carvalho, die Juist zijn best doet Gongalves weg te werken. JERUZALEM (Reuter, UPI, DPA) De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Kissinger is gistermiddag in Israël begonnen aan zijn nieuwe pendel in het Midden-Oosten. Het vliegveld Ben Goerion en de aanvoerwegen er naar toe werden bewaakt door meer dan duizend politiemannen en veiligheidsagenten. ontwerp-verdrag dat Rusland Amerika gisteren indienden op de ontwapeningsconferentie van de Verenigde Naties. Nadat de Sowjet- Unie vorig jaar in de Algemene Vergadering een eerste ontwerp hadden g epresen te erdonder h a n - delden beide landen in vier ronden om tot gezamenlijke opvattingen te komen. De Russische en de Engelse teksten, die gisteren door delegatie leiders Alexej Rosjtsjin en Jo seph Martin afzonderlijk werden ingediend, zijn identiek. Het 'opzettelijk manipuleren met de natuurlijke processen van de aarde, de oceanen en de atmosfeer' zou verboden moeten worden, voor zover het met vijandige doeleinden gebeurt. Het kunstmatig beïnvloe den van het weer met vreedzame bedoelingen, bijvoorbeeld regen veroorzaken boven door droogte ge troffen gebieden, blijft toegestaan. De bedoeling van het verdrag is, nog niet ontwikkelde strijdmetho- den van het begin af aan te verbie den. Dat is beter, zei Martin, dan een verbod nadat er tijd, energie ontwikkeling van zulke wapens. De verdragtekst maakt geen mel ding van ontbladeringsmiddelen zo als de Amerikanen die in Zuidoost- Azië hebben gebruikt. De Russen hadden op een verbod daarvan wel aangedrongen, maar Amerikaanse deskundigen betoogden dat de ge volgen van deze middelen niet vie len onder de omschrijving van het kernartikel. Die discussie hebben zij kennelijk gewonnen. Zowel in oostelijke als in westelijke delegaties in Genève wordt ver wacht dat het verdrag in de nu voorgelegde vorm zal worden aan genomen. Maar dat zal wel niet meer gebeuren voordat de confe rentie over een week op reces gaat. In de reportage aan de Algemene Vergadering van de Verenigde Na ties, volgende maand, kan het al vast worden meegenomen. De As semblee had de conferentie vorig jaar opgedragen, zo snel mogelijk overeenstemming te bereiken over verdrag dat het veranderen van weer of milieu voor militaire doel einden zou verbieden. president van Argentinië tot :1966 bij een militaire staats- werd afgezet, zei dat het ver- jin mevrouw Peron de enige ng is voor de politieke en j^iische crisis in het land. 'Wij -undl zulke moeilijke omstandig- t 'beland dat een simpele wij- »van de samenstelling van de erika® n*et voldoende is.' aldus aDjle verklaarde dat het Argen- kun,'con?res een nieuwe peronis- zal moeten kiezen. 't. rf druk beeljitieke druk op mevrouw Pe- Ama nog toegenomen door het van de oppositionele Ra- aziÜPnie een gezamenlijke com- het congres een onder- Pfe laten instellen naar berich- ;eleiq i me ten dat mevrouw Peron vorige maand een bedrag van één miljoen dollar, bestemd voor liefdadigheids doeleinden, op de rekening van de nalatenschap van Juan Peron heeft laten overschrijven. De regering heeft op deze berichten nog geen commentaar gegeven. Bij schietpartijen tussen linkse groepen en de politie in de stad Cordoba zijn gisteren vijf politie mannen omgekomen en 26 burgers gewond. Op pamfletten lieten de leden van het Revolutionaire Volksleger weten dat hun actie ter gelegenheid was van een bloedbad drie jaar geleden. De beweging be gon het offensief na het vallen van een bom in de buurt van een bank in Cordoba. Hierbij vielen geen slachtoffers. Investeringen Ondanks de enorme politieke machtsstrijd wordt er toch nog ge regeerd in Portugal. Zo kondigde de regering gisteren aan dat de effec tenbeurs van Lissabon volgende maand weer open zal zijn. De beurs is gesloten sinds de militaire staatsgreep van april vorig jaar. Verder heeft de regering nieuwe regels opgesteld