Breznjew bepleit meer ontspanning Israël zou reeds tien atoombommen hebben Peru's militaire leiders zitten stevig te paard Organisatie Afrikaanse Eenheid houdt deur naar Voster open Stimulans voor MBFR-overleg Olievoorstellen van Ford afgewezen Leider Nigeria: staten leken net privé-eigendom Papadopoulos valt boos uit naar rechter Leden popgroep omgebracht bij actie in Ulster FLNA sluit ring rond Loeanda ROUW/KWARTET VRIJDAG 1 AUGUSTUS 1975 BUITENLAND HELSINKI (Reuter, UPI, AP, ANP) De Sowjetrussische partijleider Leonid Breznjew heeft gisteren gepleit voor meer militaire ontspanning in Europa. Hij heeft hiermee, zo wordt aangenomen, een poging gedaan de besprekingen in Wenen over wederzijdse troepenvermindering in Europa nieuw leven in te blazen. Breznjew sprak tijdens de topconferentie over Europese veiligheid in de Finse hoofdstad Helsinki. De uitspraken over de MBFR-be- isprekingen in Wenen werden door ide Westerse delegaties met instem- lining begroet te meer omdat 'We nen' als een proef geldt voor de ontspan ningsgeziindheid van het Oostblok. 'Er zullen wegen moeten worden gevonden om de troepen sterkte en de bewapening in Cen- traal-Europa te verminderen zonder dat de veiligheid van iemand in gevaar komt. Het zal integendeel juist iedereen ten goede moeten komen', aldus de Sowjetrussische 'leider. Voortzetting van de MBFR- besprekingen kwam ook ter sprake dn de toespraken van de meeste andere Oosteuropese regeringslei ders. Opvallend in Breznjews redevoering was ook de uitvoerige aandacht voor het aspect van de vrije uitwis seling van informatie, die volgens hem in het belang is van de vrede en vriendschap tussen de volken. 'Wij hopen dat de resultaten van deze conferentie kunnen dienen als een juiste richtlijn voor samenwer king ook op dit terrein', aldus Breznjew. onevenwichtigheid voortkomt,aldus de Franse president, die stelde dat ieder land dat de verklaringen wil uitbreiden op de steun van de Fransen kan rekenen. Premier Den Uyl gaf gisteravond als tussenbalans dat hij positiever tegenover de topconferentie staat dan bij zijn vertrek naar Helsinki. Hij was ervan overtuigd dat het goed is dat een grote groep rege ringsleiders elkaar ontmoet. Als voorbeeld noemde hij het gesprek tussen de Westduitse kanselier Schmidt en de Oostduitse leider Honecker, die elkaar nog nimmer hadden ontmoet. Minister Van der Stoel zei dat het tekenen van een verklaring over de onschendbaar heid van landsgrenzen inhoudt dat de Sowjet-Unie afziet van de zoge noemde Breznjew-doctrine. Vier belangrijke Westerse rege ringsleiders schijnen van plan te zijn een grote wereldtopconferntie over economische en financiële vraagstukken te houden. Van West duitse zijde werd gistermiddag in Helsinki vernomen dat het licht op groen is gezet voor een bijeenkomst van experts, en dat kunnen de presidenten van de centrale banken zijn, om over monetaire en econo mische vraagstukken te spreken. De afspraak schijnt in marge van de veiligheidsconferentie gemaakt te zijn tijdens een lunch van de Ame rikaanse president Gerald Ford, de Franse president Valery Glscard d'Estaing, de Westduitse bondskan selier Helmut Schmidt en de Britse eerste minister Harold Wilson. Voor die bijeenkomst van experts zou ook Japan uitgenodigd zijn en zo lang daar nog geen reactie van ge komen is. zal er nog geen officiële bekendmaking komen, zo werd van Franse zijde vernomen. Het idee van deze top is oorspronkelijk af komstig van de Franse president. KAMPALA (UPI) De Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE), in topconferentie in het Oegandese Kampala bijeen, heeft donderdag het denkbeeld van een onmiddellijke oorlog in Zuidelijk Afrika verworpen en als haar oordeel te kennen gegeven, dat er een vreedzame oplossing moet worden nagestreefd via