Bomen zijn méér oan aardige
stoffering van het landschap
ÖJ
Landschap niet
meer wat het
vroeger was
Aantal minimumloners
in drie jaar verdubbeld
700
'Eisen landbouwschap
met spoed inwilligen'
Bij het verschijnen van r' u
[V7
rr^tr
-p
ll\
Minder klachten
over stank en lawaai
in eerste kwartaal
Voetballers
duelleren om
Amsterdamse
keizerskroon
Vooral veroorzaakt door extra verhogingen
Kiesraad oneens
met minister over
gronden kiesrecht
Fietsers omgekomen
Aanklacht wegens
verduistering
tegen bureau ANIB
Man wisselt in
Limburg valse
dollarbiljetten
Gelderse Maatschappij van Landbouw:
DONDERDAG 7 AUGUSTUS 1975
BINNENLAND H8
door Henk van Halm
Sommige mensen, technocra
ten, spreken smalend over de
natuur: zij denken dat de na
tuur lijnrecht tegenover de
cultuur staat en de techniek
de natuur overbodig heeft ge
maakt. Goed, voor onze voe
ding hebben we dan nog wel
(gekweekte) natuurprodukten
nodig, maar eens komt de tijd
dat we die ook uit een reageer
buisje kunnen halen. En dan
hebben we geen boodschap
meer aan de dieren, de planten
en de bomen.
Hebt u er wel eens over nage
dacht wat het zou betekenen als
er geen bomen meer zouden zijn?
De stad zonder het weldadige
groen langs en boven de straten,
de polders zonder de rijen popu
lieren of iepen langs de wegen, de
Veluwe zonder zijn naald- en
loofbossen?
Oppervlakkig gezien lijkt de boom
een heel wat minder centrale
plaats in ons leven in te nemen
dan ln dat van onze voorouders,
die sommige bomen zelfs vereer
den en van het hout niet alleen
hun huizen bouwden en het me
rendeel van hun werktuigen en
transportmiddelen vervaardigden,
bron was van kunstmatige warm
te en energie. Nu metalen, plas
tics en gebakken steen en betoq
het hout als materiaal voor werk
tuigen en huizenbouw hebben
vervangen, en we onze energie
putten uit steenkool, olie en aard
gas. lijkt de rol van de boom
uitgespeeld.
Maar de krant die u nu leest, is
van papier, alle papier dat u da
gelijks hanteert is van hout ge
maakt. alle boeken die u ter hand
neemt. De tegenwoordige weten
schappelijke kennis en cultuur
waren ondenkbaar geweest, als er
geen papier had bestaan en voor
de verbreiding ervan wordt nog
steeds papier het meest gebruikt.
Het verbruik van papier in de
westerse wereld is zo groot dat als
dit verbruik even intensief zou
worden in alle andere delen van
de wereld, er in de kortste tijd
geen bomen meer zouden zijn.
Dat zou niet minder dan een
ramp betekenen. Niet alleen zou
men dan een vervangingsmiddel
voor papier moeten zoeken, maar
het leven van hele dieren- en
plantengemeenschappen zou on
mogelijk worden, het klimaat zou
over de hele aarde ingrijpend ver
anderen het zuurstofgehalte van
de atmosfeer zou in een voor heel
veel levende wezens (inclusief de
mens) fatale'mate afnemen.
Bomen houden met hun wortels
de grond vast. zuigen water eruit
Herfótaspect van een berkenbos. Foto Henk van Halm
op en geven dat in de vorm van
waterdamp weer aan de lucht af.
