Industrie-eiland
in zee op papier al
enorm gegroeid
Freddie Hubbards
stopcontacten-muziek
lyjyjiw.»
Larens Jazzfestival in volle gang
Puffen geblazen
weinig verandering
Strandverwachting
siermais zaaien voor gambia
Naast positieve reacties ook twijfel en ongerustheid
schetsboek
DONDERDAG 7 AUGUSTUS 1975
BINNENLAND 5
LAREN Dinsdagavond begon het Jazzfestival Laren onder aus
piciën van Singer, NOS, VARA en BRT met de gelegenheids-tan
dem Johnny Griffin-Piet Noordijk en het neuwe Freddie Hubbard
Sextet. In het programma tot en met zaterdag figureren 18 Ne
derlandse, 35 buitenlandse musici, verdeeld over twee lange sets
per avond. In de formule is vergeleken met vorig jaar weinig ver
anderd. Rond het door de radio integraal geregistreerde avondge-
beuren, workshops onder leiding van Herman Schoonderwalt en
Loek Dikker, het Laren Jazz Podium, een foto-expositie en de film
voorprogramma's van het NY Jazzmuseum.
Wat stelt Laren in haar merkbaar
ingehouden op-resultaat-spelen
(luisterdichtheden) tegenover de
dit jaar machtige as: Mingus-Cecil
Taylor-McCoy Tyner, trekpleister
van het inmiddels afgesloten Ham-
merveld- Festival, dat bij de AVRO
om steun aanklapte? Vergelijken is
een keiharde zaak, kan slechts ge
schieden op basis van het gewicht
van bijeen-gecontracteerde arties
ten. Sfeer, ambiance, opzet zijn an
dere zaken, waarover het tegen el
kaar afwegen weinig zinvol is.
Bepalen we ons derhalve tot musici
en hun muziek, dan mikt Laren dit
jaar en dat wordt bevestigd door
Weerrapporten
van gisteravond
7
UUl,
maximum temperaturen en neerslag
7 -
19 uui.
Amsterdam
onbewolkt
31
0
De Bilt
onbewolkt
32
0
Deelen
onbewolkt
31
0
Eelde
onbewolkt
33
0
Eindhoven
onbewolkt
32
0
Den Helder
onbewolkt
32
0
Luchth. R'darr
onbewolkt
32
0
Twente
onbewolkt
31
G
Vllsslngen
onbewolkt
29
0
Zuid Limburg
onbewolkt
32
0
Aberdeen
half bewolkt
2ö
0
Berlijn
onbewolkt
29
0
Bordeaux
onbewolkt
33
0
Brussel
onbewolkt
32
0
Frankfort
onbewolkt
31
0
Genève
licht bewolkt
28
0
Helsinki
onbewolkt
30
0
Innsbrück
onbewolkt
26
0
Kopenhagen
onbewolkt
27
0
Lissabon
onbewolkt
31
0
Locarno
zwaar bewolkt
29
0
Londen
onbewolkt
29
0
Luxemburg
onbewolkt
30
0
München
onbewolkt
25
0
Nice
regen
30
0.1
Oslo
onbewolkt
33
0
Parijs
licht bewolkt
34
0
Rome
half bewolkt
29
0
Split
half bewolkt
29
0
Stockholm
licht bewolkt
35
0
Wenen
onweer
27
0
Ztlrlch
onbewolkt
28
0
Casa Blanca
licht bewolkt
28
0
Istanboel
licht bewolkt
28
0
Tel Avlv
half bewolkt
30
0
Tunis
onbewolkt
35
0
■O. BEWOLKING
10 MAX. TEMP.
HOOGWATER voor vrijdag 8 augustus
Vllsslngen: 2.15-14.36; Harlngvlletslulzen:
3.47-16.16; Rotterdam: 5.03-17.10: Scheve-
nlngon 3.16-15 47; IJmulden: 3.49-10.20;
Den Helder; 8.37-21.18; Harllngen 10.37-
23.29; Delfzijl; 0.17-12.29.
de publieke belangstelling op
Hubbard-Baker-Vaughan, met de
woensdagavond-act van Roswell
Rudd en vocaliste Sheila Jordan als
gerenommeerde reserve. Alle hier
genoemden waren eerder in ons
land, behalve de repertoire-bewuste
miss Jordan.