de bestaan de contacten met Pretoria. De Canadese premier Pierre Trudeau (links) had gisteren een met handgebaar ondersteund gesprek met de Sowjetrussische lei der Breznjew. Het was één van de vele gesprekken tussen leiders van Oost en West op de veiligheidsconferentïe in Helsinki. Inmenging Breznjew waarschuwde dat zijn land geen inmenging zal dulden in de binnenlandse aangelegenheden van de Sowj et-Unie. De voornaam ste conclusie uit het morgen te tekenen verdrag is 'dat niemand moet proberen om andere volkeren, op basis van welke buitenlands politieke overwegingen dan ook, voor te schrijven op welke manier zij hun binnenlandse aangelegen heden moeten regelenen. 'De Sow- jet-russische leider ze dat alleen het volk vain elke willekeurige staat en niemand anders het recht heeft zijn binnenlandse zaken te regelen en zijn wetten te maken. Hij leek hiermee kritiek uit te oefenen op de Amerikaanse senator Jackson en J diens pogingen de ontspanning te koppelen aan de emigratiepolitiek. i Enkele waarnemers stortten zich aan de uitspraak van Breznjew dat de leidraad voor de buitenlandse politiek van de Sowjet-Unie was gelegen in de Leninistische politiek van vrede en vriendschap tussen de volkeren en het humanistisch ka rakter van het leninisme. Minister Van der Stoel verklaarde na afloop dat de toespraak van de Sowjetrus sische leider voor hem weinig nieu we eleménteh bevatte. Geruchten dat Breznjew woensdagavond ziek het diner van de Finse president Kekkonen had verlaten werden gis teren van alle kanten ontkent. Frans verzet De Franse president Valery Giscard d'Estaing bleef zich gisteren verzet ten tegen de Franse reserves en zei dat Frankrijk van plan is door te gaan met de pogingen om zijn de fensie onafhankelijk van anderen te maken. De toestand in Europa wordt nu al gekenmerkt door wan verhoudingen en Frankrijk kan het zich niet veroorloven partij te zijn bij afspraken, waaruit nog meer BOSTON (Reuter) De Boston Globe, een doorgaans welingelicht Amerikaans dagblad, heeft de mening van gezaghebbende militaire deskundigen in de VS weergegeven, dat Israël vermoedelijk al meer dan tien kernwapens in voorraad heeft, elk met een explosieve kracht die met de ontploffingen in Hirosjima en Nagasaki overeenkomt. De deskundigen geloven ook dat Israël de middelen heeft om die bommen op Arabisch gebied te la ten neerkomen en dat het hard bezig is deze middelen te perfectio neren. De Israëlische beslissing om de bom te gaan maken zou geno men zijn na de Jom Kippoer-oorlog van 1973. De Boston Globe conclu deert: 'Indien deze analytici gelijk hebben is Israël met een bevolking van slechts 3.5 miljoen mensen de zesde nucleaire macht ter wereld geworden.' Als transportmiddelen voor de bom noemde de Boston Globe de door de VS geleverde F-4 Phantom -bo mmen werper en de Je- richoraket, voortgekomen uit een project, dat in samenwerking met Frankrijk was begonnen maar na 1967 (toen De Gaulle geen wapens meer aan Israël wilde geven) door Israël op eigen houtje was voltooid. De Israëlische regering heeft in re actie op het Amerikaanse bericht laten weten dat dit alles 'op pure speculatie' berust. PLO en Syrië Volgens officieren van de PLA, de gewapende afdeling van de Pales tijnse Bevrijdingsorganisatie PLO is het afgelopen met de gastvrij heid die de gewapende commando's altijd in Syrië hebben genoten. Sinds de toenadering van de Syri sche regering met koning Hoessein 'die de Palestijnse guerilla's in 1370 op bloedige wijze hei land uitjoeg) wordt de beweging in Syrië op het ogenblik uitgekamd. Vooral 'nationalistische en progres sieve' Palestijnen zouden verdruk king en gevangenschap in Syrische cellen te wachten staan. De Syrische chef-staf Moesjbah Boedeiry zou absolute loyaliteit aan de politieke koers van Syrië van