Ze zorgen ervoor dat na een hevi
ge onweersbui de grond niet weg
spoelt. dat het water snel wordt
opgenomen door de wortels, dat
het regelmatig aan de lucht wordt
afgegeven. Bomen remmen de
wind af. bomen geven schaduw,
bomen zorgen voor een vochtige
atmosfeer waardoor levensmoge
lijkheden geschapen worden voor
talloze wezens, planten en dieren
dL buiten de schaduw van ge
boomte niet in leven kunnen blij
ven. Bomen zijn ontzaglijk belang
rijk voor het hele leven op aar
de. en niet alleen maar een aardi
ge stoffering van een anders, saai
landschap of economisch onmis
bare grondstoffenleveranciers. Als
we het louter op de mens betrek
ken: ze zijn noodzakelijk voor
zijn lichamelijk én zijn geestelijk
welzijn. Dat laatste worden de
meesten van ons zich pas lijvelijk
bewust als ze eens een boswande
ling maken of het nu ln de
prille morgen is. op het heetst
van de dag of bij het vallen van
de avond. Maar hoevelen zijn er
die door het bos de bomen zelf
niet zien? Die verdienen juist on
ze volle waardering en bescher
ming. die in de lucht komt te
hangen als we de bomen zelf niet
kennen.
Er zijn diverse bom en boeken ver
schenen, met de bedoeling de ge
wone wandelaar op de vele ver
schillende soorten te attenderen.
Om een paar bekende te noemen:
'Bomenspiegel voor de wandelaar'
van W. L. Leclercq, 'Bomen en
struiken in bos en veld' van Helge
Vedel en Johan Lange 'Bomen en
struiken in de natuur' door Gott
fried Amann, 'Tuinheesters en-
bomen in kleur' van Eigil Kjaer,
'Kosmos bomenboek' door Th. H.
Klinkspoor en ten slotte 'Het bo
menboek' van Hugh Johnson.
Van recente datum zijn twee aar
dige zakboeken in Meulenhoffs
bibliotheek voor de natuur, van
oorsprong Tsjechisch, maar zeer
bruikbaar ook ln ons land. Beide
zijn geschreven door Jaromir Po-
korny. vertaald en bewerkt door
A. A. Kruyne en geïllustreerd met
fijnzinnige kleurentekeningen van
Jirina Kaplicka. 'Bomen in Euro
pa' geeft afbeeldingen en be
schrijvingen van drieënzestig al
gemeen in West- en Midden-Eu
ropa voorkomende boomsoorten,
niet alleen de wilde, maar ook uit
andere streken geïmporteerde en
veelvuldig aangeplante, meestal
Amerikaanse bomen.
Een aantal van drleërlzestig lijkt
heel wat, maar is toch slechts een
deel van de vele soorten die we
kunnen zien in openbaar groen
en vrije natuur. Van de wilgen
wordt alleen schiet-, kraak- en
bos wilg (vroeger waterwilg) opge
nomen. in het deel over de strui
ken ook bittere, kat- en geoorde
wilg, tezamen dus zes. maar de
helft van de wilgesoorten die in
ons land inheems zijn. Ook ver
diept de auteur zich niet in krui
singen en ondersoorten, zodat ik
bij voorbeeld de grauwe abeel, Po-
pulus canescens, mis, een bast
aard van ratelpopulier en witte
abeel, die heel vaak wordt aange
plant.
Struiken
Eveneens drieënzestig struiken
zijn bijeengebracht in 'Struiken
in het wild en in cultuur', dat de
meest voorkomende inheemse
heesters en houtige klimplanten
op dezelfde manier beschrijft en
toont als het deel over bomen.
Ook dit geeft dus maar een zeer
onvolledig beeld van het uitge
breide assortiment van uitheemse
soorten dat overal als tuin- en
parkstoffering wordt gebruikt.
Voor tuinliefhebbers zijn achter
in het boek tabellen opgenomen,
praktisch als men een keuze moet
maken en daarbij rekening wil
houden met zonnige of schaduw
rijke standplaats, bloeitijden en
bloemkleuren.
J. Pokorny: Bomen ln Europa 188
blz. Struiken ln het wild en in
cultuur. 192 blz. üitg. Meuienhoff,
Amsterdam 16,50 per deel.
