PERU'S BEHEERSTE REVOLUTIE
Pleidooi voor breuk tussen CDU en CSU
Als Strauss de dienst blijft uitmaken
TROUW/KWARTET ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1975
BUITENLAND 13
De Revolución Peruana is
voor 'n groot deel het werk
van één man: president
juan Velasco Alvarado, 65
oud en landmachtgene-
Op en top een be
roepsmilitair, die als een
spelend kind zo verguld is
met de honderd T-55-tanks
die aan Peru worden gele
verd door de Sowjet-Unie.
Sinds de generaal vorig
jaar twee operaties heeft
ondergaan, waarbij onder
meer zijn rechterbeen werd
geamputeerd, is het vraag
of Velasco de periode die
hem is toegedacht (tot
1978) kan uitzitten als chef
van het militair bewind
Bij het volk geniet Velasco,
bijgenaamd El Chino we
gens zijn lichtelijk Indiaan
se uiterlijk, een onmisken
bare populariteit, maar van
een persoonlijkheidscultus
rond deze opmerkelijke
zoon van een kleine ambte
naar uit de noordelijke stad
Piura is geen sprake. Men
zal het portret van de leider
vergeefs zoeken in winkels
of wachtkamers. Omdat in
President Juan Velasco Alvarado
Peru's klassemaatschappij
van weleer geen andere
kanalen voor sociale voor
uitgang openstonden voor
onbemiddelde jongelui,
koos Velasco al op zijn 17e
voor het leger, waar hij zich
ontwikkelde tot een briljant
staf-officier. De staatsgreep
van 1968 was zijn laatste
militair-taktische meester
zet. Velasco is ondermeer
militair attaché geweest in
Frankrijk, een land dat hij
bewondert. Bovenal blijft hij
een vurige patriot. Velasco
staat in gans Lima bekend
als een liefhebber van stie-
renvechten, maar eveneens
als een man met geoefend
oog voor vrouwelijk schoon.
In 1971 was op de plaatse
lijke televisie te zien hoe
een uitgelaten Velasco met
zijn boezemvriend en colle
ga Allende van Chili in een
een ontspannen Velasco met
pulqué (Peru's vuurwater)
zat. Het beeld van Velasco
is er een van menselijkheid.
Tussen 'linkse' en 'rechtse'
generaals fungeert Velasco
als het bindend element.
cloor Jaap van Wansbeek
In 1963 was Peru gezegend met een 'wettig gekozen' presi
dent, Belaünde, een architect, wiens voornaamste tijdspas
sering bestond uit het plannen van wegen door de s e 1 v a
de jungle 'achter' de Andes. Ook beval dejpresident de bouw
van steden op verkeerde plaatsen en besloot hij tot het con
strueren van nutteloze Autobahnen. Officieel was Peru een
parlementaire democratie, maar de 'democratie' stond in
dienst van buitenlandse ondernemingen en precies 40 rijke
families die hun grootgrondbezit zozeer verslonsden dat
boerenopstanden, ondersteund door echte guerrilla-bewe
gingen, op grote schaal ontstonden in het zuidoosten van
het land. Met Amerikaanse hulp, Amerikaanse helikopters
en Amerikaanse napalm werd de opstand, op bevel van de
'wettige' president, uitgeroeid tijdens twee jaren van smeri
ge, geheime oorlogvoering.
Wat vervolgens gebeurde: de militairen
ontdekten, na voltooiing der straf-expe-
dities, dat ze andermans kastanjes uit
het vuur hadden moeten halen. Met na
me bij de landmacht, altijd al wat 'prole
tarisch*, want opengesteld voor beroeps-
solaten uit alle volksklassen, kwam de
ichok hard aan: degenen die de tegen
stander heette (de revolutionaire boer uit
het Zuid-Oosten) had gelijk. Generaal
Velasco zou jaren later over zijn ervarin
gen met de Peruaanse guerrilla zeggen:
'Ik begin na te gaan waarom zoveel
longe, goede en intelligente mensen hun
leven in de waagschaal stelden en stier
ven. Ik ontdekte dat zij gerechtvaardigde
motieven voor de strijd bezaten en ik
nam mij voor die revolutie te gaan ma
ken'.