hen eisen. WASHINGTON —Het Amerikaanse Congres is niet ingegaan op voor stellen van president Ford om ln een periode van 39 maanden de prijzen van olie die in de Verenigd Staten wordt geproduceerd geleide lijk te verhogen. Enkele uren nadat het hadingestemd met een verla ging in plaats van een verhoging torpedeerde het Huis van Afgevaar digden met 229 tegen 189 stemmen het plan van de Amerikaanse presi dent. De democraten waren van oordeel dat de voorstellen opnieuw de inflatie zouden aanwakkeren. Volgens de officieren, die hun be klag deden tegenover de pers in Beiroet, zou de Syrische chef-staf voor het onder controle brengen van de PLA samenwerken met de Jordaanse geheime politie. De Pa lestijnen deden een beroep op 'alle eerzame AraVeren om deze 'be nauwde. provinciale politik.' te veroordelen 'die alleen maa de Hasjemietische plannen tot overga ve aan Israë1 kan dienen'. (Hasje- mietisch is de naam van de dynas tie waartoe koning Hoessein be hoort. -red). Jordanië en S/-!ë hebben inmiddels in een gemeenschappelijke verkla ring hun samenwerking op econo mische en op poMtiek gebied aan gekondigd, maar niets duidx erop dat het Syrlsch streven om ook een gemeenschappelijke militaire stra tegie tegenover Israël te voeren, gelukt is. Overigens al geen gering resultaat gezien de zeer slea' re la tie van jaren tussen beide landen, die sinds in 1971 zelfs geen betrek kingen meer met e.kaar onderhiel den. Verklaring De VS. Engeland, Frankrijk en West-Duitsland zijn na een iunch- bijc-°nkomst in Helsinki met de pu blieke verklaring gekomen dat zij beslist en duidelijk actie zullen ne men' indien de VN Israël >d .en ui Ls toten. LAGOS (Reuter) De nieuwe sterke maai van Nigeria, brigade generaal Moertala Mohammed, heeft gisteren gesteld dat de door het afgezette staatshoofd, generaal Gowon, benoemde gouverneurs de 12 staten van het land hebben ge leid alsof het privé-eigendom was. Tijdens de beëdiging van 10 van de 12 nieuwe gouverneurs zei Moham med dat er grote ontevredenheid bestond over het gedrag van hun voorgangers. Daaruit waren krach tige verzoeken voortgevloeid hen te ontslaan maar generaal Gowon was daar niet op ingegaan. Mohammed zei dat* naast alle gou verneurs ook alle ministers van het vorige bewind, alle officieren boven de rang van generaal-majoor en alle stafchefs zijn ontslagen. Over terugkeer naar een burgerlijk be stuur sprak Mohammed niet. Het uitgaansverbod tijdens de nachte lijke uren is opgeheven. Grenzen en vliegvelden blijven nog gesloten. Het nieuwe staatshoofd kreeg een warm welkom van Nigerianen die langs de straat stonden tijdens de korte rit van de residentiewij k Ikoyi in de hoofdstad naar het hoofdkwartier van de strijdkrach ten voor de beëdigingsplechtigheid van donderdagochtend. Hij werd geëscorteerd door een tank, ver scheidene pantservoertuigen en jeeps voil gewapende militairen en politiemannen. Radio Nigeria maakte gisteren in een speciale aankondiging bekend dat het nieuwe regiem de grenzen en toegangsplaatsen zal openen voor burgers van de andere 14 lid staten van de Economische ge meenschap van Westafrikaanse sta ten (ECOWAS). De conferentie keurde op haar eer ste volledige werkbijeenkomst de verklaring van Dar Es Salaam over Zuidelijk Afrika goed, die in april op een bijzondere bijeenkomst van de ministers van buitenlandse za ken is opesteld. De onafhankelij ke Afrikaanse en Arabische landen hadden daarmee voor het eerst hun houding vastgelegd tegenover de blanke minderheidsregeringen in ATHENE (Reuter. DPA, UPI) Hoofdverdachte George Papadopou los is gisteren tijdens hét proces tegen de voormalige Griekse junta woedend uitgevallen tegen de pre sident van de rechtbank. Deze vroeg één van de getuigen, de toenmalige minister van defensie in de verdreven regeringPapali- gouras, op ironische toon 'of het waar was zoals de officieren hadden beweerd dat ze de avond van de staatsgreep allemaal voor een zwempartij op het strand wa ren. 