Adriaan van Ostade: Hengelaar
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Als je heel erg je best doet is er in ons land
ook nu nog wel wat onaangetast landelijk schoon te vinden. Maar
je moet het wel erg treffen om op zo'n plek toch niet op de achter
grond een paar walmende fabrieksschoorstenen of een opdringend
uitbreidingsplan van een belendende stad te zien.
Van een onzer verslaggeefsters
ROTTERDAM Het aantal mel
dingen over stankoverlast bij de
Centrale Meld- en Regelkamer van
Rijnmond Is in het eerste kwartaal
van dit jaar lager geweest dan in
het overeenkomstige kwartaal van
1974. Ook het aantal gevallen is
minder. Vergeleken met het vierde
kwartaal van 1974 zijn eveneens
minder meldingen van de bevol
king ontvangen. In de eerste drie
maanden van dit jaar is het aan
deel van de meldingen over ge
luidshinder ook lager geweest dan
de eerste en de laatste drie maan
den van '74. Toegenomen zijn vol
gens de Meld- en Regelkamer voor
al de meldingen over zoete lucht.
Mei! wijt dit aan de lekkage bij
Shell Chemie op 3 maart. Van 26
februari tot en met 1 maart was er
een periode van verhoogde lucht
verontreiniging, mede ten gevolge
van een vrijwel onafgebroken oost-
westwind. Van de bevolking in Rot
terdam. Schiedam, Vlaardingen en
Maassluis zijn minder meldingen
ontvangen. Daartegenover staat een
opvallende stijging van het aantal
klachten uit Pernis. Hiervoor is
geen duidelijke oorzaak aan te ge
ven.
Kortom, het landschap is niet meer
wat het vroeger was. Vroeger, toen
bijvoorbeeld een artiest potlod
en/of penseel maar een voet buiten
de stadsmuur behoefde te zetten
om met de schoonste landelijke ta
ferelen geconfronteerd te worden.
Zo'n artiest zette zich dan tot teke
nen, en je zou soms denken dat hij
dat deed met een erbarmen bij
voorbaat voor ons, twintigste-eeu-
wers die aan deze schilderijen en
prenten een meer dan nostalgiek
genoegen beleven. Niet eens altijd
in de eerste plaats om de knapheid
en de vaardigheid waarmee zo'n
afbeelding is gemaakt, maar om de
levensechte sfeer van zo'n prent.
En dat heeft dan natuurlijk toch
met vakmanschap en artistieke vi
sie te maken.
Te zien
Hoevaak dat in Holland ln de 17e
eeuw voortreffelijk werd gedaan, is
van 9 augustus tot 2 november te
zien op een tentonnstelling in het
Rijksprentenkabinet van het Am
sterdamse Rijksmuseum. Het is een
collectie van 190 'Prenten van bui
ten'. gemaakt in de zeventiende
eeuw door onder meer, Goltzius,
Buytewech, Ruisdael, Segers en
Rembrandt. Kunstenaars die met
hun schetsboek tussen de boter
blommen onder een knotwilg gin
gen zitten, en dan maar op papier
zetten wat ze om zich heen zagen.
Met het gemak, maar met meer per
soonlijke inbreng, waarmee wij nu
het knopje van onze automatische
camera indrukken. Thuis werde de
plaatjes dan ook meestal 'ontwik
keld' tot etsen of gravures. Die nu
kapitalen waard zijn, zowel letter
lijk in geld, als figuurlijk vanwege
hun documentaire waarde, en het
onvergankelijke genoegen dat zij
de kijker nu kunnen verschaffen.
De tentoonstelling in het prenten
kabinet wordt nog opgesierd met
een door de Dienst Publieke Wer
ken van Amsterdam aangebrachte
verfraaiing van de ruimte met
groen dat destijds overvloedig,
maar nu toch ook nog wel hier en
daar in het wild groeit. Er is ter
toelichting een geïllustreerde folder
te koop (voor één 'gulden) waarin
uitgebreide kunst historische gege
vens. zijn vermeld over leven en
werken van de kunstenaars en over
de prenten die geëxposeerd zijn.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Keizers
kroon die al vele eeuwen op de
toren van de Westerkerk prijkt,
is komend weekend het middel
punt in een confrontatie tussen
vier bekende Europese voetbal
formaties: Ajax, Feyenoord.