Parallel
fien parallel met de Beweging der Strijd
krachten in Portugal dringt zich op: het
Portugese leger ontdekte tijdens de lange
jaren van strijd tegen de Afrikaanse
bevrijdingsbewegingen, dat het histori
sche gelijk lag aan de kant van deze
tegenstanders. En dat de ware aanstich
ters van de oorlogen in Angola, Mozam
bique en Guinee te vinden waren in de
rangen van de grootgrondbezitters en de
Lissabonse handelshuizen alsmede de
daarachter schuilgaande buitenlandse be
langen. Tegenover hun Portugese colle
ga's, beschikten de nadenkende militai
ren van Peru over één belangrijk voor
deel: de CEAM oftewel het centrum voor
hoge militaire studies in de voorstad
Chorrillos nabij Lima. Opgericht in 1950
is deze CEAM het denkcentrum van de
Peruaanse strijdkrachten geworden. Ie
dereen die in Peru het wil schoppen tot
beroepsofficier moet een cursus van bij
na twee jaar lopen aan dit centrum. Tot
de verplichte onderdelen van de cursus
behoren sociologie en economie.
Dat heeft vér-reikende gevolgen gekre
gen: Velasco en andere hoge officieren
begonnen rond het midden van de jaren
'60 met een systematische analyse van de
vraagstukken van hun land. Daaruit ont
stond een blauwdruk, aangeduid als Plan-
Inca. Pas in juli 1975 is dit plan in
grote lijnen openbaar gemaakt. Het was
niets minder dan het complete draaiboek
voor een behoedzame, stapsgewijze mo
dernisering van de gehele Peruaanse sa
menleving. waarin elementen van kapi
talisme en socialisme op oorspronkelijke
wijze zijn vervlochten.
Het sein
Toen de 'wettige regering' van Belaünde
na 1967 steeds snel wegzonk in het moe
ras van corruptie en dadeloosheid en
zelfs de hele nationale olievoorraad voor
een habbekrats afstond van de firma
Esso, gaven de militairen het sein. De
democratie die nooit bestaan had, zakte
zonder enige tegenstand ineen tijdens de
bloedeloze staatsgreep die Velasco met
zijn gezworenen op 3 oktober 1968 in
Lima pleegde. Onder de leuze 'noch kapi
talisme, noch socialisme' werd het plan-
Inca in werking gesteld. Een autoritair
model, een paternalistische blauwdruk.
Bismarckiaans, nasseristisch aan eti
ketten ontbrak het niet bij de kritische
buitenwacht. Maar het tragische voor
beeld van Portugal, waar de volstrekte
ondoordachtheid van de militaire coup
van 25 april 1974 thans leidt tot ideologi
sche verwarring in de militaire gelederen
en morgen wellicht kan uitlopen op een
complete burgeroorlog, verleent reliëf
aan de beheerste revolutie van de solda
ten van Velasco in Peru.
Het land is geen westerse democratie
maar evenmin zijn er politieke gevange
nen. Nog steeds blijft een ruime marge
gereserveerd voor kritiek, -ondanks de na
tionalisatie van radio en televisie in
1969, die in juli van het vorig jaar werd
gevolgd door de overname van alle lan
delijke dagbladen door de militaire rege
ring, die vervolgens de kranten toewees
aan beroepsorganisaties.
Kritiek
Nog geen maand na deze ingreep in de
krantewereld, begonnen de dagbladen,
geleid door onafhankelijke overigens re
volutionair-gezinde journalisten. een
campagne tegen het martelen, dat met
name werd bedreven door de PIP, de
politieke politie. De PIP voerde allang
een eigen beleid en had zeer speciale
opvattingen over burgerrechten. Al de
cennia lang maakte de PIP slachtoffers.