'Dat hebben we nooit 'gezegd. Ik verbied u ons, Griekse officieren, te beledigen', zei een opspringende Papadopoulos. Papaligouras, nu minister van eco nomische zaken, verklaarde dat machtswellust het enige motief was voor de staatsgreep van april 1967. Volgens hem hadden de officieren geen enkel recht de coup een revo lutie te noemen omdat ze noch het volk achter zich schaarden noch een ideologisch of sociaal program ma hadden. NEWRY (Reuter. UPI) Leden van een extremistisch protestantse organisatie hebben gisternacht drie leden van een Ierse popgroep ver moord. Bij de actie kwamen ook twee aanvallers om, waarschijnlijk doordat een bom voortijdig ont plofte. De popgroep. The Miami Show Band. was na afloop van een con cert in de omgeving van Newry weer op weg naar Dublin. Dichtbij de grens werd het busje waarmee de groep reisde aangehouden en de inzittenden moesten uitstappen. Toen ze aan de kant van de weg stonden werden ze onder vuur ge nomen. Drie leden van de groep werden gedood, één liep ernstige verwondingen op en een vijfde wist ongedeerd te ontsnappen en waar schuwde de politie. Benden jongelui hebben gistera vond huisgehouden in het centrum van Londonderry. Winkels werden geplunderd en controleposten van het Britse leger bestormd. Ee woordvoerder van het leger heeft verklaard dat met rubberkogels op de jongelui is geschoten en dat er geen gewonden vielen. Rhodesië, Zuidwest-Afrika (Nami bië) en Zuid-Afrika. De Afrikaanse leiders vinden dat het overleg tussen de 'frontstaten' Zambia. Tanzania en Botswana enerzijds en Pretoria anderzijds door moet gaan zolang er duidelij ke vorderingen worden gemaakt in de richting van zwarte meerder heidsregeringen in Zuidelijk Afrika. In de verklaring wordt echter be nadrukt dat de bevrijdingsbewegin gen meer hulp zullen krijgen van de OAE en dat er oorlog komt als de vredespogingen mislukken. Het document eist voorts een totale economische boycot van Zuid-Afri- ka en veroordeelt die Afrikaanse staten die nog in enig opzicht han delsbetrekkingen met Pretoria on derhouden. Het aanvaarden van de resolutie wordt beschouwd als een overwin ning voor het gematigde blok van Afrikaanse staten onder leiding van Tanzania. Dit is des te opmerkelij ker aangezien deze landen de top in Kampala hebben gemeden uit protest tegen het regime van de Oegandese president Amin. Deze is voorstander van totale oorlog tegen Zuidelijk Afrika vóór het einde van dit Jaar. tenzij zowel Pretoria als Rhodesië onmiddellijk de zwarte meerderheid laten regeren. LOEANDA (AFP/UPI) In ver scheidene steden van centraal-An- gola wordt fel gevochten tussen de bevrijdingsbewegingen MPLA en FNLA terwijl het in de hoofdstad Loeanda rustig is. Naar het schijnt is het FNLA bezig de laatste ope ning in de ring rond de Angolese hoofdstad te sluiten. Portugese militairen bronnen mel den zware gevechten in de stad Malange. evenals in de nabijgele gen plaatsen Braganca en Cacuso. In het zuiden van Angola, bij Nova Lisboa, de tweede stad van het land, heeft het FNLA donderdag het commissariaat van de Portugese politie bezet. Elders in de stad overheerst de rust. In Novo Redon- do. Porto Ambo in en Gabele daar entegen wordt ononderbroken strijd geleverd. Er zijn versterkin gen van het Potugese leger heenge- stuurd maar deze zijn nog niet ter plaatse gearriveerd. In Porto Am- boinm is de gehele burgerbevolking sinds woensdagmiddag per boot geëvacueerd. In het noorden van Angola tenslotte is de situatie de laatste dagen ongewijzigd gebleven. De gevechten bij Gabela en Porto Amboinm vormen het offensief van het FNLA naar de kust. Op die fnanier