Barcelona en RWD Molenbeek
(de Belgische kampioen). In het
kader van Amsterdams zeven
honderdjarig bestaan treden
deze ploegen in het Olympisch
Stadion aan voor een jubileum-
toernooi.
Vrijdagavond spelen Feijenoord en
RWD Molenbeek onder leiding van
scheidsrechter Leo van der Kroft
om zeven nur. Twee uur later ont
moeten Ajax en Barcelona elkaar
onder het toeziend oog van John
Taylor, de Engelse fluitist die vorig
jaar in Miinchen de finale tussen
West-Duitsland en Nederland leid
de. Zondagmiddag duelleren de ver
liezers om t.wee uur in het stadion
(scheidsrechter Charles Corver) en
de winnaars om kwart over vier.
opnieuw onder arbitrage van Tay
lor.
De trofee, die de winnaar van het
internationale toernoof1 door loco
burgemeester A. A. Verhey krijgt
uitgereikt, is een verkleinde copie
van de keizerskroon op de toren
van de Westerkerk.
In 1489 schonk Maximiliaan van
Oostenrijk aan Amsterdam het
recht om zijn kroon ln het stads
wapen te voeren: volgens de legen
de uit dankbaarheid over zijn gene
zing na een mirakel, volgens histo
rici uit dank voor de door Amster
dam verleende hulp in de vorm van
legereenheden in de strijd tegen
Rotterdam. In de zeventiende eeuw-
werd een model van de keizers
kroon op de Westertoren geplaatst.
Tijdens Amsterdams jubileumfees
ten is de kroon bij allerlei gelegen-
Van onze sociaal-economische redactie
DEN HAAG Het aantal minimumloners wa£s eind vorig jaar
ruim het dubbele van drie jaar geledenVan de werkende vrouwen
van 23 jaar en ouder zat zelfs zeventien procent op het minimum-
loon. Van de mannelijke werknemers was dat bijna drie procent.
Dit blijkt uit een onderzoek van
het centraal bureau voor de statis
tiek naar de toestand in november
1974. Er waren toen 173.000 werk
nemers van boven de 22 die niet
meer verdienden dan een mini
mumloon. Bijna zestig procent van
hen was vrouwen. Telt men alleen
de werknemers met een volledige
•baan. dan waren er 101.000 mini
mumloners, waarvan 42.000 vrou
wen. Vooral vrouwelijke part-time
werknemers zitten naar verhouding
vaak op het minimumloon.
De verdubbeling van het aantal mi
nimumloners vergeleken met 1971
wordt vooral veroorzaakt door de
extra verhogingen van het mini
mumloon door het kabinet-Den Uyl.
Een aantal werknemers die net iets
meer verdienden dan het mini
mumloon. werd toen door het
minimumloon 'ingehaald'. Dit wijst
erop dat er tienduizenden werkne
mers zijn die maar weinig meer
ontvangen dan het minimumloon.
Tot 23 jaar
heden als een trots symbool voor
de hoofdstad gehanteerd.
Onder de deelnemers, die zaterdag
middag om half zes door het ge
meentebestuur ln het Amsterdams
Historisch Museum worden ontvan
gen. bevinden zich tal van bekende
namen. De Nederlandse ploegen, die
vele jaren de toon aangaven in bet
Europese en wereldvoetbal zijn be
kend Barcelona komt onder leiding
van trainer Weisweller met de Ne
derlanders Cruljff en Neeskens
naar Amsterdam. RWD Molenbeek
brengt he« grote contingent Neder
landse spelers (Boskamp. De Bree
Koens) mee. Tot de eregasten van
het toernooi behoren loco-burge
meester Verhey. Sir Stanley Rous
(ere-voorzitter van de Fifa). Harry
Cavan (vice voorzitter Fifa). Jos
Coler (bestuurslid UEFA) de minis
ters Boersma en Van Kemenade. de
KNVB-vertegenwoordigers Van
Marle en Hogewoning en Rinus Ml-
chels. de ex-trainer van Ajax en
Barcelona.