Het feit dat het Peruaanse dagbladwezen,
hoewel gereorganiseerd door de militaire
regering, een succesvolle actie kon voe
ren tegen deze evidente misstand, wijst
op een ruime mate van persvrijheid. De
PIP-chef werd in elk geval ontslagen en
verbeteringen zijn toegezegd.
Het probleem van de persvrijheid schijnt
in het niet te zinken naast de immens
heid van de taken die de militaire rege
ring van Peru, de afgelopen jaren heeft
aanvaard:
in 1968 werden kort na de staatsgreep
alle bezittingen van Esso, die de Peru
aanse belastingdienst had benadeeld voor
een miljard dollar, onteigend; de explo
ratie van nieuwe oliebronnen, werd ter
hand genomen succes bleef niet uit. Over
twee jaar is Peru olie-exporteur. Bijna
alle baten uit de delfstoffen, van olie tot
zink en koper, komen na een lange reeks
onteigeningen (waarvoor aan de meren
deels Amerikaanse eigenaars keurig scha
devergoeding is betaald), thans ten goede
aan het land.
in 1969 begon een gigantische herverde
ling van het grondbezit, bedoeld om de
produktie op te voeren en de boeren
recht te doen. Alle grootgrondbezit ver
dween. Aan 170.000 boerengezinnen is
land gegeven. Er is sprake van vakkundi
ge begeleiding der boeren met kapitaal
en technische kennis, terwijl 24 succes
volle landbouwcoöperaties zijn ingesteld,
bijna 1 miljard gulden wordt gestoken
in nieuw te stichten staatsfabrieken, waar
ondermeer motorfietsen, glaswerk, batte
rijen, koelkasten en vrachtwagens zullen
worden vervaardigd. Maar de kapitalisti
sche ondernemers die zich houden aan
de 'regels van fatsoenlijke bedrijfsvoe
ring' worden ongemoeid gelaten.
alle sleutelindustrieën en de gehele bui
tenlandse handel zijn in handen van de
staat gekomen.
landhervorming, nationalisering van
de bodemschatten, industrialisering (en
nog veel meer, zoals modernisering van
onderwijs en gezondheid), op al deze
terreinen worden grotere stappen voor
waarts gezet dan indertijd in Chili moge
lijk was voor de regering van de marxist
Allende. Velasco. Peru's president, heeft
gelijk als hij stelt: 'We hebben thans een
gezonde economie en de regering is de
meest soliede en de meest stabiele die er
ooit is geweest in onze historie'. Maar
tegelijk is waar wat wordt opgemerkt
door de grote Peruaanse schrijver Mario
Vargas Llosa: 'Er is in Peru sprake van
Macchu-Picchu in het Zuidoosten van Peru, waar de militairen in de zestiger
jaren een gevaarlijke kater overhielden van het onderdrukken van boeren
opstanden.
beperking van de vrijheid van menings
uiting. De revolutie loopt daardoor het
gevaar een fossiel te worden'.
Autoritair
Maar de militairen rond Velasco blijven,
ook na de onlusten van februari, alle pas
gedane suggesties van de hand wijzen
een eigen politieke partij te stichten. Ze
koesteren nog steeds een diep wantrou
wen tegen burgers in de politiek. Velasco
en zijn gezworenen gaan voort met het
uitstippelen van hun beleid in kleine,
militaire kring. Aan bureaucratische or
ganisaties als SINAMOS komt dan de
ondankbare taak toe de blauwdruk-van-
boven te vertalen voor 'de basis'. Een
goedbedoelde nochtans geleide omwente
ling voltrekt zich in Peru.