Rock-jazz
Wat het driedaagse Hammerveld
mee had, heeft Laren ditmaal nleff
mee: de ontstellende, maf makende
hitte, die je slechts via de zijdeuren
en Singer's fraaie tuin ontvluchten
kunt. Dat roept herinneringen op
aan de laatste Loosdrecht-fesbivals
en zijn we meteen bij trompettist
FreddievHubbard. Temidden van de
CTI-clan stond die in 1972 in een
snel rood pak, goed ogend de blitz
te maken.
Hubbard staat Inmiddels niet meer
bij CTI's Creed Taylor onder con
tract, maar hij maakt nog wel die
vage, eindeloos voortdreutelende,
typische CTI-muziek, die men als
rockjazz pleegt te classificeren.
Steeds dezelfde, sterk ritmische im
puls die via elektronika en uitslo-
verig slagwerk in slaapverwekkende
monotonie wordt aangevoerd, waar
op solisten dan rondfietsen op 1, 2
akkoorden. Ausdauer- en stopcon-
tactenmuziek en zo gespeend van
perspectief dat wanneer je even de
tuin in gaat en terugkomt, precies
hetzelfde hoort. En visueel raakte
ik al even snel uitgekeken op Hub
bard. zijn 'I'm the greatest'-ma-
niertjes, en houdinkjes.
Even, vijf minuten lang maakt hij
schitterend muziek op zijn bugel,
als hij samen met1 Fenden Rho
des en nog wat erbovenop-be-
speler Georges Cables een subliem
verhaaltje staat te vertellen. Hub
bard vroeg belangstellend of men
het allemaal mooi vond. Ja, zei de
zaal, niet overtuigend.' Straks speel
ik nog wat echte bop' grapte Hub
bard. Het kwam er niet van.
Vóór de pauze begonnen co-leaders
Piet Noordijk en Johnny Griffin
aan een frisse set, meer op bop en
hardbop geënt. De razende tempi
van vroeger kan Griffin hoorbaar
niet meer aan, maar het kon er
anderszins nog best mee door, al
troefde Noordijk hem herhaaldelijk
af in melodische vindingrijkheid.
Dat beide blazers wat niveau be
treft hoe langer hoe dieper wegzak
ten en tenslotte via 'Tunesia' dom
weg minuten volspeelden, lag mis
schien wel aan de weinig persoon
lijkheid etalerende drummer Bruno
Castellucci, maar zeker niet aan
het zeer solide basspel van Niels
Henning O. Pedersen en de blinde
Spaanse pianogigant Tete Montoliu
die zich als solist zowel als begelei
der geschaard heeft onder de zeer
groten van het huidige jazzpodium.
Vanavond spelen Gijs Hendriks
'Slide Hampton, het Chet Baker
Kwintet morgen Wim Overgauw,
Chris Hinze en Phil Woods, Zater
dag tenslotte Ferdinald Po vei de
winnaar van het Podium en Eve
op TV Sarah Vaughan.
onder redactie van loessmil
Piet Noordijk (midden) en het Johnny Griffin kwintet tijdens hun optreden in Laren.
etten
i gij-
racht
nten,
met
e ar-
eker-
posi-
ntra-
dal
over
ten
ir de
is'.
vak-
tegen
Van onze weerkundige medewerker
Eet is ongelooflijk, maar de hitte
golf blijft. Ook in de tweede helft
van deze week houdt de thermome
ter een voorliefde voor middagni-
veau's van 31 tot 34 graden. Van
onweer wordt niet meer gerept nu
een oude koufrontuitloper is plat
gewalst tussen het onwrikbare ho-
gedrukgebied van 1025 millibar van
Scandinavië tot midden-Europa en
een nieuwe oceanische hogedruk-
versterking via Biskaje naar Frank
rijk trekt. Zoals gebruikelijk ook
dit keer weer een paar voorbeelden
van hoe de natuur het gisteren
versierde in het warmste tijdvak
sinds de prachtige zomer van 1947.