voor buitenlandse bedrijven, die in Portugal willen investeren. De investeerders kun nen volgens deze nieuwe regels re kenen op garantie en bescherming van de Portugse overheid. Wel moeten de investeringen voldoen aan door Portugal gestelde eisen. Portugal heeft grote behoefte aan buitenlandse investeringen. Kissinger 'en zijn gezelschap wer den direct per helikopter naar hun onderkomen in het hotel1 'Koning David' overgevlogen. Hiermee werd een confrontatie met demonstran ten die tegen zijn bezoek willen protesteren voorkomen Bij zijn aankomst zei Kissin ger tegen de vele wachtende ver slaggevers dat hij zeer goede hoop heeft dat Israël en Egypte tot een akkoord zullen komen. De demonstraties tegen het bezoek van Kissinger, hebben ertoe geleid dat de Israëlische autoriteiten de tot dusver strengste veiligheidsmaatre gelen hebben genomen in vredes tijd. Pantserwagens stonden op strategische punten in Jeruzalem en het hotel 'Koning David' wordt streng bewaakt door de politie die scherpschutters heeft gepost op de daken van de gebouwen rondom het hotel. Traangas De politie gebruikte traangas en knuppels om ongeveer 200 mensen uiteen te drijven die tussen Tel Aviv en Jeruzalem op de weg waren gaan liggen om de auto met de bagage van de Amerikaanse delega tie tegen te houden. Op het Zion- plein in Jeruzalem hielden 500 rechtse demonstranten de politie bezig. Ze veranderden de naam van het plein in 'Mitlaplein'. Nadat de politie hen had gesommeerd weg te gaan zette de menigte koers naar het huis van de Israëlische premier Rabin. De politie deelde mee dat ze een lid van de Joodse Defentie Liga heeft gearresteerd die zei dat hij van plan was Kissinger te vermoorden. Hij wordt voor 48 uur vast gehou den. In de Egyptische havenstad Alexan- drië bereidt een onderhandelingsde legatie onder leiding van president Sadat een gesprek met Kissinger voor. Een woordvoerder van Sadat Tashin Bashir wees op de mogelijk negatieve gevolgen als Kissinger's bemiddelingen weer zouden misluk ken. De kwestie van de verlenging van het VN-mandaat in de Sinal die bij de laatste reis van Kissinger onopgelost bleef is voor Egypte geen belangrijk probleem meer vol gens Bashir. Egypte Is bereid het VN-mandaat leder jaar te verlen gen zolang dat 'de mogelijkheid van vrede vooruithelpt', aldus Ba shir. MADRID (UPI) Een Spaanse minister en een neef van gene raal Franco hebben gisteren verklaard in de nabije toekomst geen belangrijke wijzigingen in de Spaanse regering te verwachten. Daarmee plaatsten zij een domper op de speculaties over een op handen zijnd aftreden van Franco en een spoedige vervanging van premier Carlos Arias Navarro. Minister Jose Solis, die secretaris generaal is van de enige politieke partij in Spanje, de Nationale Be weging, zei dit in een vraaggesprek met het monarchistische blad ABC. 'Alles gaat normaal door. Ons rege ringshoofd (Arias) is voor vijf jaar benoemd. Ik zie niet in dat dit zou worden verkort.' Solis zei dat het bezoek van prins Juan Carlos deze week geen specia le betekenis had. Vooral dit bezoek had tot geruchten aanleiding gege ven. Een neef van generaal Franco. Ni colas, die parlementslid is, zei in een ander vraaggesprek: 'In de (Ju lIllijVGIl zijn ministers ter voorbereiding van de kabinetszitting van vandaag, die door de 82-jarige dictator wordt geleid. Zegslieden van regeringszij de zeiden dat het kabinet dan een wet tegen het terrorisme zal goed keuren waaronder rechters en poli tie grotere bevoegdheden krijgen voor het bestrijden van politieke geweldpleging. herfst vallen de bladeren, maar in deze politieke herfst zal niets en niemand vallen.' In La Coruna in het noordwesten van het land. waar Franco zijn zomervakantie doorbrengt, vergaderde Arias met Leyé rijns ïpn onii oniinl Peter Volten FORD De Amerikaanse minister van defensie James wordt door velen