Een eerder artikel over de ontwikkeling
in Peru stond in de krant van gisteren.
door J. den Boef
Vorige maand is voor het eerst binnen de CDU (de West-
duitse Christen-democratische Unie) een breuk bepleit
met de zusterpartij CSU de Beierse Christelijke Socia
le Unie onder leiding van Franz Josef Strauss omdat,
de tijd voorbij zou zijn dat beide partijen een gemeen
schappelijke taal spraken. Het was Klaus Evertz, voor
zitter van de Junge Union in Rijnland (een Jongeren
organisatie van de CDU), die op een in Bonn gehouden
bijeenkomst van zijn organisatie de kat de bel aanbond.
Onder bijval van de vergade
ring verklaarde Evertz vol
gens een verslag in de Frank
furter Rundschau, dat de ei
genlijke reden van de on
macht van de CDU om met
een eigen tot de verbeelding
sprekend programma te ko
men, met de naam Franz Jo
sef Strauss verbonden is. Vol
gens Evertz die tevens Lid van
de Landdag in Düsseldorf is,
moet 'Beieren' zich naar de
CDU schikken om te voorko
men dat 'onze wegen zich
scheiden'. Onder verwijzing
naar 't CSU-programma voor
de Bondsdagverkiezingen van
volgend jaar zei Evertz: 'Op
de beslissende punten spre
ken we niet langer een ge
meenschappelijke taal. De
CSU eist onvervalste vrije
markteconomie, maar weigert
het sociale verband tussen
bezit en medezeggenschap als
onderdeel daarvan te be
schouwen'.
Volgens Evertz schijnt Strauss
'die er prat op gaat in histo
rische dimensies te denken,
niet te beseffen dat het tijd
perk van het kapitalisme met
de periode van de regerings
verantwoordelijkheid van de
CDU onder Konrad Adenauer
iin de Bondsrepubliek heeft
opgehouden te bestaan. Wie
als Strauss meent dat de gro
te machtsproblemen, die met
de inzet van grote kapitalen
verbonden zijn, zonder de
werknemersorganisaties gere
geld kunnen worden, die
heeft de maatschappelijke
ontwikkelingen van onze tijd
niet begrepen'. Als we politiek
willen bedrijven 'in de zin
van de christen-democrati
sche beweging' moet de CDU
naar de mening van Evertz
duidelijke taal spreken tegen
Dit laatste moet betekenen
'dat Strauss zijn partij moet
terugbrengen op het vroegere
gemeenschappelijke platform
en dat hij moet ophouden om
tegenover de CDU op te tre
den als een zelfstandige par
tij, met alle daaraan verbon
den aanspraken. Strauss moet
weten', aldus Evertz, 'dat er
mensen in de CDU zijn, die
willen dat de CSU in de ge
hele Bondsrepubliek als apar
te partij optreedt, opdat de
fronten en machtsverhoudin
gen duidelijk worden. We wil
len hem dan in elk geval ook
in München laten zien, wie in
Rainer Barzel (links) en Josef Strauss (rechts) tijdens het CDA-congres in oktober 1972.
Duitsland de moderne politie
ke conceptie heeft'.
Behalve op Strauss als voor
naamste schuldige had Evertz
ook kritiek op de Bondsdag
fractie en de partijleiding, die
hij verantwoordelijk acht
voor de huidige gang van za
ken: 'Ten aanzien van sociale
uroblemen als het medebe
slissingsrecht, de vermogens
vorming, de grondpolitiek en
de beroepsopleiding, is in de
CDU nog niets beslissends ge
beurd. De Bondsdagfractie
heeft'. aldus Evertz. 'de be
sluiten van de partijdag in
Hamburg voor kennisgeving
aangenomen. Men praat in
Bonn voornamelijk over de
kwestie Guillaume (de spio-
nage-affaire die tot het aftre
den van Willy Brandt als
kanselier leidde) en de on
dergang van Duitsland'.