In ons land ging fraai aan de kop
(hallo!) het vliegveld Eelde met 33
graden celsius. Rotterdam, Maas
tricht, Eindhoven en Leeuwarden
stopten af oij 32 graden, Amster
dam, Ramspol, en Deelen 31 graden
celcius. In Marken werd het 31.4
graden celsius, in Amersfoort 32.6
graden celsius. En over onze gren
zen zagen we Brno in Tsjechoslo-
wakije op 28 graden komen, Maag
denburg 29, stations in zuidoost-
Engeland 30 graden, Tu Turku in
Finland 32 graden en Stockholm
maar even 35 graden celsius. Dat is
voor dat gebied nog geen record, de
hoogste in Zuid-Zweden ligt op 37
e 38 graden.
In Wenen viel 6 mm onweersregen.
Het onweerde behalve in zuid- en
oost-Europe voor de afwisseling ook
eens in het zeegebied ten zuiden en
zuidoosten van IJsland. In Ierland
viel 2 tot 7 mm 'gewone' regen.
Een amateur astronoom in Gronin
gen berichtte ons gistermiddag met
zijn telescoop uitbarstingen op de
zon te hebben waargenomen. Deze
waarneming werd door een woord
voerder van NERA (Nederhorst den
Berg Radio) waar de ontwikkelin
gen op de zon continu worden ge
volgd, bevestigd. Hij vertelde dat er
twee zonnevlekkengroepen zijn,
waarvan de ene op 6 graden noord
bijna is gepasseerd. Hij gaf eerder
een protuberans oftewel uitbarsting
van de chromosfeer. Van een twee-
ANP/KNMI 12 00 7-8
de vlekkengroep op 45 graden oost
8 graden noord werden tot iiu toe
geen vlammen wtargenomen. De
NERA beschouwt de huidige erup
tieactiviteit als de laatste stuip
trekkingen vóór het zonnevlekken-
minimum .dat - vertraagd - pas in
1976 wordt verwacht. Uit de erva
ring is bekend dat het weer rond
een vlekkenminimum niet zelden
een afwijkend gedragspatroonver
toont, zoals een warme zomer of
een strenge winter. Wie weet krij
gen wij er in het komende seizoen
wel een en zo niet, in 1976/'77. De
huidige erupties op de zon zouden
binnenkort op aarde een verhogend
effect kunnen hebben op de maxi
mumtemperaturen op het conti
nent.
Tenslotte een paar julicijfers: ge
middelde etmaaltemper atuur De
Bilt 17.8 graden celsius (afwijking
0.8), gemiddelde maximumtempe
ratuur 23.3 1.4) en gemiddelde
minimum 12.6 (+0.4). Zonuren te
De Bilt 215 16), - landelijke
neerslag ruim 60 mm (-17), neers
laguren De Bilt 13 (-24) en onweer
ergens in Nederland op 17 'dagen,
juist normaal.
In de tweede helft van deze week
aanhouden van het fraaie, zonnige
en droge strandweer. Warm tot zeer
warm mei plaatselijke maxima van
30 graden of hoger, maar 's mid
dags hier en daar een verkoelend
zeebriesje. Zeewatertemperatuur 20
graden celsius of iets daarboven.
door Hans Schmit
Het hoogtepunt van het Sallands
oogstfeest Stöppelhaene komt nu
in zicht. Ze hebben daar in
Raalte intussen al heel wat
oogstfestiviteiten achter de rug.
de jaarlijkse roggemaaiersdag
bijvoorbeeld, waarop het bestaan
van moderne dors- en maaima-
chines één dagje totaal vergeten
wordt en het oude handwerk in
ere hersteld. Met na afloop een
roggemaaiersbal met maaiers en
bindsters er bij natuurlijzoals
vroeger de boeren op de hoeven
hun arbeidskrachten jenever en
'ets zeutigs' voorzetten.
Het is al een oude traditie, die
Stöppelhaene. Een oogstdank-
feest, waarbij oogstgaven aan de
geestelijkheid werden aangebo
den. Later toen de Stöppelhaene
als jaarlijks weerkerend feest in
ere hersteld werd, zijn die gaven
in natura veranderd in geldbedra
gen, die nog altijd als uiting van
dankbaarheid voor resultaten van
de oogst aan de plaatselijke
geestelijkheid worden overhan
digd. De Stöppelhaene-nieuvie-
stijl wordt dit jaar voor de 25ste
keer gevierd en vanwege dat ju
bileum wil Raalte ook anderen
in de vreugde laten delen. Dat
gebeurt met een aktie voor de
Westafrikaanse republiek Gam
bia, waaraan iedereen kan mee
doen dankzij de bemiddeling
van vierduizend warme bakkers
in het hele land. Van 20 tot 26
augustus hebben die bakkers in
de winkel zakjes met siermais-
zaad te koop en iedereen die op
die manier de Gambianen wil
helpen, kan in zijn of haar buurt
altijd wel zo'n bakker met mais
vinden.