gezien als een buitengewoon be- cta^n minister. De wijze waarop hij het politieke spel speelt en e oilaagt zijn begroting door het Congres te loodsen, zijn zorg swes ange-termijn-planning en zijn inspanningen om Amerika's wat betreft strategische defensie te versterken, wn alle als voorbeelden waarvoor hij waardering verdient, vaihaald. De vraag is echter niet alleen hoe Schlesinger binnen ettejdige omstandigheden werkt, maar ook, gezien de gevaarlijke L' rvan, hoe hij de strategische situatie verandert en in welke Hg hij de politiek stuurt. hgen van Schlesinger over Sk-ategie en over het gebruik (oomwapens laten nogal wat I bestaan over de juistheid I richting van de Amerikaan- ensiepolitiek. Vooral na de laanse nederlaag in Zuid- .01 gebruikte Schlesinger nog- taal. waaruit moest dat er geen enkele twijfel i over Amerika's garantie aan 'bondgenoten. Refererend I situatie in Korea hield hij bruik van kernwapens voor (k in het geval van een mas- ivad van Noord- op Zuid- ;De VS zouden zich evenwel leemaal bedenken voordat ze loepen zouden inzetten, zoals grote schaal gebeurde ln 'it. Die terughoudendheid zou lip eep naar het atoomwapen 2J> k eerder denkbaar maken. rel e el ais eerste van de oorlog- a de partijen. Het moment zoiets zou gebeuren, blijft A,j' in een beslissing van de oiit, zo stelde hij. Maar ook weekt van 'een soepel ge- a an takrische en strategische pens'. 9-j: 8»woorden ind< rgelijke harde woorden pro- Jchlesinger de geteisterde ge- "17 irdigheid van de VS weer te VOOrSDrOnQ Ook ten aanzien van Eu- 2® verdediging geeft de 'Schle- lie doctrine' overigens niet ra iw blijk van deze wens. ^Persie van de 'flexibele res- (aangepast antwoord op i. den van verschillende ni di heeft de bedoeling de West- europese bondgenoten te verzeke ren van de Amerikaanse nucleaire garantie. Aan deze manier van ga rantievoortrekking wofdt echter nogal getwijfeld. Kern van die twijfel betreft de strategische situ atie van de VS zelf. Sinds de VS zelf kwetsbaar 'zijn geworden door de gegroeide raket- tenmacht van de Sowjet-Unle, is niet alleen de nucleaire garantie aan bondgenoten, maar ook Ameri ka's eigen geloofwaardigheid om kernwapens te gebruiken, aange tast. Doordat Sowjet raketten Ame rika's grondgebied konden berei ken. werd de strategie van 'massive retaliation' (volledige vergelding), waarbij de gehele atoommacht zou worden aangewend, onhoudbaar. Ook McNamara's 'flexible response' van de jaren zestig was moeilijk te handhaven aangezien het immense gevaar van escalatie toch snel zou kunnen leiden tot het gebruik van een enorme hoeveelheid kernwa pens. Ook dan zou de vernietiging in de VS tot onaanvaardbare ver liezen leiden. Het werd in het Ame rikaanse strategische denken steeds duidelijker dat het gebruik van kernwapens op een of ander ma nier gecontroleerd moest worden om een dergelijke vernietiging t.e voorkomen. Schlesingers antwoord op de toege nomen en onaanvaardbare kwets baarheid van de Verenigde Staten heet de strategie van 'flexibility in options' (soepelheid in de mogelij ke keuze) binnen bet Amerikaanse arsenaal, dat 'wezenlijk gelijkwaar dig' moet zijn aan dat van de Sowjet-Unie. Wat de 'wezenlijke gelijkwaardig heid' betreft is er niets nieuws on der de zon. Nog geen Amerikaans president of minister van defensie heeft tot nu toe in enig opzicht de mindere willen zijn van de Sowjet- Unie; veel variaties op dit thema duiden zelfs op de wil superieur te blijven op tal van gebieden. Ook het juist goedgekeurde defensiebud get (meer dan 100 miljard dollar, plm. 265 miljard gulden) suggereert de vastbeslotenheid de technologi sche voorsprong niet prijs te geven en op z'n minst de huidige balans te handhaven. Zo worden oudere versies van intercontinentale raket ten omgebouwd tot de nauwkeurige Minu'teman III en Poseizon-raket- ten en gaat de ontwikkeling van