Evertz vroeg zich voorts af of
men in de fractie zo 'bedrijfs
blind' is om niet te erkennen
dat zelfs een financieringsgat
van 42 miljard Mark en een
voorbijgaande inzinking van
de economische ontwikkeling
een regering geen nederlaag
kan bezorgen, als zij geen op
positie tegenover zich heeft
die een duideüjk politiek pro
gramma heeft. Op nogal felle
kritiek uit de CDU ('samen
werking in gevaar gebracht')
en de CSU ('vijfde colonne
van de SPD in de CDU') ant
woordde Evertz dat het hem
er om gaat duidelijk te ma
ken waar de CDU moet staan
Naar zijn mening kan de
CDU zich niet meer veroorlo
ven voor alle eisen van de
CSU te zwichten.
Wat Evertz opmerking over
sympathisanten van de CSU-
leider Strauss buiten Beieren
betreft, valt opnieuw een ten
dens waar te nemen om de
CSU tot 'nationale' partij te
maken. Strauss heeft al vrij
kort na de verkiezingen van
1972 die Rainer Barzel
verloor omdat hij voortdurend
door Strauss voor de voeten
werd gelopen al gedreigd
de samenwerking met de
CDU te verbreken en in de
gehele Bondsrepubliek te
gaan werken met zijn CSU.
Dit dreigement moest hij te
rugnemen omdat het zelfs in
Beieren niet in goede aarde
viel. Strauss lijkt nu gebruik
te maken van 'vriendenkrin
gen' om een soortgelijk effect
te bereiken als met zijn drei
gement: de CDU onder druk
te houden en haar min of
meer zijn wil op te leggen.
Totdusver hebben die vrien
denkringen weinig succes ge
had. Bij de verkiezingen voor
de Senaat van de stad-staat
West-Berlijn, waar de kansen
gunstig leken, kwam de Bond
Vrij Ehhtsland ook zo'n
vriendenkring slechts op
3.4 pot., terwijl de CDU be
langrijke winst boekte. Dit
tegenvallende resultaat was
blijkbaar voor andere vrien
denkringen (zoals de Deut
sche Sozdale Union in de
deelstaat Noordrijn-Westfa-
len) aanleiding om niet mee
te doen aan verkiezingen. Dat
neemt niet weg dat er in de
herfst waarschijnlijk in de
stad-staat Bremen een CSU-
vriendenkring zich alsnog in
de verkiezingen zal storten, in
de verwachting, tenminste
tien zetels te behalen.
In de CDU probeert men de
invloed van de redevoering
van Evertz te bagatelliseren,
omdat men nu eenmaal
Strauss niet tegen zich wenst
in te nemen. Ook degenen die
best op een confronted? met
de CSU zouden willen aanstu
ren. beperken zich to: opmer
kingen die er op neerkomen
dat zij zowel tegen de sugges
tie van Evertz als tegen het
gepraat van de CSU over
'vierde partijen' bezwaren
hebben. Volhardt men in de
CDU in deze houding, dan
heeft Strauss geen enkele re
den om zijn taktiek te veran
deren. Hij hoeft dan ook met
bang te zijn dat bij een breuk
de CDU wel eens veel stem
men bij de CSU zou kunnen
weghalen als het oor op een
krachtmeting in Beieren zou
aankomen.
Het is een gezond verschijn
sel dat de discussie is geo
pend over grenzen die in de
samenwerking tussen twee
nauw verwante chrsten-de-
mocraüische partijen niet
overschreden mogen worden
Zo zal de CDU dit probleem
ook moeten bezien tegen de
achtergrond van het stem
verlies dat zij zal lijden, als
steeds meer werknemers, voor
wie godsdienstige overwegin
gen niet langer de voornaam
ste band met een partij uit
maken, haar zien als partij
van de ondernemers. Als de
SPD de huidige economische
en politieke crises bijtijds
weet te overwinnen, moet een
door Strauss beheerste CDU
bij verkiezingen opnieuw op
verlies rekenen: en op een
nieuwe periode van vier jaar
in de op positie banx aa