De zakjes siermalszaad gaan een
gulden kosten en er zitten dan
ook geen kilo's zaad in. Wel
genoeg een zaadje of tien
om er meer dan één plant mee
te kweken. Ze kunnen in de tuin
gezaaid worden, maar wie geen
tuin bezit kan ze ook in een pot
in de vensterbank stoppen. De
planten kunnen wel bijna een
meter hoog worden en zien er
dan haast net zo uit als een
echte maisplant; die krijgt een
gelige kolf, die siermais iets dat
er op lijkt, maar dan kleuriger.
Van opeten is natuurlijk geen
sprake. 'Het groeiproces kan ver
geleken worden met dat van de
normale mais', zegt de heer Jos
van Dam van de stichting
Stöppelhaene. 'De gewone mais
wordt meestal in maart, april
gezaaid. Zo omstreeks eind juli.
begin augustus of soms ook wat
later dat hangt af van het
zomerweer kan er geoogst wor
den. Wie de siermais in de tuin
wil zaaien, kan dat ook het
beste in april, mei of juni doen.
Daar is het nu dus eigenlijk al
te laat voor. maar het zaad kan
best bewaard worden tot volgend
jaar. In een pot in de huiskamer
is zaaien nu wel mogelijk; daar
is de weersgesteldheid natuurlijk
niet van invloed'.
Om alle twijfels bij voorbaat uit
de weg te ruimen hebben de
organisatoren een gebruiksaan
wijzing op het zakje laten druk
ken, zodat iedereen, waar en
wanneer ook, zonder moeite een
echte maisplant kan kweken.
Het siermaiszaad is voor de aktie
gekozen, omdat het duidelijk iets
met zaaien en oogsten te maken
heeft. De opbrengst van de ver
koop heeft weer met de oogst in
Gambia te maken, want het geld
zal via ir. A. H. Boerma van
de FAO (de wereldvoedselorga
nisatie) gebruikt worden om
de oogstresultaten in dat land te
verbeteren.
Een aardig idee voor al die mensen die vakanties en weekends in en
om de caravan doorbrengen komt van Ben Genaux uit het Belgische
Leers-et-Fosteau: pak een penseel en vrolijk de caravan ook aan de
buitenkant een beetje op. Nu moet er wel bij gezegd worden, dat de
heer Genauj van beroep kunstschilder is en zo'n groot, kaal vlak
maar moeilijk kaal kan laten. Zijn caravan heeft hij versierd met
witgewolde schaapjes, vissen, bloemen, bomen en andere uit de natuur
gegrepen beelden.
'Ja, wat kan de maan al niet
vertellen! De wereldgeschiedenis
is voor haar slechst een sprook
je! Heden zal ik u dan niet zien,
oude vriendin! Heden kan ik
geene schets teekenen tot herin
nering aan uw bezoek!'
Ook deze regels heeft Hans
Christian Andersen geschreven,
in 1839. (Aan Andersen besteed
den we gisteren reeds aandacht
in deze rubriek vanwege het feit
dat hij honderd jaar geleden
overleed.) Alleen op zijn kamer,
laat hij de maan vertellen .wat
hijzelf op zijn eerste reizen naar
Duitsland, Italië, Frankrijk en
Zweden meegemaakt heeft:
'Teeken gij slechts op, wat ik
verhaal, zeide zij tot mij bij haar
eerste bezoek, dan zult gij een
heel aardig schetsboek krijgen'.
En zo schreef Andersen zijn 'Bil-
ledbod uden BilleÜer', in 1862 in
ons land uitgegeven onder de
titel 'Schetsboek zonder schet
sen'. Een uitgave die sindsdien
noodt herdrukt werd en waarvan,
voor zover bekend nog maar één
exemplaar over is, dat in de
Koninklijke Bibliotheek van Ko
penhagen bewaard wordt. Ter
gelegenheid van Andersens hon
derdste sterfdag is er nu een
facsimile-herdruk van dat boek
je verschenen, ook weer onder
auspiciën van de stichting Real
Isral Press. Het kost 9.90 en zit
uiteraard nog vol met werè's,
sch's, den's, eene's dubbele oo's
en ee's. zoals dat in het Neder
lands van de vorige eeuw ge
bruikelijk was.