probeert het FNLA de ring lipnd de hoofdstad Loeanda te slul- t)en« Iritussen zijn duizenden vluchtelin gen. die na de sporadische gevech ten eerder dit jaar een heenkomen in Loeanda hadden gezocht, de hoofdstad weer ontvlucht. Volgens vl'legveldfunktionarissen vertrekken blanken met de regelmaat van 1200 per dag naar Portugal. Zwarte vluchtelingen, die bivakkeren in de haven van Loeanda. wachten op schepen die hen terugbrengen naar hun stamdorpen in het noorden en zuiden van Angola. Niemand zou weten hoe het anders moest door Jaap van Wansbeek Een half jaar na de bloedige ongeregeldheden in Lima regeert in Peru nog steeds hetzelfde bewind van beroepsmilitairen. De opstand van het politie- apparaat in februari, die uitliep op een schietpartij waarbij 86 doden en twee keer zoveel gewonden vielen en waarbij de hoofdstad het toneel was van ongekende plunderingen, heeft de machthebbers blijkbaar onberoerd gelaten. Niet één minister is ontslagen we gens de tragedie van Lima. Sterker, de militaire regering van generaal Juan Velasco Alvarado blijft bewe ren dat haar leiding bij het hervor men van de sociale en economische structuur van het immense land (40 maal Nederland: 15 miljoen Peruanen) de komende twaalf, vijf tien jaar zal voortduren. Het recen te bloedbad wordt afgedaan als 'een droevig incident'. En er is niemand binnen of buiten het land die écht weet hoe het anders moet met Pe ru. Binnenlands verzet ontbreekt in Peru, zelfs na de gebeurtenissen van februari. De algemene opvat ting is: dóórgaan met de regeerclub van generaal Velasco en tegelijk maar hopen dat nieuwe tragedies uitblijven. Dat de regering van Velasco zo stevig te paard zit. is slechts ten dele toe te schrijven aan dwang: het heeft veel meer te maken met de onmiskenbare verdienste van het regiem, dat wellicht de eerste serieuze regering is sinds de Span jaarden onder Pizarro in 1519 het land veroverden op de Inca's. Het is daarom ironisch dat tijdens de februari-onlusten niet alleen de brand ging in de voorspelbare doe len. zoals de pompeuze officiersclub en drie regerings-getrouwe kranten (Expresso. Correo, Ojo) maar dat ook SINAMOS het moest ont gelden. De betonnen kantoorkolos van SINAMOS, die in architecto nisch opzicht zo'n onverwachte ge lijkenis vertoont met het nieuwe Amsterdamse kantongerecht, brandde goeddeels uit. En daarmee ging toch een deel van de goede bedoelingen van het regiem in rook op. Want achter de afkorting SINA MOS gaat het 6.000 man sterke regeringsapparaat schuil dat in 1972 werd opgericht om de ontwik kelingsplannen die de militairen uitdenken, over te brengen op het volk. waarvan dankbaarheid werd verwacht. En dus géén molotow- cocktails. Nu is SINAMOS geboren uit een decreet-wet van een soldaten-rege ring en dus niet uit een wet. aan genomen door een parlement. Een volksvertegenwoordiging ontbreekt in Peru sinds de militaire coup van 6Yz jaar terug. Hierbij moet gezegd dat Peru nimmer een vruchtbare voedingsbodem heeft gevormd voor Tweede-Kamertje-spelen60 pro cent van de landsbevolking is anal fabeet. de economie is nog achter lijk want half-koloniaal. Opgelegd Scheidslijnen Hoewel de precieze identiteit van de daders wel nooit zal worden achterhaald en de militaire rege ring prompt de boeman van de Amerikaanse CIA als de aanstichtdr van zolder haalde, blijft het zeer waarschijnlijk dat de agressie die zich tegen SINAMOS ontlaadde op recht was, voortgekomen uit het volk zelve. Want bij alle goeds van SINAMOS met zijn belerende advi seurs. consulenten en jeugdleiders, gaat het om een opgelegde zaak. Bedacht door beroepssoldaten aan de top en bemand door voormalige leden van weggekwijnde politieke partijen en ambtenaren. En be doeld om aan het volk de blije boodschap te verkondigen van de Revolución