Het CBS telde ook de werkende
jongeren tot 23 jaar met minimum
loon. Dat waren er 205.000, dat is
een kwart van de totale groep
werknemers beneden 23 Jaar. Ook
•van hen bleek rond 60 procent
meisjes. Jongeren en volwassenen
samen waren er 379.000 minimum
loners, part-timers meegerekend.
Dat is tien procent van het totaal
aantal werknemers.
In de handel (waaronder het win
kelbedrijf) liggen de lonen gemid
deld het laagst: 24 procent mini
mumloners. Bij banken, verzeke
ringsbedrijven en dienstverlenende
instellingen verdiende acht procent
van het werknemersbestand niet
meer dan het minimumloon. In in
dustrie en bouwsector was dat zes
procent, in de sectoren vervoer en
communicatie vier procent, en bij
de overheid nog geen 1.5 procent.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De kiesraad is het
niet eens met minister De Gaay
Fortman (binnenlandse zaken), die
alle gronden, waarop het kiesrecht
aan iemand ontzegd kan worden,
uit de grondwet wil schrappen.
De staatscommissie inzake de
grondwet en de kieswet heeft enige
jaren geleden geadviseerd twee
gronden voor ontzegging van het
kies recht in de grondwet te hand
haven. namelijk:
veroordeling tot een gevange
nisstraf van ten minste één jaar.
geestelijke gestoordheid, waar
door men onbekwaam is rechtshan
delingen te verrichten (door de
rechter te bepalen).
De kiesraad heeft zich in 1972 bij
dit advies van de staatscommissie
aangesloten. Minister de Gaay
Fortman heeft in een nadere advie
saanvrage aan de kiesraad zich af
gevraagd of deze twee uitsiultlngs-
gronden wel hhoudbaar zijn. Hij
vroeg daarom de kiesraad advies
over het denkbeeld, toe halle gron
den te laten vallen. De kiesraad
wijst dit af.
De minister zal zich nu beraden
over dit advies van de kiesraad. Na
overleg in de ministerraad zal hij
zijn standpunt bepalen en dit op
nemen ln een wetsontwerp tot wij
ziging van de grondwet.
Van een verslaggever
EGMOND/LOON OP ZAND De
achttienjarige P. Hopman is in Eg-
mond aan de Hoef (NH) omgeko
men toen hij samen met iemand
anders op een Links van de rijweg
gelegen fietspad fietste en gegrepen
werd door een hem achteropko
mende taxi die een flauwe bocht
dacht te zien en de fietsers links
wilde passeren. In Loon op Zand
(Brabant) is de veertienjarige H.
W.A. de Lange uit Den Haag omge
komen toen hij met zijn fiets fron
taal op een auto botste.
HAARLEM Bij de officier van
justitie in Haarlem Is een aan
klacht ingediend tegen het Cen
traal Adviesbureau van de Algeme
ne Nederlandse In validen bond (A-
NIB). Reden voor de aanklacht die
door de advocaat van een invalide,
voormalige werknemer van de slo-
tenfabriek Lips in Drunen is inge
diend, is de verduistering van
15.000 gulden smartegeld, die het
adviesbureau zou hebben gepleegd.
In 1970 verloor de nu ongeveer 50-
jarige Lips-werknemer Van N. bij
een bedrijfsongeval zijn arm. Hij
werd afgekeurd voor het werk en
werd lidvan' de ANIB. De invali-
denbond zette zich in voor de be
langen van de man. Ondanks me
ningsverschillen over de schuld
vraag besloot de fabriek de voor
malige werknemer een smartegeld
van 15.000 gulden uit te betalen.