Dat Hans Andersen ook heel
verdienstelijk tekènde, is niet
overal bekend. Als extraatje
hebben zijn geschreven schetsen
een toevoegsel gekregen, gehel
gevuld met tkeningen die An
dersen op zijn Italiaanse reis in
1833-1834 met de kroontjespen
maakte, zoals een toerist van nu
foto's maakt om een geden
kwaardige situatie vast te leg
gen. 'Schetsboek met schetsen' is
dit tweede deeltje getiteld.
Mevrouw drs H. W. Koppejan-
van Woelderen dezelfde die
de nieuwste blografie van An
derson schreef zegt in een
nawoord bij de geschreven
schetsen, dat deze het midden
houden tussen sprookjes en es
says. Hans Andersen noemde ze
zelf 'kleine arabesken'. Drieën-
.dertig van deze momentopna
men schreef hij, maar als hij
zijn oorspronkelijke plannen had
uitgevoerd waren het er 1001 ge
worden. Voor de titel "Billedbog
uden Billederi heeft hij zich la
ten inspireren door de toen pas
verschenen compositie "Lieder
ohne Worte' van zijn iets jonge
re tijdgenoot Felix Mendelssoh
Bartholdy.
'Ik geloof dat die meneer er uit wil, Simpkins.'
DEN HAAG Het industrie-eiland in de Noordzee hèeft in zijn driejarig bestaan een enorme
vlucht genomen. Gelanceerd door Bos en Kalis in het voorjaar van 1972 als een klein, veertig
hectare omvattend eilandje voor de verwerking van allerlei vuil, waar we op het land geen raad
meer mee weten, was deze zomer het plan (no op tafel gelegd door 28 nationale en internationale
bedrijven) uitgegroeid tot een eiland van vijf bij tien kilometer voor alle industriële activiteiten,
waar we door vervuiling en gevaar op het land geen weg meer mee weten.
Maar ondanks deze opmerkelijke
verandering in opzet en omvang
bleven de meeste reacties op dit
gigantische ijroject onverdeeld gun
stig. Minister Lubbers sprak begin
juni in de Eerste Kamer zeer lo
vend over de nieuwste plannen,
ging er van uit dat het een goede
zaak is en zegde alle mogelijke
medewerking van de regering toe.
Eerder al had de regering een
stuurgroep (onder voorzitterschap
van oud-premier Biesheuvel) in het
leven geroepen om het eiland on
der de loep te nemen. Voorlopig
wacht het bedrijfsleven verenigd
in de Noordzee-Eiland-Groep) af
wat de regering verder zal dóen
en kan dat, gezien de positieve
reacties vanuit Den Haag, met een
gerust hart doen.
Toch hebben de plannen voor raf
finaderijen, petrochemische indus
trie, een kerncentrale, het schoon
maken van tankschepen en het
opslaan van het hoogst explosieve
LNG (vloeibaar aardgas) in de
Noordzee de laatste maanden onge
rustheid gewekt. Met name in krin
gen die zich bezighouden met het
wel en wee van het milieu is ern
stige twijfel ontstaan over een ei
land, dat in eerste instantie als
milieuvreindelijk werd bestetnpeld,
maar dat die kwalificatie in de
huidige opzet nauwelijks nog kan
verdienen. Ruim een maand gele
den spraken vijf organisaties
(stichting Natuur en Milieu. Vere
niging Milieudefensie, Landelijke
Vereniging tot Behoud van de
Waddenzee, Nederlandse Vissers
bond en Zeeuwse Visserijbelangen)
hun verontrusting uit over de plan
nen en drongen bij de regering aan
op een objectieve studie en beslis
sing die langs de weg van de in
spraak tot stand moet komen.