Peruana. Dat is SINA MOS. Diepe scheidslijnen hebben eeu wenlang het land verdeeld gehou den. Vrijwel het hele economische gebeuren is geconcentreerd in de smalle kuststreek. En daarvan ligt dan weer het overmatige zwaarte punt in de dubbelstad Lima-Callao, waarover 90 procent van alle bui tenlandse handel loopt; waar 80 procent van het industriële appa raat is geconcentreerd en 75 pro cent van alle ambtenaren zijn schrijfbureau heeft staan. Domine rend in die kuststreek zijn Perua nen van Europese afstamming (8 procent der bevolking), die een langjarige traditie hebben opge bouwd in het verlenen van hand en-spandiensten voor buitenlandse belangen. De rijkste familie van het land. voordat de militairen ingrepen, heette Gildemeister, een clan waar van de meeste leden tegelijk de Peruaanse, de Duitse en de Oosten rijkse nationaliteit bezaten, zodat ze praktisch ongrijpbaar waren voor de nationale wetgeving. Tegen over het handjevol zegeningen dat werd binnengebracht door deze 'vreemde' families en bedrijven, stonden immense nadelen. Via Pe ruaanse filialen van buitenlandse ondernemingen vloeide in de jaren zestig ruim 600 miljoen gulden het land uit. De zogeheten middenklas se van Peru, die voornamelijk is aan te treffen in de steden, was zogezegd beter vertrouwd met de Rue de Rivoli of Fifth Avenue dan met de historische rijkdom van de 'verborgen' Inca-stad Macchu-Pic- chu, hooggelegen in het Andes-ge- bergte boven Cuzco. Cholo's Een 'tussenklasse' wordt gevormd door de cholo's, ongeveer twee-vijf de der bevolking. Dit zijn Indianen die uit de Andes, (waarheen lang geleden de oorspronkelijke bevol king was verjaagd na het binnen vallen der Spaanse veroveraars), in recente jaren zijn afgedaald naar de kuststeden. Daar zochten ze een beter leven dat er uiteraard niet te vinden was. De cholo's hebben het Quechua. hun moederstong. ver loochend. spreken Spaans, bewonen de krottengordels rond de steden. Nu nog bemannen zij de legers der nuttelozen die de trottoirs opvul len: de sigarettenverkopers, de schoenpoetsers, de mannen die Voetgangersverkeer op de brug over de Rimac in Chosica, dertig km van de hoofdstad Lima. kaartjes moeten afscheuren die al zijn gecontroleerd. Juist hun ver heffing is een hoofdtaak van het huidige regime. En dan resteert de andere helft: de 'echte' Peruanen die de Indiaanse zeden, gewoonten en talen trouw zijn gebleven. Die zich met een karige aardappel en een beker geitemelk in leven hou den op de onbarmhartige hellingen van het Andes-gebergte, waar ver dovende coca-bladeren worden ge zien als beste bondgenoten in de strijd tegen nachtelijke kou en. da gelijkse honger. Voorheen golden de Indianen niet als staatsburgers. Zo ls het gebruik van het Quechua pas sinds 1970 officieel toegestaan in scholen. Herinnering In zo'n land kan een parlement moeilijk anders zijn dan een kliek hoofdstedelingen, voor gering handgeld te koop voor binnen- en buitenlands kapitaalbelang. Zo'n parlement had Peru vanaf 1963: partijen die eikaars tegenstanders heetten, sloten er geheime handel tjes. Eén van de belangrijkste ro mans van de hedendaagse Latijns- Amerikaanse letterkunde. 'Gesprek ken in De Kathedraal' door Mario Vargas Llosa, een ook ln het Neder lands vertaalde turf van 800 pagi na's biedt de aangrijpende, stapsge wijze beschrijving yan steeds diepe re lagen van de corruptie die in het recent verleden zo alledaags was voor de elite in Lima. Kenmerkend element in de roman is de houding van de jeugdige hoofdpersoon: die ontdekt gaandeweg de veile levens wandel van zijn vader, een politi cus. en besluit na alle onthutsende ontdekkingen tothet nietsdoen. Dit is het eerste van twee artikelen over de ontwikkeling in Peru. Het tweede volgt morren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7