de supersonische B-l bommenwerper en van de onderzeeër Trident ge stadig voort. Volgens senator Symington bsdraagt de Amerikaan se explosieve kracht nu ruim een half miljoen keer de bom op Hiros hima, waar 100.000 doden vielen. De totale vernietigingskracht wordt echter niet meer vergroot, maar het aantal afzonderlijke doelen, dat vernietigd kan worden, wordt uit gebreid. De nauwkeurigheid van de kernwapens is al vergroot en hier aan wordt nog steeds verder ge werkt. Deze technische mogelijkheid nu heeft Schlesinger toegepast in zijn 'flexibility in options'. Wanneer de doelen exacter geraakt kunnen worden (zeg binnen een straal van een paar honderd meter), dan kun nen militair-strategische objecten uitgeschakeld worden, terwijl de schade aan bevolking en bevol kingscentra beperkt kan blijven. Met deze nauwkeurige raketten, zegt Schlesinger. heeft de president 'een breder scala van veel meer selectieve doelen'. Als één of meer van zulke militaire doelen uitge schakeld worden, zo redeneert men verder, zullen de SowJ et-leiders niet hun hele kernmacht in het geweer brengen, maar eveneens se lectief te werk gaan. Hierdoor zou den de partijen de ontwikkeling ln de hand kunnen houden en escala tie tot 'volledige vergelding' kun nen en willen voorkomen. Immers, geen van beiden zou een totale vernietiging willen riskeren. Op de hoge mate van speculatie van een dergelijk scenario en op technische vragen zal hier niet worden inge gaan. Waar het hier om gaat is, dat de Schlesinger-doctrine de kernwa pens geschikt maakt om oorlog mee te voeren. Wapens van verschrikke lijke kracht worden ingevoerd in het militaire denken over het mo gelijke in een oorlog. Gezien Schle singers uitlatingen over het gebruik ervan 'als eerste, onder bepaalde omstandigheden' lijkt deze beang stigende gedachtengang een serieu ze optie te zijn in een militair conflict met de Sowjet-Unie. Lading en voorraad Natuurlijk werd het gebruik van kernwapens ook ln de voorgaande strategieën aanvaard. De geloof waardigheid vereist dat. Maar nim mer werd het geaccepteerd als een min of meer hanteerbaar middel gedurende een open gevecht. Tot dusver betekende een nucleaire oorlog met strategische wapens het einde. De 'volledige vergelding' en in mindere mate de oncontro leerbare escalatie van de 'flexi ble response' strategie voorzagen ln een ruime onzekerheid, welke juist de afschrikking deed werken. Zij handhaafden het fundamentele verschil tussen kernwapens en con ventionele wapens. Schlesingers doctrine echter laat niet alleen denken en rekenen in nucleaire termen toe, zij stimuleert het. Voorts lenen de huidige kernwa pens zich niet of nauwelijks voor de omschreven gedachtengang. Be halve voor zeer afgelegen strategi sche doelen en bij spaarzaam ge bruik, hebben de huidige atoomwa pens een te zware lading om de schade voor de bevolking beperkt te houden. De nauwkeurige Minute- man III draagt de 'kleinste' kerne nergielading op strategisch rakket- ten, nl. 200 bllliton, hetgeen meer dan 11 éi 12 maal de bom op Hiroshima is. De 'kleinste' bom, welke afgevuurd kan worden vanaf onderzeeërs (Posèizon), hetgeen een veel grotere onnauwkeurigheid Schlesinger liefhebbert al lang met kernwapens. Hier bekijkt hij, als voor zitter van de Amerikaanse atoomcommissie de scheuren die een kernont- ploffing in de bodem van het eiland Ainsjitka te weeg bracht. met zich meebrengt, bedraagt ruim drie maal die sterkte. Ten aanzien van de zgn takrische kernwapens zijn de cijfers even schrikwekkend. Deze speciaal voor militaire doeleinden bestemde wa pens worden vaak als veel minder krachtig omschreven. Echter hun lading, aantal en plaats waar ze opgesteld staan, maken onderscheid met strategische wapens vrij zin loos. (Schlesanger maakt het onder scheid ook niet meer). Om enkele op te noemen: Lance-raket, tot 50 KT (is: klloton), Hiroshima-bom was 15-20 KT; Honest John, tot 100 KT. Pershing, het enig takrische kernwapen dat vanuit Duitsland de Sowjet-Unie kan bereiken, tot 400 kt. De aanwezige voorraad maakt de overweging om ze te gebruiken ook al tot een angstige nachtmer rie: 7000 in het dichtbevolkte Euro pa, 1000 op de Amerikaanse vloot in de Atlantische Oceaan, 1500 in de Stille Oceaaan, 1700 ln Azië, grotendeels in Zuid-Korea, en 10.800 in de VS. Wannesr we kijken naar de mogelijkheden van de Sowjet-Unie voor een strategie van' 'selective options' blijkt nog eens. hoe gevaarlijk het is om kernwa pens te accepteren als een middel ln een oorlog. De SowJ ets hebben het gebrek aan nauwkeurigheid van hun strategische wapens hoofdzake lijk willen goedmaken door enorme kernladtagen te gebruiken (in de - - orde van grootte van megatonnen - vindt de conclusies van het be- RABAT (UPI) Koning Hassan van Marokko heeft gezegd dat als zijn land niet tegen het najaar in het bezit komt van de omstreden Spaanse Sahara, hij ertegen ten strijde zal trekken. De koning heeft al meer dan eens met militair op treden gedreigd, maar nooit zo openlijk en met het klaarblijkelijk stellen van een termijn. De Marokkaanse koning sprak ter gelegenheid van de 22ste verjaar- tegen het kolonialisme. Marokko zal de om zijn rijke fo®- faatlagen begeerde Spaanse Sahara 'tegen oktober of november', wan neer het Internationale gerechtshof in Den Haag zijn vonnis in de zaak uitspreekt, inlijven, aldus Hassan. Als het niet diplomatiek kan, dan maar met kracht van wapenen. Hij zou als eerste een militair uniform aantrekken, zei hij. De koning zei dat hij pessimistisch was en de kansen op het verkrijgen van 'ons grondgebied' niet hoog aansloeg. 'Daarom moeten we ons op alles voorbereiden', aldus Has san. DACCA (AFP. ULI) President Achmed van Bangladesj heeft gis teren verklaard dat zijn land ook na de staatsgreep van vorige week een wereldlijke republiek blijft. Eerder was gemeld dat Bangladesj een Islamitische republiek zou wor den. De president maakte tevens zijn nieuwe regering bekend. Hijzelf be heert de posten van defensie en binnenlandse zaken; buitenlandse zaken wordt bezet door oud-presi dent Choedhoery. Achmed deelde mee dat de rechtbanken met inbe grip van het hooggerechtshof zich niet mogen uitspreken over het op treden van president en regering. MOSKOU (UPI) De Sowjet-Unle (1 MT is: 1000 kt). Hun wapens zijn dus minder geschikt voor een dergelijke strategie. Tenslotte no digt Schlesingers strategie de Sow jet-Unie uit tot verdere ontwikke ling van de nauwkeurigheid van hun raketten. Dit maakt een over eenkomst hierover in SALT (de be spreking tussen de VS en de Sow jet-Unie over de beperking van strategische wapens) nog moeilij ker. zo niet onmogelijk. Ook hier stuurt Schlesingers strategie, ver tolkt in zijn gespierde taal, de stra tegische situatie in een politiek on gewenste richting. Geloofwaardig heid en veiligheid staan op gespan nen voet in zijn leer. Peter Volten is politicoloog en ver blijft op het ogenblik in Californië voor een onderzoek naar de Oost- West-Verhoudingen. faamde Britse naslagwerk J&ne's Fighting Ships over de Russische marine 'absurd'. Het persbureau Tass noemde het commentaar van de samensteller van het naslag werk, kapitein John E. Moore, een poging tot terugkeer naar de koude oorlog. Moore stelt in de Jongste editie van de gids (zie Trouw van gisteren) dat de kracht van de Russische marine de defensieve behoeften van de Sowjet-Unie verre over schrijdt. 'De argumenten van Moore zouden als onbelangrijk terzijde kunnen worden geschoven als hij niet een grote groep van invloedrijke men sen zou vertegenwoordigen die po gen de gebeurtenissen om te bulgen naar een terugkeer naar de atmos feer van wantrouwen en koude oor log'. aldus Tass.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7