De studie die de Noordzee Eiland
Groep heeft laten verrichten, op
basis waarvan het zes miljard gul
den kostende eiland zo'n 45 kilo
meter buiten Hoek van Holland le
vensvatbaar wordt geacht, is zeer
uitvoerig maar vertoont een duide
lijke zwakke schakel: er is geen
onderzoek gedaan naar de vraag of
er inderdaad wel behoefte aan zo'n
eiland bestaat. Tot nu toe heeft
alleen de Gasunie een optie op een
stukje van het eiland van om
streeks zeventig hectare. Dat komt
doordat de Gasunie in 1977 aardgas
in vloeibare vorm uit Algerije moet
aanvoeren, omdat al zoveel aardgas
uit eigen land naar het buitenland
wordt verkocht. Dat vloeibare gas
(LNG) is echter zo explosief, dat
het ernstige problemen zou geven
schepen met dit gas veilig de Wa
terweg op te laten varen. Overslag
en opslag van dit LNG buiten de
dichtbevolkte randstad is dan ook
een noodzaak.
Reserves
Maar zelfs als er behoefte aan een
dergelijk complex vervuilende en
explosieve industrie bestaat, blijft
nog de vraag over of het wel zo
zinvol is daar een bedrag van zes
miljard gulden in te investeren. In
Rotterdam bestaan reserves tegen
dit eiland, dat wat opzet betreft
indentiek is aan Europoort. De re
serves liggen voor de hand: een
dergelijk eiland kan bestaande in
dustrieën doen uitwijken of bedrij
nen die een bepaalde vestiging
splaats in gedachten hadden van
gedachten doen veranderen.
De Maasvlakte, het Sloegebied, de
Eemsmond, het Moerdijkgebied zijn
Piet veel geld opgezette industrie-
Een luchtfoto van het industrie-eiland in de Noordzee, waar waar
schijnlijk alle industriële activiteiten die een gevaar op het land
betekenen, zullen gaan plaatsvinden.
gebieden, die mogelijke concurren
tie kunnen vrezen.
Vestiging op het eiland is, zelfs al
zouden dezelfde strenge eisen ten
aanzien van voorkoming van ver
vuiling en beperking van gevaar
gelden als op het vasteland, toch
nog gunstiger vanwege de optimale
benutting. Indien die eisen niet
dezelfde zouden zijn, zou een geheel
onaanvaardbare situatie in het le
ven worden geroepen .Dan zou bij
voorbeeld de vrije hand worden ge
geven aan bedrijven die nu op het
land worden geweerd. Effectieve
controle op het tegengaan van ver
vuiling en op naleving van de eisen
van veiligheid, hetgeen toch nogal
wat problemen zal opleveren, zou
dan nauwelijks nog mogelijk zijn.
Werkomstandigheden
Naast de problemen die extra ruim
te voor vervuilende industrie op
roept (de vervuiling waait gemak
kelijk naar land toe, hoe controleer
je niet toegestane lozingen en de
vraag of er wel behoefte aan die
ruimte is en zo ja, of er dan wel in
die behoefte moet worden voorzien
naast die problepien duikt le
vensgroot dat van de arbeidsom
standigheden op. Het wordt een
eiland om te werken, met een
hoekje gereserveerd voor de arbei
ders. Volgens de initiatiefnemers
komt er op het eiland werk voor
dertigduizend mensen en dat is
niet niks in een tijd van verslech
terende werkgelegenheid. Afgezien
van de vraag hoeveel van die ar
beidsplaatsen nieuwe arbeidsplaat
sen zijn (komen er verplaatste in
dustrieën of nieuwe), wordt het
aantal sterk aangevochten. Een
werkgroep van de gemeente Rotter
dam kwam aan de hand van dezelf
de cijfers tot een schatting van vijf
tot 10 duizend arbeidsplaatsen.
'Goed geregeld'
Volgens de Noordzee Eiland Groep
wordt het sociaal allemaal goed ge
regeld. Drie dagen werken, vier da
gen thuis vervoer per grote heli
copter, reistijd nog geen drie kwar
tier. Er bestaat echter twijfel aan
de haalbaarheid hiervan: gevreesd
wordt dat de arbeiders langer op
het eiland zullen moeten blijven.
Bekend is dat de scheiding van
wonen en werken (ook al is het
maar voor enkele dagen) het ge
zinsleven danig kan beïnvloeden.
De vijf groeperingen die zich tegen
het eiland verzetten, vragen dan
ook aan de ministerraad om. met
het oog op het welzijn, bij de inter
departementale stuurgroep ook het
ministerie van CRM te betrekken.