In 1974 ging de man voor de zo
veelste maal bij de slotenfabriek
informeren waar >zijn geld bleef.
Hij kreeg tot zijn stomme verba
zing te horen dat hij eens moest
ophouden met zeuren, omdat het
geld al lang was overgemaakt naar
het Centraal Adviesbureau. In die
tijd werkte bij het Centraal Advies
bureau ene Van Z die inmiddels is
ontslagen, omdat hij tweemaal eer
der gefraudeerd zou hebben. Vol
gens de bond ging het hier om een
zaak tussen Van Z. en Van N. De
advocaat van de gedupeerde be
streed dat, omdat Van Z. in loon
dienst van de ANIB werkte en de
bond verantwoordelijk is. Eind vo
rig jaar kreeg de ex-Lips-werkne-
mer tenslotte een betalingsregeling
aangeboden, die erop neer kwam
dat de man elke maand driehon
derd gulden van het Adviesbureau
zou ontvangen. 'Uitkering van het
geld op afbetaling' zoals een voor
malig ANIB-hoofdbestuurder het
stelt.
Daarmee ging de gedupeerde niet
akkoord. Het gevolg is dat er nu
een aanklacht wegens verduistering
van 15.000 gulden ligt bij de offi
cier in Haarlem. De vraag is wie
het geld heeft geïnd dat voor Van
N. was bestemd. Daarop zal een
gerechterlij k onderzoek antwoord
moeten geven.
Van een verslaggever
MAASTRICHT In Zuid Limburg
zijn valse dollarbiljetten in omloop.
Een nog onbekende heeft deze bil
jetten ingeruild bij een bank in
Gulpen voor Belgische francs. In
totaal had de man 98 biljetten van
vijftig dollar, ter waarde van onge
veer twaalfduizend gulden omge
ruild.
Een dag eerder was hij bij de bank
komen vragen of hij de biljetten
kon inruilen. De man sprak accent
loos Nederlands en was in het bezit
van een witte Mercedes met een
Belgisch kenteken. Volgens de
rijksrecherche in Maastricht is het
verschil tussen de valse en echte
biljetten slechts met een loep te
constateren.
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM Het hoofdbestuur van de Gelderse Maatschappij van
Landbouw heeft er in een telegram aan minister-president Den Uyl
met klem op aangedrongen dat de regering op korte termijn on
verkort de eisen van het Landbouwschap uitvoert met betrekking
tot verlichting der fiscale en sociale lasten. In het telegram wordt
verontrusting uitgesproken over de inkomenssituatie en inkomens
ontwikkeling in- de landbouw.
In een hoofd bestuursvergadering diept voordat een afgerond oordeel
van de maatschappij is uitvoerig mogelijk is. In het kader van het
aandacht geschonken aan de Inko
mens situatie in deze sectoren. Bij
vergelijking van de bedrljfsresulta-
te op ee ^tweehonderdtal bedrij
ven bleken de resultaten vorig jaar
ten opzichtevan 1973 met gemid
deld veertig procent achteruit te
zijn gegaan.
De nota van het kabinet inzake het
inkomensbeleid, waarin is ingegaan
structuurbeleid zal tevens aandacht
gegeven moeten worden aan de
middengroep bedrijven. Het rente-
subsidiebeleid biedt onvoldoende
soelaas voor een grote groep bedrij
ven, zodat een nader uit te werken
regeling noodzakelijk blijft.
Daarnaast is een knelpuntenbeleid
noodzakelijk, gericht op incidentele
investeringen. Inkrimping van de
op een minimum inkomen voor diensten voor bedrijfsontwikkeling
agrarische zelfstandigen, moet naar
de mening van het hoofdbestuur
van de maatschappij worden uditge-
op het ministerie van landbouw
ln deze tijd onbegrijpelijk, vindt
men in Gelderland.
